Fakakite e Finagalo ha Keriso

“Kia foaki atu kia mutolu he Atua hana e fakauka, mo e fakamafanaaga, ke fakalataha ha mutolu a tau loto ke lata mo e finagalo ha Iesu Keriso.”—ROMA 15:5.

1. Maeke fefe e moui he taha tagata ke haofia he finagalo he taha?

KUA haofia lahi e moui ha ko e finagalo. Kua maeke he finagalo fakateaga po ke lotomatala, finagalo mitaki po ke nakai mitaki, finagalo taufetoko po ke kaufakalataha, finagalo gugu po ke loto fakaaue ke fakaohooho lahi e puhala ne fehagai e tagata mo e tau tutuaga mo e puhala ne tali atu falu ki a ia. Mo e finagalo mitaki, kua maeke e tagata ke fiafia pihia foki ke he tau tutuaga paleko. Ma e tagata ne finagalo kelea, kua nakai mitaki ha mena taha, ti pihia foki ni—ka liga kitia—ke mitaki e moui.

2. Maeke fefe e tagata ke fakaako e finagalo?

² Ko e tau finagalo—mitaki po ke kelea—kua maeke ke fakaako. Haia, kua lata ke fakaako e tau finagalo. Vagahau hagaao ke he tama mukemuke fanau fou, ne talahau he Collier’s Encyclopedia: “Ko e tau finagalo ka moua e ia he mogo fakamui kua lata ke kumi po ke fakaako e ia, tuga kua lata ia ia ke kumi po ke fakaako e vagahau po ke ha feua foki.” Maeke fefe a tautolu ke fakaako e tau finagalo? Pete kua loga e tau mena ne lafi ki ai, ka kua fakaohooho lahi ni he takatakaiaga mo e feoakiaga. Ne mailoga he enesaikolopetia ne totoku fakamua: “Kua fakaako po ke mimiti hake e tautolu, tuga he osmosis, e tau finagalo ha lautolu ne feoaki lahi mo tautolu.” He tau afe tau kua mole, ne talahau he Tohi Tapu e taha mena pihia ni: “Ko ia kua feoaki mo e tau tagata iloilo, kua iloilo ni a ia; ka ko ia kua kapitiga mo e tau tagata goagoa, to matematekelea ai a ia.”—Tau Fakatai 13:20; 1 Korinito 15:33.

Ko e Fakafifitakiaga ma e Finagalo Mitaki

3. Ko hai ne mitaki lahi hagaao ke he hana finagalo, mo e maeke fefe a tautolu ke fifitaki a ia?

³ Ke he tau mena oti, ne fakatoka pihia foki e Iesu Keriso e fakafifitakiaga ne mua he finagalo. Ne talahau e ia: “Kua ta atu e au e fakafifitaki kia mutolu, kia tuga he eke e au kia mutolu, kia eke pihia ni e mutolu.” (Ioane 13:15) Ke tuga a Iesu, kua lata ke fakaako fakamua a tautolu hagaao ki a ia. * Ne kumikumi atu a tautolu ke he moui a Iesu mo e amaamanakiaga ke taute e mena ne fakamafana mai he aposetolo ko Paulo: “Ko e mena ia ni kua ui ai a mutolu; ha ko e mena ne mamahi a Keriso ni ma mutolu, ti toka ai e ia e fakafifitaki ma mutolu, kia mumui atu a mutolu ke he hana tau tuagahui.” (1 Peteru 2:21) Ko e foliaga ha tautolu kua lata lahi ke tuga ha Iesu. Putoia ai e feakiaga he finagalo hana.

4, 5. Ko e heigoa e puhala he finagalo ha Iesu nukua fakamaama ia Roma 15:1-3, mo e maeke fefe e tau Kerisiano ke fifitaki a ia?

