Tau Poa he Fakahekeaga kua Fiafia ki a Iehova
Tau Poa he Fakahekeaga kua Fiafia ki a Iehova
“Kia tuku atu e mutolu ha mutolu a tau tino ke he Atua, ko e poa moui, mo e tapu, ke talia mo e fiafia.”—ROMA 12:1.
1. Ko e heigoa he Tohi Tapu ne talahau hagaao ke he uho lahi he tau poa i lalo he Fakatufono faka-Mose?
“KUA toka ai ke he fakatufono e ata he tau mena mitaki ne tatali, ka e nakai ko e fakatai tonu he tau mena ia, kua nakai maeke ke he tau poa tamate ia kua eke mau ke he taha tau mo e taha tau ke fakakatoatoa ai a lautolu kua o atu ki ai.” (Heperu 10:1) Ha ha i ai e taha talahauaga malolo, kua fakamoli he aposetolo ko Paulo e tau poa oti ne foaki he Fakatufono faka-Mose ne nakai tumau e aoga ke lata mo e fakamouiaga he tagata.—Kolose 2:16, 17.
2. Kua nakai kelea he ha ke lali ke maama e vala tala fakamatafeiga ke he Tohi Tapu hagaao ke he tau poa mo e tau poa tamate he Fakatufono?
2 Kakano kia e mena nei ko e talahauaga he Penetatuka hagaao ke he tau poa kua nakai aoga ke he tau Kerisiano he vaha nei? Ko e mena ia, he fai magaaho ne mole atu e taha e tau, ko lautolu ne hu atu ke he Aoga Fekafekau Fakateokarasi he tau fakapotopotoaga he Tau Fakamoli a Iehova he lalolagi katoa mogonei ne totou oti e tohi lima fakamua he Tohi Tapu. Falu ne eketaha ke totou ai mo e maama e tau fakamatafeiga oti i ai. Ti kua teao noa ni kia e tau laliaga ha lautolu? Nakai pihia moli e mena ia, ha ko e “tau mena oti ne tohi mai i tuai, ne tohi ia, ke fakaako ai a tautolu; kia moua ai e tautolu e amaamanaki ha ko e fakauka mo e fakamafanatia mai he tau Tohi.” (Roma 15:4) Ti ko e huhu, mogoia, Ko e heigoa e “fakaako” mo e “fakamafanatia” kua moua e tautolu he fakakatoatoaaga he vala tala he Fakatufono hagaao ke he tau poa mo e tau poa tamate?
Ma e ha Tautolu a Fakaakoaga mo e Fakamafanatia
3. Ko e heigoa e manako lahi mahaki ha tautolu?
3 Pete ne nakai lata ke foaki e tau poa moli ke he puhala ne fakave he Fakatufono, ka e manako lahi agaia a tautolu ke he mena ne taute he tau poa ma e tau Isaraela, ko e fakamagaloaga he tau hala ha tautolu mo e fiafia e taliaaga he Atua. Ha kua nakai liu a tautolu ke foaki e tau poa moli, maeke fefe ke moua e tautolu e tau aoga pihia? Mole e fakakite e kaupaaga he tau poa manu, ne fakapuloa e Paulo: “Kua talahau mai e [Iesu] ke he hana haele mai ke he lalolagi, Ko e tau poa tamate mo e tau poa, kua nakai finagalo a koe ki ai, ka kua taute e koe e tino māku. Ko e tau poa huhunu, mo e tau poa mo e tau hala kua nakai fiafia a koe ki ai. Ti kua pehe age ai au, Ko e Atua na e, kitiala, kua fina atu au ke eke hau a finagalo, (kua tohia kia au ke he tohivakai.)”—Heperu 10:5-7.
