Skip to content

Skip to table of contents

Kia Fakalilifu ki a Lautolu kua Foaki ki Ai e Pule ki a Mutolu

Kia Fakalilifu ki a Lautolu kua Foaki ki Ai e Pule ki a Mutolu

Kia Fakalilifu ki a Lautolu kua Foaki ki Ai e Pule ki a Mutolu

“Kia fakalilifu a mutolu ke he tau tagata oti kana; kia fakaalofa ke he tau matakainaga; kia matakutaku ke he Atua; kia fakalilifu ke he patuiki.”—1 PETERU 2:17.

1, 2. Fefe e onoonoaga he tau tagata ke he pule he vaha nei? Ko e ha?

“HA HA he tau fanau e tau tonu oti. Nakai fai fakalilifu ke he tau mamatua,” he tagi he matua fifine. Ko e “Totoko e Pule Malolo” ne tohi he laupepa pili. Ko e ua ni a ia mai he loga he tau fakakiteaga he tuaga ne lata ia koe ke iloa kua tupu lahi he vaha nei. Ko e tote he fakalilifu ke he tau mamatua, tau faiaoga, tau takitaki gahua mo e tau pule fakatufono kua kaputia e lalolagi katoa.

2 Kua fakamemege noa ni he falu e tau tukeua ha lautolu, mo e talahau, ‘Ko lautolu ne foaki ki ai e pule kua nakai lata mo e fakalilifu haku.’ He falu magaaho, kua liga uka e mena ia ke fakatikai. Kua fehagai a tautolu mo e tau vala tala loga lahi hagaao ke he tau tagata gahua fakatufono kolokolovao, tau tagata gahua lotokai, tau faiaoga nakai lotomatala, mo e tau mamatua ekefakakelea. Fiafia ai, he gahoa e tau Kerisiano ne kitekite ki a lautolu kua foaki ki ai e pule he fakapotopotoaga nukua aga pihia.—Mataio 24:45-47.

3, 4. Ko e ha kua lata e tau Kerisiano ke fakakite e fakalilifu ki a lautolu kua foaki ki ai e pule?

3 Ko e tau Kerisiano, kua ha ha ia tautolu e [“omoomoiaga he kakano,” NW] ke fakalilifu a lautolu kua fakagahuahua e pule fakatufono. Ne tomatoma he aposetolo ko Paulo e tau Kerisiano ke “omaoma e tau tagata oti kana ke he tau tui ne mua; ha kua nakai fai pule kua nakai mai he Atua; ka ko lautolu ha ha i ai e pule ainei, kua kotofa he Atua a lautolu.” (Roma 13:1, 2, 5; 1 Peteru 2:13-15) Ne fakakite foki e Paulo e kakano aoga ma e omaoma ke he tau ulu magafaoa: “Ko mutolu, e tau fifine, kia omaoma a mutolu ke he ha mutolu a tau tane, tuga ne mena kua lata ha ha he Iki. Ko mutolu e tau fanau, kia fanogonogo a mutolu ke he tau matua ha mutolu ke he tau mena oti; ha ko e mena mitaki ia ha ha he Iki.” (Kolose 3:18, 20) Ko e tau motua he fakapotopotoaga kua lata lahi mo e fakalilifu ha tautolu ha ‘kua kotofa a lautolu he Agaga Tapu ke eke ai mo leoleo, kia leveki e fakapotopotoaga he Atua.’ (Gahua 20:28) Mai he fakalilifu ki a Iehova ati fakalilifu e tautolu e tau tui ne mua. Pauaki ai, ko e fakalilifu ke he pule a Iehova kua matamua tumau he tau momoui ha tautolu.—Gahua 5:29.

4 He tokaloto e pule katoatoa a Iehova, kia tokaloto la he kitekite a tautolu ke he falu fakafifitakiaga he falu ne nakai fakalilifu ki a lautolu kua foaki ki ai e pule mo e falu ne fakalilifu.

