Skip to content

Skip to table of contents

“Ko Mutolu Oti, ko e Matakainaga a Mutolu”

“Ko Mutolu Oti, ko e Matakainaga a Mutolu”

“Ko Mutolu Oti, ko e Matakainaga a Mutolu”

“Aua neke ui a mutolu Rapai; ha ko e mena tokotaha ha mutolu a takitaki, ko e Keriso haia; ka ko mutolu oti, ko e matakainaga a mutolu.”—MATAIO 23:8.

1. Ko e heigoa e mena kua aoga ma tautolu ke manamanatu?

“KO HAI kua lata ke lahi e fakalilifu ki ai, ko e misionare po ke tagata Peteli?” he huhu noa he Kerisiano fifine he motu he Fahi Uta ke he misionare mai i Ausetalia. Manako a ia ke iloa ko hai kua lata ke lahi e fakalilifu ki ai, ko e misionare mai he taha motu po ke fekafekau he matakavi kua gahua he la ofisa he Sosaiete he Kolo Toko. Ko e huhu noa pihia, kua fakakite e fakavahegaaga he aga fakamotu, ne fakaofo aki e misionare. Ko e huhu ko hai kua mua atu, nukua tupu mai ai he manako ke iloa e tau tutuaga he tau tagata hagaao ke he pule mo e fakaohoohoaga.

2. Kua lata fefe ia tautolu ke onoono ke he tau tagata tapuaki fakahele ha tautolu?

2 Nakai ko e mena fou e manatu nei. Ne ha ha ai foki he tau tutaki ha Iesu e taufetoko tumau ko hai kua mua atu. (Mataio 20:20-24; Mareko 9:33-37; Luka 22:24-27) Kua o mai foki a lautolu he aga fakamotu ne fakavahega e tau tutuaga, tuga he lotu Iutaia he senetenari fakamua. Mo e tokaloto e kaufakalatahaaga pihia, ne tomatoma e Iesu hana tau tutaki: “Aua neke ui a mutolu Rapai; ha ko e mena tokotaha ha mutolu a takitaki, ko e Keriso haia; ka ko mutolu oti, ko e matakainaga a mutolu.” (Mataio 23:8) Ko e matahigoa fakalotu tuga e “Rapai” kakano “Faiaoga,” “kua hagahaga ke fakahufia e fakaikaluga mo e manatu he tokoluga e pule ha lautolu kua moua ai, mo e mahekeheke mo e manatu fakatokolalo ia lautolu ne nakai fai; ti ko e aga mo e hagahaga katoa kua kehe mamao ke he ‘mukamuka ha ha ia Keriso,’” he talahau he pulotu Tohi Tapu ko Albert Barnes. Moli, ko e tau Kerisiano kua tu kehe mai he talahau ko e tau leveki ha lautolu ko e “Motua Mena-mo-mena,” he fakaaoga e kupu “motua” mo matahigoa fakahekeheke. (Iopu 32:21, 22) He taha fahi, ko e tau motua kua lagotatai mo e agaga he tomatomaaga a Iesu kua fakalilifu e falu tagata he fakapotopotoaga, tuga he fakalilifu e Iehova e tau tagata tapuaki mahani fakamoli mo e fakalilifu e Iesu Keriso e tau tutaki mahani fakamoli.

Ko e Fakafifitakiaga a Iehova mo e ha Iesu

3. Fakalilifu fefe e Iehova hana tau mena momoui fakaagaga?

3 Pete ni ko Iehova ko e “Mua ue Atu,” mai he kamataaga ne fakalilifu e ia hana tau mena momoui he fakalataha a lautolu ke he hana tau gahua. (Salamo 83:18) He tufuga e ia e tagata fakamua, ne putoia e Iehova hana Tama fuataha ke he matagahua ko e ‘tufuga lahi.’ (Tau Fakatai 8:27-30; Kenese 1:26) Ne uiina foki e Iehova hana tau agelu he lagi ke fakakite ha lautolu a puhala ke fakatoka aki e moumouaga he patuiki kelea ko Ahapo he magaaho ne fifili a Ia ke taute pihia.—1 Tau Patuiki 22:19-23.

4, 5. Fakalilifu fefe e Iehova hana tau tagata?

