Skip to content

Skip to table of contents

Fakalilifu ma e Pule Malolo—Ko e Ha Kua Lata Ai?

Fakalilifu ma e Pule Malolo—Ko e Ha Kua Lata Ai?

Fakalilifu ma e Pule Malolo—Ko e Ha Kua Lata Ai?

KO HAI kua nakai fakaaue ha kua ha ha he tau leoleo e pule ke tapaki e tau tagata holifono ne kaiha e tau koloa ha tautolu po ke fakamatakutaku ha tautolu a magafaoa? Mo e nakai kia fakaaue a tautolu kua ha ha he hopo fakafili e pule ke fakahala e tau tagata holifono ke puipui aki e maaga?

Ko e falu gahua lagomatai ke he toloaga tagata, tuga e fakafou he tau puhala tu, fakameaaga, mo e fakaakoaga—kua fa totogi aki e tau tukuhau ne poaki he pule fakatufono—ka liga manatu foki. Kua muamua e tau Kerisiano moli ke foaki e fakalilifu ia ha kua lata tonu e kotofaaga he pule malolo. Ka e laulahi fefe e fakalilifu pihia? Mo e ko e tau puhala fe he moui ne kua lata ke fakalilifu pihia ma e pule malolo?

Pule Malolo he Maaga

Ne talahau he Tohi Tapu ke he tau tagata oti kana, pete he talitonu po ke nakai, ke fakalilifu e pule he motu, ne kua gahua ma e mitaki he maaga. Ne tohia he aposetolo Kerisiano ko Paulo ke he tau katofia talitonu hana i Roma hagaao ke he mena nei, ti kua lagomatai ke manamanatu ke he mena ne talahau e ia, tuga ne fakamau ia Roma 13:1-7.

Ko Paulo ko e tagata Roma, mo e ko Roma e pule he lalolagi he magaaho ia. Ko e tohi ha Paulo, ne tohia he kavi he tau 56 V.N., kua fakatonutonu ke he tau Kerisiano ke eke mo tau tagata kua lata ke fifitaki ki ai. Ne tohia e ia: “Kia omaoma e tau tagata oti kana ke he tau tui ne mua; ha kua nakai fai pule kua nakai mai he Atua; ka ko lautolu ha ha i ai e pule ainei, kua kotofa he Atua a lautolu.”

Kua fakamaama mai ai e Paulo kua nakai fai pule he tagata ka nakai fakaata he Atua. He kakano ia kua ha ha he tau tui ne mua e kotofaaga i loto he fakatokaaga he finagalo he Atua. Ti “ko ia kua totoko atu ke he pule kua totoko atu a ia ke he kotofaaga he Atua.”

Pete kua moua he tau tagata taute mena mitaki e fakahekeaga mai he tau tui ne mua, ko e tau pule nei kua fakamalolo foki ke foaki e fakahalaaga ki a lautolu ne taute e hehe. Ko lautolu ne taute e mena kelea kua ha ha ia lautolu e kakano lahi ke matakutaku ke he hako he tau pule ke “taui atu e ita,” ha kua taute ai he fakatufono ko e “fekafekau he Atua.”

Ne fakahiku e Paulo hana fakakakanoaga he talahau: “Hanai, kua lata ke omaoma, nakai kuenaia ha ko e ita, ka e pihia foki ha ko e loto manamanatu. Ko e mena foki ia, kua ta atu ai e mutolu e poa, ha ko e tau fekafekau he Atua a lautolu, kua fakamakamaka ke he mena nei.”

Kua fakalago ke he tau tui ne mua ke fakatokatoka e tau tukuhau, nakai ko e tau tagata totogi tukuhau. Ko e tagata loto fakamoli, kua taofi mau he Kerisiano e mahani mitaki. Iloa e ia ke omaoma ke he tau tui ne mua mo e totogi e tau tukuhau, kua nakai ni fakalilifu e ia e tuaga he maaga ne nofo ai a ia ka kua fakatatai atu a ia ke he tau poakiaga faka-Atua.

Ko e Magafaoa mo e Pule Malolo

Ka e kua e pule malolo i loto he magafaoa? He tau aho fakapa he moui hana, kua tagi tumau e tama mukemuke po ke kaa ka manako ke he taha mena. Ka kua iloa he matua pulotu e tau manako moli he tama mukemuke mo e nakai toka noa ke tetotonu. Ka ko e falu fanau, he lalahi hake a lautolu, kua toka noa ke pule lahi mo e ke taute ne lautolu ne tau mena ne loto ki ai. Ha kua nakai iloa ha mena, liga to taute e lautolu e tau mena holifono po ke falu a mena hehe, faguna ai e magafaoa mo e maaga katoa, tuga ne kua iloa lahi he tau pule.

