Kia Eke a Tautolu ko Lautolu Kua Tua

“Ko tautolu . . . kua tua ke momoui ai e tau [“solu,” NW].”—HEPERU 10:39.

1. Ko e ha ke talahau ko e tua he tau fekafekau oti ha Iehova kua uho?

KA LIU a koe ke haia he Fale he Kautu kua puke he tau tagata tapuaki ha Iehova, fakamanou ti onoono viko ki a lautolu ne agagai ia koe. Manamanatu ke he tau puhala loga kua fakakite e lautolu e tua. Kitia e koe a lautolu kua momotua kua totou hogofulu tau tuai he fekafekau ke he Atua, ko e tau fuata kua tutu fakamalolo he tau aho oti ke he atu taha, mo e tau mamatua kua gahua malolo ke feaki e fanau matakutaku Atua. Ha ha i ai e tau motua mo e tau fekafekau lagomatai he fakapotopotoaga, ne hahamo e tau matagahua loga. E, kitia e koe e tau matakainaga he tau tau momoui kehekehe kua kautu mai he tau kamatamata kehekehe ke maeke ke fekafekau ki a Iehova. Ko e uho ha ia e tua he tau tagata takitaha!—1 Peteru 1:7.

2. Kua aoga he ha e tomatomaaga ha Paulo ia Heperu veveheaga 10 mo e 11 ki a tautolu he vaha nei?

² Gahoa e tau tagata agahala nakai mitaki katoatoa, he ka fai, kaeke kua maama e aoga lahi he tua ne kehe he taute he aposetolo ko Paulo. Ne mailoga e ia ko e tua moli kua takitaki ke “momoui ai e tau [solu].” (Heperu 10:39) Ne iloa e Paulo, ko e tua e matakupu kua amanaki ke totoko ki ai mo e pepela he lalolagi nakai tua nei. Ne tupetupe lahi a ia hagaao ke he tau Kerisiano Heperu i Ierusalema mo Iutaia ne taufetului ke fakahao ha lautolu a tua. He kitekite a tautolu ke he tau vala he veveheaga 10 mo e 11 ia Heperu, kia mailoga la e tautolu e tau puhala ne fakaaoga e Paulo ke ati hake ha lautolu a tua. He fakatokaaga, to kitia e tautolu e puhala ke ati hake e tautolu e tua malolo ia tautolu mo lautolu kua viko takai ia tautolu.

 Fakakite e Mauokafua he Falu

3. Fakakite mai fefe he tau kupu a Paulo he Heperu 10:39 kua ha ha ia ia e mauokafua he hana tau matakainaga he tua?

³ Ko e mena fakamua ka liga mailoga e tautolu ko e aga mitaki a Paulo ke he hana toloaga. Ne tohi e ia: “Ka ko tautolu, nakai ha ia lautolu kua tukumuli ke he malaia, ka ko lautolu kua tua ke momoui ai e tau [solu].” (Heperu 10:39) Ne manamanatu mitaki lahi, nakai ke he kelea, a Paulo ke he hana tau matakainaga Kerisiano tua fakamoli. Mailoga foki la, ne fakaaoga e ia e kupu “tautolu.” Ko e tagata tututonu a Paulo. Ka e, nakai vagahau fakatokoluga a ia ke he hana toloaga, ke tuga kua tokoluga ue atu e tututonu a ia ia lautolu. (Fakatatai Fakamatalaaga 7:16.) Ka e, putoia a ia fakalataha mo lautolu. Ne fakakite e ia e mauokafua mai he loto ko ia mo e tau tagata totou Kerisiano tua fakamoli hana to fehagai mo e tau kamatamata fakafiufiu ka mafutafuta mai mua ha lautolu, ka to totoko fakamalolo e lautolu ke nakai tukumuli ke he malaia, mo e ke fakamoli e lautolu kua ha ha ia lautolu e tua.

