Skip to content

Skip to table of contents

Moua Mai Fe e Koe e Tomatomaaga Mitaki?

Moua Mai Fe e Koe e Tomatomaaga Mitaki?

Moua Mai Fe e Koe e Tomatomaaga Mitaki?

Ko e “foaki tomatomaaga” kua eke he mogonei mo pisinisi ne hane oko e tau miliona he tau tau oti. Kua manako lagomatai e tau tagata. Ne talahau he tagata feua pauaki he Fahi Malolo Tino he Manamanatuaga ko Heinz Lehmann: “[I loto he kaufakalatahaaga he vaha nei] kua ha ha ai e tau matematekelea ke he fakaakoaga mo e tau katofia. Ko e tau fakaakoaga he tau lotu nukua nakai tatai mo e vaha fakamua. Kua to hifo e mauokafua he tau magafaoa . . . , ati fakahiku ai e tau tagata ke taufetuluiaki.” Ne talahau he tagata tohia ko Eric Maisel: “Ko e tau tagata ne fa mahani ke kumi ke he tau taulaatua he maaga ha lautolu, ke he akoako po ke ekekafo he magafaoa ma e lagomatai ke he tau lekua he manamanatuaga, fahi fakaagaga mo e fahi tino, kua he mogonei kumi ni ke he tau tohi lagomatai ke moua e tau tali.”

NE FAKATU he American Psychological Association taha matakau ke kumikumi ke he pisinisi hane tupu tolomaki nei. Ti talahau e lautolu ko e pete ni kua ha ha ai e “onoonoaga mitaki ke lagomatai e tau tagata takitokotaha ke maama ne lautolu a lautolu mo e falu foki . . . , ko e tau fakahakehakeaga mo e tau matahigoa ne uta aki e tau fakaholoaga nei kua molea muatua e fakamoli mo e fakaohooho.” Ne talahau he tagata tohia he Toronto Star: “Kia mataala ke he tau fakahehe fakaagaga he tau lotu. . . . Kia mataala lahi ke he tau tohi lagomatai ne koe a koe, tau tepi po ke tau fono ne lahi e foakiaga ne mai, ka e ku lahi e magaaho, mo e tote lahi e gahua mo e akonaki fakatagata ki ai.” Ka e moli, kua tokologa foki ne manako lahi ke lagomatai a lautolu ne manako lagomatai. Pete ni ia, kua momoko lahi e mena ne fa e tupu ha kua ha ha ai e numera he tau tagata takitokotaha kua fakaaoga kelea e logonaaga matimati mo e matematekelea he tau tagata, ka e nakai age ha lagomatai po ke tau tali moli.

Ha ko e mena nei, ko e heigoa e punaaga lahi he lagomatai ke falanaki a tautolu ki ai? To moua mai fe e tautolu e fakatonuaga ka gahuahua tumau?

Punaaga he Takitakiaga Mauokafua

Ne talahau he akoako ko Henry Ward Beecher he senetenari ke 19 aki: “Ko e Tohi Tapu ko e fakafonua he Atua ma hau ke fakatila ki ai, ke puipui mai a koe neke tomo ke he toka he tahi, mo e ke tuhi atu ki a koe e uaafo, mo e puhala ke hoko ki ai mo e nakai pe ke he tau maka po ke tau tapitapi he uaafo.” Ne talahau foki e taha tagata hagaao ke he Tohi Tapu: “Kua nakai fakaai ha tagata ke mua ke he Tohi Tapu; kua laulahi mo e hokulo lahi e tohi mo e tau tau ha tautolu.” Ko e ha kua lata ia koe ke manamanatu fakahokulo ke he punaaga nei?

Ne talahau ni he Tohi Tapu: “Ko e tau Tohi Tapu oti kana mai he Agaga he Atua ia, kua aoga ni ke fakaako ai, ke fakatonu ai, ke akonaki ai, ke fakailoilo ai foki ke he tututonu. Kia katoatoa ai e mitaki he tagata he Atua, kia taute ni a ia ke he tau gahua mitaki oti kana.” (2 Timoteo 3:​16, 17) Ko e tau tala he Tohi Tapu kua puna mai ni he Punaaga he moui, ko Iehova ko e Atua. (Salamo 36:9) Ha kua pihia, kua mataala lahi a ia ke he tauteuteaga ha tautolu, tuga ne fakamanatu he Salamo 103:14 ki a tautolu: “Kua fioia e ia e mena ne eke aki a tautolu; kua manatu e ia ko e kelekele ni a tautolu nai.” Kua lata ai ia tautolu ke talitonu katoatoa ke he tau fakaakoaga he Tohi Tapu.