4. Fakaaoga fefe e Paulo e Salamo 40:6-8 ki a Iesu Keriso?
4 He fatiaki mai he Salamo 40:6-8, ne fakakite e Paulo kua nakai hau a Iesu ke fakatumau e “tau poa tamate mo e tau poa,” ko e “tau poa huhunu mo e tau poa . . . hala,” nukua nakai talia he Atua he magahala ia ne tohi ai e Paulo. Ka e, hau a Iesu mo e tino ne tauteute he hana Matua he lagi, ko e tino ne tatai katoatoa ke he tino ne taute he Atua he magaaho ne tufuga e Ia a Atamu. (Kenese 2:7; Luka 1:35; 1 Korinito 15:22, 45) Ha ko e Tama mitaki katoatoa he Atua, ne ha ha ia Iesu e kotofaaga he “tega” he fifine, ne talahau tuai mai he Kenese 3:15 (NW). To taute e ia e tau lakaaga ke “fakaunoko a Satani he ulu,” ka ko ia ko Iesu ka “fakaunoko he muihui.” He mena nei, ne eke a Iesu mo puhala a Iehova ma e fakamouiaga he tagata, ne fa e kumi e tau tagata tua fakamoli tali mai he vaha a Apelu.
5, 6. Ko e heigoa e puhala ne mua he o atu ke he Atua kua fakaata ke he tau Kerisiano?
5 Talahau ai ke he matagahua uho nei ne taute e Iesu, pehe a Paulo: “Ha ko ia kua nakai iloa e hala, kua eke [e Atua] mo hala ke hukui aki a tautolu; kia eke ai a tautolu mo tututonu he Atua kia ia.” (2 Korinito 5:21) Ko e talahauaga “kua eke a ia mo hala” ne fakaliliu foki he ‘eke mo poa hala.’ Kua pehe e aposetolo ko Ioane: “Ko e lukutoto foki a ia mo e tau hala ha tautolu; ka e nakai kuenaia e tau hala ha tautolu, ka e katoa mo e lalolagi oti kana.” (1 Ioane 2:2) Ti, kua ha ha he tau Isaraela e tau puhala fakaku he o atu ke he Atua ha ko e ha lautolu a tau poa, kua ha ha he tau Kerisiano e fakaveaga ne mua he o atu ke he Atua—ko e poa ha Iesu Keriso. (Ioane 14:6; 1 Peteru 3:18) Ka fakagahuahua e tautolu e tua ke he poa lukutoto ne foaki he Atua mo e omaoma ki a Ia, maeke foki he tau hala ha tautolu ke fakamagalo mo e fiafia e taliaaga mo e monuina he Atua. (Ioane 3:17, 18) Nakai kia ko e punaaga a ia he fakamafanatia? Maeke fefe ia tautolu ke fakatata kua tua a tautolu ke he poa lukutoto?
6 He mole e fakamaama kua ha ha he tau Kerisiano e fakaveaga ne mua he o atu ke he Atua, kua tohi he aposetolo ko Paulo, he totou e tautolu ia Heperu 10:22-25, tolu e puhala ke fakatata e tautolu e tua mo e fakaaue ma e foakiaga fakaalofa he Atua. Pete ni e hagaaki fakatonu e fakamafanaaga a Paulo ki a lautolu kua “huhu atu ke he mena tapu ue atu”—ko e tau Kerisiano fakauku a ia ne ui ke he lagi—kua lata moli he tau tagata oti kana ke fanogonogo ke he tau kupu omoomoi ha Paulo ka manako a lautolu ke aoga mai he poa lukutoto ha Iesu.—Heperu 10:19.
Foaki e Tau Poa Mea mo e Nakai Ilaila
7. (a) Fakaata fefe he Heperu 10:22 e mena ka taute he poa? (e) Ko e heigoa ka taute ke iloa mitaki kua talia e poa ke he Atua?