4 Kua pule a Iehova ko e Pule Katoatoa Mua ue Atu he lalolagi mo e lagi katoatoa. (Teutaronome 3:24) Nakai lata ia ia ke matutaki mo e tau tagata. Ka e, fakatokolalo a ia ke kitia a lautolu. Ne lologo e salamo: “Ko hai kia ke tuga a Iehova ha tautolu a Atua, ko ia kua fakatu ki luga hana haeleaga? Ko ia ni kua fakatokolalo e ia a ia ke kitekite ke he lagi katoa mo e lalolagi. Kua fakatu hake mai he kelekele e lalo tagata.”—Salamo 113:5-8.

5 Ato tatafi kehe a Sotoma mo Komora, ne fanogonogo a Iehova ke he tau huhu ha Aperahamo mo e fakamakona e aga fakafili tonu hana. (Kenese 18:23-33) Pete ni e fita e iloa e Iehova e fua he tau ole a Aperahamo, ne fanogonogo fakaeneene a ia ki a Aperahamo mo e talia hana manatu.

6. Ko e heigoa e fakahikuaga he fakakite e Iehova e fakalilifuaga he magaaho ne huhu e Hapakuka e huhu?

6 Ne fanogonogo foki a Iehova ki a Hapakuka, ne huhu: “Iehova na e, ke ui atu au kia koe ato a fe, ka e nakai fanogonogo mai a koe?” Onoono nakai a Iehova ke he huhu ko e paleko ke he hana pule? Nakai, ne onoono a ia ke he tau huhu ha Hapakuka kua tonutika, ti fakakite ai e ia ki luga hana finagalo ke taute e tau tagata Kaletaia ke fakahoko e fakafiliaga. Ne fakamafana e ia e perofeta ko e ‘fakafiliaga nei ne talahau tuai to nakai mule mai.’ (Hapakuka 1:1, 2, 5, 6, 13, 14; 2:2, 3) He manamanatu hokulo ke he tau tupetupe ha Hapakuka mo e tali a ia, ne fakalilifu e Iehova e perofeta. Ti ko e fua, kua fiafia e perofeta fakaatukehe ati olioli ai, mo e falanaki katoatoa ke he Atua he hana fakamouiaga. Kua fakakite e mena nei he tohi ha Hapakuka ne omoomoi he agaga nukua fakamalolo e falanaki ha tautolu ki a Iehova he vaha nei.—Hapakuka 3:18, 19.

7. Ko e ha kua aoga lahi e matagahua a Peteru he Penetekoso 33 V.N.?

7 Ko Iesu Keriso foki taha fakafifitakiaga mitaki he fakakite e fakalilifu ma e falu. Ne tala age a Iesu ke he hana tau tutaki “ko e tagata ke fakatikai au ki mua he tau tagata, to fakatikai foki e au a ia ki mua he haku a Matua.” (Mataio 10:32, 33) He po ne tapaki a ia, ne tiaki oti he tau tutaki hana a ia, ti fakatikai lagatolu he aposetolo ko Peteru a ia. (Mataio 26:34, 35, 69-75) Ne ono muatua atu a Iesu ki loto mo e mailoga e tau logonaaga he loto ha Peteru, ko e hana fakatokihalaaga lahi. (Luka 22:61, 62) He 51 la ia e aho he mole, ne fakalilifu he Keriso e aposetolo tokihala he eke a ia mo hukui he tau tutaki 120 ha Iesu he aho he Penetekoso mo e fakaaoga fakamua e “tau kei he kautu.” (Mataio 16:19; Gahua 2:14-40) Ne foaki age ki a Peteru e magaaho ke ‘fakamalolo hana a tau matakainaga.’—Luka 22:31-33.

Fakakite e Fakalilifu ke he Tau Tagata he Magafaoa

8, 9. He fakakite e fakalilifu ke he hana hoana, maeke fefe he tane ke fifitaki a Iehova mo Iesu?

