Maeke ia Koe ke Tumau e Mahani Mea
Maeke ia Koe ke Tumau e Mahani Mea
“Ko e fakaalofa ke he Atua hanai, kia omaoma a tautolu ke he tau poaki hana; nakai mamafa foki hana tau poaki.”—1 IOANE 5:3.
1. Ko e heigoa e keheaga he mahani ne kitia ke he tau tagata he vaha nei?
HE VAHA i tuai, ne omoomoi e perofeta ko Malaki ke talahau tuai e magaaho ka kitia maaliali e mahani he tau tagata he Atua mai he tau tagata ne nakai fekafekau ke he Atua. Ne tohi he perofeta: “Ti liliu kitia ai e mutolu kua kehe e tagata mahani tututonu, kehe e tagata mahani kelea; kua kehe a ia kua fekafekau ke he Atua, mo ia kua nakai fekafekau kia ia.” (Malaki 3:18) Kua fita e perofetaaga ia he fakamoli he vaha nei. Ko e omaoma ke he tau fakatufono he Atua, fakalataha mo lautolu kua manako ke he mahani mea, ko e puhala moui nukua pulotu mo e mitaki. Ka e, nakai ko e puhala mukamuka tumau. Ma e kakano mitaki, ne pehe a Iesu kua lata e tau Kerisiano ke eketaha fakamalolo a lautolu ke moua e fakamouiaga.—Luka 13:23, 24.
2. Ko e heigoa e tau pehiaaga he tino kua uka ma e falu ke tumau e mahani mitaki?
2 Ko e uka he ha ke fakatumau e mahani mitaki? Ko e taha kakano kua ha ha i ai e tau pehiaaga fakatino. Ko e fakatokatokaaga fakafiafia kua fakatino mai e fakahanoa he mahani fakatane mo e fifine he eke mo fakafiafiaaga futia, mo lautolu ne tuga e tau tagata lalahi kua fakaheu ai e tau fua mamahi. (Efeso 4:17-19) Loga he tau fakalatahaaga fakatane mo e fifine ne fakatino mai e tau hoa tokoua nakai mau. Fa mahani ke fakakite mai he tau kifaga mo e televisoni e tau fakalatahaaga mahani fakatane mo e fifine ke he puhala he tau fakafetuiaga nakai mau. Fa mahani, kua nakai fai mafanatia mo e fakalilifu. Tokologa ne fakatapakupaku ke he tau fekau pihia tali mai he vaha tama. Lafi ki ai, ha ha i ai e malolo he atu tau taha ke fakatatau ke he aga he mahani fakaholo noa, mo lautolu ne nakai aga pihia kua vaiga po ke ekefakakelea ki ai he falu magaaho.—1 Peteru 4:4.
3. Ko e heigoa falu kakano nukua tokologa he lalolagi he vaha nei ne putoia ke he mahani feuaki?
3 Ko e pehiaaga mai i loto kua taute foki ke uka ke fakatumau e mahani mitaki. Ne taute e Iehova e tau tagata aki e manako he mahani fakatane mo e fifine, ti maeke e tau manako ia ke malolo. Nukua putoia lahi e manako ke he mena kua manamanatu e tautolu, ti tui lima mogoia e mahani feuaki mo e manamanatuaga ne nakai felauaki mo e tau manatu a Iehova. (Iakopo 1:14, 15) Ma e fakatai, hagaao ke he kumikumiaga fou ne lomi he British Medical Journal, tokologa ne taute e mahani fakatane mo e fifine ke he magaaho fakamua ne manako noa ni ke iloa ko e mena fefe e mahani fakatane mo e fifine. Ne talitonu e falu kua tokologa e tau tagata he atu taha ha lautolu ne malolo e mahani fakatane mo e fifine, ti manako foki a lautolu ke moumou e taopou ha lautolu. Ka e talahau agaia falu kua molea atu e mena ne manako he tau loto logona ha lautolu po “kua konahia a lautolu he magaaho ia.” Ka manako a tautolu ke fakafiafia e Atua, kua lata ni a tautolu ke kehe e maamaaga. Ko e faga manamanatu fefe ka lagomatai a tautolu ke fakatumau e mahani mea?
