MOLEA e ono miliona tagata he tau tau oti ne tuku fenoga ke he ulu akau arasi tū tokotaha he Shima Peninsula i Sapani. Ne o mai a lautolu ke he Grand Shrine i Ise, ne toka ai e atua fifine he laā ko Amaterasu Omikami he lotu Shinto, ne tapuaki ki ai he kavi ua e afe tau. Ko e tau tagata tapuaki ne lata ke fakameā fakamua a lautolu he holoholo e tau lima mo e gutu. Ti, tutū ki mua he matakavi tapu haiden (fale ke tapuaki), mo e muitua e puhala pauaki ke tukutuku hifo, pati e tau lima, ti liogi ke he atua fifine. * Fakaatā he lotu Shinto e tau tagata ha lautolu ke ō he tau tapu kehekehe, ti ko e falu he lotu Puta, lautolu ne totoku ko e tau Kerisiano, mo e falu foki ne kitia kua nakai fai kelea he taute e tau puhala he lotu Shinto he matakavi fakatapu (shrine) nei.

Loga e tau lotu lalahi he lalolagi ne fai matakavi fakatapu, * ti totou miliona ne ahiahi ki ai. He tau motu ne totoku ko e tau Kerisiano, loga e tau lotu mo e tau matakavi tapuaki ne taute ke tapuaki ki a Iesu, Maria, mo e tau tagata tapu. Falu mena pihia foki ne fakatutū he tau matakavi ne tutupu laia e tau matagahua faka-Tohi Tapu, po ke “tau mana” po ke ne toka ai e tau koloa tapu he vahā nei. Tokologa e tagata ne o atu ke he tau matakavi fakatapu he talitonu a lautolu to logona e tau liogi ha lautolu ka taute he tau matakavi tapu. Ma e falu, ko e hoko atu ke he matakavi fakatapu ko e tapunu a ia he fenoga loa ne o atu ai a lautolu ke fakakite e makutu fakalotu ha lautolu.

To logona mo e tali mooli mai kia e tau liogi mo e tau olelalo ka taute he tau matakavi fakatapu? Fiafia nakai e Atua ke he makutu ha lautolu ne tuku fenoga tumau ke he tau matakavi fakatapu? Ke he kakano mooli, lata nakai e tau Kerisiano ke tapuaki he tau matakavi fakatapu? Ko e tali ke he tau hūhū nei, to nakai ni tala mai e puhala kua lata ia tautolu ke onoono ke he tapuakiaga he tau matakavi fakatapu, ka e lagomatai foki a tautolu ke maama e tapuaki ne fiafia mooli e Atua ki ai.

Ko e fakatutala ha Iesu mo e fifine Samaria kua fakakite mai e onoonoaga he Atua ke he tapuaki he tau matakavi fakatapu. He fenoga a Iesu i Samaria ne nofo a ia ke okioki he vaikeli ne tata ke he maaga ko Sikara. Ne kamata a ia ke tutala mo e fifine ne hau ke utu vai. He tutala a laua, ne fakakite age he fifine e lahi he fekehekeheaki fakalotu he tau Iutaia mo e tau Samaria. “Ko e tau matua ha mautolu ne tapuaki ke he mouga nai,” he talahau he fifine, “ka kua talahau mai e mutolu, ko Ierusalema e mena ke tapuaki ai ke lata ai.”​—Ioane 4:5-9, 20.

Ko e mouga ne tutala e fifine ki ai ko e Mouga ko Keresema, ne tū he kavi 30 e maila (50 e kilomita)  ke he faahi tokelau ha Ierusalema. Ne tū e faituga he tau Samaria he taha magahala i ai, ne fa taute ai ha lautolu a tau fakamanatuaga tuga e Paseka. Ka e, he nakai hagaaki ke he fekehekeheaki nei ha lautolu, ne pehē a Iesu ke he fifine: “Teme [na] e, fanogonogo mai a kia au; to hoko mai e vaha, ti nakai ko e mouga nai, ti nakai ko Ierusalema ke tapuaki ai a mutolu ke he Matua.” (Ioane 4:21) Ko e talahauaga fakaofo lahi a ia, mua atu ha kua talahau he tagata Iutaia! Ko e fakaoti he ha e tapuakiaga he faituga he Atua i Ierusalema?

Ne matutaki a Iesu: “Ke hoko mai e vaha, kua hoko nai foki ki ai, ko lautolu ne tapuaki fakamoli, to tapuaki a lautolu ke he Matua mo e agaga mo e fakamoli; ha ko e mena kumi e Matua kia pihia a lautolu ne tapuaki kia ia.” (Ioane 4:23) Ke he tau senetenari, ne onoono e tau Iutaia ke he faituga fulufuluola i Ierusalema ko e lotouho he tapuakiaga ha lautolu. Lagatolu e fenoga ha lautolu he tau tau takitaha ke taute poa ke he ha lautolu a Atua ko Iehova. (Esoto 23:14-17) Ka e pehē a Iesu to hiki e tau mena oti nei, ko “lautolu ne tapuaki fakamoli” to tapuaki “mo e agaga mo e fakamoli.”