4. Ko e heigoa e tau kakano ne ha ha ia Paulo he mauokafua ke he hana tau tagata talitonu?

⁴ Maeke fefe ia Paulo ke mauokafua pihia? Matapouli kia a ia ke he tau hehe he tau Kerisiano Heperu? Nakai pihia, ne foaki e ia ki a lautolu e tomatomaaga lautonu ke lagomatai a lautolu ke fahia mai he tau lolelole fakaagaga. (Heperu 3:12; 5:12-14; 6:4-6; 10:26, 27; 12:5) Ha ha agaia ia Paulo kau ke ua e manatu mitaki he mauokafua he hana tau matakainaga. (1) Ha ko e tagata fifitaki ki a Iehova, ne fakamakai a Paulo ke kitia e tau tagata he Atua tuga he kitia e Iehova a lautolu. Nakai hagaao noa e mena ia ke he tau hehe ha lautolu ka e hagaao ke he tau mahani mitaki ha lautolu mo e ha lautolu a latatonu ma e fifili ke taute e mitaki he vaha anoiha. (Salamo 130:3; Efeso 5:1) (2) Ha ha ia Paulo e tua katoatoa ke he malolo he agaga tapu. Ne iloa e ia nakai fai kamatamata, nakai fai matafatia he tagata ka puipui a Iehova mai he foaki e “lahi ue atu he malolo” ke he ha Kerisiano kua makai ke fekafekau tua fakamoli ki a Ia. (2 Korinito 4:7; Filipi 4:13) Ti ko e mauokafua a Paulo ke he hana tau matakainaga ne nakai hikihikifano, nakai fakatupua, po ke talia teao. Ne fakave mauniva ai mo e moua ai faka-Tohiaga Tapu.

5. Fifitaki fefe e tautolu e mauokafua ha Paulo, ti liga ko e heigoa e fua ka moua mai?

⁵ Moli ai, ko e mauokafua ne fakatata e Paulo ne fakamoli ai ke holofa fano. Liga kua kakano lahi ke he tau fakapotopotoaga i Ierusalema mo Iutaia ha kua maeke ia Paulo ke vagahau fakamafanatia ki a lautolu. He fehagaaoaki mo e tau vihiatia muikau mo e fekehekeheaki fakatokoluga he tau Iutaia totoko ha lautolu, ne lagomatai he tau talahauaga pihia e tau Kerisiano Heperu ke fifili ke he tau loto ha lautolu kua ha ha ia lautolu e tua. Taute nakai e tautolu e mena taha ia ke he falu he vaha nei? Kua mukamuka lahi ni ke kitia e tohi loa he tau hehe mo e tau kekukeku he aga fakatagata he falu. (Mataio 7:1-5) Ka e, maeke ia tautolu ke lagomatai fakalahi atu e tautolu falu ka mailoga e tautolu mo e aoga e tua kehe ue atu kua igatia moua. Mo e fakamaloloaga pihia, to liga ke tupu lahi e tua.—Roma 1:11, 12.

Lautonu e Fakaaogaaga he Kupu he Atua

6. Mai he punaaga fe ne fatiaki e Paulo he magaaho ne tohi e ia e tau kupu ne fakamau ia Heperu 10:38?

⁶ Ne ati hake foki e Paulo e tua he hana tau tagata talitonu he fakaaoga hana pulotu ke he tau Tohiaga Tapu. Ma e fakatai, ne tohi e ia: “Ka e moui e tagata tututonu ke he tua; kaeke foki ke tukumuli, nakai fiafia haku a loto kia ia.” (Heperu 10:38) Ne fatiaki mai a Paulo hinei he perofeta ko Hapakuka. * Ko e tau kupu nei ne tuga kua mahani e tau tagata totou ha Paulo ki ai, ko e tau Kerisiano Heperu ne kua  iloa lahi e tau tohi fakaperofeta. Manamanatu ai ke he foliaga hana–ke fakamalolo e tua he tau Kerisiano i ai mo e tata ki Ierusalema kavi ke he tau 61 V.N.–ko e fakafifitakiaga ha Hapakuka ko e fifiliaga tonu. Ko e ha?