7 Fakamua, kua fakamalolo e Paulo e tau Kerisiano: “Kia fakatata atu a tautolu kia ia mo e loto fakamoli ke he tua kua makamakafua, kua pīpī tuai ha talu tau loto mai he loto manamanatu kelea, kua koukou foki ha tautolu a tau tino ke he vai tavana.” (Heperu 10:22) Ko e talahauaga ne fakaaoga hinai kua fakaata hehe e mena ne taute he poa fakatai i lalo he Fakatufono. Kua lata e mena nei, kaeke ke talia e poa, nukua lata ke poa mo e manatu hako mo e eke mo mena mea mo e nakai ilaila. Ko e poa manu na mai he fuifui, ko e pehe a ia kua mai he tau manu mea, mo e kua “katoatoa e mitaki,” mo e nakai fai ila. Kaeke ke poa mai he tau manu lele, kua lata ke ta mai he tau kulukulu po ke tau punua lupe. Ka hokotia ke he tau tuaga ia, “ti [kua] talia a ia māna, ke eke mo lukutoto.” (Levitika 1:2-4, 10, 14; 22:19-25) Kia nakai fakaea e poa mena kai, nukua fakamailoga he kelea; po ke ha ha i ai e meli, liga ko e meli he fua akau, ne fa fakatupu ai ke ea. Ka taute e tau poa—manu po ke mena kai—ki luga he fatapoa, lafi ki ai e masima ke leva e toka.—Levitika 2:11-13.
8. (a) Ko e heigoa nukua manako ke he tagata ne taute poa? (e) Maeke fefe ia tautolu ke iloa moli kua talia e tapuakiaga ha tautolu ki a Iehova?
8 Ka e kua e tagata ne taute e poa? Kua fakakite he Fakatufono ko e ha tagata ka tu ki mua a Iehova kua lata ke mea mo e nakai ilaila. Ko e tagata ka ilaila kua lata fakamua ke taute e poa hala po ke hehe ke liuaki mai hana tuaga mea ki mua a Iehova ke maeke he poa huhunu po ke poa fakaaue hana ke talia ki a Ia. (Levitika 5:1-6, 15, 17) Ti kua lata kia mogoia ia tautolu ke loto fakaaue ke he aoga he fakatumau e tuaga mea ki mua a Iehova? Ka manako a tautolu ke he tapuakiaga ha tautolu ke talia he Atua, kua lata ia tautolu ke mafiti ke fakahako ha hehe ke he fakatufono he Atua. Kua lata ia tautolu ke mafiti ke fakaata e tautolu a tautolu ke he puhala lagomatai ne foaki he Atua—“ko e tau patu he ekalesia” mo e “lukutoto foki a ia mo e tau hala ha tautolu,” ko Iesu Keriso.—Iakopo 5:14; 1 Ioane 2:1, 2.
9. Ko e heigoa e matapatu kehekehe he tau poa ne taute ki a Iehova mo e tau poa ne taute ke he tau atua fakavai?
9 Ko e peehiaga ke ataina mai he ha kelea, kua moli, ko e matapatu kehekeheaga he tau poa ne foaki ki a Iehova mo e tau poa ke he tau atua fakavai he tau tagata he motu takatakai i Isaraela. Talahau ai e kehekeheaga nei he tau poa he Fakatufono faka-Mose, taha e tohi ne talahau: “Mailoga e tautolu kua nakai fai matutakiaga mo e talahau tuai fakataulatua po ke mana; nakai fai vale fakalotu, helehele e tino, po ke tau fakataka tapu, tau manako kelea ne taute he lotu ke tupuloga nukua fakatapuina; nakai fai poa tagata; nakai fai poa ma e tau tagata mamate.” Ko e tau mena oti nei kua onoono atu ke he taha e fakamoliaga: kua tapu a Iehova, ti nakai fakaata po ke talia e ia ha hala po ke ha kelea. (Hapakuka 1:13) Ko e tapuakiaga mo e tau poa ne taute ki a ia kua lata ke mea mo e nakai fai ilaila ke he—tino, manamanatuaga, mo e fakaagaga.—Levitika 19:2; 1 Peteru 1:14-16.
10. He lautatai mo e fakamafanaaga a Paulo ne fakamau ia Roma 12:1, 2, ko e heigoa e kumikumiaga fakatagata kua lata ke taute e tautolu?
