Skip to content

Skip to table of contents

Fakafou e Tau Mena Oti—Tuga ne Talahau Tuai

Fakafou e Tau Mena Oti—Tuga ne Talahau Tuai

Fakafou e Tau Mena Oti—Tuga ne Talahau Tuai

“Kua tala mai foki a ia kua nofo ke he nofoaiki, Kitiala, kua fakafou tuai e au e tau mena oti. Kua tala mai foki a ia . . . Ko e tau kupu nai kua moli mo e fakamoli ia.”—FAKAKITEAGA 21:5.

1, 2. Ko e tokologa he ha e tau tagata kua fakauaua moli ke manamanatu ke he mena kua fakatoka mai he vaha anoiha?

KUA talahau po ke manamanatu nakai a koe, ‘Ko hai nukua iloa e mena ka tupu a pogipogi?’ Maeke ia koe ke maama e kakano kua fakauaua e tau tagata ke talahau manatu e mena ka ta mai he vaha anoiha po ke falanaki ki a lautolu kua liga tala fakagoagoa he talahau tuai e tau mena i mua. Nakai ha ha he tau tagata e iloaaga ke talahau fakatonu e mena ka tupu he tau mahina po ke tau tau i mua.

2 Ne talahau he mekasini Forbes ASAP e fufuta tala ke he magaaho. I loto, ne tohi he tagata leveki he fakamaama tala he televisoni ko Robert Cringely: “Kua fakama he magaaho a tautolu oti, ka e nakai fai tagata ne matematekelea lahi ha ko e tau magaaho, ke tuga e tau tagata kua talahau tuai e vaha i mua. He lali ke talahau manatu e vaha i mua ko e matagahua kua teitei tumau na tautolu ke kaumahala. . . . Ka e fakatumau agaia e tau tagata ne talahau kua makaka ke taute e tau kumikumiaga talahau tuai.”

3, 4. (a) Ko e heigoa e onoonoaga mitaki he falu hagaao ke he meleniamu fou? (e) Ko e heigoa e amaamanakiaga moli kua ha ha he falu hagaao ke he vaha anoiha?

3 Liga mailoga e koe e mena ia mo e onoonoaga lahi mahaki nukua fakakite ke he meleniamu (millennium) fou, ati hihiga ke tokologa atu e tau tagata hane manamanatu ke he vaha anoiha. He mataulu he tau kua mole, ne pehe e mekasini ha Maclean: “Ko e tau 2000 kua liga ko e taha tau he kalena ma e tokologa he tau tagata Kanata, ka e liga tuga e kamataaga fou moli.” Ne talahau he Porofesa ko Chris Dewdney he York University e manatu nei ma e onoonoaga mitaki: “Kua kakano e meleniamu kua maeke ia tautolu ke fakamea moli a tautolu mai he senetenari kelea.”

4 Ko e fia manako noa ni kia e logonaaga ia? I Kanata, 22 ni e pasene ha lautolu kua tali ke he taha e viliaga “ne talitonu to ta mai he 2000 tau e kamataaga fou ma e lalolagi.” Moli, teitei hafa “kua amanaki ke he taha taufetoko he lalolagi”—ko e felakutaki he lalolagi—he vahaloto he 50 tau. Maama ai, tokologa ne manamanatu ko e meleniamu fou kua nakai maeke ke utakehe e tau mena vihi ha tautolu, he fakafou e tau mena oti. Ne tohi he Iki ko Michael Atiyah, ko e pelesiteni fakamua ha Britain’s Royal Society: “Ko e mafiti he holo ki mua he hikiaga . . . kua kakano to ta mai he senetenari uafulu ma taha e tau palekoaga mua ue atu ke he kaufakalatahaaga katoa ha tautolu. Ko e tau mena vihi he tupu he puke tagata, kukuaga he tau lagomatai foaki, kiva he kakai motu, mo e tupu lahi he mativa kua fita he moua e tautolu mo e lata ke fehagai mo e fakamafiti ki ai.”