Atihake e Tau Fifiliaga Malolo
4. Ke tumau e mahani mitaki, ko e heigoa ha tautolu kua lata ke taute?
4 Ke fakatumau e mahani mitaki, kua lata ia tautolu ke mailoga ko e muitua ke he puhala moui pihia kua aoga lahi. Kua lagotatai e mena nei mo e tau kupu he aposetolo ko Paulo ne tohi ke he tau Kerisiano i Roma: “Kia kumikumi e mutolu po ke heigoa e finagalo he Atua, ko e mena mitaki, kia talia foki mo e fiafia, ti kua katoatoa.” (Roma 12:2) Kua aoga lahi ke mailoga e mahani mitaki ia nukua lahi atu e mena ne putoia he iloa ni kua vihiatia he Kupu he Atua e mahani feuaki. Kua putoia e maama he tau kakano ne fakatapu ai e mahani feuaki, mo e puhala kua aoga he fakamamao mai ai a tautolu. Ko e falu he tau manatu nei ne fita he fakakite mai he vala tala fakamua.
5. Matapatu ai, kua lata he ha e tau Kerisiano ke fakatumau e mahani mitaki?
5 Moli, ko e tau kakano malolo lahi ma e tau Kerisiano ke fehola kehe mai he mahani feuaki nukua tupu mai he fakafetuiaga ha tautolu mo e Atua. Ne ako e tautolu kua iloa e ia e mena kua mitaki lahi ma tautolu. Ko e fakaalofa ha tautolu ma hana ka lagomatai a tautolu ke vihiatia e mena kelea. (Salamo 97:10) Ko e Foaki e Atua he ‘tau mena mitaki oti mo e tau mena fakaalofa oti kua katoatoa ai e mitaki.’ (Iakopo 1:17) Fakaalofa a ia ki a tautolu. Ko e omaoma ha tautolu ki a ia, kua fakakite e tautolu e fakaalofa ki a ia mo e loto fakaaue ke he tau mena oti kana ne taute e ia ma tautolu. (1 Ioane 5:3) Nakai manako a tautolu ke fakaita mo e fakamamahi a Iehova he moumou e tau poakiaga tututonu hana. (Salamo 78:41) Nakai manako a tautolu ke taute taha mena ke fakatupu e vagahau ekefakakelea ke he puhala tapu mo e tututonu he tapuakiaga hana. (Tito 2:5; 2 Peteru 2:2) Kua taute e tautolu a Ia ne Mua Ue Atu ke fiafia ka fakatumau a tautolu ke mahani mitaki.—Tau Fakatai 27:11.
6. Lagomatai fefe ke fakailoa ke he falu e tau tuaga ha tautolu ke he tau mahani?
6 Ka mauokafua a tautolu ke fakatumau e mahani mitaki, ha ha i ai foki e puipuiaga ke fakailoa ke he falu e fifiliaga ia. Fakailoa ke he tau tagata ko e fekafekau ha Iehova ko e Atua a koe ti ko e mena ia kua fifili a koe ke fakatumau hana tau poakiaga tokoluga. Ko e moui hau, ko e tino hau, ko e fifiliaga hau. Ko e heigoa kua aoga lahi? Ko e fakafetuiaga uho hau mo e Matua hau he lagi. Ti fakamahino ko e mahani fakamoli hau kua nakai hiki. Kia matalahi he fakakite e Atua he fakatokoluga hana tau matapatu fakaakoaga. (Salamo 64:10) Kia nakai ma ke fakatutala e tau fifiliaga hau he mahani ke he falu. Ko e fakailoa atu ke fakamalolo a koe, puipui a koe, mo e fakamafana a koe ke he falu ke muitua ke he fakafifitakiaga hau.—1 Timoteo 4:12.