7. Ne fe ne fakamau e Hapakuka hana perofetaaga, mo e ko e heigoa e tau tuaga i Iutaia he magaaho ia?

⁷ Ne tohi fakamaali e Hapakuka he tohi hana he mole laia e ua e tau hogofulu tau ato hoko e moumouaga ha Ierusalema he 607 F.V.N. He fakakiteaga, ne kitia he perofeta e tau Kaletaia (po ke, tau Papelonia), ko e “motu favale mo e mafiti lahi,” feoho ai ki Iutaia mo e moumou a Ierusalema, folofua ai e tau tagata mo e tau motu he fakatokaaga. (Hapakuka 1:5-11) Ka ko e matematekelea pihia ne talahau tuai mai tali he vaha a Isaia, ke hoko ke he senetenari hake. He vaha a Hapakuka, ko Iehoakima ne tu he mole atu e patuiki mitaki ko Iosia, ti liu e mahani kelea tupuolamoui foki i Iutaia. Ne favale mo e tamate foki e Iehoakima a lautolu ne vagahau e higoa a Iehova. (2 Nofoaga he Tau Patuiki 36:5; Ieremia 22:17; 26:20-24) Ko e mena ia ni ne tagi e perofeta mamahi ko Hapakuka: “Iehova na e, ke ui atu au kia koe ato a fe?”— Hapakuka 1:2.

8. Ko e ha e fakafifitakiaga a Hapakuka ne fakamoli ai mo lagomataiaga ke he tau Kerisiano he senetenari fakamua mo e vaha nei?

⁸ Nakai iloa e Hapakuka e tata maiaga he malaia ha Ierusalema. Tatai ai, ko e tau Kerisiano he senetenari fakamua ne nakai iloa e magaaho ka fakaoti ai e fakatokaaga he tau mena Iutaia. Nakai iloa foki e tautolu he vaha nei e “aho ia mo e magaaho ia” ka hoko mai e fakafiliaga a Iehova ke he fakatokaaga mahani kelea. (Mataio 24:36) Kia mailoga e tautolu, mogoia, ua la e tali a Iehova ki a Hapakuka. Fakamua, ne fakamau e ia ke he perofeta to hoko mai e fakaotiaga he magaaho tonu. “Nakai mule mai,” he talahau he Atua, pete ni to liga mule ke he manatu he tagata. (Hapakuka 2:3) Uaaki, ne fakamanatu e Iehova ki a Hapakuka: “To moui e tagata tututonu ke he hana tua.” (Hapakuka 2:4) Ko e tau kupu moli fulufuluola mo e mukamuka! Ko e mena kua aoga lahi, nakai ko e magaaho ka hoko mai e fakaotiaga, ka ko e fakatumau ha tautolu ke momoui he tua.

9. Maeke fefe e tau fekafekau omaoma ha Iehova ke fakatumau e momoui ke he ha lautolu a tua fakamoli (a) he 607 F.V.N.? (e) he mole e 66 V.N.? (i) Ko e aoga he ha ke fakamalolo e tua ha tautolu?

⁹ He moumou ai a Ierusalema he 607 F.N.V., ko Ieremia, ko e tohikupu hana ko Paruka, ko Epetameleka, mo e tau Rakapā mahani fakamoli ne kitia e fakamoliaga he maveheaga a Iehova ki a Hapakuka. Ne ‘fakatumau’ a lautolu he hao mai he moumouaga lahi a Ierusalema. Ko e ha? Ne palepale e Iehova ha lautolu a tua fakamoli. (Ieremia 35:1-19; 39:15-18; 43:4-7; 45:1-5) Tatai ai, ko e tau Kerisiano Heperu he senetenari fakamua kua tali fakamitaki atu ke he tomatomaaga a Paulo, ha ko e magaaho ne feoho mai e tau kautau Roma ki a Ierusalema he 66 V.N. mo e fehola faimoa, ne omaoma tua fakamoli e tau Kerisiano ia ke he hatakiaga a Iesu ke fehola. (Luka 21:20, 21) Ne tumau a lautolu ke momoui ha ko e ha lautolu a tua fakamoli. Tatai ai, to tumau e momoui ha tautolu kaeke kua moua a tautolu ke tua fakamoli ka hoko mai e fakaotiaga. Ko e kakano aoga ha ia ma e fakamaloloaga he tua ha tautolu mogonei!

