Skip to content

Skip to table of contents

Totou Tohi Tapu—Aoga Lahi mo e Fiafia Lahi

Totou Tohi Tapu—Aoga Lahi mo e Fiafia Lahi

Totou Tohi Tapu—Aoga Lahi mo e Fiafia Lahi

“Kia [totou] ai a koe ke he aho katoa mo e po.”—IOSUA 1:8.

1. Ko e heigoa falu aoga he totou tohi mo e totou pauaki he Tohi Tapu?

KO E tutuliaga aoga e totou he tohi kua foaki lagomatai. Ko e pulotu fakapolitika Falani ko Montesquieu (Charles-Louis de Secondat) ne tohi: “Ma haku, ko e fakaakoaga ko e vailakau tumau ma e lolelole he moui. Nakai fai tupetupe kua hau ki a au he moua e magaaho totou.” Ke he lakaaga tokoluga, kua moli e mena nei ke he totou Tohi Tapu. He talahau he salamo omoomoi he agaga: “Kua hakohako e fakatufono a Iehova, kua liuaki mai e agaga; kua fakamoli e talahau a Iehova, kua fakailoilo a lautolu kua goagoa. Kua tonu e tau fekau a Iehova, kua fakafiafia e loto.”—Salamo 19:7, 8.

2. Ko e ha ne fakahao ai e Iehova e Tohi Tapu ke hoko mai mogonei, ti ko e heigoa ne amanaki a ia ke he hana tau tagata ke taute aki?

2 Ko e Punaaga he Tohi Tapu, ko Iehova ko e Atua kua fakahao ai mai he tau senetenari he totokoaga kelea he tau fi, fakalotu mo e fakatufono. Ha ko e finagalo hana ke “fakamomoui e tau tagata oti kana, mo e hokotia a lautolu he maama ke he kupu moli,” kua kikite a ia ki ai kua moua he tau tagata oti kana hana Kupu. (1 Timoteo 2:4) Kua fuafua ai ko e kavi ke he 80 e pasene he tau tagata he lalolagi kua maeke ke hokotia ki ai he fakaaoga ke he 100 he tau vagahau. Ko e tohi he Tohi Tapu katoa kua moua ai ke he 370 e vagahau, mo e falu vala he tau Tohiaga Tapu kua totou ke molea e 1,860 e vagahau mo e tau vagahau ikiiki. Manako a Iehova ke he hana tau tagata ke totou hana Kupu. Kua fakamonuina e ia hana tau fekafekau kua fanogonogo ke he Kupu hana, e, kua totou ki ai he tau aho takitaha.—Salamo 1:1, 2.

Poaki ke he Tau Leveki ke Totou Tohi Tapu

3, 4. Ko e heigoa e manako a Iehova ke he tau patuiki Isaraela, ti ko e heigoa e tau kakano ma e poakiaga nei kua fakaaoga foki ke he tau motua Kerisiano he vaha nei?

3 Tutala fakamakai ai ke he magaaho ke moua he motu ko Isaraela e patuiki ma e tagata, ne pehe a Iehova: “Ka nofo foki a ia ke he nofoaiki he hana kautu, ti tohi ai e ia mana e tohi he fakatufono nai mai he tohi na ha i mua he tau ekepoa ko e tau tagata Levi. Kia ha ia ia e tohi ia, kia totou ai e ia ke he tau aho oti he hana moui; kia fakaako a ia ke matakutaku ai kia Iehova hana Atua; mo e omaoma ni a ia ke he tau kupu oti he fakatufono nai mo e tau poakiaga nai ke eke ai e ia. Neke fakatokoluga ai hana loto ke he hana tau matakainaga, ti fano kehe ai a ia mo e poakiaga, ke he fahi matau po ke fahi hema.”—Teutaronome 17:18-20.