Ko e faituga Iutaia ko e fale ne talaga he matakavi pauaki. Ka ko e agaaga mo e fakamoli kua nakai ko e koloa, po ke fakatū ai he matakavi fakatino. Ati fakamaama ai e Iesu ko e tapuakiaga mooli faka-Kerisiano to nakai fakamatapatu po ke fakavē ke he ha fale po ke matakavi, tuga e Mouga ko Keresema, faituga i Ierusalema, po ke ha matakavi tapu.

He tutala a Iesu mo e fifine Samaria, ne talahau foki e ia ko e “vaha” ma e hikiaga nei ke he tapuakiaga ke he Atua kua “hoko mai.” Hoko a fē e mena ia? Hoko mai he magaaho ne mate a Iesu, mo e fakaoti e fakatokaaga faka-Iutaia ma e tapuakiaga ne fakavē ke he Fakatufono a Mose. (Roma 10:4) Ka e pehē foki a Iesu: Ko e “vaha, kua hoko nai foki ki ai.” Ko e heigoa e kakano he talahauaga ia? Kakano ko e Mesia, ne fakapotopoto e ia e tau tutaki ka omaoma e poakiaga haana ne talahau foki: “Ko e Atua ko e agaga ni a ia; ko lautolu foki ne tapuaki kia ia, kua lata ke tapuaki atu ki ai mo e agaga mo e fakamoli.” (Ioane 4:24) Ti ko e heigoa e kakano ke tapuaki mo e agaga mo e fakamoli?

He magaaho ne talahau e Iesu ke tapuaki mo e agaga, kua hagaao a ia ke he takitakiaga he agaga tapu he Atua, mo e falu mena kua takitaki e maamaaga ha tautolu ke he tau Tohiaga Tapu. (1 Korinito 2:9-12) Ti ko e fakamoli ne hagaao a Iesu ki ai, ko e iloilo tonu ke he tau fakaakoaga he Tohi Tapu. Ko e tapuakiaga ha tautolu to talia he Atua ka muitua ke he tau fakaakoaga he Tohi Tapu  mo e takitaki he agaga tapu, ka e nakai tapuaki he tau matakavi pauaki.

Lata ke fēfē mogoia e onoonoaga he tau Kerisiano ke he tuku fenoga atu mo e tapuaki he tau matakavi fakatapu? He poakiaga ha Iesu ke he tau tagata tapuaki mooli kua lata ni ke tapuaki ke he Atua mo e agaga mo e fakamoli, ti maaliali ai ko e tapuaki he tau matakavi fakatapu kua nakai fai kakano uho ke he ha tautolu a Matua he lagi. Lafi ki ai, talahau mai he Tohi Tapu e onoonoaga he Atua he hufeilo ke he tau tupua tā. Pehē mai: “Kia fehola kehe ai a mutolu he hufeilo ke he tau tupua” mo e “kia leveki e mutolu a mutolu kia mamao mo e tau tupua.” (1 Korinito 10:14; 1 Ioane 5:21) Ko e mena ia, ko e Kerisiano mooli to nakai tapuaki he ha matakavi ne omoi e hufeilo ke he tau tupua. Ha ko e tuaga he tau matakavi fakatapu ia, kua fakamamao mai e tau Kerisiano mooli he tapuaki i ai.

Ka e nakai kakano e Kupu he Atua kua nakai maeke ke fai matakavi ke liogi, fakaako, mo e manamanatu fakahokulo. Ko e matakavi ke feleveia ai ne kua maopoopo mo e lilifu ti aoga ke fakaako mo e fakatutala ke he tau mena fakaagaaga. Ti nakai hepe foki ke taute e taha mena mo fakamanatu, tuga he fakatū e ulu maka ma e tagata ne mate. Kua taute pihia ke fakakite e fakaalofa hofihofi po ke manatu a ia kua mate. Pete ia, he manamanatu ke he tau matakavi pihia ko e mena tapu, po ke hufeilo ke he tau mena fakatai, po ke tau koloa fakatapu, kua nakai fetataiaki mo e tau kupu ha Iesu.

Ko e mena ia, kua nakai lata ia koe ke fano ke he matakavi fakatapu mo e amanaki to logona mooli he Atua e liogi haau ka taute i ai. Mo e amanaki foki to fiafia e Atua ki a koe po ke foaki atu e tau monuina pauaki he tuku fenoga ke he matakavi fakatapu. Tala mai he Tohi Tapu ko Iehova ko e Atua, ko e “Iki a ia he lagi mo e lalolagi, nakai haele a ia ke he tau faituga ne eke he tau lima.” Ka kua nakai vehā mamao e Atua mo tautolu. Maeke ia tautolu ke liogi mo e logona e ia he ha matakavi ha kua “nakai ni mamao a ia mo tautolu takitokotaha.”​—Gahua 17:24-27.