Takitaki Atu e Nakai Fakalilifu ke he Nakai Talia

5. Ko e heigoa e aga nakai fakalilifu ne fakakite e Mekaeli ki a Tavita, ti takitaki e mena ia ke he heigoa?

5 Mai he fakamauaga tala he Patuiki ko Tavita, maeke ia tautolu ke kitia e puhala ne kitia e Iehova a lautolu kua onoono hifo ke he pule ne foaki he Atua. He magaaho ne ta mai e Tavita e puha he maveheaga ki Ierusalema, ko e hoana hana ko Mekaeli ne “kitia e ia e patuiki ko Tavita kua hopohopo mo e koli ki mua a Iehova, ti fakavihia e ia a ia ke he hana loto.” Nukua lata ia Mekaeli ke mailoga nakai ni ko e ulu he magafaoa a Tavita ka ko e patuiki foki he motu. Pete ia, ne fakakite e ia e tau logonaaga hana he fakafiu: “Ne lilifu ai pihia e patuiki a Isaraela ke he aho nai, ne aki ai e ia hana tapulu ke he aho nai ki mua he tau fekafekau fifine he hana tau fekafekau, tuga ne aki ai he tau tagata matahavala ha lautolu a tau tapulu.” Ti ko e fua he mena nei ne tufua a Mekaeli.—2 Samuela 6:14-23.

6. Fefe e onoonoaga a Iehova ke he nakai fakalilifu a Koru ke he Hana tagata fakauku?

6 Ko e fakafifitakiaga fakalialia he nakai fakalilifu e takitakiaga fakateokarasi ne fifili he Atua, ko Koru. Ha ko e tagata Koata, ko e fakamonuinaaga ha ia ne olioli e ia he fekafekau ki a Iehova ke he fale he faituga! Ka e, kumi kelea agaia a ia ki a Mose mo Arona, ko e tau takitaki fakauku he Atua he tau Isaraela. Ne kaufakalataha a Koru mo e falu ekepoa ha Isaraela mo e vagahau fakapako ki a Mose mo Arona: “Ha kua tapu e fakapotopotoaga oti ni, ha ha ia lautolu foki a Iehova, hanai, ko e ha ne fia pule ai a mua ke he fakapotopotoaga a Iehova?” Fefe e onoonoaga a Iehova ke he aga ha Koru mo e hana tau kau? Ne onoono e Atua ke he tau gahua ha lautolu kua nakai fakalilifu ki a ia ko Iehova. He mole e kitia a lautolu oti ne kau ki a lautolu kua folofua he kelekele, ne vela a Koru mo e tau ekepoa ne 250 he afi mai ia Iehova.—Numera 16:1-3, 28-35.

7. Fai kakano kia e “tau aposetolo kua mumua” ke tuhituhi e pule a Paulo?

7 He fakapotopotoaga Kerisiano he senetenari fakamua, ne ha ha i ai a lautolu ne nakai fakalilifu ke he pule fakateokarasi. Ko e “tau aposetolo kua mumua” he fakapotopotoaga Korinito ne aga nakai fakalilifu ki a Paulo. Ne tuhituhi e lautolu hana puhala vagahau, he pehe: “Ko e hana tino ka ha i ai kua lolelole ia, mo e hana kupu kua fakateaga ia.” (2 Korinito 10:10; 11:5) Pete ko e tagata lauga kehe lahi mahaki a Paulo po ke nakai, nukua lata a ia mo e fakalilifu ko e aposetolo. Ka e fakateaga moli kia e vagahau ha Paulo? Ko e tau lauga hana ne fakamau he Tohi Tapu nukua foaki e fakamoliaga ko ia ko e tagata lauga fakalagalaga. Ti ko e fua he fakatutalaaga ku mo Herota Akeripa II, ko ia kua ‘fioia mo e tau kupu oti kana ha ha he tau tagata Iutaia,’ ne ta mai e Paulo e patuiki ke he manatu he talahau: “Toe tote ni, ati fakamafoki ai e koe au ke eke mo Kerisiano”! (Gahua 13:15-43; 17:22-34; 26:1-28) Ka kua tukumale he tau aposetolo kua mumua i Korinito a ia he fakateaga hana vagahau! Fefe e onoonoaga ha Iehova ke he tau aga ha lautolu? I loto he fekau ma e tau leveki he fakapotopotoaga Efeso, ne nava a Iesu Keriso ki a lautolu ne nakai mamahi ke pipiki atu ki a lautolu “kua talahau mai ko e tau aposetolo a lautolu, ka e nakai fakai.”—Fakakiteaga 2:2.