4 Mailoga e kakano ne poaki a Iehova ke he tau patuiki fakamui ha Isaraela ke totou e tohi he fakatufono faka-Atua he tau aho takitaha: (1) “kia fakaako a ia ke matakutaku ai kia Iehova hana Atua; mo e omaoma ni a ia ke he tau kupu oti he fakatufono nai mo e tau poakiaga nai ke eke ai e ia”; (2) “neke fakatokoluga ai hana loto ke he hana tau matakainaga”; (3) “ti fano kehe ai a ia mo e poakiaga, ke he fahi matau po ke fahi hema.” Nakai kia lata he tau leveki Kerisiano he vaha nei ke matakutaku ki a Iehova, omaoma hana tau fakatufono, fakamamao mai he fakatokoluga ke he tau matakainaga ha lautolu, mo e o kehe mai he tau poakiaga a Iehova? Ko e totou Tohi Tapu he tau aho takitaha kua moli ke aoga lahi foki ki a lautolu ke tatai mo e tau patuiki ha Isaraela.

5. Ko e heigoa he Kau Fakatufono ne tohi fou ke he tau tagata he Komiti he La hagaao ke he totou Tohi Tapu, ti ko e ha kua lata e tau motua Kerisiano ke muitua ke he fakatonuaga ia?

5 Kua lavelave lahi e setulu he tau motua Kerisiano he vaha nei, ti taute ai e totou Tohi Tapu mo paleko. Ma e fakatai, ko e tau tagata he Kau Fakatufono he Tau Fakamoli a Iehova mo e tau tagata he Tau Komiti he La he lalolagi katoa ko e tau tagata lavelave lahi. Ka e, ko e tohi nakai la leva mai he Kau Fakatufono ke he Tau Komiti he La ne peehi e lata ke totou Tohi Tapu he tau aho takitaha mo e tau puhala fakaako mitaki. Ko e mena nei, ne tuhi he tohi, ka fakalahi e fakaalofa ha tautolu ma Iehova mo e kupu moli, ti “lagomatai a tautolu ke fakatumau ha tautolu a tua, olioli, mo e fakauka ke hoko ke he fakaotiaga homo ue atu.” Kua lata e tau motua oti he tau fakapotopotoaga he Tau Fakamoli a Iehova ke pihia e logonaaga. Ko e totou he tau Tohiaga Tapu he tau aho takitaha ka lagomatai a lautolu ke “monuina ai ni.” (Iosua 1:7, 8) Mahomo atu ai ki a lautolu, ko e totou Tohi Tapu kua “aoga lahi ma e fakaako atu, ma e fakatonu, ma e fakahako, mo e fakamahani ai ke he tututonu.”—2 Timoteo 3:16, Revised Standard Version.

Ko e Manako ma e Tau Fanau Ikiiki mo e Tau Tagata Lalahi

6. Ko e ha ne totou fakaleo lahi e Iosua e tau kupu he fakatufono a Iehova ki mua he fakapotopotoaga a Isaraela mo e ke he tau tagata kehe?

6 He vaha i tuai, ne nakai katoa e tau lagaki takitaha he tau Tohiaga Tapu ke lata mo e tau tagata takitokotaha, ti kua taute ai e totou Tohi Tapu ke he fakapotopotoaga katoa. He mole e foaki e Iehova e kautuaga ki a ia ke he motu ko Ai, ne fakapotopoto e Iosua e tau magafaoa ha Isaraela ki mua he Mouga ko Evalu mo e Mouga ko Keresema. Ti, talahau he fakamauaga ki a tautolu: “Ti totou ai e ia e tau kupu oti he fakatufono, ko e monuina mo e malaia; ke lata mo e tau mena oti kua tohia ke he tohi he fakatufono. Nakai fai kupu he tau kupu oti ne poaki mai e Mose, kua nakai totou ai e Iosua ki mua he fakapotopotoaga oti a Isaraela, mo e tau fifine, mo e tau tama ikiiki, mo e tau tagata kehe ne o mo lautolu.” (Iosua 8:34, 35) Ko lautolu ne ikiiki mo e lalahi, he motu mo e tau tagata kehe, kua lata ke tohi he tau loto mo e tau manamanatuaga ha lautolu e tau mahani ka ta mai e fakamonuinaaga a Iehova mo e mena ka ta mai hana nakai talia. Ko e totou Tohi Tapu he tau magaaho oti ka lagomatai moli a tautolu ke he mena nei.