Liu Manatu Mai e Tau Fakafifitakiaga he Tua

10. Fakamaama fefe e Paulo e tua a Mose, ti liga fifitaki fefe e tautolu a Mose ke he mena nei?

¹⁰ Ne ati hake foki e Paulo e tua he fakaaoga e tau fakafifitakiaga. He totou e koe e Heperu veveheaga 11, mailoga e puhala kua fakamaama e ia e tau fakafifitakiaga he tau tagata he Tohi Tapu. Kua pehe a ia, tuga anei, ko Mose, ne “fakauka a ia tuga ne mena kua kitia e ia a ia nakai kitia.” (Heperu 11:27) He falu kupu, ne moli lahi a Iehova ki a Mose ti tuga kua maeke ia ia ke kitia e Atua nakai kitia. Tatai pihia nakai e mena ke talahau ki a tautolu? Kua mukamuka lahi ke tutala hagaao ke he fakafetuiaga mo Iehova, ka e ke ati mo e fakamalolo e fakafetuiaga ia kua lata mo e gahua. Ko e gahua haia kua manako a tautolu ke taute! Kua moli kia a Iehova ki a tautolu  he maeke ia tautolu ke manamanatu ki a ia ka taute e tau fifiliaga, putoia foki e tau mena hagahaga ikiiki? Ko e tua pihia ka lagomatai a tautolu ke fakauka ka hohoko e totokoaga vevela.

11, 12. (a) I lalo he tau tutuaga fe ne kua kamatamata e tua a Enoka? (e) Ko e heigoa e palepale mafanatia ne moua e Enoka?

¹¹ Mailoga foki, e tua a Enoka. Ko e totokoaga ne fehagai e ia kua uka ma tautolu ke manamanatu ki ai. Ne talahau e Enoka e fekau mania he fakafiliaga ke he tau tagata mahani kelea ne momoui he magaaho ia. (Iuta 14, 15) Ko e favale ne fakamatakutaku e tagata tua fakamoli nei ne maaliali ke vale lahi, kua kelea lahi mahaki ati “uta kehe [e Iehova] a ia” mai he tuaga moui ke mohe he mate ato moua he tau fi a ia. Ti nakai kitia e Enoka e fakamoliaga he perofetaaga ne talahau e ia. Pete ia, ne moua e ia e mena fakaalofa, ne moua ai, kua mahomo atu.—Heperu 11:5; Kenese 5:22-24.

¹² Kua fakamaama e Paulo: “Ha kua talahaua ka e nakaila uta kehe a ia, [ko Enoka] ko e tagata kua fakafiafia atu ke he Atua.” (Heperu 11:5) Ko e heigoa e kakano he mena nei? Ato hoko atu a ia ke mohe he mate, liga ha ha ia Enoka e fakakiteaga kehe, liga ke he Parataiso he lalolagi ka ala mafiti mai a ia he taha aho. He ha mena ni, ne fakailoa e Iehova ki a Enoka kua fiafia lahi a Ia ke he puhala tua fakamoli hana. Ne fakafiafia e Enoka e loto a Iehova. (Fakatatai Tau Fakatai 27:11.) Ko e manamanatu ke he moui ha Enoka kua mafanatia, pihia nakai? Manako nakai a koe ke moui pihia ke he tua? Ti manamanatu fakalahi ke he tau fakafifitakiaga pihia; he kitia a lautolu ko e tau tagata moli. Kia fifili ke moui ke he tua, he taha aho ke he taha aho. Manatu foki, ko lautolu kua moua e tua ia kua nakai fekafekau ki a Iehova he fakave ke he aho po ke magaaho tonu ka fakamoli he Atua hana tau maveheaga oti. Ka e, kia fifili ni a tautolu ke fekafekau tukulagi ki a Iehova! Ko e taute pihia kua kakano ko e puhala mitaki lahi mahaki he moui he fakatokaaga nei mo e anoiha.

Puhala ke Tupu Malolo Atu ke he Tua

13, 14. (a) Liga lagomatai fefe he tau kupu ha Paulo ne fakamau he Heperu 10:24, 25 a tautolu ke taute e tau feleveiaaga mo tau magaaho olioli? (e) Ko e heigoa e matapatu kakano ma e tau feleveiaaga Kerisiano?