Ti kua tokai he Tohi Tapu e tau matapatu fakaakoaga mo e tau takitakiaga ke lagomatai ke he ha tuaga ni ka fehagai mo koe. Ne talahau mai e Atua ki a tautolu mai i ai: “Ko e puhala hanai ke o ai a mutolu.” (Isaia 30:21) Kua maeke moli kia e Tohi Tapu ke mailoga e tau manako he tau tagata takitokotaha he vaha nei? Kia onoono a tautolu ki ai.

Kua Mailoga he Tohi Tapu e Tau Manako ha Tautolu . . .

He Fehagai mo e Tau Fakaatukehe. Ne talamai e Tohi Tapu ki a tautolu: “Aua neke fakaatukehe a mutolu ke he taha mena taha; ka kia fakailoa atu ke he Atua e tau manako ha mutolu ke he tau mena oti kana ke he liogi, mo e ole, katoa mo e fakaaue. Ko e monuina foki mai he Atua kua mua ue atu ke he tau mena oti kua manamanatu ki ai, to leveki ai e tau loto ha mutolu, katoa mo e tau manatu ha mutolu kia Keriso Iesu.” (Filipi 4:​6, 7) Kua lau mitaki kia e liogi he fehagai mo e tau fakaatukehe ne matutaki ke he matematekelea he ekonomiki, ekefakakelea he mahani fakatane mo e fifine mo e amuamu, po ke mate he fakahele? Kitekite la ke he tau mena tutupu ne mui mai.

Ne talahau e Jackie he mole e ekefakakelea he mahani fakatane mo e fifine e tamafifine hana: “Ko e logonaaga hala he nakai fahia ke puipui e tama kua nakai fai kupu ke lafi ki ai. Kua taufetului au ke he tau logonaaga vale, vihiatia, mo e ita. Ati kamata ai e tau logonaaga nei ke fakakona e moui haku. Ne manako lahi au ki a Iehova ke takitaki e loto haku.” He mole e totou mo e liu totou foki e Filipi 4:​6, 7, ne lali fakamakamaka a ia ke fakagahuahua e fakatonuaga i ai. “Ne liogi au he tau aho oti, ole tumau au ke nakai moumou ni e au au ha ko e tau logonaaga kelea, ati lagomatai e Iehova au ke feaki e loto totonu mo e fiafia. Kua logona hifo moli e au e mafola he loto haku,” he talahau e Jackie.

Liga to fakafita foki a koe ke he tuaga pihia ne kua nakai maeke ia koe ke tautaofi po ke fai tali ti kua ta mai foki e tau fakaatukehe. He muitua ke he tomatomaaga he Tohi Tapu ke liogi, to maeke ia koe ke fehagai fakamitaki ki ai. Ne fakamafana mai he salamo a tautolu aki e tau kupu nei: “Kia tuku atu hāu a puhala kia Iehova, kia tua foki a koe kia ia, ti eke ai e ia.”​—Salamo 37:5.

Ma e Fakamafanaaga. Ne talahau he salamo e fakaaueaga nei: “Iehova na e, kua fiafia na au ke he mena ne tu ai hāu a fale; ko e mena foki ne haele ai hāu a lilifu. Kua tu haku hui ke he mena molemole; to fakamonu au kia Iehova ki mua he fakapotopotoaga.” (Salamo 26:​8, 12) Kua fakamafana mai e Tohi Tapu ki a tautolu ke fakatumau ke fakapotopoto auloa ke tapuaki ki a Iehova. Maeke fefe he feoakiaga nei ke fakapuke e tau manako hau? Ko e heigoa ne mailoga he falu?

Ne talahau e Becky: “Na nakai fekafekau e tau matua haku ki a Iehova, ti lahi e totoko ha laua ki a au he magaaho ka lali au ke taute taha mena ne matutaki ke he gahua he Atua. Kua uka lahi ia au ke fano ke he tau feleveiaaga.” Ne logona hifo e Becky e tau monuina loga ne moua e ia ha ko e fakamakamaka hana ke fano tumau ke he tau feleveiaaga Kerisiano. “Ne fakamalolo he tau feleveiaaga e tua haku, ati maeke ai au ke totoko ke he tau peehiaga he tau aho takitaha ha ko e tama aoga, tamafifine, mo e fekafekau ha Iehova. Ko e tau tagata he Fale he Kautu kua kehe lahi mai he tau tama he aoga! Kua fefakaalofaaki mo e felagomataiaki a lautolu, mo e kua mafanatia tumau e tau fetutalaaki ha mautolu. Ko e tau kapitiga moli a lautolu.”