7, 8. (a) Ko hai he vaha nei ne tuga e “tau tagata kehe,” ti ko e ha kua lata ia lautolu ke totou Tohi Tapu he tau aho takitaha? (e) Ko e heigoa e tau puhala ka muitua e “tau tama ikiiki” he tau tagata a Iehova ke he fakafifitakiaga ha Iesu?

7 He vaha nei, totou miliona he tau fekafekau ha Iehova kua tuga a lautolu ko e “tau tagata kehe” he puhala fakaagaga. He taha magahala, ne momoui a lautolu fakatatau ke he tau tuaga he lalolagi, ka kua fakafou tuai ha lautolu a tau momoui. (Efeso 4:22-24; Kolose 3:7, 8) Kua lata tumau a lautolu ke fakamanatu ki a lautolu ni e tau tutuaga mitaki mo e kelea ki a Iehova. (Amosa 5:14, 15) Kua lagomatai he totou ke he Kupu he Atua he tau aho takitaha a lautolu ke taute e mena nai.—Heperu 4:12; Iakopo 1:25.

8 Tokologa foki a lautolu ko e “tau tama ikiiki” he tau tagata a Iehova ne kua fakaako he tau mamatua ki a lautolu e tau tutuaga a Iehova ka kua lata ke fakakite ni e lautolu ke he tonuhia he hana manako. (Roma 12:1, 2) Taute fefe e lautolu e mena ia? I Isaraela, ne fakaako ke he tau ekepoa mo e tau patu: “Ti totou atu ai e fakatufono nai ki mua a Isaraela oti ke logona ai e lautolu. Kia fakapotopoto ai e koe e motu, ko e tau tane, mo e tau fifine, mo e tau tama ikiiki, katoa mo e tau tagata kehe ha ia koe ke he hau a tau maga kia fanogonogo ai a lautolu, mo e ako ai e lautolu, mo e matakutaku ai a lautolu kia Iehova ha mutolu a Atua, mo e taofi e lautolu ke eke ai e tau kupu oti ni he fakatufono nai. Ko e ha lautolu a fanau foki, kua nakaila iloa, kia fanogonogo ai a lautolu, mo e ako ai e lautolu e matakutaku kia Iehova ha mutolu a Atua.” (Teutaronome 31:11-13) Ko e momoui i lalo he Fakatufono, ne fakakite e Iesu he 12 laia e tau he moui e fiafia makai he maama e tau fakatufono he Matua hana. (Luka 2:41-49) Magaaho fakamui, ko e aga mau hana ke fanogonogo mo e fakalataha ke he totouaga he Tohiaga Tapu he sunako. (Luka 4:16; Gahua 15:21) Kua fakamalolo a lautolu ne ikiiki he vaha nei ke muitua ke he fakafifitakiaga a Iesu he totou e Kupu he Atua he tau aho takitaha mo e he o atu tumau ke he tau feleveiaaga ko e matakavi ne totou mo e fakaako ai e Tohi Tapu.

Totou Tohi Tapu—Ko e Mena Mua

9. (a) Ko e ha kua lata ia tautolu ke fifili e mena kua totou a tautolu ki ai? (e) Ko e heigoa kua talahau he tagata ne fakatu e mekasini nei hagaao ke he tau tohi lagomatai he Tohi Tapu?

9 Ne tohi he patuiki pulotu ko Solomona: “Nakai fai fakahikuaga he tohi e tau tohi loga; ko e kumi lahi foki ke he tau kupu kua lolelole ai e tino.” (Fakamatalaaga 12:12) Kua liga lafi he taha ko e totou he tau tohi loga ne lomi fakailoa he vaha nei kua nakai ni lolelole ke he tino ka e fakahagahaga kelea lahi foki ke he manamanatuaga. Ti kua aoga ke fifili. He lafi ke he totouaga he tau tohi fakaako Tohi Tapu ha tautolu, kua lata ia tautolu ke totou e Tohi Tapu. Ko e tagata ne fakatu e mekasini nei ne tohi ke he hana tau tagata totou: “Kia nakai nimo ko e Tohi Tapu ko e Fakaakoaga ha tautolu ti ko e tau lagomataiaga ne foaki mai he Atua ma tautolu ko e ‘tau lagomatai’ a ia, nakai ko e tau hukui ma e Tohi Tapu.” * Pete ia, he nakai tiaki e tau tohi fakave ke he Tohi Tapu, kua lata ia tautolu ke totou e Tohi Tapu.