Fakalilifu Pete ne Nakai Mitaki Katoatoa

8. Fakakite fefe e Tavita kua fakalilifu e ia e pule a Iehova ne age ki a Saulo?

8 Loga e tau fakataiaga he Tohi Tapu ki a lautolu ne fakalilifu a lautolu kua foaki ki ai e pule, pete ni he fakaaoga hehe po ke ekefakakelea he tau pule ha lautolu a lautolu. Ko Tavita taha fakafifitakiaga mitaki. Ko e Patuiki ko Saulo, ne mahekeheke ki a ia ne fekafekau i lalo hifo hana, ha ko e tau mouaaga ha Tavita ne tatao ai ke keli a ia. (1 Samuela 18:8-12; 19:9-11; 23:26) Pete ni ne loga e magaaho ke kelipopo a Saulo, ne pehe a Tavita: “Kia fakamamao e Iehova ia au ke eke ai e au e mena na ke he haku a iki, ko ia ne fakauku e Iehova, ke fakahoko ai haku lima kia ia, ha ko ia ne fakauku ai e Iehova.” (1 Samuela 24:3-6; 26:7-13) Ne iloa e Tavita nukua hepe a Saulo, ka e toka e ia ki a Iehova ke fakafili a ia. (1 Samuela 24:12, 15; 26:22-24) Ne nakai vagahau fakakelea a ia hagaao ki a Saulo po ke ki a Saulo.

9. (a) Fefe e logonaaga a Tavita he magaaho ne ekefakakelea mai e Saulo? (e) Iloa fefe e tautolu kua moli e fakalilifu ha Tavita ki a Saulo?

9 Fakaatukehe kia a Tavita he magaaho taha hane ekefakakelea atu ki a ia? “Ha . . . ko e tau tagata favale foki kua kumi ke keli au,” he tagi e Tavita ki a Iehova. (Salamo 54:3) Ne liligi e ia hana loto ki a Iehova: “Haku Atua na e, kia laveaki e koe au mai ia lautolu kua fai fi kia au . . . kua fakapotopoto mai e tau tagata malolo ke mahani kelea mai kia au; Iehova na e, nakai ko e tau holifono haku po ke haku a tau hala. Kua nakai fai matahavala au, ka e tafepoi a lautolu, mo e tauteute a lautolu. Kia ala mai a koe, mo e fonofono au, mo e kitekite mai.” (Salamo 59:1-4) Kua pihia nakai hau a logonaaga—kua nakai fai mena kelea a koe ne taute ke he tagata kua foaki ki ai e pule, ka e fakatumau ni a ia ke vahaloto kelea ki a koe? Nakai kaumahala a Tavita ke fakakite e fakalilifu ki a Saulo. He mate a Saulo, he nakai olioli he fiafia, ne fati e Tavita e lologo: “Ko Saulo mo Ionatana ko e tau tagata fakahele mo e fulufuluola he momoui a laua; . . . ne mua ha laua a mafiti ke he mafiti he tau aeto, ne mua foki ha laua a malolo ke he malolo he tau leona. Ko e tau tama fifine Isaraela na e, kia tagi a a mutolu kia Saulo.” (2 Samuela 1:23, 24) Ko e fakafifitakiaga mitaki ha ia he fakalilifu moli ma lautolu ne fakauku e Iehova, pete ni he eke fakakelea e Saulo a Tavita!

