Maeke he Tua ke Hiki Hau a Moui

“KUA maeke moli ke moua e tau mahani mitaki ka e nakai fai Atua.” Ko e manatu hanei he tagata nakai iloa ko e fai Atua. Ne talahau e ia kua feaki hake e ia e fanau hana aki e tau mahani mitaki tokoluga, ti kua feaki hake foki e lautolu e fanau ha lautolu aki e tau tutuaga tokoluga pihia—kua taute ai ka e nakai tua ke he Atua.

Kua pehe kia e mena nei kua nakai lata ke tua ke he Atua? Kitia moli ai, kua manatu pihia e tagata nei. Mo e kua moli ko e tau tagata oti ne nakai iloa ko e fai Atua nakai ko e tagata kelea. Ne vagahau e aposetolo ko Paulo ke he “tau motu kehe” ne nakai iloa e Atua ka kua eke e “tau mena kua lata mo e fakatufono.” (Roma 2:14) Ko e tau tagata oti—katoa mo e tau tagata nakai talitonu ko e fai Atua—kua fanau mo e fai manamanatuaga. Kua tokologa ne lali ke muitua ke he tau mena ne talahau he manamanatuaga ha lautolu pete ni kua nakai talitonu a lautolu ke he Atua ne tuku age ki a lautolu e logonaaga ia he hako mo e hepe.

Pete he pihia, ko e tua malolo ke he Atua—ne fakave ke he Tohi Tapu—ko e omoiaga malolo ne mua atu ke mitaki mai he takitakiaga toka noa he manamanatuaga. Ko e tua fakave ke he Kupu he Atua, ko e Tohi Tapu, ne matutaki ke he manamanatuaga, fakamataala ai ke mailoga e hako mai he hepe. (Heperu 5:14) Mua atu, kua fakamalolo he tua e tau tagata ke taofimau e tau tutuaga tokoluga ka fehagaaoaki mo e tau peehiaga mamahaki. Ke fakatai ki ai, he magahala he senetenari ke 20 aki, tokologa e tau motu ne o mai ki lalo he malolo pule keukeu fakapolitika, ne toho e tau tagata mahani mitaki ke taute e tau mena mua e kelea muikau. Ka ko lautolu ne ha ha ai e tua moli ke he Atua kua nakai mafai ke fakahui e tau matapatu fakaakoaga ha lautolu, pihia foki ni ka fakaneinei e tau momoui ha lautolu. Ke lafi ki ai, kua maeke he tua fakave ke he Tohi Tapu ke hiki e tau  tagata. Kua maeke ai ke laveaki e tau momoui ne tuga ke galo mo e lagomatai e tau tagata ke kalo mai he tau hehe lalahi. Kikite la ke he falu a fakafifitakiaga.

Maeke he Tua ke Hiki e Moui Fakamagafaoa

“He puhala he tua hau kua moua tuai e koe e tau mena nakai fahia ki ai.” Kua talahau pihia he ikifakafili Peritania he magaaho ne taute e ia hana fifiliaga ke he levekiaga he fanau ha John mo Tania. He magaaho ne tutu a John mo Tania ki mua he pule malolo, kua nakaila mau a laua mo e kua kelea lahi e moui he kaina. Ko John, ne hufia he tulaki mo e pele tupe, ne fakahiku ke holifono ke totogi aki e hana tau kaumahala. Ne tiaki e ia hana fanau mo e matua fifine ha lautolu. Ti, ko e heigoa e “mana” ne tupu?

He taha aho ne logona e John e nefiu tote hana ne tala hagaao ke he Parataiso. Kua nava lahi, ne huhu a ia ke he tau matua he tama tane. Ko e tau matua ko e Tau Fakamoli a Iehova, ti lagomatai e laua a John ke ako hagaao ki ai mai he Tohi Tapu. Fakaeneene fakahaga, ne tanaki e John mo Tania e tua fakave ke he Tohi Tapu ne hiki aki e tau momoui ha laua. Ne fakamatafakatufono e laua e fakalatahaaga ha laua he mau mo e kautu ke he tau kaumahala ha laua. Ko e tau pule malolo ne tivi e magafaoa ha laua, kua mailoga e mena ne kua tuga ke nakai mafai ki ai he magaaho ku kua mole—ko e magafaoa fiafia he kaina mea, ko e kaina mitaki ke feaki hake e fanau. Kua hako e ikifakafili he foaki e “mana” nei ke he tua moua fou ha John mo Tania.