8 Ko e tau tane mo e tau mamatua kua mitaki ke fifitaki a Iehova mo Iesu Keriso he fakagahuahua e pule foaki he Atua. Kua fakamafana e Peteru: “Kia pihia foki a mutolu ko e tau tane, kia nonofo fakalataha mo [e tau hoana] mo e iloilo, kia fakalilifu ke he hoana, ha ko e kapiniu a ia kua mua he lolelole.” (1 Peteru 3:7) Manamanatu la ka toto e fakatu keu puga fakaeneene, kua mua atu e malipi vave ke he fakatu keu akau. Nakai kia leveki fakaeneene e koe? Maeke he tane ke taute pihia he fifitaki a Iehova, he fanogonogo ke he manatu he hoana hana ka pulega ke he tau mena he magafaoa. Manatu na fai magaaho a Iehova he tututala mo Aperahamo. He nakai mitaki katoatoa, kua fa kaumahala e tane ke kitia e manatu katoa. Ti nakai kia mitaki ki a ia ke fakalilifu hana hoana he manamanatu moli ke he hana manatu?

9 He tau motu ne ha ha i ai e pule malolo he tagata tane, kua lata he tane ke tokaloto kua lata he hoana hana ke kautu mai he kaupaaga matakutaku ke fakakite hana tau logonaaga he loto. Fifitaki e puhala ne fehagai a Iesu Keriso mo e hana tau tutaki, ko e vala he vahega he kitofaihoana hana anoiha, he nofo agaia a ia he lalolagi. Ne ofania e ia a lautolu, he manamanatu ke he tau lolelole fakatino mo e fakaagaga ha lautolu ti pihia foki to fakakite e lautolu e tau manako ha lautolu. (Mareko 6:31; Ioane 16:12, 13; Efeso 5:28-30) Lafi ki ai, kia fai magaaho ke kitekite e tau mena ne fa e taute he hoana hau ki a koe mo e magafaoa hau, ti fakakite e loto fakaaue hau ke he tau kupu mo e tau gahua. Ne loto fakaaue, nava, mo e fakamonuina e Iehova mo Iesu a lautolu kua lilifu. (1 Patuiki 3:10-14; Iopu 42:12-15; Mareko 12:41-44; Ioane 12:3-8) He mole e eke e tane hana mo taha he Tau Fakamoli a Iehova, ko e fifine Kerisiano he Fahi Uta ne pehe: “Ne fa mahani e tane haku ke fano tolu po ke fa e laka ki mua haku, he toka au ke toto e tau mena oti. Mogonei kua uta e ia e tau kato mo e fakakite e loto fakaaue ke he mena hane taute e au i kaina!” Ko e kupu mai he loto fakaaue moli kua lagomatai lahi e hoana hau ke logona kua uho.—Tau Fakatai 31:28.

10, 11. Ko e heigoa kua ako mai he tau mamatua he fakafifitakiaga mitaki a Iehova he fehagai mo e motu totoko ko Isaraela?

10 He fehagai mo e tau fanau ha lautolu, mua atu ka lata ke fakatonu, kua lata e tau mamatua ke muitua ke he fakafifitakiaga he Atua. “Ti akonaki mai ni a Iehova kia Isaraela katoa mo Iuta” ke fuluhi kehe mai he tau puhala kelea ha lautolu, ka “kua fakamao ai e lautolu ha lautolu a tau ua.” (2 Patuiki 17:13-15) Ko e tau Isaraela kua lali ke “fakavai e lautolu a ia ke he tau gutu ha lautolu, mo e pikopiko a lautolu kia ia ke he tau alelo ha lautolu.” Tokologa e tau mamatua kua logona kua fa pihia e tau fanau ha lautolu falu magaaho. Ko e tau Isaraela kua ‘liu foki kamatamata e Atua’ mo e fakatuina a ia, mo e taute a ia ke mamahi. Ka ko Iehova “kua fakaalofa hofihofi, ne fakamagalo e ia ha lautolu a tau mahani kelea; nakai fakaotioti e ia a lautolu.”—Salamo 78:36-41.

11 Kua ole foki a Iehova ke he tau Isaraela: “Kia o mai a a mutolu, ke pulega a tautolu, pete he tuga e ie kula ha mutolu tau hala, to hina ia po ke kiona.” (Isaia 1:18) Pete ni kua nakai hepe a Iehova, ne uiina e ia e motu totoko ke o mai mo e pulega. Ko e aga mitaki ha ia ma e tau mamatua ke fifitaki he fehagai mo e tau fanau ha lautolu! Ka hoko mai e tuaga ma e mena ia, kia fakalilifu a lautolu he fanogonogo ke he manatu ha lautolu, ti fakakakano ki a lautolu e lata ha lautolu ke hiki.