10. Ko e heigoa e fakafifitakiaga ne fakatoka e Paulo he fakalilifu e pule ne foaki he Atua ke he kau fakatufono, ti ko e heigoa kua takitaki atu he mena ia ki ai?

10 He vaha Kerisiano, ne moua foki e tautolu e tau fakafifitakiaga mua ue atu ha lautolu kua fakalilifu ke he tau tui ne mua ne foaki mai he Atua. Tuga a Paulo. Ne fakakite e ia e fakalilifu ma e tau fifiliaga he kau fakatufono he senetenari fakamua he fakapotopotoaga Kerisiano. He ahi atu fakahiku ha Paulo ki Ierusalema, ne tomatoma he kau fakatufono a ia ke fakamea a ia he tau mena fakamotu ke fakakite ke he falu kua nakai fai fi a ia ke he Fakatufono faka-Mose. Maeke ia Paulo ke talahau: ‘Ne tala mai e tau matakainaga ia he magaaho fakamua ki a au ke toka a Ierusalema he magaaho ne fakamatakutaku e moui haku. Mogonei kua manako a lautolu ki a au ke fakatata ki mua he tau tagata kua fakalilifu e au e Fakatufono faka-Mose. Ne fita ni e tohi e au e tohi ke he tau Kalatia ke tala age ki a lautolu ke fakamamao mai he fakamanatu e Fakatufono. Ka fano au ke he faituga, kua nakai maama he falu e gahua haku, manamanatu ai kua fakahui tuai au mai ia lautolu he vahega ne peritome.’ Pete ia, ne nakai fakakakano moli a Paulo ke he puhala ia. Ha kua nakai fakahui e tau matapatu fakaakoaga Kerisiano, ne fakalilifu mo e fakatatau a ia mo e tomatomaaga he kau fakatufono he senetenari fakamua. Ko e fua mafiti mogoia nukua lata ke fakahao a Paulo mai he toloaga Iutaia, ti ua e tau ne nofo a ia he fale puipui. Fakahiku ai, kua fakakatoatoa e finagalo he Atua. Ne fakamatala a Paulo ke he tau takitaki tokoluga i Kaisaria ati fakafua atu a ia ki Roma ke fakamatala ki mua a Kaisara.—Gahua 9:26-30; 21:20-26; 23:11; 24:27; Kalatia 2:12; 4:9, 10.

Fakakite Nakai e Koe e Fakalilifu?

11. Fakakite fefe e tautolu e fakalilifu ki a lautolu ko e tau pule fakalalolagi?

11 Fakakite nakai e koe e fakalilifu ma lautolu kua foaki ki ai e pule? Kua hataki e tau Kerisiano ke “ta atu ke he tau tagata oti kana ha lautolu a tau mena; . . . ko e lilifu kia lautolu kua lata ki ai e lilifu.” Moli, ko e omaoma ha tautolu ke he “tau tui ne mua” kua putoia ai nakai ni ke totogi e tautolu e tau tukuhau ha tautolu ka e omaoma a tautolu ke he tau tui ha ko e tau mahani mo e vagahau ha tautolu. (Roma 13:1-7) He fehagai mo e tau tui he fakatufono kua liga favale, fefe e aga ha tautolu? I Chiapas States, Mesiko, ko e tau tui he taha maaga ne uta e fonua ne pule ki ai e magafaoa he Tau Fakamoli a Iehova ne toko 57, ha kua nakai fakalataha e tau Kerisiano nei ke he falu galue fakalotu. He tau fono ke fakamafola e lekua, ko e Tau Fakamoli, kua mea mo e maopoopo e tau tauteuteaga, kua vagahau lilifu mo e fakalilifu tumau. He taha e tau he mole, ne fakalago e taliaaga he fifili a lautolu. Ko e tau aga ha lautolu kua fakalilifu he falu tagata kitekite ke hokotia ai kua manako foki falu ia lautolu ke eke mo Tau Fakamoli a Iehova!