10 He onoono ke he mena nei, kua lata ia tautolu ke kumikumi hifo ki a tautolu ni ke he tau fahi oti he moui ke iloa moli ko e fekafekauaga ha tautolu ki a Iehova kua talia ki a ia. Kia nakai manamanatu a tautolu ko e fakalataha ke he tau feleveiaaga Kerisiano mo e ke he fekafekauaga, to nakai fai kelea e tau mena ne taute e tautolu he tau momoui fakatagata ha tautolu. Nakai lata foki ia tautolu ke logona kua fai vala he tau gahua Kerisiano kua fakatokanoa a tautolu mai he lata ke taofi e tau fakatufono he Atua he falu fahi he moui ha tautolu. (Roma 2:21, 22) Nakai amanaki a tautolu ke he monuina mo e fiafia he Atua ka fakaata e tautolu ha mena ke takiva po ke fakailaila he fakakelea aki e manamanatuaga po ke tau gahua ha tautolu ki mua hana. Tokaloto e tau kupu a Paulo: “Ko e tau matakainaga na e, kua ole atu au kia mutolu ha ko e fakaalofa hofihofi noa he Atua, kia tuku atu e mutolu ha mutolu a tau tino ke he Atua, ko e poa moui, mo e tapu, ke talia mo e fiafia, ko e fekafekauaga haia kua lata kia mutolu ke eke. Aua neke mahani foki a mutolu fakalataha mo e lalolagi nai, ka kia faliu a mutolu ke he liu foki fakafou he tau loto ha mutolu, kia kumikumi e mutolu po ke heigoa e finagalo he Atua, ko e mena mitaki, kia talia foki mo e fiafia, ti kua katoatoa.”—Roma 12:1, 2.
Foaki e Tau Poa he Fakahekeaga mo e Loto Katoa
11. Ko e heigoa kua putoia ke he tau kupu “talahau atu,” ne totoku he Heperu 10:23?
11 He tohi ke he tau Heperu, ne holo atu a Paulo ke talahau ke he vala aoga he tapuakiaga moli: “Kia taofi mau e tautolu ha tautolu a amaamanaki kua talahau atu e tautolu mo e nakai hikihikifano; ha kua fakamoli a ia kua talahaua mai.” (Heperu 10:23) Ko e tau kupu “talahau atu” kua kakano ke “fakakite,” ti talahau foki a Paulo ke he “poa he fakahekeaga.” (Heperu 13:15, NW) Kua fakamanatu he mena nei ki a tautolu e poa ne taute he tau tagata tane tuga a Apelu, Noa, mo Aperahamo.
12, 13. Ko e heigoa ne talahau he tagata Isaraela he magaaho ne foaki e ia e poa huhunu, ti ko e heigoa ha tautolu ka taute ke fakaata e aga pihia?
12 Ka taute he tagata Isaraela e poa huhunu, kua taute he “ofania ai a ia ki mua a Iehova.” (Levitika 1:3) Ko e poa pihia, ne foaki noa e ia e poa talahau atu, po ke fakakiteaga, he tau monuina mo e fakaalofa totonu loga ha Iehova ke he hana tau tagata. Liu manatu ko e kehekeheaga he poa huhunu kua tugi katoatoa ki luga he fatapoa—ko e fakamailoga kua lata he fakamoli katoatoa mo e tukuleleaga. Tatai ai, kua fakatata e tautolu e tua ha tautolu ke he poa lukutoto mo e fakaaue ha tautolu ke he foakiaga ia he foaki fakamakai mo e loto katoa e tautolu e ‘poa he fakahekeaga he tau laugutu’ ki a Iehova.
13 Ha kua nakai foaki he tau Kerisiano e tau poa moli—ko e tau manu mo e tau lakau kai—ka e haia lautolu e matagahua ke fakamatala e tala mitaki he Kautu mo e ke taute tutaki ha Iesu Keriso. (Mataio 24:14; 28:19, 20) Fakaaoga nakai e koe e tau magaaho ke fakalataha ke he fakapuloaaga he tala mitaki he Kautu he Atua ke maeke he tau tagata tokologa ke o mai ke iloa e tau mena homo ue atu he Atua kua fakatoka mai ma e tau tagata omaoma? Fakaaoga fakamakai nakai e koe e magaaho mo e malolo hau ke fakaako e tau tagata loto fiafia mo e lagomatai a lautolu ke eke mo tau tutaki ha Iesu Keriso? Ko e fakalataha makai ha tautolu ke he fekafekauaga, tuga e manogi he poa huhunu, kua fiafia lahi ke he Atua.—1 Korinito 15:58.