12. (a) Ko e ha kua lata ia tautolu ke fakamamao he fakalilifu e fanau ha tautolu ke mua atu ki a Iehova? (e) Ko e heigoa kua lata ka fakalilifu e tautolu e tau fanau ha tautolu ka akonaki a lautolu?

12 Moli, falu magaaho kua lata e tau fanau mo e tomatomaaga malolo. Nakai manako e tau mamatua ke tuga a Eli, ne ‘mua e fakalilifu ke he hana tau tama tane ki a Iehova.’ (1 Samuela 2:29) Kua lata agaia he tau fanau ikiiki ke kitia e loto fakaalofa i tua he akonakiaga. Kua lata ia lautolu ke maeke ke loto fakaaue kua fakaalofa e tau mamatua ha lautolu ki a lautolu. Kua fakamalolo e Paulo e tau matua tane: “Aua neke fakahogohogomanava ke he fanau ha mutolu, ka kia leveki ai ke he tau kupu akonaki mo e tau kupu fakamafana he Iki.” (Efeso 6:4) Ha kua moua ai e pule mai he matua tane, ko e manatu kua fakakite kua lata he matua tane ke fakalilifu ke he tau fanau he nakai fakaita a lautolu ha ko e molea he hana a vale. E, he manamanatu ke he lilifu he fanau kua lata ke fai magaaho mo e laliaga he vala he tau mamatua, ka ko e fua he taute pihia kua aoga oti e tau foakiaga.

13. Ko e heigoa e onoonoaga he Tohi Tapu ki a lautolu kua momotua he magafaoa?

13 Ko e fakakite e fakalilifu ke he tau tagata he magafaoa kua molea atu he foaki e lilifu ke he hoana hana mo e fanau. “Ka fuakau, omaoma ke he tau fanau hau,” he talahau he tala fakatai Sapani. Ko e manatu he tala fakatai ia kua lata he tau mamatua momotua ke fakamamao mai he fakagahua ke molea e pule fakamatua ha lautolu mo e kua lata ke mailoga e mena kua vagahau he fanau lalahi ha laua. Moli kua mai he Tohi Tapu ma e tau mamatua ke fakalilifu ha lautolu a fanau he fanogonogo ki a lautolu, kua nakai lata he tau fanau ke fakatata e aga nakai fakalilifu ke he tau tagata motua hake he magafaoa. “Ua fakavihia foki hāu a matua fifine ka motua a ia,” he talahau he Tau Fakatai 23:22. Kua lagotatai e Patuiki ko Solomona ke he tala fakatai nei mo e fakalilifu hana matua fifine he magaaho ne fina atu a ia ke ole. Ne tuku e Solomona e nofoa patuiki ke he fahi matau hana mo e fanogonogo ke he mena ne talahau he matua fuakau hana, ko Patesepa.—1 Patuiki 2:19, 20.

14. Maeke fefe ia tautolu ke fakalilifu a lautolu ne momotua he fakapotopotoaga?

14 He magafaoa tututaki fakaagaga ha tautolu, ko tautolu he tuaga mitaki ke “mua” he fakakite e fakalilifu ke he tau tagata momotua he fakapotopotoaga. (Roma 12:10) Liga nakai maeke ia lautolu ke lahi e tau mena taute tuga he tau vaha fakamua, ti liga fakahogohogomanava e mena ia ki a lautolu. (Fakamatalaaga 12:1-7) Ko e Fakamoli fakauku fuakau ne takoto tumau ke he fale gagao ne talahau he taha magaaho mo e hogohogomanava: “Ai maeke au ke leo ka e mate mo e liu ke gahua.” Ma lautolu e tau tagata momotua pihia, ko e fakakite he ha tautolu a mailogaaga mo e fakalilifu kua maeke ke lagomatai. Ne poaki ke he tau Isaraela: “Kia tu a koe ki mua hana kua ulu hina, kia fakalilifu atu foki ki mua he tagata motua.” (Levitika 19:32) Kia fakakite e manamanatuaga he taute e tau tagata momotua ke logona e manako mo e loto fakaaue. “Kia tu” kua putoia foki e nofo ki lalo mo e fanogonogo ki a lautolu ne talahau e tau mena ne fakakatoatoa e lautolu he tau tau kua mole atu. To fakalilifu he mena ia e tagata motua mo e fakalahi ha tautolu a moui fakaagaga.