12. Ko e ha kua aoga ke “fakalilifu hokulo” ke he tane nakai tua?

12 Fakakite fefe e koe e fakalilifu ke he pule foaki he Atua ke he magafaoa? He mole atu e fakatutalaaga ke he fakataiaga a Iesu he matematekelea, ne pehe e aposetolo ko Peteru: “Kia pihia a mutolu ko e tau fifine, kia omaoma ke he tau tane ha mutolu ni, kaeke foki kua faliuliu falu ke he kupu, kia moua a lautolu he mahani mitaki he tau hoana ha lautolu ka e nakai vagahau. Ka kitekite age a lautolu kia mutolu kua nonofo fakatekiteki mo e [“fakalilifu hokulo,” NW].” (1 Peteru 3:1, 2; Efeso 5:22-24) Kua peehi e Peteru he mena nei e aoga ma e hoana ke omaoma ke he tane hana mo e “fakalilifu hokulo,” pete ni he tote e mena ne taute he falu tane ke moua e fakalilifu pihia. Ko e aga fakalilifu he hoana kua liga kautu ke he loto he tane nakai tua hana.

13. Maeke fefe tau hoana ke fakalilifu ha lautolu a tau tane?

13 I loto he tau kupu Tohi Tapu nei, ne futiaki e Peteru e onoonoaga ha tautolu ke he fakafifitakiaga a Sara, ko e tane hana ko Aperahamo, ko e fakafifitakiaga mua ue atu he tua. (Roma 4:16, 17; Kalatia 3:6-9; 1 Peteru 3:6) Kua lata nakai he tau hoana ne tua e tau tane ke foaki fakatote e fakalilifu ki a lautolu mai he tau hoana ne nakai tua e tau hoa ha lautolu? Ka e kua ka nakai talia a koe ke he tane hau ke he falu mena? Ne foaki e Iesu falu tomatomaaga ka fakaaoga ke he tau puhala kehekehe tuga anei: “Ka fakamakamaka taha ke o a mua ke he maila taha, ati o a a mua mo ia ke he na maila ua.” (Mataio 5:41) Fakalilifu nakai e koe e tane hau he kau fakalataha mo e hana tau manako? Kaeke ke hagahaga uka, tututala e tau logonaaga hau hagaao ke he manatu mo ia. Ua tali manatu kua iloa e ia hau a logonaaga. Ka eke ke fakakite e koe hau a tau manatu ki a ia, taute ke he puhala fakalilifu. Kua fakamafana mai he Tohi Tapu ki a tautolu: “Aua neke noa ha mutolu a tau kupu mo e fakaalofa, kia fakamasima ke he masima kia iloa e mutolu ke tali fakatonu atu ke he tau tagata oti kana.”—Kolose 4:6.

14. Ko e heigoa kua putoia foki he fakakite e fakalilifu ke he tau mamatua?

14 Ka e kua e fanau hau? Poaki mai he Kupu he Atua: “Ko mutolu na, ko e tau fanau, kia omaoma ke he tau matua ha mutolu ke he Iki, ha ko e mena tonu ni haia. Kia fakalilifu a koe ke he hau a matua tane, mo e hau a matua fifine, (ha ko e fakatufono fakamua haia ha ha i ai e talahauaga;).” (Efeso 6:1-3) Mailoga ke omaoma ke he tau mamatua hau ko e kakano kua ‘fakalilifu a koe ke he matua tane hau mo e matua fifine hau.’ Ko e kupu Heleni ne kakano “fakalilifu” kua tatai “ke he palepale” po ke “fakamau e totogi ki ai.” Ti, ko e omaoma kua lata ke molea atu he muitua kono ke he tau fakatufono he matua ne tuga kua nakai tonu ki a koe. Kua ole e Atua ki a koe ke fakatokoluga e tau mamatua hau mo e tokiofa e takitakiaga ha lautolu.—Tau Fakatai 15:5.