⁴ Ko e heigoa ne putoia he moua e finagalo ha Keriso Iesu? Ko e veveheaga 15 he tohi ha Paulo ke he tau Roma 15 kua lagomatai a tautolu ke tali e huhu ia. I loto he tau kupu fakamua he veveheaga nei, ne hagaao a Paulo ke he mahani ne mua ha Iesu he magaaho ne pehe a ia: “Ko e mena lata kia tautolu kua malolo ke lagomatai ke he lolelole ha lautolu kua nakai fahia; ka e aua neke fakafiafia ha tautolu a tau loto. Ka  kia takitokotaha a tautolu mo e fakafiafia a ia ne katofia mo ia, kia mitaki ai a ia, to fakamafanatia ai. Ha ko Keriso ni, nakai fakafiafia e ia hana finagalo; ka e tuga he tohi mai, Kua hohoko mai kia au e tau kupu kelea ha lautolu ne eke fakakelea kia koe.”—Roma 15:1-3.

⁵ He fifitaki ke he finagalo ha Iesu, kua fakamafana e tau Kerisiano ke mautali ke fekafekau ke he tau manako he falu mo e mahani tokolalo ka e nakai manako ke fakafiafia hoko lautolu ni. Ha ko e fakamakai ke fakatokolalo pihia ke fekafekau ke he falu ko e fakamailoga ia ha “lautolu kua malolo.” Ko Iesu, ne mua atu e malolo fakaagaga ke he ha tagata, ne talahau hagaao ki a ia ni: “[Ko e] Tama he tagata nakai hau a ia kia fekafekau mai e tau tagata kia ia, ka kia fekafekau atu a ia, kia foaki atu foki hana moui mo lukutoto ke hukui aki e tau tagata tokologa.” (Mataio 20:28) Ko e tau Kerisiano, kua manako pihia foki a tautolu ke fekafekau atu ke he falu, pihia foki ki a “lautolu kua nakai fahia.”

6. Ko e puhala fe kua maeke ia tautolu ke fifitaki e aga ha Iesu ke he totokoaga mo e ekefakakelea?

⁶ Taha fakamailoga mitaki ne fakakite e Iesu ko e fakafifitakiaga he manatu mo e gahua ne tumau ke mitaki. Ne nakai fakaata e ia e finagalo kelea he falu ke fakaohooho aki hana finagalo mitaki ke fekafekau ke he Atua; ti nakai lata foki ia tautolu. He magaaho ne fakavihia mo e favale mai ha kua tapuaki fakamoli ke he Atua, ne fakatalitali fakauka a Iesu mo e nakai gugu. Iloa e ia ko e fakafualoto mai he lalolagi nakai talitonu mo e nakai fai maamaaga ko e mena kua iloa e lautolu ne lali ke fakafiafia e tau katofia ha lautolu “kia mitaki ai a ia, to fakamafanatia ai.”

7. Fakakite fefe e Iesu e mahani fakauka, mo e ko e ha kua lata a tautolu ke taute pihia foki?

⁷ Ne fakatata e Iesu e finagalo mitaki ke he falu puhala foki. Kua nakai fakai a ia ke manava hogohogo mo Iehova ka kua fakatali fakatekiteki ke he fakakatoatoaaga he tau finagalo Hana. (Salamo 110:1; Mataio 24:36; Gahua 2:32-36; Heperu 10:12, 13) Mua atu, ne nakai manava hogohogo foki a Iesu ke he tau tutaki hana. Ne tala age e ia ki a lautolu: “Fifitaki mai a mutolu kia au”; ha kua “totonu” a ia, kua ati hake mo e okioki e fakaakoaga hana. Mo e ha kua “loto holoilalo” a ia, kua nakai lagataha a ia ke palau po ke fakatagatalahi. (Mataio 11:29) Ne fakamafana e Paulo a tautolu ke fifitaki e tau puhala nei he finagalo ha Iesu he magaaho ne talahau e ia: “Kia toka foki ia mutolu e manatu ia ne toka ai ia Keriso Iesu. Ko ia ne mahani fakalataha mo e Atua, nakai manatu a ia ko e fofo mena ke fakataufata a ia mo e Atua. Ka kua fakatokolalo e ia a ia, ne mahani a ia fakalataha mo e tupa, nukua eke a ia tuga ne tagata.”—Filipi 2:5-7.