¹³ Ne fakakite e Paulo ke he tau Kerisiano Heperu loga e tau puhala aoga ke maeke ia lautolu ke fakamalolo aki e tua ha lautolu. Kia kitekite la tautolu ke he ua he tau mena ia. Kua liga mahani a tautolu mo e fakamafanaaga hana he Heperu 10:24, 25, ne fakamalolo a tautolu ke fakapotopoto auloa tumau ke he tau feleveiaaga Kerisiano ha tautolu. Manatu foki, ko e tau kupu fakalagalaga ha Paulo i ai kua nakai hagahaga ko tautolu ko e tau tagata kitekite noa ni ke he feleveiaaga ia. Ka e, fakamaama e Paulo e tau feleveiaaga ia ko e tau magaaho ke feiloaaki, ke fakalagalaga falu ke fekafekau katoatoa ke he Atua, mo e ke fakamalolo e falu. Kua ha ha i ai a tautolu ke foaki, nakai ke moua ni hokoia. Kua lagomatai he mena ia a tautou ke taute e feleveiaaga mo tau magaaho olioli.—Gahua 20:35.

¹⁴ Matapatu ai, kua fakalataha a tautolu ke he tau feleveiaaga Kerisiano ke tapuaki ki a Iehova ko e Atua. Taute pihia e tautolu he fakalataha ke he liogi mo e lologo, he fanogonogo fakamakutukutu, mo e foaki e “fua haia he tau laugutu”—tau talahauaga he fakahekeaga ki a Iehova he tau tali mo e tau vala he feleveiaaga ha tautolu. (Heperu 13:15) Ka taofi e  tautolu e tau foliaga pihia he manamanatuaga mo e fakaaoga ai ke he tau feleveiaaga oti, to nakai kaumahala e tua ha tautolu ke ati hake he tau magaaho oti.

15. Ko e ha kua fakamalolo e Paulo e tau Kerisiano Heperu ke taofi mau ke he fekafekauaga ha lautolu, mo e ko e ha kua latatonu e tomatomaaga taha ia he vaha nei?

¹⁵ Taha puhala foki ke ati hake e tua he puhala ke he gahua fakamatala. Ne tohi e Paulo: “Kia taofi mau e tautolu ha tautolu a amaamanaki kua talahau atu e tautolu mo e nakai hikihikifano; ha kua fakamoli a ia kua talahaua mai.” (Heperu 10:23) Liga maeke ia koe ke fakamalolo falu ke tapiki mau ke he mena kua tuga e hagahagakelea ke toka kehe. Kua peehi moli e Satani e tau Kerisiano Heperu ia ke fakatoka e fekafekauaga ha lautolu, ti fa e fakapehia foki e ia e tau tagata he Atua he vaha nei. He tau pehiaaga pihia, ko e heigoa ha tautolu ka taute? Mailoga e mena ne taute e Paulo.

16, 17. (a) Moua fefe e Paulo e malolo ma e fekafekauaga? (e) Ko e heigoa e tau lakaaga kua lata ia tautolu ke taute kaeke ke moua e tautolu a tautolu kua matakutaku ke he falu mena he fekafekauaga Kerisiano ha tautolu?

¹⁶ Ke he tau Kerisiano i Tesalonia, ne tohi e Paulo: “Pete ni he fakamamahi fakamua a mautolu, mo e fakakeleaina i Filipi, tuga he iloa e mutolu, ka e fakamalolo a mautolu ha ko e Atua ha tautolu ke vagavagahau atu kia mutolu e vagahau mitaki he Atua mo e tau lahi.” (1 Tesalonia 2:2) Kua “fakakeleaina” fefe a Paulo mo e tau ekegahua hana i Filipi? Hagaao ke he falu tagata fakaako tokoluga, ko e kupu Heleni ne fakaaoga e Paulo ne fakakite kua fakakupuga, fakama, po ke taute fakakelea. Ko e tau pule i Filipi ne tafolo a laua aki e tau akau, tolo a laua ke he fale puipui, mo e fakamau a laua ke he tau akau. (Gahua 16:16-24) Lauia fefe a Paulo ke he mamahi ia? Ha ha i ai kia a lautolu he taha maaga foki he fenoga misionare hana, ki Tesalonia, kua fakatukumuli aki a Paulo ke he matakutaku? Nakai, ne “fakamalolo” a ia. Ne kautu mai a ia he matakutaku mo e fakatumau ke fakamatala fakamalolo.