5. Moua i fe e tautolu e vala tala tonu hagaao ke he mena kua fakatoka mai mua?

5 Liga manamanatu a koe, ‘Ha kua nakai maeke he tau tagata ke talahau tuai e fakatoka maiaga he vaha anoiha ha tautolu, nakai kia lata mogoia ia tautolu ke fakaheu e vaha anoiha?’ Ko e tali, nakai! Fakamoli ai, nakai maeke he tau tagata ke talahau fakatonu e mena kua fakatoka mai mua, ka e nakai manamanatu a tautolu kua maeke he ha tagata. Ko hai ka maeke, ti ko e ha kua lata ia tautolu ke ha ha ai e onoonoaga mitaki hagaao ke he vaha anoiha? Maeke ia koe ke moua e tali makona ke he fa e talahauaga tuai pauaki. Haia ne fakamau he tohi talahaua lahi, kua moua mo e totou, nukua laulahi ke nakai maama lahi mo e fakaheu—ko e Tohi Tapu. Ha mena ni kua manamanatu a koe ke he Tohi Tapu, kua fakahiku ai na liga iloa mitaki e koe, kua aoga ai ki a koe ni ke manamanatu ke he fa e matakupu aoga nei. Kua talahau fakatonu mai e vaha anoiha kua monuina lahi. Pete ia, ko e tau matapatu perofetaaga fa nei kua fakatoka mai e vaha anoiha hau mo e pihia foki ma e tau fakahelehele hau.

6, 7. I ne fe ne perofeta mai a Isaia, ti maeke fefe he tau talahauaga tuai hana ke ha ha ai e fakamoliaga ofoofogia?

6 Kua moua fakamua ai he Isaia veveheaga 65. Ato totou ai, tokaloto e fakatokaaga—he magaaho ne tohi ai e tohi nei mo e tuaga ne fehagai ai. Ne tohi he perofeta he Atua ko Isaia e tau mena nei, ne moui ke molea e senetenari ato moumou e kautu Iutaia. Ne hoko mai e moumouaga he magaaho ne utakehe e Iehova e puipuiaga mai he tau Iutaia nakai fakamoli, he fakaata e tau Papelonia ke tatafi kehe a Ierusalema mo e fakapaea ai e tau tagata i ai. Ne hoko e tupuaga ia he tau teau tau he mole e talahau tuai e Isaia.—2 Nofoaga he Tau Patuiki 36:15-21.

7 He tupuaga he fakamauaga tala tuai he fakamoliaga, liu manatu ai ha ko e takitakiaga he Atua ne talahau tuai e Isaia e higoa he Peresia, ko Kuresa, ka e nakai la fanau mai ia, ko ia ka ulu hifo a Papelonia ki lalo. (Isaia 45:1) Ne fakatokatoka e Kuresa e takitakiaga ma e tau Iutaia ke liliu ke he motu ha lautolu he 537 F.V.N. Fulufuluola ai, ne talahau tuai e Isaia e liuaki maiaga ia, he totou e tautolu he Isa veveheaga 65. Ne hagaaki a ia ke he tuaga ne kua olioli he tau Isaraela he liliu ke he motu ha lautolu.