8, 9. (a) Ko e ha kua lata ia tautolu ke gahua ke feaki e finagalo nakai fulukovi? (e) Ko e ha kua nakai lata ia tautolu ke fakalolelole kaeke ke nakai hoko ke he fakafifitaki ne toka hifo e Iesu, mo e eke fefe a Paulo mo fakafifitakiaga mitaki he mena nei?

⁸ Nukua mukamuka ke talahau kua manako a tautolu ke fekafekau ke he falu mo e tuku fakamua e tau manako ha lautolu ke he ha tautolu. Ka ko e kumikumi fakamoli hifo ke he finagalo ha tautolu ka liga fakakite kua nakai katoatoa e tau loto ha tautolu ke he puhala ia. Ko e ha ia? Ke fakamua aki, ha kua moua e tautolu e tau puhala fulukovi mai ia Atamu mo Eva; ke ua aki, ha kua moui a tautolu he lalolagi ne fakahakehake e mahani fulukovi. (Efeso 4:17, 18) Ke feaki e finagalo nakai fulukovi kua lata ke feaki e fakafifitakiaga he manatu ne kehe mai he foliga nakai mitaki katoatoa pauaki ha tautolu. Ti kua lata ni ke fakamalolo mo e lalilali.

⁹ Ko e nakai mitaki katoatoa maaliali ha tautolu, ne kehe lahi he fakafifitaki mitaki katoatoa ne toka e Iesu ma tautolu, ka liga fakalolelole a tautolu he falu magaaho. Liga to fakauaua a tautolu ke he maeke ke moua e finagalo ha Iesu. Ka e mailoga e tau kupu fakamafana ha Paulo: “Kua iloa e au nakai nofo ha mena mitaki ki loto ia au, ko e haku a tino haia; ha ko e mena ha ha ia au e loto atu, ka e nakai iloa e au ke eke e mena mitaki. Ha kua nakai eke e au e mena mitaki kua loto au ki ai, ka ko e mena kelea kua nakai loto au ki ai, ko e mena haia kua eke e au. Ha koe mena fiafia au ke he fakatufono he Atua ke he tagata i loto. Ka kua iloa e au e taha fakatufono ha ha he tino haku, kua tau a ia ke he fakatufono he haku a manamanatu, kua mahala foki au ke he fakatufono he hala ha ha he tino haku.” (Roma 7:18, 19, 22, 23) Moli, kua fa lagaloga e fakalavelave he nakai mitaki katoatoa ha Paulo a ia he taute e finagalo he Atua tuga ne manako e ia, ka ko e finagalo hana—ko e puhala  ne manatu mo e logona hagaao ki a Iehova mo e Hana matafakatufono—kua mitaki lahi. Kua maeke a tautolu ke pihia foki.

Fakahako e Tau Finagalo Hehe

10. Ko e heigoa e finagalo ne fakamafana e Paulo e tau Filipi ke feaki?

¹⁰ Kua moli kia kua lata ke fakahako e finagalo hehe he falu? E. Kua kitia moli e mena nei ke he tau Kerisiano he senetenari fakamua. I loto he tohi hana ke he tau Filipi, ne vagahau a Paulo ke he mouaaga he finagalo hako. Ne tohia e ia: “Nakai pehe foki, kua moua tuai e au [moui ke he lagi ha ko e liu tu mai fakamua], po ke katoatoa e mitaki ke he vaha nai; ka e poi mau atu au po ke maeke ai ke moua au e mena ne moua mai ai au e Keriso Iesu. Ko e tau matakainaga na e, nakai manatu au kua moua tuai e au; ka e taha ni e mena kua eke e au, kua fakanimonimo e au e tau mena kua mole atu, ka e oho atu au ke he tau mena ha i mua. Kua poi mau atu au ke he fakamailoga ke moua ai e palepale ne ui mai ai e Atua mai luga kia au ha ia Keriso Iesu. Hanai, ko lautolu kua katoatoa e mitaki ha ia tautolu, kia manamanatu ke he mena nai.”—Filipi 3:12-15.

11, 12. Ko e tau puhala fe ne fakakite e Iehova e finagalo mitaki ki a tautolu?