7. Fakatumau fefe e tautolu e fifiliaga ke tumau e mahani mitaki?
7 Holo atu ai, ko e fifiliaga ke fakatumau e tuaga tokoluga he mahani mitaki mo e fakailoa ha tautolu a tuaga, kua lata ia tautolu ke fakamalolo ke pipiki mau ke he fifiliaga ha tautolu. Ko e taha puhala ke taute e mena nei ke fakaeneene ka fifili e tau kapitiga. “Ko ia kua feoaki mo e tau tagata iloilo, kua iloilo ni a ia,” he talahau he Tohi Tapu. Ko e feoaki mo lautolu kua taute e tau mahani aoga hau; to fakamalolo e lautolu a koe. Kua talahau mai foki he kupu tohi nei: “Ka ko ia kua kapitiga mo e tau tagata goagoa, to matematekelea ai a ia.” (Tau Fakatai 13:20) Ke he mena kua lata, fakamamao mai he tau tagata kua liga fakalolelole e fifiliaga hau.—1 Korinito 15:33.
8. (a) Ko e ha kua lata ke fagai e tau manamanatuaga ha tautolu aki e tau mena atihake? (e) Ko e heigoa kua lata ke fakamamao a tautolu i ai?
8 Holo atu ki mua, kua lata ia tautolu ke fagai e tau manamanatuaga ha tautolu aki e tau mena kua moli, gali, tonu, mea, fulufuluola, talahaua mitaki, mahani mitaki, mo e mahani ke nava ai. (Filipi 4:8) Kua taute e tautolu e tau mena nei he fifili e tau mena ha tautolu ka kitekite mo e totou mo e tau leo kofe ka fanogonogo a tautolu ki ai. Ke talahau ko e tohi tala kelea kua nakai fakalagalaga e mahani kolokolovao kua tatai ke he talahauaga ko e tohi tala mitaki kua nakai fai fakalagalaga mitaki. Manatu, ko e tau tagata nakai mitaki katoatoa kua mukamuka lahi ke mokulu ke he mahani feuaki. Ti ko e tau tohi, tau mekasini, tau kifaga, mo e tau leo kofe kua fakalagalaga e tau logonaaga mahani fakatane mo e fifine ka takitaki ke he tau manako hehe, ti fakahiku ai ke he agahala. Ke fakatumau e mahani mea, kua lata ia tautolu ke fakapuke e tau manamanatuaga ha tautolu aki e pulotu mahani Atua.—Iakopo 3:17.
Tau Lakaaga kua Takitaki ke he Mahani Feuaki
9-11. He fakamatafeiga e Solomona, ko e heigoa e tau lakaaga fakalaulahi ne takitaki e taha fuata ke he mahani feuaki?
9 Fa mahani, ha ha i ai e tau lakaaga kitia maali ka takitaki ke he mahani feuaki. Ko e tau lakaaga takitaha ne taute kua fakamalikiti e uka ke liliu kehe mai ai. Mailoga e puhala kua fakamaama mai ai he Tau Fakatai 7:6-23. Kua mailoga e Solomona e “taha fuata, kua nakai fai manamanatu,” po kua nakai fai loto mitaki. Ko e taha fuata “ne fina age a ia ke he puhala kua tata age ke he mafegahala ne nofo ai e fifine [faivao]; ti fano ai a ia ke he puhala ke he fale hana, ke he magaaho mahegihegi he afiafi.” Ko e hehe fakamua anei hana. Kua fakalagalaga ai e “loto” hana he tau magaaho mahegihegi, nakai ke he ha puhala kehe, ka ke he puhala nukua iloa e ia ke moua e fifine faivao.