‘Kia Mua ke Tuku Atu e Lilifu’

15. Ko e heigoa he tau motua ka taute ke fakalilifu e tau tagata he fakapotopotoaga?

15 Kua kautu e tau tagata he fakapotopotoaga ka fakatoka he tau motua e fakafifitakiaga mitaki ma lautolu. (1 Peteru 5:2, 3) Pete ni ha lautolu a tau setulu lavelave, ko e tau motua leveki kua fakailoilo he o atu ki a lautolu kua ikiiki, ko e tau ulu magafaoa, ko e tau matua fifine tokotaha, ko e tau hoana, mo lautolu kua momotua, kua fehagai a lautolu nei mo e tau lekua po ke nakai. Kua fanogonogo e tau motua ke he mena ka talahau mai he tau tagata he fakapotopotoaga mo e nava ki a lautolu ma e mena kua maeke ia lautolu ke taute. Ko e motua matakaki kua taute e tau talahauaga loto fakaaue hagaao ke he matakainaga tane po ke fifine kua fifitaki a Iehova, kua loto fakaaue ke he tau mena momoui hana he lalolagi.

16. Ko e ha kua lata ke onoono a tautolu ke he tau motua mo e fakalilifu fakalataha mo e falu he fakapotopotoaga?

16 He fifitaki a Iehova, kua fakatoka he tau motua e fakafifitakiaga mitaki he fakagahua e fakamafanaaga ha Paulo: “Kia fakafeheleaki ke he feofanaki he tau matakainaga; ka takitokotaha mo e mua ke tuku atu e lilifu ke he falu.” (Roma 12:10) Liga kua uka e mena nei ke he tau motua ne nonofo ke he tau motu ne kua aga mau e fakavahegaaga. Ma e fakatai, he taha motu he Fahi Uta, ua la e kupu ma e “matakainaga,” taha ko e tagata lilifu mo e taha ko e tagata noa. Nakai la leva lahi, ko e tau tagata he fakapotopotoaga ne foaki ke he tau motua mo lautolu kua momotua e kupu lilifu, mo e kupu noa ke he falu. Ka kua fakamalolo a lautolu ke fakaaoga e kupu noa ke he tau magaaho oti ha kua tala age a Iesu ke he hana tau tutaki, “ko mutolu oti, ko e matakainaga a mutolu.” (Mataio 23:8) Pete ni kua nakai maaliali pehenei e kehekeheaga he falu motu, kua lata oti a tautolu ke mataala ke he hagahaga he tagata ka taute e tau fakavahegaaga.—Iakopo 2:4.

17. (a) Ko e ha kua lata e tau motua ke mukamuka ke o atu ki ai? (e) Ke he tau puhala fe he tau motua ke fifitaki ki a Iehova he fehagai mo e tau tagata he fakapotopotoaga?

17 Moli, ne fakamalolo e Paulo a tautolu ke taute falu motua ke “lata mo e lilifu kua lafi ua,” ka ko e tau matakainaga agaia a lautolu. (1 Timoteo 5:17) Ka maeke ia tautolu ke “fakatata atu ai a tautolu mo e fakamalolo ke he nofoaiki he fakaalofa noa” he Pule Katoatoa he Lalolagi mo e Lagi Katoatoa, nakai kia maeke ia tautolu ke o atu ke he tau motua, kua fifitaki ki a Iehova? (Heperu 4:16; Efeso 5:1) Kua lata ke fokifoki he tau leveki e mukamuka he tau tagata ke o mai ki a lautolu, he manamanatu ko e laga fiha e o mai he falu ki a lautolu ke kumi tomatomaaga po ke talahau e tau manatu. Ako mai e fakaakoaga he puhala a Iehova he putoia e falu ke he hana tau matagahua. Ne fakalilifu e ia e falu he foaki ki a lautolu e tau matagahua. Pete ni e nakai aoga e tau talahauaga ne talahau he falu Fakamoli, kua lata e tau motua ke loto fakaaue ke he manatu kua fakakite. Manatu e puhala ne taute e Iehova ke he tau huhu kumikumi ha Aperahamo mo e tagi tupetupe ha Hapakuka.