E, he muitua ke he takitakiaga he Tohi Tapu ke fakatumau ke feleveia auloa, kua toka e tautolu a Iehova ke fakapuke e tau manako ha tautolu ma e fakamafanaaga. Hanei e mena ne mailoga e tautolu e moli he tau kupu he salamo: “Ko e Atua, ko e ha tautolu a taue ia, mo e ha tautolu a malolo, kua eke a ia mo lagomatai mua ue atu ke he tau mena matematekelea.”​—Salamo 46:1.

Ma e Gahua Makona mo e Aoga. “Kia tumau a mutolu mo e nakai fagahuatia, kia fakamakai nakai noa ke he gahua he Iki, he iloa e mutolu nakai noa mo e fua ha mutolu a fakafita ke he gahua he Iki,” he talahau he Tohi Tapu. (1 Korinito 15:58) Kua makona moli kia e “gahua he Iki”? Kua fakakatoatoa kia he fekafekauaga Kerisiano taha mena aoga lahi?

Ne talamai e Amelia e logonaaga hana: “Ne fakaako e au e Tohi Tapu mo e hoa tokoua ne kua teitei ke tau vevehe. Ne lagomatai foki e au e fifine ne mate e tamafifine. Kua kikioka e fifine he nakai iloa moli e tuaga he tau tagata mamate. He tau mena ua nei, ne ta mai he fakagahuahuaaga he tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu e mafola mo e amaamanakiaga ke he tau momoui ha lautolu. Ne logona hifo e au e fiafia lahi mo e makona ha kua fai vala au ke lagomatai a lautolu.” Ne talahau e Scott: “Kaeke moua e koe e tau mena tutupu fulufuluola he fekafekauaga he fonua, kamata e fakaakoaga Tohi Tapu fou, po ke putoia ke he gahua fakamatala he magaaho noa, to tala tumau a koe ke he tau mena ia he tau tau i mua. Ko e tau logonaaga mo e fiafia ia ni kua liu taute foki he tau magaaho takitaha kua liu talahau! Kua tupu mai he fekafekauaga e olioli ne mua mo e tukulagi.”

Kitia maali ai, he fakagahuahua e takitakiaga he Tohi Tapu ke eke mo tau fekafekau fakamakai, kua fakapuke ai e tau manako he tau tagata takitokotaha nei ma e tau gahua makona mo e aoga lahi. Kua uiina foki ki a koe ke fakalataha ke he gahua nei ke fakaako falu hagaao ke he tau puhala he Atua mo e tau matapatu fakaakoaga, mo e aoga ai a koe he magaaho taha ia ni.​—Isaia 48:17; Mataio 28:​19, 20.

Aoga Mai he Kupu he Atua

Nakai fakauaua ai, ko e Tohi Tapu ko e punaaga moli he tau takitakiaga gahuahua mitaki he lalolagi he vaha nei. Ke moua e aoga mai ai, kua lata ia tautolu ke gahua fakamakamaka. Kua lata ia tautolu ke totou tumau ai, mo e manamanatu fakahokulo ki ai. Ne tomatoma mai e Paulo: “Kia manamanatu a koe ke he tau mena na, kia fakamamahi a koe ki ai; kia kitia ai he tau tagata oti hāu a mafiti.” (1 Timoteo 4:15; Teutaronome 11:​18-21) Ne fakamoli mai e Atua kaeke gahua a koe ke fakagahuahua e tau fakatonuaga hana ne moua he Tohi Tapu, to kautu a koe. Ne mavehe mai a ia: “Kia tua a koe kia Iehova . . . Kia manatu e koe a ia ke he hāu a tau puhala oti, ti fakahakohako ai e ia hāu a tau puhala.”​—Tau Fakatai 3:​5, 6.

[Tau Fakatino he lau 31]

He muitua ke he fakatonuaga he Tohi Tapu ka fakamakona mo e fakakatoatoa e moui