¹¹ Kua fakakite he tau kupu ha Paulo ko e tagata, kua fita he Kerisiano, ne nakai manako ke holo ki mua fakaagaga kua hepe e finagalo. Kua kaumahala a ia ke uta e finagalo he Keriso. (Heperu 4:11; 2 Peteru 1:10; 3:14) Kua nakai kia fai amaamanakiaga ma e tuaga he tagata pihia? Nakai pihia. Kua lagomatai he Atua a tautolu ke hiki e finagalo ha tautolu kaeke manako moli a tautolu ke pihia. Ne holo atu a Paulo ke talahau: “Kaeke foki kua manamanatu kehe a mutolu ke he taha mena, to fakakite mai foki he Atua e mena ia kia mutolu.”—Filipi 3:15.

¹² Ka e, kaeke manako a tautolu ke fakakite e Iehova ki a tautolu e finagalo mitaki, kua lata ia  tautolu ke taute e vala ha tautolu. Ko e kumikumi fakamoli ke he Kupu he Atua fakalataha mo e lagomatai he tau tohi Kerisiano ne foaki mai he “fekafekau fakamoli mo e loto fakamoli,” ka lagomatai a lautolu ne ‘manamanatu ke he taha mena’ ke feaki e finagalo mitaki. (Mataio 24:45) Ko e tau motua Kerisiano, ne kotofa he agaga tapu ke “leveki e ekalesia he Atua,” ka fiafia ke foaki e lagomatai. (Gahua 20:28) Ko e loto fakaaue ha ia ha tautolu he manamanatu mai a Iehova ke he tau nakai mitaki katoatoa ha tautolu mo e foaki ki a tautolu e lagomatai! Kia talia a e tautolu.

Ako Mai he Falu

13. Ko e heigoa ne fakaako e tautolu hagaao ke he finagalo mitaki mai he fakamauaga he Tohi Tapu ki a Iopu?

¹³ Ia Roma veveheaga 15, ne fakakite e Paulo to lagomatai he manamanatu fakahokulo atu ke he tau fakafifitakiaga i tuai a tautolu ke fakahako ha tautolu a finagalo. Ne tohia e ia: “Ko e tau mena oti ne tohi mai i tuai, ne tohi ia, ke fakaako ai a tautolu; kia moua ai e tautolu e amaamanaki ha ko e fakauka mo e fakamafanatia mai he tau Tohi.” (Roma 15:4) Ko e falu fekafekau ha Iehova he vaha tuai kua lata ke fakahako e tau puhala pauaki he finagalo ha lautolu. Ke he tau mena loga, ke fakatai ki ai, ne ha ha ia Iopu e finagalo mitaki. Ne nakai fakai a ia ke fakakelea a Iehova, mo e nakai lagataha foki a ia ke fakaata e mamahi ke lulululu e mauokafua hana ke he Atua. (Iopu 1:8, 21, 22) Ka kua manatu a ia ke lali ke fakahako e tuaga hana. Ne fekau e Iehova a Elihu ke lagomatai a Iopu ke fakahako e manamanatuaga nei. He nakai ita, ne fakatokolalo a Iopu mo e talia e lata ke hiki e finagalo ati mautali ai ke taute pihia.—Iopu 42:1-6.

14. Maeke fefe a tautolu ke tuga a Iopu kaeke kua fakatonu a tautolu ha ko e ha tautolu a finagalo?

¹⁴ To pihia nakai a tautolu tuga a Iopu kaeke fakamafana mai taha katofia Kerisiano ki a tautolu kua fakakite tuai e tautolu e finagalo hehe? Ke tuga a Iopu, kia ‘nakai pehe kua goagoa e Atua.’ (Iopu 1:22) Kaeke ke matematekelea noa a tautolu, kia nakai gugu po ke tukupau e tautolu ko Iehova a ia ati matematekelea ai a tautolu. Kia kalo kehe mai a tautolu he lali ke fakahako ne tautolu a tautolu, he manatu ko e heigoa ni e tau kotofaaga ha tautolu i loto he fekafekauaga a Iehova, ko e “tau fekafekau nakai aoga” agaia a tautolu.—Luka 17:10.

15. (a) Ko e heigoa e finagalo hepe ne mahala ai e tau tutaki ha Iesu? (e) Fakakite fefe e Peteru e finagalo mitaki?