Totou miliona e tau kilomita mai Igilani, ko e hoana fuata he Near East kua amanaki mo taha vala he kumikumiaga momoko lahi. Kua tauteute a ia ke lafi atu ke he totou miliona he tau tau takitaha ne fakagata e tau fakamauaga ke he tau vevehe. Ne taha e tama hana, ka kua motua lahi e tane hana ia ia. Ha ko e kakano nei, ne hataki he magafaoa hana a ia ke tau vevehe, ti kua taute tuai e ia e tau fakaholoaga ke fakahoko ai. Ka kua fakaako e ia e Tohi Tapu mo e taha he Tau Fakamoli a Iehova. He magaaho ne iloa he Fakamoli e mena tupu, ne fakamaama e ia e talahauaga he Tohi Tapu hagaao ke he fakamauaga—ke fakatai ki ai, ko e fakamauaga ko e mena fakaalofa mai he Atua ti nakai ko e taha mena noa ke amanaki ni ti tiaki. (Mataio 19:4-6, 9) Ne manatu hifo e fifine ki a ia ni, ‘Kehe ai pihia ko e fifine nei, ko e tagata kehe, kua lali ke puipui e magafaoa ha maua ka ko lautolu ne tata ki a au kua manako ke vevehe a maua.’ Ko e tua moua fou hana kua lagomatai a ia ke puipui hana fakamauaga.

Taha kumikumiaga momoko ne lauia e moui fakamagafaoa ko e fakatotama. Ne fuafua he hokotaki he Tau Motu Kaufakalataha, he tau tau oti nukua 45 e miliona he tau tama mukemuke nakaila fanau kua moumou pauaki. Ko e tau tupuaga ia kua igatia ke matulituli. Ko e iloilo he Tohi Tapu ne lagomatai e fifine i Filipaina ke kalo mai he lafi atu ke he kumikumiaga ia.

Ko e fifine ne moua he Tau Fakamoli a Iehova, ne talia e porosua fakaako Tohi Tapu ne mataulu Ko e Heigoa e Manako he Atua ma Tautolu?, * mo e kamata fakaako e Tohi Tapu. Fai mahina he mole, ne fakamaama e ia e kakano. Kua fakafua tama e fifine he magaaho ne aahi atu fakapa e Tau Fakamoli ki a ia, ka kua amanaki a ia mo e hana tane ke moumou e tama. Ka ko e fakatino he tama mukemuke nakaila fanau he lau tohi 24 he porosua ne aamotia e loto he fifine. He fakamaamaaga fakave ke he Tohi Tapu i ai, ne pehe kua tapu e moui ha kua ‘ha ha he Atua e puna he moui’ kua omoi a ia ke toka e tama hana. (Salamo 36:9) Mogonei, kua matua fifine a ia ke he tama fulufuluola mo e malolo.

Lagomatai he Tua a Lautolu ne Fakavihia

I Aitiope, tokoua e tagata tane ne tui e tau mena tui nakai gali ke he feleveiaaga tapuaki ne takitaki he taha he Tau Fakamoli a Iehova. He oti e feleveiaaga, ne fakakapitiga atu e Fakamoli ki a laua. Ne ole tupe e tau tagata tane. Ti age he Fakamoli ki a laua, nakai ko e tupe, ka ko e mena mua atu e mitaki. Ne fakamafana e ia a laua ke tanaki e tua ke he Atua, ko e mena “mua hana mitaki ke he auro.” (1 Peteru 1:7) Taha ia laua ne talia mo e kamata e fakaako Tohi Tapu. Ne hiki he mena nei e moui hana. He tupu fakahaga a ia he tua, ne tiaki e ia e ula tapaka, inu kava fakagoagoa, mahani feuaki, mo e fakaaogaaga he khat (tulaki). Ne fakaako a ia ke lagomatai ne ia a ia ka e nakai kaiole mo e he mogonei kua moua e moui mea mo e aoga.

I Italia, ko e tagata tane 47 e tau he moui ne fakafili ke hogofulu e tau he fale puipui mo e kua  tokamata ke he fale gagao ne fehagai ke he tau logonaaga. Taha he Tau Fakamoli a Iehova ne fakaata ke hu atu ke he fale puipui ke foaki e lagomatai fakaagaga ne fakaako e Tohi Tapu mo ia. Ne tupu tolomaki e holo ki mua he tagata. Ne hiki lahi he tua e moui hana ati he mogonei kua o falu pagota ki a ia ma e fakatonuaga ke he puhala ke fehagai mo e tau mena vihi ha lautolu. Ko e hana tua fakave ke he Tohi Tapu kua foaki ki a ia e fakalilifu, aoga lahi, mo e falanaki mai he tau pule he fale puipui.

He tau tohitala nakaila leva kua hokotaki mai e tau latauaga he tau motu i Aferika. Kua mua atu e ofogia ko e tau talahauaga ke he tau tama tane ikiiki ne fakaako mo tau kautau. Ko e fanau nei kua huki aki e tau tulaki, ekefakakelea, mo e toho ke taute e tau mahani fakalialia ke he magafaoa ha lautolu ke fakakite aki ko e fakamoli ni a lautolu ke he matakau ne tau ai a lautolu. Kua malolo lahi nakai e tua fakave ke he Tohi Tapu ke hiki e tau momoui he tau tama ikiiki pihia? Kua maeke ai ke he tau tama tokoua.