“Kua mule lahi e magaaho ne akonaki he tau matua e fanau,” he talahau e Rosalind Miles, ko e tagata tohia he Children We Deserve. “Ko e magaaho ke kamata ko e mogo ne fanau mai laia e tama.” Kaeke kamata fakamua e tau matua mo e leo totonu mo e fakaalofa ti kua tatai tumau e tau matagahua ha lautolu, nakai leva to talia he fanau ha lautolu e pule mo e akonaki fakaalofa mai ai.

Kua tokai he Tohi Tapu e tau fakailoaaga loga hagaao ke he pule he magafaoa. I loto he tohi he Tau Fakatai, ne hagaao atu e tagata pulotu ko Solomona ke he fakalatahaaga he tau matua matakutaku Atua ki mua he fanau ha lautolu, he talahau: “Haku tama tane na e, kia fanogonogo mai a ke he tau kupu ne fakaako atu ai he matua tane hāu; aua neke tiaki foki e koe e poaki he hāu a matua fifine.” (Tau Fakatai 1:8) He magaaho ka kaufakalataha pihia e tau matua ki mua he fanau ha lautolu, to iloa he fanau e tuaga ha lautolu. Liga to lali a lautolu ke fakavaivai taha matua ke totoko ke he taha he lali ke moua e tau mena ha lautolu ne manako, ka ko e kaufakalataha he tau matua ko e puipuiaga a ia ma e tau fuata ikiiki.

Ne fakamaama he Tohi Tapu kua ha ha he tane e fakalagoaga ke leveki e tuaga fakaagaga he fanau mo e he hoana hana foki. Kua talahau e mena nei ko e ulupule. Kua fakagahuahua fefe e ulupule nei? Ne tuhi mai e Paulo, ha ko e Ulu e Keriso he fakapotopotoaga ti ko e ulu e tagata tane he hana hoana. Ne lafi e Paulo: “Ko mutolu, ko e tau tane, kia fakaalofa a mutolu ke he tau hoana ha mutolu, tuga e fakaalofa a Keriso ke he ekalesia [hana kitofaitane fakaagaga], mo e foaki mai e ia a ia ke eke mo hukui māna.” (Efeso 5:25) He magaaho ka muitua e tane ke he fakafifitakiaga ha Iesu mo e fakagahuahua e ulupule he puhala fakaalofa, to moua e ia e “fakalilifu” he hana hoana. (Efeso 5:33) Ko e fanau he magafaoa pihia ka kitia foki e uho he pule ne foaki he Atua ti kua fakamalolo ke talia ai.—Efeso 6:1-3.

Maeke fefe he tau matua tokotaha, fakalataha mo lautolu ne galo e hoa he mate, ke fehagai mo e matakupu nei? Pete ko e matua tane po ke matua fifine, kua lata ia lautolu ke ole fakahako ma e pule ha Iehova ko e Atua mo Iesu Keriso. Ne vagahau tumau a Iesu mo e pule—mai he Matua hana mo e he tau Tohiaga Tapu ne omoi he agaga.—Mataio 4:1-10; 7:29; Ioane 5:19, 30; 8:28.

Kua foaki he Tohi Tapu e tau matapatu fakaakoaga uho loga ne hagaao ke he tau mena vihi ne fehagai mo e fanau. He kumi e tau matapatu fakaakoaga nei mo e muitua ki ai, to maeke he matua ke foaki e fakatonuaga fakaalofa mo e lagomatai ma e fanau. (Kenese 6:22; Tau Fakatai 13:20; Mataio 6:33; 1 Korinito 15:33; Filipi 4:8, 9) Kua maeke foki he tau matua ke hagaaki ke he tau vala tala fakave ke he Tohi Tapu ne talaga pauaki ke lagomatai a lautolu ke fakaako e fanau ha lautolu ke loto fakaaue ke he tau mena ka moua he fakalilifu e pule he tau Tohiaga Tapu. *

Ko e Fakapotopotoaga Kerisiano mo e Pule Malolo

“Ko e haku a Tama fakahele hanā, kua fiafia au kia ia; kia fanogonogo a mutolu kia ia.” (Mataio 17:5) Ko e tau kupu nei, kua talahau ni e Iehova ko e Atua, ke fakamoli aki ko Iesu ko ia ne vagahau mo e pule faka-Atua. Ko e mena ne talahau e ia kua fakamau i loto he tau Evagelia fa ne kua mukamuka a tautolu ke hagaaki ki ai.