8. Ne talahau tuai mai e Isaia e heigoa ke he fiafia he vaha anoiha, ti ko e heigoa e talahauaga he fiafia pauaki ia?

8 Totou e tautolu ia Isaia 65:17-19: “Ko e mena kitiala, kua eke e au e lagi fou mo e lalolagi fou; nakai tuai manatu ke he tau mena fakamua, ti nakai hake ai ke he loto e tau mena ia. Ka e olioli ā mutolu mo e fiafia tukulagi ā mutolu ke he mena kua eke e au; ha kua eke e au a Ierusalema mo mena ke fiafia ai, ti eke e au hana tau tagata mo mena ke olioli ai. To fiafia foki au ki Ierusalema, mo e olioli au ke he haku a motu, to nakai tuai logona foki ia koe e leo he tagi, mo e leo he fakatutuku.” Moli, ne fakamaama e Isaia e tau tutuaga kua mahomo atu ki a lautolu ko e tau Iutaia ne nonofo i lalo ha Papelonia. Ne talahau tuai e ia e olioli mo e fiafia. Onoono la mogonei ke he talahauaga he “lagi fou mo e lalolagi fou.” Ko e talahauaga fakamua hanei ne fa kua kitia i loto he Tohi Tapu, ti ko e tau vala fa nei kua ha ha ai e maaliali he vaha anoiha ha tautolu, ti kua fita he talahau tuai mai.

9. Putoia fefe e tau Iutaia i tuai he fakamoliaga he Isaia 65:17-19?

9 Ko e fakamoliaga fakamua he Isaia 65:17-19 ne putoia e tau Iutaia i tuai, tuga ne talahau fakahako tuai e Isaia, ne liliu ke he motu ha lautolu, kua maeke ia lautolu ke liu ati hake e tapuakiaga mea. (Esera 1:1-4; 3:1-4) Mailoga e koe, moli, ne liliu a lautolu ke he motu ha lautolu he palaneta taha ia ni, nakai ke he taha mena kehe he lalolagi mo e lagi katoatoa. Ko e mailogaaga ia kua lagomatai a tautolu ke kitia e mena ne talahau e Isaia ko e lagi fou mo e lalolagi fou. Nakai lata ia tautolu ke fuafua manatu, tuga he taute he falu, hagaao ke he tau perofetaaga taumaleku ha Nostradamus po ke falu tagata talahau tuai. Kua fakamahino he Tohi Tapu e kakano he talahauaga a Isaia.

10. Maeke fefe ia tautolu ke maama e “lalolagi” fou ne talahau tuai mai e Isaia?

10 He Tohi Tapu, nakai hagaao tumau e “lalolagi” ke he fua veliveli he lalolagi ha tautolu. Tuga anei, kua talahau moli mai he Salamo 96:1: “Ko mutolu gotoa ha he lalolagi, kia lologo atu kia Iehova.” Iloa e tautolu ko e palaneta ha tautolu—ko e kelekele patu mo e moana lahi—kua nakai maeke ke lologo. Lologo e tau tagata. E, hagaao e Salamo 96:1 ke he tau tagata he lalolagi. * Ka e vagahau foki e Isaia 65:17 ke he “lagi fou.” Ka hukui he “lalolagi” e kaufakalatahaaga fou he tau tagata he motu ko Iutaia, ko e heigoa e “lagi fou”?

11. Ko e heigoa kua tuhi mai he talahauaga he “lagi fou”?

11 Kua talahaua mai he Cyclopædia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature, ha M’Clintock mo Strong: “Ko e mena fe ni ne kitia ai e fakakiteaga fakaperofeta, kua hagaao e lagi . . . ke he toloaga katoa he tau malolo pule . . . ne kua fita mo e pule ke he tau tagata, ha kua pule ai e lagi moli ke he lalolagi.” He lafi ua e talahauaga “lagi mo e lalolagi” kua fakamaama mai he Cyclopædia ke he ‘vagahau fakaperofeta e talahauaga ke he tuaga fakapolitika he tau tagata he tau vahega kehekehe. Ko e lagi ko e pule katoatoa; ko e lalolagi ko lautolu kua pule ki ai, ko e tau tagata ne pule he tau iki tokoluga.’