¹⁷ Hau i fe e malolo a Paulo? Mai i loto kia? Nakai, ne pehe a ia na fakamalolo a ia “ha ko e Atua ha tautolu.” Ko e tau fakamoliaga ma e tau tagata liliu Tohi Tapu kua talahau ko e talahauaga nei kua liga pehe “ne uta kehe he Atua e matakutaku he tau loto ha tautolu.” Ti ka logona e koe e nakai malolo pauaki hagaao ke he fekafekauaga hau, po ke ha ha i ai falu puhala ka hokotia a koe ke matakutaku, he ha he ole atu ki a Iehova ke taute e mena taha ia ma hau? Ole ki a ia ke uta kehe e matakutaku he loto hau. Ole ki a ia ke lagomatai a koe ke fakamalolo ma e gahua. Lafi ki ai, taute e falu lakaaga aoga. Ma e fakatai, fakatoka ke gahua mo e tagata kua maeke ke lotomatala lahi ke he puhala fakamatala kua lauia ki a koe. Liga lauia ai e matakavi pisinisi, fakamatala he puhala tu, fakamatala nakai mautali, po ke fakamatala he telefoni. Liga to makai e hoa hau ke gahua  mua. Ka pihia, kitekite mo e ako mai ai. Ka kia fakamalolo ai foki he lali ke taute.

18. Ko e heigoa e tau monuina ka moua e tautolu kaeke ke fakamalolo a tautolu he fekafekauaga ha tautolu?

¹⁸ Ka fakamalolo a koe, manamanatu ke he fua ka moua mai. Ka fakauka a koe mo e nakai fakalolelole, liga to moua e koe e tau fua mitaki he folafola e kupu moli, ko e tau mouaaga kua liga fakamole noa e koe. (Kikite e lau tohi 17.) To fiafia a koe he iloa kua fakafiafia e koe a Iehova he taute e mena kua uka ia koe. To moua e koe hana fakamonuinaaga mo e lagomatai he fahia mai he tau matakutaku. To malolo lahi e tua hau. Kua nakai maeke moli ia koe ke ati hake e tua he falu ka e nakai ati hake e koe ni hau a tua he magaaho taha.—Iuta 20, 21.

19. Ko e heigoa e palepale uho kua fakatoka ma “lautolu kua tua”?

¹⁹ Kia fakatumau a koe ke fakamalolo e tua hau mo e tua he falu kua agaagai viko ia koe. Taute pihia e koe he atihake e koe a koe mo e falu he fakaaoga fakapulotu e Kupu he Atua, he fakaako e tau fakafifitakiaga he Tohi Tapu he tua mo e ta mai a lautolu ke he moui, he tauteute ai mo e fai vala he tau feleveiaaga Kerisiano, mo e taofi mau ke he kotofaaga uho he fekafekauaga. He taute e koe e tau mena nei, kia mafanatia, ko koe taha ia “lautolu kua tua.” Manatu foki, ko lautolu nei kua moua e palepale uho. “Ko lautolu kua tua ke momoui ai e tau [solu].” * Kia fakatumau e tua hau ke tupu, mo e kia fakahao e Iehova ko e Atua a koe ke moui tukulagi!

[Tau Matahui Tala]

To Tali Fefe e Koe?

• Fakakite fefe e Paulo e mauokafua ke he tau Kerisiano Heperu, mo e ko e heigoa ka ako e tautolu he mena nei?

• Ko e latatonu he ha e fakamoliaga a Paulo ke he perofeta ko Hapakuka?

• Ko e heigoa e tau fakafifitakiaga faka-Tohiaga Tapu he tua ne kua liu fakamaama mai e Paulo?

• Ko e heigoa e tau puhala aoga he ati hake he tua ne fakamalolo e Paulo?

[Tau Huhu he Fakaakoaga]

[Fakatino he lau 15]

He mole atu e ekefakakelea hana i Filipi, ne fakamalolo a Paulo ke fakatumau e fakamatala

[Tau Fakatino he lau 16]

Fakamalolo nakai a koe ke lali e tau puhala kehekehe he fakamatala?