Fakamua to haele hake a ia ke he lagi, ne tala age a Iesu ke he tau tutaki hana: “Kua tuku mai kia au e pule oti kana ke he lagi mo e lalolagi.” (Mataio 28:18) Ko e Ulu he hana fakapotopotoaga, kua nakai ni mataala a Iesu ke he tau tutaki fakauku hana he lalolagi ka kua, tali mai he liligiaga he agaga tapu he Penetekoso 33 V.N., fakaaoga foki e ia a lautolu ke eke mo puhala he kupu moli, ko e “fekafekau fakamoli mo e loto matala.” (Mataio 24:45-47; Gahua 2:1-36) Ko e heigoa ne taute e ia ke fakakatoatoa e tau mena oti nei ke fakamalolo aki e fakapotopotoaga Kerisiano? “Ne haele hake a ia ki luga . . . ne foaki noa mai foki e ia e tau mena fakaalofa ke he tau tagata.” (Efeso 4:8) Ko e “tau mena fakaalofa ke he tau tagata” nei ko e tau motua Kerisiano, ne kotofa he agaga tapu mo e tuku age e pule ke leveki e tau tuaga fakaagaga he tau katofia talitonu.—Gahua 20:28.

Ha ko e mena nei ne hataki mai a Paulo: “Kia manamanatu e tau takitaki ha mutolu, ko lautolu kua talahau atu e kupu he Atua kia mutolu; kia fifitaki a mutolu ha lautolu a tua, mo e manamanatu e fakahikuaga he tau mahani ha lautolu.” Ha kua muitua lahi e tau tagata tua fakamoli nei ke he tau tuagahui ha Iesu, ti kua pulotu ni ke fifitaki e tua ha lautolu. Ti lafi e Paulo: “Kia omaoma a mutolu ke he tau takitaki ha mutolu, mo e fifitaki a mutolu ki ai; [“fakatumau ke mailoga e pule ha lautolu kia koe,” The Amplified Bible] nukua leoleo a lautolu ke he tau agaga ha mutolu, to tala atu foki e lautolu e tala ki ai, kia eke ai e lautolu mo e fiafia, ka e aua neke eke mo e fakaatukehe; ha ko e mena nakai aoga ia kia mutolu.”—Heperu 13:7, 17.

Ko e heigoa ne tupu he magaaho ne fakaheu e tau takitakiaga pihia? Kua taute pihia he falu he fakapotopotoaga Kerisiano fakamua atu, ati eke mo tau tagata tiaki taofiaga. Kua talahau ko Humenio mo Fileto ko e tau tagata ne fakamafoki kehe e tua he falu ti “[holitu e mena tapu, NW]” ha ko e tau kupu kelea ha laua. Taha mai he tau talahauaga ha laua kua fita he fakamoli e liu tu mai, pete he fakaagaga po ke fakatino, ti kua nakai fai liu tu mai he vaha anoiha i lalo he Kautu he Atua.—2 Timoteo 2:16-18.

Kua fakahao ai he pule kotofa. Ne maeke he tau motua Kerisiano ke fakatikai e tau fakafetotoko pihia ha ko e tau hukui ha Iesu Keriso, ne fakaaoga e lautolu e pule he Tohiaga Tapu. (2 Timoteo 3:16, 17) Kua pihia foki he fakapotopotoaga Kerisiano he vaha nei, ne fakamaama ai ko e “pou foki ia mo e fakaveaga he kupu moli.” (1 Timoteo 3:15) Kua nakai fakaai e tau fakaakoaga fakavai ke moumou e ‘fakafifitaki he tau kupu tonu,’ ne kua pauaki ma tautolu ko e falanakiaga mitaki ia i loto he tau lau he Tohi Tapu.—2 Timoteo 1:13, 14.

Pete ni kua galo fakahaga e fakalilifu ma e pule malolo he lalolagi, ko e tau Kerisiano kua mailoga e tautolu ko e tau pule kua lata he maaga, i loto he magafaoa, mo e i loto he fakapotopotoaga Kerisiano kua fakatu ai ma e aoga ha tautolu. Ko e fakalilifu ma e pule malolo kua aoga lahi ma e levekiaga fakatino, manamanatuaga, mo e fakaagaga. He talia mo e fakalilifu e pule pihia mai he Atua, to puipui he tau pule ne mua a tautolu—ko Iehova ko e Atua mo Iesu Keriso—ma e mitaki tukulagi ha tautolu.—Salamo 119:165; Heperu 12:9.

[Matahui Tala]

^ para. 17 Kikite e tau tohi Questions Young People Ask—Answers That Work mo e The Secret of Family Happiness, kua lomi fakailoa he Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

[Blurb he lau 5]

Kua tokai he Tohi Tapu e tau fakailoaaga loga hagaao ke he pule fakamagafaoa

[Fakatino he lau 6]

Kua maeke he tau matua tokotaha ke ole fakahako atu ke he pule ha Iehova ko e Atua mo Iesu Keriso

[Tau Fakatino he lau 7]

Kua mailoga he tau Kerisiano ko e tau pule kua lata i loto he magafaoa, i loto he fakapotopotoaga Kerisiano, mo e i loto he maaga kua fakatu ai ma e aoga ha lautolu

[Fakatino Credit Line he lau 4]

Photo by Josh Mathes, Collection of the Supreme Court of the United States