12. Moua fefe he tau Iutaia i tuai e “lagi fou mo e lalolagi fou”?

12 He magaaho ne liliu e tau Iutaia ke he motu ha lautolu, ne moua e lautolu e mena ne liga higoa ko e fakatokaaga fou he tau mena. Ha ha i ai e kau pule fou. Ko Serupapelu, ko e ohi mai he Patuiki ko Tavita, ko e iki, ti ko Iosua ko e ekepoa ne mua. (Hakai 1:1, 12; 2:21; Sakaria 6:11) Kua fakatu he tau mena nei e “lagi fou.” He heigoa? Ko e “lagi fou” i luga he “lalolagi fou,” ko e kaufakalatahaaga mea he tau tagata ne kua liliu ke he motu ha lautolu ke maeke ke liu ati hake a Ierusalema mo e faituga hana ma e tapuakiaga ki a Iehova. Ti, he manamanatuaga moli nei, ha ha i ai e lagi fou mo e lalolagi fou he fakamoliaga ne putoia e tau Iutaia he magahala ia.

13, 14. (a) Ko e heigoa falu vala he talahauaga he “lagi fou mo e lalolagi fou” kua lata ia tautolu ke manamanatu ki ai? (e) Ko e fiafia pauaki he ha e perofetaaga a Peteru he vaha nei?

13 Fakaeneene neke nakai moua e manatu. Ko e mena nei liga ko e fakaaoga he talahauaga faka-Tohiaga Tapu po ke fakateu noa ni ke he fakamauaga tala tuai. Kitia e koe e mena nei ka hoko ke he taha kitiaaga he talahauaga he “lagi fou mo e lalolagi fou.” Ia 2 Peteru veveheaga 3, to moua e koe e talahauaga nei mo e kitia e lauiaaga he vaha anoiha ha tautolu.

14 Ne tohi he aposetolo ko Peteru e tohi hana 500 e tau he mole e liliu he tau Iutaia ke he motu ha lautolu. He taha aposetolo ha Iesu, ko Peteru ne tohi hagaao ke he tau tutaki he Keriso, ko e “Iki” ne talahau ia 2 Peteru 3:2. He 2Pe 3 kupu 4, ne talahau mai e Peteru e “talahaua ai ke haele mai” ha Iesu, ne kua maeke e perofetaaga ke aoga lahi he vaha nei. Ko e fakamoliaga lahi kua fakakite ai he Felakutaki 1 he Lalolagi, ne ha ha i ai a Iesu ko e Pule ke he Kautu he Atua he lagi. (Fakakiteaga 6:1-8; 11:15, 18) Kua fakalago he mena nei e kakano uho ke he taha onoonoaga foki ne talahau tuai e Peteru he veveheaga nei.

15. Moua fefe e fakamoliaga he perofetaaga a Peteru hagaao ke he “lagi fou”?

15 Totou e tautolu he 2 Peteru 3:13: “Ka e fakatalitali a tautolu ke he lagi fou mo e lalolagi fou, tuga ne hana talahaua mai, ke nofo ai e tututonu.” Kua liga fita he ako e koe ko Iesu he lagi ko e matapatu Pule ke he “lagi fou.” (Luka 1:32, 33) Ka kua fakakite mai he falu kupu tohi he Tohi Tapu kua nakai pule tokotaha a ia. Ne mavehe a Iesu ko e tau aposetolo mo e falu foki tuga a lautolu ka fai nofoaga he lagi. He tohi a Heperu, ne fakamaama he aposetolo ko Paulo a lautolu ia “kua igatia mo e ui mai he lagi.” Ti pehe a Iesu ko lautolu he matakau nei to nonofo ke he tau nofoaiki he lagi fakalataha mo ia. (Heperu 3:1; Mataio 19:28; Luka 22:28-30; Ioane 14:2, 3) Ko e manatu, kua pule falu mo Iesu, ko e vala he lagi fou. Ti ko e heigoa e kakano ha Peteru he talahauaga “lalolagi fou”?