10. Peehi fefe he “fekafekau fakamoli mo e loto matala” e aoga he totou Tohi Tapu?

10 Mailoga ai e manako nei, kua loga e tau tau mogonei ne setulu he “fekafekau fakamoli mo e loto matala” e totouaga he Tohi Tapu ko e vala he fakaholoaga he Aoga Fekafekau Fakateokarasi he tau fakapotopotoaga takitaha. (Mataio 24:45) Ko e fakaholoaga he totou Tohi Tapu mogonei ke oti e Tohi Tapu katoa he kavi ke fitu e tau. Ko e setulu nei ne lafi ki luga kua aoga ma e tau tagata oti ka e mua atu ki a lautolu kua fou ne nakai la totou ia e Tohi Tapu katoa. Ko lautolu ne o atu he Aoga Tohi Tapu a Kiliata he Kolo Toko ma e tau misionare mo e Aoga Fakaako Fekafekau ti pihia foki a lautolu kua fou ke he magafaoa Peteli kua lata ke totou e Tohi Tapu katoa he taha e tau. Ko e ha setulu kua muitua a koe ki ai, ko e taute tokotaha po ke fakamagafaoa, kua lata ke tuku fakamua tumau e totou Tohi Tapu.

Ko e Heigoa ne Fakakite Tau Puhala Totou Hau?

11. Fefe mo e ko e ha kua lata he fagai a tautolu ke he tau kupu ha Iehova he tau aho takitaha?

11 Ka nakai maeke a koe ke tumau ke he setulu totou Tohi Tapu hau, kua liga lata ke huhu hifo ki a koe ni: ‘Liga ko e heigoa e malolo he tau puhala totou po ke kitekite TV haku kua ha ha he iloa haku ke totou e Kupu ha Iehova?’ Manatu e mena ne tohi e Mose—ti liu a Iesu fatiaki—kua “nakai ko e tau mena kai hokoia ke moui ai ha tagata, ka ko e tau kupu oti ne to mai he fofoga he Atua.” (Mataio 4:4; Teutaronome 8:3) Tuga ni kua manako a tautolu ke kai e mena kai ke he tau aho oti he tau momoui ha tautolu ke maeke ke malolo e tau tino ha tautolu, kua pihia foki e lata ha tautolu ke hufia e tau manatu a Iehova he tau aho takitaha ke fakatumau aki e moui fakaagaga ha tautolu. Maeke ia tautolu ke o atu ke he tau manatu he Atua he tau aho takitaha he totou e tau Tohiaga Tapu.

12, 13. (a) Fakatai fefe he aposetolo ko Peteru e manako kua lata ke moua e tautolu ma e Kupu he Atua? (e) Kehe fefe e fakaaoga ha Paulo ke he fakataiaga he puke huhu mai ia Peteru?

12 Kaeke ke fakaaue a tautolu ke he Tohi Tapu, “nakai ko e tau kupu he tau tagata, ka ko e kupu he Atua,” ka fakatata atu a tautolu ki ai tuga e tama mukemuke kua manako ke he puke huhu he matua fifine hana. (1 Tesalonia 2:13) Ne taute he aposetolo ko Peteru e fakatataiaga ia, he tohi: “Kia manako lahi a mutolu, tuga e tau tama mukemuke kito fanau, ke he puke huhu he kupu nakai fakavai, kia tutupu ai a mutolu, kaeke kua kamata e mutolu kua mitaki e Iki.” (1 Peteru 2:2, 3) Ka kamata moli e tautolu, he taute fakatagata, “kua mitaki e Iki,” to feaki e tautolu e manako ke totou Tohi Tapu.