¹⁵ He magahala he senetenari ke fakamua aki, ko lautolu ne fanogonogo ki a Iesu kua fakakite e finagalo nakai mitaki. He taha magaaho, ne talahau  e Iesu taha mena ne uka ke maama. He tali age, “tokologa e tau tutaki hana ne logona ai, ti pehe a lautolu, Ko e kupu uka a ena; to maeke ia hai ke fanogonogo ki ai.” Ko lautolu ne vagahau pehenei kua kitia maali e finagalo hepe. Ati takitaki atu he finagalo hepe a lautolu ke fakaoti e fanogonogo ki a Iesu. Ne talahau he fakamauaga: “Ti kua liliu atu ai e falu he hana tau tutaki tokologa, ti nakai tuai o fano a lautolu mo ia.” Kua hepe kia e finagalo ha lautolu oti? Nakai. Ne fakaholo atu e fakamauaga: “Ti pehe age ai a Iesu ke he tokohogofulu ma ua, Po ke fia o kehe foki a mutolu? Ati tala age ai a Simona Peteru kia ia, Ko e Iki na e, ke o kia a mautolu kia hai?” Ti tuga kua tali ne Peteru hana huhu: “Ha ha ia koe e tau kupu he moui tukulagi.” (Ioane 6:60, 66-68) Ko e finagalo mitaki ha ia! He magaaho ka fehagai mo e tau fakamaamaaga po ke tau hakahakaaga ke he maama he tau Tohiaga Tapu ka liga fakamua ke uka ia tautolu ke talia, nakai kia mitaki ke fakatata e finagalo ne fakakite e Peteru? Ko e goagoa ha ia ke oti e fekafekau ki a Iehova po ke vagahau ke he puhala nukua kehe mai he ‘fakafifitaki e tau kupu tonu’ ha kua fai mena fakamua ne uka ke maama!—2 Timoteo 1:13.

16. Ko e heigoa e finagalo ofogia ne kitia ke he tau takitaki lotu Iutaia he vaha a Iesu?

¹⁶ Ko e tau takitaki lotu Iutaia he senetenari fakamua kua kaumahala ke fakakite e finagalo ha Iesu. Ko e fifiliaga malolo ha lautolu ke nakai fanogonogo ki a Iesu kua fakatata he magaaho ne fakatu mai e ia he mate a Lasalo. Ma e ha tagata ne hako e finagalo, ko e mana ia kua lata mo fakamoliaga nukua fakafano mai he Atua a Iesu. Ka kua totou e tautolu: “Ati fakapotopoto ai e tau ekepoa ne mua, mo e tau farasaio ke he fakapotopotoaga, kua pehe age a lautolu, Ko heigoa e mena ke eke e tautolu? Ha ko e tagata na, kua eke e tau fakamailoga loga. Kaeke ke tokai pihia e tautolu, a ia, ti talia a ia he tau tagata oti kana; ti o mai e tau tagata Roma, ti fakaoti ai ha tautolu a tau mena, katoa mo e ha tautolu a motu.” Ko e tali ha lautolu? “Kamata mai he aho ia ke pulega fakalataha ai a lautolu ke kelipopo a ia.” Kehe mai he pulega ke kelipopo a Iesu, ne o atu a lautolu ke kelipopo e fakamoliaga moui hana ne fakakite ko e tagata taute mana a ia. “Kua pulepulega e tau ekepoa ne mua, ke kelipopo foki a Lasalo.” (Ioane 11:47, 48, 53; 12:9-11) Ko e kelea ha ia kaeke feaki foki e tautolu e finagalo pihia mo e ita po ke hogohogo manava ke he tau mena ne kua lata moli ia tautolu ke fiafia ki ai! E, mo e hagahagakelea ha!

Fifitaki e Finagalo Mitaki ha Iesu

17. (a) I lalo he tau tutuaga fe ne fakakite e Tanielu e finagalo nakai matakutaku? (e) Fakakite fefe e Iesu a ia e malolo?