15. Maeke fefe he tau fanau ke fakatumau e fakalilifu ha lautolu pete ni kua logona hifo a lautolu kua hepe ha lautolu a tau mamatua?

15 Kaeke ke taute he tau mamatua hau taha mena kua tuga ke fakatote e fakalilifu hau ma laua, ti ko e heigoa mogoia? Lali ke kitia e tau manatu he puhala ha laua. Nakai kia ko laua “ne fanau ai a koe” mo e leveki ki a koe? (Tau Fakatai 23:22) Nakai kia omoi he fakaalofa a laua ki a koe? (Heperu 12:7-11) Vagahau fakalilifu ke he tau mamatua hau, he fakamaama ke he aga molu e puhala he logonaaga hau. Pete ni kaeke ke tali a laua ke he puhala kua nakai manako a koe ki ai, fakamamao mai he vagahau nakai fakalilifu ki a laua. (Tau Fakatai 24:29) Manatu e puhala ne fakatumau e Tavita e fakalilifu hana ki a Saulo pete ni e tafea kehe e patuiki mai he muitua ke he tomatomaaga he Atua. Ole ki a Iehova ke lagomatai a koe ke fehagai mo e tau logonaaga hau. “Kia fakatokanoa e mutolu ha mutolu a tau loto ki mua hana,” he talahau e Tavita. “Ko e ha tautolu a taue ko e Atua ia.”—Salamo 62:8; Tagi Aue 3:25-27.

Fakalilifu a Lautolu ne Takitaki

16. Ko e heigoa ka ako e tautolu mai he tau fakafifitakiaga he tau faiaoga fakavai mo e tau agelu?

16 Kua fifili he agaga tapu e tau motua he fakapotopotoaga, ka kua nakai mitaki katoatoa agaia mo e taute hehe a lautolu. (Salamo 130:3; Fakamatalaaga 7:20; Gahua 20:28; Iakopo 3:2) Ti ko e fua, kua nakai makona e logonaaga he falu he fakapotopotoaga ke he tau motua. Fefe e aga ha tautolu ka logona e tautolu taha mena he fakapotopotoaga kua nakai taute ke he puhala tonu, po ke pihia e kitiaaga? Mailoga la e kehekeheaga he tau faiaoga fakavai he senetenari fakamua mo e tau agelu: “Kua fakahanoa a lautolu, kua fakatokoluga, ti nakai matakutaku a lautolu [tau faiaoga fakavai] ke vagahau kelea kia lautolu kua lilifu. Ha ko e tau agelu kua mua e malolo mo e mana, kua nakai hokotaki mo e vagahau kelea kia lautolu ke fakahala ai a lautolu ki mua he Iki.” (2 Peteru 2:10-13) Hane vagahau kelea e tau faiaoga fakavai “kia lautolu kua lilifu”—ko e tau patu kua foaki ki ai e pule he fakapotopotoaga Kerisiano he senetenari fakamua—ne nakai vagahau kelea e tau agelu hagaao ke he tau faiaoga fakavai ne fakatupu e feveheveheaki he tau matakainaga. Nukua ha i ai e tau agelu he tau tutuaga tokoluga mo e matakite lahi he fakafiliaga tonu kua kehe mai he tau tagata, ne mataala a lautolu ke he mena ne hoko ke he fakapotopotoaga. Ka ke “fakahala ai a lautolu ki mua he Iki,” ne toka e lautolu e fakafiliaga ke he Atua.—Heperu 2:6, 7; Iuta 9.