10 Holo atu a tautolu ke totou: “Kitiala, ne feleveia mo ia e fifine ne tapulu ai ke he tau tapulu he fifine faivao, ha ha ia ia foki e loto fakavai.” Kua kitia tuai e ia e fifine! Maeke ia ia ke fuluhi mo e liu ki kaina, ka e uka lahi e mena nei ke he magaaho fakamua, mua atu kua lolelole e mahani hana. Ne tapaki e ia a ia mo e figita. Ha kua talia e figita, kua fanogonogo a ia ke he fakavaivai mahani feuaki hana: “Ha ha ia au e tau poa fakaaue,” he talahau e ia. “Ko e aho nai kua ta age e au e tau mena ne omonuo ai au.” Kua putoia ai e falaoa, puke lolo, mo e uaina ke he tau poa fakaaue. (Levitika 19:5, 6; 22:21; Numera 15:8-10) He talahau ai, kua liga hihiga a ia kua nakai lolelole fakaagaga a ia mo e, he magaaho taha, tala age ki a ia nukua loga e tau mena mitaki ke kai mo e inu he fale hana. “Hau ā,” he ole e ia, “kia makona ai a taua he fakaalofa, ato hoko ke he aho a pogipogi, kia fiafia ai a taua ke he feofanaki.”
11 Nakai uka e fakahikuaga ke iloa tuai. “Ne toho e ia a ia ke he tau laugutu fakavai.” Kua mui a ia ke he kaina hana “tuga ne povi kua fano ke tamate” mo e “tuga ne alumaki atu e manu lele ke he matahele.” Kua fakahiku e Solomona aki e tau kupu malolo: “Ka e nakai iloa e ia kua taute ia ke mate ai a ia.” Ko e solu, po ke moui hana kua putoia ai ha kua “fakahala he Atua e tau tagata feuaki mo e faivao.” (Heperu 13:4) Ko e fakaakoaga malolo ha ia ma e tau tagata tane mo e tau fifine! Kia fakamamao a tautolu he taute e tau lakaaga fakamua ke he puhala ka takitaki atu ke nakai fakafiafia e Atua.
12. (a) Ko e heigoa e kakano he talahauaga “nakai fai manamanatu”? (e) Atihake fefe e tautolu e malolo he mahani mitaki?
12 Mailoga ko e tama fuata he fakamauaga kua “nakai fai manamanatu.” Kua tala mai he talahauaga nei ki a tautolu ko e tau manatu, tau manako, tau logonaaga, tau loto manamanatu, mo e tau foliaga hana he moui ne nakai felauaki mo e tau mena ne talia he Atua. Ko e lolelole hana ke he tau mahani ne takitaki a ia ke he tau fua mamahi. He “tau aho fakamui” nei, kua lata ke fakamalolo ke ati e malolo he mahani mitaki. (2 Timoteo 3:1) Kua taute he Atua e foakiaga ke lagomatai a tautolu. Kua foaki e ia e tau feleveiaaga he fakapotopotoaga Kerisiano ke fakamalolo a tautolu ke fakalataha ke he puhala hako mo e ke ta mai a tautolu ke feleveia mo e falu kua tatai e foliaga mo e ha tautolu. (Heperu 10:24, 25) Ha ha i ai e tau motua he fakapotopotoaga kua leveki a tautolu mo e fakaako a tautolu ke he tau puhala tututonu. (Efeso 4:11, 12) Haia ia tautolu e Kupu he Atua, ko e Tohi Tapu, ke hataki mo e takitaki aki a tautolu. (2 Timoteo 3:16) Mo e he tau magaaho oti, ha ha ia tautolu e magaaho ke liogi ke he agaga he Atua ke lagomatai a tautolu.—Mataio 26:41.
Ako Mai he Tau Agahala a Tavita
13, 14. Hokotia fefe e Patuiki ko Tavita ke taute e agahala kelea muikau?
13 Ka e, momoko ai, ha ha i ai e tau fekafekau mitaki lahi he Atua ne putoia ke he mahani feuaki. Ko e taha tagata pihia ko e Patuiki ko Tavita, ne fekafekau tua fakamoli ki a Iehova ke he tau hogofulu tau. Nakai fakauaua ai, nukua fakaalofa lahi a ia ke he Atua. Ka kua hufia a ia ke he puhala he agahala. Ke he taha fuata ne fakamaama e Solomona, ha ha i ai e tau lakaaga ne takitaki ke he agahala ha Tavita ti tuku auloa ai.