16. Ko e heigoa e “lalolagi fou” ne kua fita he kitia?

16 He fakamoliaga i tuai—ko e liliu he tau Iutaia ke he motu ha lautolu—ko e fakamoliaga mogonei he 2 Peteru 3:13 kua putoia e tau tagata kua ha ha i lalo he tuaga pule he lagi fou. Kua moua e koe ne totou miliona he vaha nei kua fakalataha fiafia ke he pule pihia. Kua aoga a lautolu mai he fakaholoaga fakaako nei mo e lali ke muitua ke he fakatufono ne moua mai he Tohi Tapu. (Isaia 54:13) Ko lautolu nei kua fakatu ai e fakaveaga he “lalolagi fou” ke he kaufakalatahaaga he lalolagi katoa he tau motu oti, tau vagahau, mo e tau lanu, mo e gahua auloa he omaoma ke he Patuiki hane pule, ko Iesu Keriso. Ko e fakamoliaga mua ue atu kua maeke ia koe ke fai vala he mena nei!—Mika 4:1-4.

17, 18. Ko e ha e tau kupu ia 2 Peteru 3:13 kua foaki ki a tautolu e kakano ke onoono atu ke he vaha anoiha?

17 Ua logona hifo ko e fakaotiaga anei he tau manatu, kua nakai maeke ia tautolu ke moua ha maamaaga fakamatafeiga ke he vaha anoiha. Moli, he kumikumi e koe e manatu he 2 Peteru veveheaga 3, to moua e koe e tau fakakiteaga he hikiaga lahi i mua. He 2Pe 3 kupu 5 mo e 6, kua tohi e Peteru hagaao ke he Fakapukeaga he vaha a Noa, ko e Fakapuke ka moumou e lalolagi kelea he magahala ia. He 2Pe 3 kupu 7, kua talahau e Peteru ko e “lagi enei mo e fonua ,” kua fakalataha mo e tau tuaga pule mo e tau tagata tokologa, ne kua fakatali ma e “aho ke fakafili ai mo e mahakava ai e tau tagata matahavala.” Kua fakamoli he mena nei ko e talahauaga he ‘lagi mo e fonua kua fakatoka’ kua hagaao, nakai ni ke he lalolagi mo e lagi katoatoa moli, ka e ke he tau tagata mo e tau tuaga pule ha lautolu.

18 Kua fakamaama e Peteru he magaaho fakamui ko e aho ha Iehova hane hau ka ta mai e fakameaaga lahi, he taute e puhala ma e lagi fou mo e lalolagi fou ne talahau he 2Pe 3 kupu 13. Mailoga e matahiku he kupu ia—“ke nofo ai e tututonu.” Nakai kia talahau e mena ia to hohoko foki e falu hikihikiaga lalahi ma e mitaki ai? Nakai kia fakatupu he mena ia e amaamanakiaga he tau mena fou moli, ko e magaaho ka moua he tau tagata e olioli lahi mahaki, nakai tuga he momoui a lautolu he mogonei? Ka kitia e koe e mena ia, kua moua tuai e koe e maama ke he mena kua talahau tuai mai he Tohi Tapu, ko e maama kua tokogahoa ne moua.

19. Ko e heigoa kua tuhi mai he fakatokaaga he tohi ha Fakakiteaga ke he “lagi fou mo e lalolagi fou” ne nakai la hoko mai ia?