Fiafia he Feoaki mo e Atua mo e Tau Tagata
14. Tatai fefe e tau kupu a Paulo ia Heperu 10:24, 25 ke he manatu he poa fakaaue?
14 Fakahiku, ne talahau a Paulo ke he ha tautolu a fakafetuiaga mo e tau Kerisiano fakahele he tapuaki a tautolu ke he Atua. “Kia manatu foki a tautolu ko e taha ke he taha, ke fakalagalaga ai e fakaalofa mo e tau gahua mitaki; Aua neke tiaki e fakapotopotoaga ha tautolu tuga ne mahani he falu, ka kia fefakamafanaaki; kia au atu ai foki he pihia ha kua kitia e mutolu kua tata tuai e aho.” (Heperu 10:24, 25) Ko e talahauaga “ke fakalagalaga ai e fakaalofa mo e tau gahua mitaki,” “aua neke tiaki e fakapotopotoaga ha tautolu” mo e “kia fefakamafanaaki” kua fakamanatu oti ki a tautolu e mena ne taute he poa fakaaue i Isaraela ma e tau tagata he Atua.
15. Ko e heigoa e tataiaga ne kitia e tautolu he poa fakaaue mo e tau feleveiaaga Kerisiano?
15 Ko e talahauaga “tau poa fakaaue” kua fakaliliu falu magaaho ko e “tau poa mafola.” Ko e kupu Heperu ma e “mafola” hinei kua hagaao ke he loga, liga fakakite ko e fakalataha ke he tau poa pihia kua mafola mo e Atua mo e mafola mo e tau tagata tapuaki fakahele. Hagaao ke he poa fakaaue, taha e tagata fakaako tokoluga ne mailoga: “Moli, ko e vaha fiafia anei he fakalataha mo e Atua he Maveheaga, ne kua hifo mai a Ia ke eke mo Tagata Uiina a Isaraela ke he kaiaga poa, pete ni ko e Leveki tumau ha lautolu a Ia.” Kua fakamanatu he mena nei ki a tautolu e maveheaga a Iesu: “Ha ko e mena kua fakapotopoto ai e tokoua po ke tokotolu ke he haku a higoa, ko au ha ha i ai fakalataha mo lautolu.” (Mataio 18:20) He tau magaaho kua o atu a tautolu ke he feleveiaaga Kerisiano, kua aoga a tautolu mai he feoakiaga ati hake, ko e fakaakoaga fakamalolo, mo e mai he tau manatu kua fakalataha ha tautolu a Iki ko Iesu Keriso mo tautolu. Kua taute he mena ia e feleveiaaga Kerisiano mo magaaho fiafia mo e fakamalolo moli.
16. He tokaloto e poa fakaaue, ko e heigoa kua taute e tau feleveiaaga Kerisiano ke mahomo atu e fiafia lahi?
16 He poa fakaaue, ko e tau gako oti—ne kua viko he gakau, he na fua ua, mo e galu manava ki luga he ate, mo e he tokupu, ti pihia ke he hiku gako he mamoe—ne poa ki a Iehova he tugi, mo e taute e ahua ki luga he fatapoa. (Levitika 3:3-16) Ko e gako kua mua atu e mahuiga mo e vala mitaki lahi he manu. Ko e poa ke he fatapoa ne fakamailoga kua foaki e mitaki ue atu ki a Iehova. Ko e mena ka taute e tau feleveiaaga Kerisiano ke mahomo atu e fiafia kua nakai ni moua e tautolu e fakaakoaga ka e foaki foki e tautolu e fakahekeaga ki a Iehova. Taute e tautolu e mena nei he tali—mo e mahani fakatokolalo ka e lali fakamalolo—he lologo mai he loto, fanogonogo fakamitaki, mo e tali kaeke kua lata. ‘Fakaheke ki a Ioha, ko mutolu e tau tagata!’ he talahau he salamo. “Kia lologo hana fakahekeaga ke he fakapotopotoaga he hana tau tagata tapu.”—Salamo 149:1.