17. Fakagahuahua fefe e tua hau ka fehagai mo e tau lekua ka logona e koe kua hepe e tau motua?

17 Pete ni kua nakai taute e lekua ke he puhala kua tonu, nakai kia ha ha ia tautolu e tua ia Iesu Keriso ko e Ulu moui he fakapotopotoaga Kerisiano? Nakai kia mataala a ia ke he mena hane tupu he hana fakapotopotoaga he lalolagi oti? Nakai kia fakalilifu a tautolu ke he puhala hana he fakatonu e tuaga mo e mailoga hana lotomatala ke taofi e tau lekua? ‘Ko hai kia a tautolu ke fakafili ke he taha?’ (Iakopo 4:12; 1 Korinito 11:3; Kolose 1:18) He ha he uta e tau tupetupe hau ki a Iehova ke he tau liogi hau?

18, 19. Ko e heigoa hau ka taute ka logona e koe kua hepe e motua?

18 Ha ko e nakai mitaki katoatoa he tagata, to tutupu mai e tau mena uka mo e tau lekua. Ha ha ai ke he falu magaaho to hepe e motua, he fakatupu ai falu ke miha. Ko e tali mafiti ha tautolu ke he tau tutuaga pihia to nakai hiki e tuaga. Kua eke ni mo fakalaulahi he lekua. Ko lautolu kua ha ha ai e maama fakaagaga to fakatali ki a Iehova ke fakahakohako mo e foaki e akonaki kua liga lata ke he magaaho tonu mo e puhala hana.—2 Timoteo 3:16; Heperu 12:7-11.

19 Ka e kua ka fakaatukehe a koe ke he falu mena? He nakai tutala ke he falu he fakapotopotoaga, he ha he tutala fakalilifu ke he tau motua ma e lagomatai? He nakai papa mao, fakamaama e mena kua lauia ai a koe. Tumau ke moua e “feofanaki” ma lautolu, mo e fakatumau e fakalilifu he tutala a koe ki a lautolu. (1 Peteru 3:8) Ua hopo atu ke fakafiufiu, ka e falanaki ke he ha lautolu a motua faka-Kerisiano. Loto fakaaue ke he ha fakamaloloaga faka-Tohiaga Tapu ka foaki totonu e lautolu. Kaeke ke kitia kua lata foki ma e falu fakatokatokaaga fakatonu, kia mauokafua ki a Iehova to takitaki e tau motua ke taute e mena kua mitaki mo e tonu.—Kalatia 6:10; 2 Tesalonia 3:13.

20. Ko e heigoa ha tautolu ka manamanatu ke he vala tala ne mui mai?

20 Pete ia, ha i ai foki taha puhala ke manamanatu hagaao ke he omaoma mo e fakalilifu ki a lautolu kua foaki ki ai e pule. Nakai kia fakalilifu e lautolu ne ha ha i ai e pule a lautolu ne tuku age ke he levekiaga ha lautolu? Kia kumikumi la tautolu ke he mena ia he vala tala ne mui mai.

To Tali Fefe e Koe?

• Ko e heigoa e kakano mitaki kua moua e tautolu he fakalilifu ki a lautolu kua foaki ki ai e pule?

• Fefe e onoonoaga a Iehova mo Iesu ki a lautolu ne nakai fakalilifu e pule ne foaki he Atua?

• Ko e heigoa e tau fakafifitakiaga mitaki nukua moua e tautolu ia lautolu kua fakalilifu a lautolu kua foaki ki ai e pule?

• Ko e heigoa ha tautolu ka taute kaeke ke tuga e hepe a lautolu ne foaki ki ai e pule mai ki a tautolu?

[Tau Huhu he Fakaakoaga]

[Fakatino he lau 8]

Ne fakalilifu hokulo a Sara ke he pule ha Aperahamo ti fiafia ai

[Fakatino he lau 9]

Ne kaumahala a Mekaeli ke fakalilifu ke he pule a Tavita ko e ulu he magafaoa mo e patuiki

[Fakatino he lau 11]

‘Kia fakamamao au ke fakahoko ai haku lima kia ia, ha ko ia ne fakauku ai e Iehova’

[Fakatino he lau 12]

He ha he ta atu e tau tupetupe hau ki a Iehova ke he tau liogi?