19 Ka kia fakalaulahi atu a tautolu. Kua fita he onoono a tautolu ke he kitiaaga he talahauaga he “lagi fou mo e lalolagi fou” ia Isaia veveheaga 65 mo e taha foki ia 2 Peteru veveheaga 3. Mogonei, veveu ke he Fakakiteaga veveheaga 21, ne kua toka ai foki taha kitiaaga he talahauaga nei he Tohi Tapu. Ko e maama agaia he fakatokaaga ka lagomatai. Ua e veveheaga fakamua, he Fakakiteaga veveheaga 19, kua moua e tautolu e fakamaamaaga ke he fakataiaga malolo he felakutaki—ka e nakai ko e felakutaki he tau motu favale. Ke he taha fahi “Ko e Kupu he Atua.” Kua liga mailoga e koe e matahigoa ia hagaao ki a Iesu Keriso. (Ioane 1:1, 14) Ko ia he lagi, ti ko e fakakiteaga nei kua fakakite a ia mo e hana tau kautau he lagi. Tau atu ki a hai? Kua talahau he veveheaga e “tau patuiki,” “takitaki he tokoteau,” mo e tau tagata he tau tutuaga kehekehe, ko e tau “lalo tagata katoa mo e tau iki.” Ko e tauaga nei kua putoia ai e aho ha Iehova hane hau, ko e moumouaga he mahani kelea. (2 Tesalonia 1:6-10) Holo atu ki mua, kua hafagi e Fakakiteaga veveheaga 20 he fakamaama e utakeheaga he “tarako lahi, ko e gata tuai haia, kua higoa ko e tiapolo, ko Satani.” Kua fakave he mena nei e fakatokaaga he manamanatu ke he Fakakiteaga veveheaga 21.

20. Ko e heigoa e hikiaga mua ue atu kua fakatoka mai i mua nukua fakakite mai he Fakakiteaga 21:1?

20 Kua kamata he aposetolo ko Ioane aki e tau kupu fulufuluola: “Ne kitia foki e au e lagi fou mo e lalolagi fou; ha kua mole atu e lagi fakamua, mo e lalolagi fakamua, ti kua nakai tuai fai tahi.” Fakave ke he mena ne kitia e tautolu ia Isaia veveheaga 65 mo e 2 Peteru 3, kua iloa moli e tautolu kua nakai kakano e mena nei ke hukui aki e lagi mo e palaneta moli, ne kua hokulo ke he vai. He fakakite mai he tau veveheaga fakamua, to utakehe e tau tagata mahani kelea mo e tau pule ha lautolu, fakalataha mo e takitaki nakai kitia mata, ko Satani. E, ko e maveheaga nai ko e fakatokaaga fou he tau mena ne putoia ai e tau tagata he lalolagi.

21, 22. Ko e heigoa e tau fakamonuinaaga ne talahau mai e Ioane ki a tautolu, ti ko e heigoa e kakano he holoholo kehe he tau hihina mata?

21 Kua moli a tautolu ke he mena nei he omoi a tautolu ke he perofetaaga homo ue atu. Kua vagahau e matahiku he Fki 21 kupu 3 ke he magaaho ka fakalataha e Atua mo e tau tagata, fuluhi ai hana a onoonoaga totonu ke he tau tagata kua taute hana finagalo. (Esekielu 43:7) Kua fakalaulahi atu e Ioane ke he Fki 21 kupu 4, 5: “To holoholo kehe [e Iehova] e tau hihina mata oti mai he tau mata ha lautolu; ti nakai tuai fai mate, po ke fakatutuku, po ke tagi, ti nakai tuai fai matematekelea; ha kua mole atu e tau mena fakamua. Kua tala mai foki a ia kua nofo ke he nofoaiki, Kitiala, kua fakafou tuai e au e tau mena oti. Kua tala mai foki a ia kia au, Tohi ā; ha ko e tau kupu nai kua moli mo e fakamoli ia.” Ko e perofetaaga atihake ha ia!