I Liperia, ko Alex ko e tama tane lagomatai i loto he Lotu Katolika. Ka e he 13 e tau he moui, ne tutaki atu a ia ke he matakau totoko mo e eke mo tama tane kautau mahuiga. Ke fakamalolo ni e ia a ia he tauaga, ne fuluhi atu a ia ke he tau lagatau taulatua. Ne kitia e Alex tokologa e tau hoa hana ne mamate, ka e moui a ia. He 1997 ne feleveia a ia mo e Tau Fakamoli a Iehova mo e kitia kua nakai onoono hifo a lautolu ki a ia. Ka kua lagomatai e lautolu a ia ke ako e mena ne talahau he Tohi Tapu hagaao ke he favale. Ne tiaki e Alex e kautau. He kamata e tua hana ke tupu, ne muitua a ia ke he poakiaga he Tohi Tapu: “Kia kalo kehe mo e kelea, ka kia eke e tau mena mitaki; kia kumi e mafola mo e tutuli ki ai.”—1 Peteru 3:11.

He magahala ia ni, ko e tama tane kautau he mogo fakamua ne higoa ko Samson ne hau ke he taone ne nofo ai a Alex he mogonei. Ko e tama he matakau lologo a ia fakamua ka e he 1993 kua eke mo kautau mo e putoia ke kai tulaki, matutakiaga fakataulatua, mo e mahani feuaki. He 1997 ne oti e kautau hana. Ko e fenoga atu a Samson ki Monrovia ke tutaki ke he matakau puipui pauaki he magaaho ne fakamakamaka e kapitiga hana ki a ia ke fakaako e Tohi Tapu mo e Tau Fakamoli a Iehova, ti ko e fua, ne tanaki e ia e tua fakave ke he Tohi Tapu. Ne foaki he mena nei ki a ia e malolo ke tiaki hana tau puhala latau. Ko Alex mo Samson he mogonei kua momoui ke he tau moui mafola mo e mea. Kua fai mena foki nakai ne kehe mai he tua fakave ke he Tohi Tapu ka hiki e tau momoui ne kua lahi e ekefakakelea?

Ko e Tua kua Hako

Ko e fiha ni ainei he tau fakafifitakiaga loga lahi ne kua lata ke tohi hifo ke fakakite e malolo he tua moli ne fakave ke he Tohi Tapu. Moli, ko e tau tagata ne talahau ke talitonu ke he Atua kua nakai fakalautatai oti ke he tau tutuaga tokoluga he Tohi Tapu. Nakai fakatikai, ko e falu tagata nakai talitonu ke he Atua kua liga moui mitaki atu he falu ne talahau ko e tau Kerisiano. Kua pihia ai ha kua mua atu e mena ne putoia ke he tua fakave ke he Tohi Tapu ke he talahau teao ke talitonu ke he Atua.

Ne ui he aposetolo ko Paulo e tua “ko e falanaki haia ke he tau mena kua amaamanaki ki ai, ko e fakamoli he tau mena nakai kitia atu.” (Heperu 11:1) Ti, ko e tua kua putoia ai e talitonu malolo—ne fakave ke he fakamoliaga nakai taumaleku—ke he tau mena nakai kitia. Kua mua atu foki ke nakai fakauaua na moui e Atua, kua fiafia a ia ki a tautolu, mo e to fakamonuina e ia a lautolu ne taute hana finagalo. Ne pehe foki e aposetolo ko Paulo: “Ha ko e mena lata ia ia kua fina atu ke he Atua ke talia kua moui a ia, ko ia foki kua taui mai a lautolu kua kumi fakamakutu kia ia.”—Heperu 11:6.

Ko e tua nei ne hiki e tau momoui ha John, Tania, mo e falu ne totoku he vala tala nei. Kua takitaki a lautolu ke kumi mo e loto mauokafua ke he Kupu he Atua, ko e Tohi Tapu, ma e takitakiaga ka taute e tau fifiliaga. Kua lagomatai a lautolu ke taute e tau poa fakaku ke aua taute e puhala hepe. Pete kua kehekehe e tau mena tutupu nei, ka kua taha ni e puhala ne kamata aki. Taha mai he Tau Fakamoli a Iehova ne fakaako e Tohi Tapu mo e tau tagata takitaha nei, ati o mai a lautolu ke iloa e kupu moli ke he mena ne talahau he Tohi Tapu: “Ko e kupu he Atua kua moui ia, mo e gahua malolo.” (Heperu 4:12) Ko e malolo he Kupu he Atua kua lagomatai e tau tagata takitaha ke ati hake e tua malolo ne hiki ai hana moui ma e mitaki.

Ko e Tau Fakamoli a Iehova kua gahuahua ke he molea e 230 e motu mo e tau aelani he tahi. Kua uiina atu a lautolu ki a koe ke fakaako e Tohi Tapu. Ko e ha? Ha kua iloa tonu e lautolu ko e tua fakave ke he Tohi Tapu kua maeke ke ta mai foki e tau fakatolomakiaga mitaki ke he moui hau.

[Matahui Tala]

[Tau Fakatino he lau 3]

Ko e tua fakave ke he Tohi Tapu ne hiki aki e tau momoui ke he mitaki