13 Kua lata ke mailoga kua kehe e puhala ne fakaaoga e Peteru he tau kupu nei ke he puke huhu mai he aposetolo ko Paulo. Ma e tama mukemuke kito fanau, kua ha ha katoatoa he puke huhu e tau huhua mena kai hana. Kua fakakite he fakataiaga ha Peteru kua ha ha he Kupu he Atua e tau manako oti ha tautolu ke ‘tutupu ke he fakamouiaga.’ Ko Paulo, he taha fahi, kua fakaaoga e manako ma e puke huhu ke fakatai aki e tau puhala fagai kelea he falu ne kua talahau ke eke mo tau tagata lalahi fakaagaga. He tohi hana ke he tau Kerisiano Heperu, ne tohi e Paulo: “Ane mai eke a mutolu mo tau akoako po kua lata ai ha kua leva, ka e aoga ni kia mutolu ke liu foki fakaako e taha kia mutolu ke he tau kupu he kamataaga he kupu he Atua; kua eke a mutolu tuga na lautolu kua kai huhu ka e nakai ko e tau mena kakano. Ha ko lautolu oti kua kai huhu, nakai maama a lautolu ke he kupu he tututonu; ha ko e tau tama mukemuke a lautolu. Ka ko e tau mena kakano, kua lata ia mo e tau tagata motua, ko lautolu ni kua mahani he ako mua ai ke mailoga e tau mena mitaki mo e tau mena kelea.” (Heperu 5:12-14) Ko e totou fakahokulo ke he Tohi Tapu kua lahi e mena ke feaki e tau malolo manamanatu ha tautolu mo e ke fakalagalaga e manako ha tautolu ma e tau mena fakaagaga.

Puhala ke Totou Tohi Tapu

14, 15. (a) Ko e heigoa e kotofaaga ne foaki mai he Punaaga he Tohi Tapu ki a tautolu? (e) Aoga fefe a tautolu mai he pulotu faka-Atua? (Foaki e tau fakataiaga.)

14 Ko e aoga lahi he totou ke he Tohi Tapu, nakai kamata he totou, ka e he liogi. Ko e kotofaaga mua ue atu e liogi. Kua tuga kaeke ke kamata a koe ke kumikumi falu vala tala hokulo he tohi he ui atu ke he punaaga ma e hana lagomatai ke maama e koe e mena kua amanaki ke totou. Ko e mouaaga homo ue atu ha ia! Kua foaki atu he Punaaga he Tohi Tapu, ko Iehova, ki a koe e kotofaaga ia. Ko e tagata he kau fakatufono he senetenari fakamua ne tohi ke he tau matakainaga hana: “Kaeke ha ha ia mutolu taha kua nakai fai iloilo, kia ole atu a ia ke he Atua, ko ia kua foaki mai mo e totonu ke he tau tagata oti mo e nakai tauage; ti foaki mai ai kia ia. Ka kia ole atu a ia mo e tua, aua neke mahalohalo.” (Iakopo 1:5, 6) Kua fakamafana tumau he Kau Fakatufono he vaha fou nei a tautolu ke taute e liogi he totou Tohi Tapu.

15 Ko e fakagahuaaga aoga e pulotu he iloilo. Ti fakamua to hafagi hau a Tohi Tapu, ole ki a Iehova ke lagomatai a koe ke mailoga e tau manatu he totouaga hau nukua lata ke fakagahua he moui fakatagata hau. Matai e tau mena fou ne ako mo e iloilo kua fita he moua. Tuku auloa ai ke he “tau kupu tonu” nukua maeke ia koe ke mailoga. (2 Timoteo 1:13) Manamanatu ke he tau mena ne tutupu ke he tau momoui he tau fekafekau ha Iehova he vaha i tuai, ti huhu ki a koe ni ko e to gahuahua fefe a koe i lalo he tau tutuaga pihia.—Kenese 39:7-9; Tanielu 3:3-6, 16-18; Gahua 4:18-20.

16. Ko e heigoa e tau lagomataiaga aoga kua foaki ke maeke ia tautolu ke taute e totou Tohi Tapu ke aoga mo e fai kakano?