22 Kia fakamanou ke fiafia ke he tau mena hane talahau tuai mai he Tohi Tapu. “To holoholo kehe he Atua e tau hihina mata oti mai he tau mata ha lautolu.” Nakai hagaao e mena ia ke he tau hihina mata fa mahani ke holoholo aki e tau mata lolelole ha tautolu, po ke hagaao ke he tau hihina mata he olioli. Nakai, ko e tau hihina mata ka holoholo kehe he Atua ne tupu mai he matematekelea, maanu, fakahogohogomanava, mamahi, mo e uhu. Moli fefe a tautolu? Ko e maveheaga mua ue atu nei he Atua kua matutaki e holoholo kehe he tau hihina mata mo e ‘mate, fakatutuku, tagi, ti nakai tuai fai matematekelea.’—Ioane 11:35

23. Ko e fakaotiaga ke he tau tutuaga fe kua fakamoli mai he perofetaaga a Ioane?

23 Nakai kia fakamoli he mena nei to utakehe e gagao kanesa, tau stroke, oho e atevili, mo e pihia foki e mate? Ko hai ha tautolu kua mate e taha fakahele ha ko e falu gagao, pakia, po ke tupu fakaofo? Kua mavehe mai he Atua to nakai liu foki fai mate, ti kua talahau mai ko e tau fanau ka fanau he magaaho ia ka nakai fehagai mo e amaamanakiaga he lalahi hake ti fuakau—ti hiku ke he mate. Kua kakano foki e perofetaaga nei to nakai liu fai tatalu Alzheimer, osteoporosis, tau fibroid tumor, glaucoma, po ke pihia foki mo e tau cataract—nukua fa mahani he moui momotua.

24. Fakamoli fefe e “lagi fou mo e lalolagi fou” ke eke mo fakamonuinaaga, mo e ko e heigoa ka fakatutala foki a tautolu ki ai?

24 Nakai fakauaua a koe ke talia ko e fakatutuku mo e tagi to tote hifo mo e utakehe he mate, fuakau, mo e tau gagao. Ka e kua e mativa lahi, fakakelea tama, mo e favale fekehekeheaki ne fakave ke he iloilo po ke lanu he kili? Ko e tau mena ia—tuga he vaha nei—ka eke ke matutaki, to nakai galo kehe ia tautolu e fakatutuku mo e tagi. Ti, ko e moui i lalo he “lagi fou mo e lalolagi fou” to nakai fakailaila he tau mena mamahi he magaaho nei. Ko e hikiaga ha ia! Kua manamanatu a tautolu, mogoia, ke he tolu mai he fa e kitiaaga he Tohi Tapu ke he talahauaga he “lagi fou mo e lalolagi fou.” Ha ha i ai taha agaia kua lautonu mo e mena kua kumikumi e tautolu mo e kua peehi he mena ia e kakano ke onoono lahi atu a tautolu ke he magaaho mo e puhala ka fakamoli he Atua hana maveheaga ke “fakafou tuai e tau mena oti.” Ko e vala tala ka mui mai ka talahau e perofetaaga ia mo e kakano ma e fiafia ha tautolu.

[Matahui Tala]

^ para. 10 Kua talahau mai he The New English Bible ia Salamo 96:1: “Lologo ke he IKI, ko e tau tagata oti he lalolagi.” Totou pehe The Contemporary English Version: “Ko e tau tagata oti he lalolagi nei, kia lologo fakaheke ke he IKI.” Kua tatai e mena nei mo e maamaaga he “lalolagi fou” ne hagaao a Isaia ke he tau tagata he Atua he motu ha lautolu.

Ko e Heigoa Hau ne Manatu?

• Ko e heigoa e tau mena tolu ne talahau tuai mai he Tohi Tapu ke he “lagi fou mo e lalolagi fou”?

• Putoia fefe e tau Iutaia i tuai he fakamoliaga he “lagi fou mo e lalolagi fou”?

• Ko e heigoa e tau fakamoliaga kua maama ma e “lagi fou mo e lalolagi fou” ne talahau mai e Peteru?

• Tuhi atu fefe he Fakakiteaga veveheaga 21 a tautolu ke he maama he vaha anoiha?

[Tau Huhu he Fakaakoaga]

[Fakatino he lau 10]

Tuga ni he talahau tuai mai e Iehova, ne fakatokatoka e Kuresa e puhala ma e tau Iutaia ke liliu ke he ha lautolu a motu he 537 F.V.N.