Tatali Mai e Tau Monuina Loga ha Iehova ki a Tautolu
17, 18. (a) Ko e heigoa e poa mua ue atu ne taute e Solomona ke he kamataaga he faituga a Ierusalema? (e) Ko e heigoa e tau monuina ma e tau tagata ne fua mai he faiagahau?
17 He fakauluaga he faituga i Ierusalema, ko e mahina ke fitu aki he tau 1026 F.V.N., ne foaki he Patuiki ko Solomona e ‘poa ue atu ki mua a Iehova,’ ne ha i ai e “tau poa huhunu, mo e tau poa mena kai, mo e gako he tau poa fakaaue.” Lafi ki ai ke he poa he tau mena kai, ko e katoatoa he tau povi ko e 22,000 mo e tau mamoe ko e 120,000 ne poa ke he magaaho ia.—1 Patuiki 8:62-65.
18 Maeke nakai ia koe ke manamanatu e fakaaogaaga mo e lahi he gahua ne putoia ke he faiagahau lahi mahaki pihia? Ka e, ko e tau monuina kua moua e Isaraela kua maaliali ai ke mua ue atu e aoga. He matahiku he tau faiagahau, “ne fakafano atu e [Solomona] e motu; kua fakamonuina atu e lautolu ke he patuiki, ti o ai a lautolu ke he tau fale ie ha lautolu mo e olioli mo e loto fiafia, ha ko e tau mena mitaki oti ne eke e Iehova ma e hana fekafekau ko Tavita, mo e hana motu ko Isaraela.” (1 Patuiki 8:66) Moli, ne talahau ai e Solomona, “ko e fakamonuina a Iehova, ke maukoloa ai e tagata; ti nakai lafilafi e ia ha mamahi ki ai.”—Tau Fakatai 10:22.
19. Ko e heigoa ha tautolu ka taute ke moua e tau monuina mua ue atu mai ia Iehova mogonei mo e anoiha?
19 Kua nonofo a tautolu ke he magahala he “ata he tau mena mitaki ne tatali” ke hukui aki e “fakatai tonu he tau mena ia.” (Heperu 10:1) Ko Iesu Keriso, he matagahua Ekepoa ne Mua e fakatai lahi, ne kua fita he fina atu ke he lagi mo e fakakite e uho he hana toto ke taute e fakafeiloaga ma lautolu oti kua fakagahua e tua ke he hana poa. (Heperu 9:10, 11, 24-26) He fakaveaga he poa lahi ia mo e poa he loto katoa ke he Atua mo e tau poa fakaheke mea mo e nakai ilaila, kua maeke foki ia tautolu ke o atu ke he “olioli mo e loto fiafia” he onoono atu ki mua ke he tau monuina loga mai ia Iehova.—Malaki 3:10.
To Tali Fefe e Koe?
• Ko e heigoa e fakaakoaga mo e fakamafanatiaaga ka moua mai e tautolu he vala tala he Fakatufono hagaao ke he tau poa mo e tau poa tamate?
• Ko e heigoa e manako fakamua ma e poa ke talia, ti ko e heigoa e kakano ma tautolu?
• Ko e heigoa ha tautolu ka foaki ne kua tatai ke he poa huhunu noa?
• Ko e heigoa e tau puhala kua maeke he tau feleveiaaga Kerisiano ke fakatatai ke he poa fakaaue?
[Tau Huhu he Fakaakoaga]
[Fakatino he lau 12]
Ko e poa lukutoto a Iesu ne foaki e Iehova ma e fakamouiaga he tagata
[Fakatino he lau 14]
Ma e fekafekauaga ha tautolu ke talia ki a Iehova, kua lata ia tautolu ke tokanoa mai he ha ilaila
[Fakatino he lau 15]
Talahau atu e tautolu e mitaki a Iehova ka fakalataha a tautolu ke he fekafekauaga