16 Ua totou holo. Ua mafiti. Manamanatu ke he mena hau kua totou. Ka nakai maama taha manatu, kumi ke he tau kupu kua tatai ki ai ka fai he Tohi Tapu hau. Ka nakai la maama ia e manatu, tohi hifo ke kumikumi he magaaho fakamui. He totou a koe, fakamailoga e tau kupu kua manako pauaki a koe ke manatu po ke lagaki ai. Lafi foki e koe e tau manatu fakatagata hau mo e tau kupu tohi kua tatai ke he fahi. Ma e tau kupu tohi kua logona e koe kua lata mo e taha aho he gahua fakamatala mo e fakaako atu hau, fakamailoga e matapatu kupu ia mo e tohi ai i tua he Tohi Tapu hau. *

Eke e Totou Tohi Tapu mo Fiafia

17. Ko e ha kua lata ia tautolu ke fiafia he totou Tohi Tapu?

17 Kua vagahau e salamo ke he tagata fiafia “ko e fakatufono a Iehova kua fiafia ai a ia, ti manamanatu a ia ke he tau fakatufono hana ke he aho katoa mo e po.” (Salamo 1:2) Kua nakai lata e totou Tohi Tapu ha tautolu mo matagahua ka ko e fiafia moli. Ko e taha puhala ke taute ai mo fiafia ke mailoga e aoga he tau mena ne ako. Ne tohi he patuiki pulotu ko Solomona: “Uhoaki e tagata kua moua e iloilo . . . Ko e hana tau puhala ko e tau puhala fulufuluola; mo e hana tau puhala loto oti ha ha i ai e monuina. Ko ia ko e akau he moui kia lautolu kua toto atu kia ia; uhoaki foki a lautolu kua taofi ai a ia.” (Tau Fakatai 3:13, 17, 18) Ko e laliaga kua manako ke moua e pulotu kua aoga lahi moli, ha ko e tau puhala i ai kua fulufuluola, monuina, fiafia, mo e fakahikuaga, moui.

18. Ko e heigoa kua lata ke lafi ke he totou Tohi Tapu, ti ko e heigoa ka manamanatu a tautolu he vala tala ka mui mai?

18 E, ko e totou Tohi Tapu kua aoga lahi mo e fiafia lahi. Ka ko e naia ni kia? Ko e tau tagata he lotu Kerisitenitome kua totou ai e Tohi Tapu ke loga e tau senetenari, “kua ako mau a lautolu nakai noa, ka e nakai fakai ke maeke ke hohoko atu ke he maama mitaki he kupu moli.” (2 Timoteo 3:7) Ke fua mitaki e totou Tohi Tapu, kua lata ia tautolu ke taute ai mo e onoonoaga ke fakagahua e iloilo ne kua lata ke he tau momoui fakatagata ha tautolu mo e fakaaoga ai ke he gahua ha tautolu he fakamatala mo e fakaako atu. (Mataio 24:14; 28:19, 20) Kua lata e mena nei mo e laliaga mo e puhala fakaako mitaki, ke eke foki mo fiafiaaga mo e fua mitaki, ti pihia foki ka kitia e tautolu he vala tala ka mui mai.

[Tau Matahui Tala]

^ para. 9 Kikite Jehovah’s Witnesses—Proclaimers of God’s Kingdom, ne lomi fakailoa he Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., lau tohi 241.

^ para. 16 Kikite Kolo Toko ia Me 1, 1995, tau lau 16-17, “Tau Kupu Lagomatai ke Fakatolomaki Aki Hau a Totou Tohi Tapu.”

Tau Huhu Fakamanatu

• Ko e heigoa e fakatonuaga ne foaki ke he tau patuiki Isaraela nukua aoga ke he tau leveki he vaha nei, mo e ko e ha?

• Ko hai he vaha nei kua tuga e “tau tagata kehe” mo e “tau tama ikiiki,” ti ko e ha kua lata ia lautolu ke totou Tohi Tapu he tau aho takitaha?

• Ko e heigoa e tau puhala aoga kua lagomatai he “fekafekau fakamoli mo e loto matala” a tautolu ke totou tumau e Tohi Tapu?

• Maeke fefe a tautolu ke moua e aoga moli mo e fiafia moli mai he totou Tohi Tapu ha tautolu?

[Tau Huhu he Fakaakoaga]

[Fakatino he lau 19]

Kua lata pauaki, e tau motua, ke totou Tohi Tapu he tau aho takitaha

[Fakatino he lau 20]

Ko e aga mau ha Iesu ke fakalataha ke totou e Tohiaga Tapu he sunako