¹⁷ Kua fakatumau he tau fekafekau ha Iehova e finagalo mitaki. He magaaho ne pulega e tau fi ha Tanielu ke taute e matafakatufono ke fakatapu e tau liogi ke he ha atua po ke ha tagata ka e taute ni ke he patuiki ke 30 aho, ne iloa e Tanielu kua fakahagahaga kelea he mena nei e fakafetuiaga hana mo Iehova ko e Atua. To nakai kia liogi a ia ke he Atua ke 30 e aho? Nakai, ne fakamalolo a ia mo e fakatumau ke liogi ki a Iehova ke taki lagatolu he tau aho, ha ko e aga ni hana ia. (Tanielu 6:6-17) Kua nakai toka foki e Iesu e tau fi hana ke fakamatakutaku a ia. He taha Sapati, ne feleveia a ia mo e tagata ne mate e lima. Iloa e Iesu, to nakai fiafia e tau Iutaia tokologa ne ha ha i ai kaeke ke fakamalolo e ia taha tagata he Sapati. Ati huhu pauaki age a ia ki a lautolu ke fakamaama e kakano ha lautolu. He nakai mahalohalo a lautolu, ne fakamalolo e Iesu e tagata. (Mareko 3:1-6) Ti kua nakai lagataha a Iesu ke hola kehe mai he fakamoli e matagahua hana ka iloa e ia ke mitaki.

18. Ko e ha ne totoko falu ki a tautolu, ka kia lata ke tali fefe a tautolu ke he finagalo kelea ha lautolu?

¹⁸ Kua mailoga he Tau Fakamoli a Iehova he vaha nei kua lata foki ia lautolu ke nakai matakutaku ke he ha aga kelea ha lautolu ne totoko  mai. Neke nakai fakakite e lautolu e finagalo ha Iesu. Tokologa ne totoko ke he Tau Fakamoli a Iehova, falu kua nakai moua e iloilo tonu mo e falu ha kua vihiatia e lautolu e Tau Fakamoli po ke ogo ha lautolu. Ka kia nakai fakaata e tautolu e finagalo nakai fakakapitiga ha lautolu ke haofia ai e finagalo mitaki ha tautolu. Kia nakai toka falu ke pule mai ke he puhala ne tapuaki a tautolu.

19. Maeke fefe a tautolu ke fakakite e finagalo tuga ia ha Iesu Keriso?

¹⁹ Ne fakakite tumau e Iesu e finagalo mitaki ke he tau tutaki hana mo e ke he tau fakaholoaga he Atua, pete ni kua uka ke taute. (Mataio 23:2, 3) Kia fifitaki ai e tautolu e fakafifitakiaga hana. Moli, na nakai mitaki katoatoa e tau matakainaga ha tautolu, ka kua pihia foki a tautolu. Mo e moua mai fe foki e tautolu e tau faihoani mitaki mo e tau kapitiga mahani fakamoli ka e mai ni he fefakamatakainagaaki ha tautolu he lalolagi katoa? Nakai la fakamaama katoatoa mai e Iehova ki a tautolu e Kupu tohi hana, ka ko e matakau lotu fe foki nukua mua e maamaaga? Kia tumau a tautolu ke kuku e finagalo hako, ko e finagalo ha Iesu Keriso. He falu a mena, kua putoia ai foki ke iloa e puhala ke fakatali ki a Iehova, ka fakatutala e tautolu he vala tala ka mui mai.

[Matahui Tala]

Maeke Nakai a Koe ke Fakamaama?

• Haofia fefe ha tautolu a tau momoui ha ko e finagalo ha tautolu?

• Fakamaama e finagalo ha Iesu Keriso.

• Ko e heigoa kua fakaako e tautolu mai he finagalo ha Iopu?

• Ko e heigoa e finagalo hako kua lata ke moua ka fehagaaoaki mo e totokoaga?

[Tau Huhu he Fakaakoaga]

[Tau Fakatino he lau 19]

Ko e Kerisiano mo e finagalo hako kua fakaloa atu ke lagomatai falu

[Fakatino he lau 20]

Ke kumikumi fakamoli ke he Kupu he Atua ka lagomatai a tautolu ke moua e finagalo ha Keriso