18. Fifitaki fefe he tau motua a Iehova he liuaki mai a lautolu kua lata mo e lagomatai?

18 Lata e falu Kerisiano mo e tau hikihikiaga. (Kalatia 6:1) Ka kua uho agaia a lautolu ke he fofoga a Iehova, kua aoga he taute mo e fakalilifu. “Ka taute he tagata tomatoma a au mo e fakalilifu, kua logona e au e ataina ke fina atu ki a ia,” he talahau he taha Fakamoli. Tokologa e tau tagata ne tali fakamitaki ke he tomatomaaga ka taute a lautolu mo e fakalilifu. Kua liga ke lahi e magaaho, ka e he fanogonogo ki a lautolu kua taute e tau lakaaga hehe kua fakamukamuka ki a lautolu ke talia e tomatomaaga kua lata. Tokaloto e puhala ne fakakakano tumau a Iehova mo e tau Isaraela mai ni ha ko e fakaalofa ki a lautolu. (2 Nofoaga he Tau Patuiki 36:15; Tito 3:2) Ko e tomatomaaga ka foaki mo e maamaaga mo e fakaalofa ka hokotia ke he tau loto ha lautolu kua manako lagomatai.—Tau Fakatai 17:17; Filipi 2:2, 3; 1 Peteru 3:8.

19. Fefe e onoonoaga ha tautolu ke he tau tagata ne nakai talitonu ke tuga e tau Kerisiano?

19 Ko e fakakite ha tautolu a fakalilifu ke he falu kua fakalaulahi ki a lautolu kua liga ke eke mo tau matakainaga fakaagaga ha tautolu anoiha. Ko e tau tagata pihia kua liga fakatuai ke talia e fekau ha tautolu mogonei, ka e lata agaia ia tautolu ke fakauka ki a lautolu mo e mailoga e lilifu ha lautolu ko e tau tagata. Kua “nakai finagalo a [Iehova] ke malaia taha, ka kia hohoko oti kana ke he tokihala.” (2 Peteru 3:9) Nakai kia ha ha ia tautolu e onoonoaga a Iehova? He manamanatu ke he tau tagata, maeke ia tautolu ke tauteute e puhala ke fakamatala kaeke ke lali tumau a tautolu ke kapitiga. Moli, fakamamao a tautolu mai he faga fioaga kua putoia e tau hagahaga kelea fakaagaga. (1 Korinito 15:33) Ka e, fakakite e tautolu e “fakaalofa,” he nakai tiaki e tau tagata ne nakai talia ke he mena kua taute e tautolu.—Gahua 27:3.

20. Ko e heigoa kua lata he fakafifitakiaga ha Iehova mo Iesu Keriso ke omoi a tautolu ke taute?

20 E, totou e Iehova mo Iesu Keriso a tautolu takitokotaha kua aoga he fakalilifu. Kia manatu tumau e tautolu e puhala kua gahua a lautolu mo e tu mua pihia he fakakite e fefakalilifuaki. Kia tokaloto tumau e tautolu e tau kupu he Iki ha tautolu ko Iesu Keriso: “Ko mutolu oti, ko e matakainaga a mutolu.”—Mataio 23:8.

To Tali Fefe e Koe?

• Fefe e onoonoaga hau ke he tau tagata tapuaki talitonu?

• Maeke fefe he fakafifitakiaga a Iehova mo Iesu ke omoi a koe ke fakalilifu e falu?

• Maeke fefe he tau tane mo e tau mamatua ke fakalilifu e falu?

• Ko e onoono ke he tau Kerisiano talitonu ko e tau matakainaga ha lautolu kua omoi e tau motua ke gahua he puhala fe?

[Tau Huhu he Fakaakoaga]

[Fakatino he lau 14]

Fakalilifu e hoana hau aki e tau kupu loto fakaaue

[Fakatino he lau 14]

Fakalilifu e fanau hau he fanogonogo ki a lautolu

[Fakatino he lau 14]

Taute e tau tagata he fakapotopotoaga aki e fakalilifu