14 Ko Tavita mogoia, ko e tagata nakai la motua lahi, liga ke he mataulu he atu tau 50 hana. Mai i luga he tuafale hana, ne kitia e ia a Patesepa fulufuluola hane koukou a ia. Ne kumi atu a Tavita hagaao ki a ia mo e iloa ko hai a ia. Ne iloa e ia ko e tane hana, ko Uria, ne fakalataha ke he tau ha Rapa, ko e maaga Amoni. Ne tala age a Tavita ke ta mai a ia ke he fale patuiki hana ti momohe mo ia. Fakamui, kua uka lahi ai—ha kua iloa e ia kua fatu tuai a ia ia Tavita. Amanaki ai ke momohe a Uria mo e hoana hana ke he po, ne poaki a Tavita ke liuaki mai a Uria he tau. He puhala ia, to eke ai a Uria mo matua tane he tama a Patesepa. Ka e nakai fano a Uria ke he kaina hana. Manako lahi ai ke ufiufi hana agahala, ne liu a Tavita fekau atu a Uria ki Rapa fakalataha mo e tohi ke he takitaki kautau he tala age ke tuku a Uria he mena ke tamate ai. Ti mate ai a Uria, ti mau e Tavita e takape neke iloa he tau tagata kua fatu a ia.—2 Samuela 11:1-27.
15. (a) Fakatapakupaku fefe e agahala a Tavita? (e) Tali atu fefe a Tavita ke he akonakiaga pulotu ha Natano?
15 Tuga kua gahuahua tuai e lagatau a Tavita ke ufiufi hana hala. Fai mahina he mole. Ne fanau—e tama—ko e tama tane. Kaeke ke haia he manamanatuaga ha Tavita e mena nei ne tupu he magaaho ne fati e ia e Salamo 32, ti kua fakakikiveka fakamaaliali he loto manamanatu hana a ia. (Salamo 32:3-5) Pete ia, ne tapakupaku noa e agahala ke he Atua. Kua talahau he Tohi Tapu: “Kua kelea kia Iehova e mena ne eke e Tavita.” (2 Samuela 11:27) Ne fakafano e Iehova e perofeta ko Natano, ne fakafehagai fakapulotu mo Tavita ke he mena ne taute e ia. Ne mafiti a Tavita ke fakakite mo e ole ke he fakamagaloaga ha Iehova. Ko e tokihala moli hana ne ta mai e fakafeiloaga mo e Atua. (2 Samuela 12:1-13) Nakai fakaheu e Tavita e akonakiaga. Ka e, ne fakakite e ia e aga ne fakamaama he Salamo 141:5: “Kia fahi au he tagata tututonu, ko e fakaalofa haia; kia akonaki mai foki e ia ko e puke lolo mo e ulu haia nakai tiaki he haku ulu.”
16. Ko e heigoa e tomatomaaga mo e hatakiaga ne foaki e Solomona hagaao ke he tau agahala?
16 Ko Solomona, ko e tama tane ke ua aki ha Tavita mo Patesepa, ne liga manamanatu ke he mena tupu uka nei ke he moui he hana matua tane. Ne tohi e ia fakamui: “Ko ia kua ufiufi hana tau holifono, nakai monuina a ia; ka ko ia kua fakakite mo e tiaki ai, kua ofania a ia.” (Tau Fakatai 28:13) Ka mokulu a tautolu ke he agahala muikau, kua lata ia tautolu ke omaoma e tomatomaaga omoomoi nei, ne eke mo hatakiaga mo e kupu fakamafana. Kua lata ke talahau e tautolu ki a Iehova mo e o atu ke he tau motua he fakapotopotoaga ma e lagomatai. Ko e matagahua aoga he tau motua ke lagomatai ke liuaki mai a lautolu ne mokulu ke he hehe.—Iakopo 5:14, 15.
Fakauka ke he Tau Fua he Agahala
17. Pete e fakamagalo e Iehova e tau agahala, ko e heigoa ne nakai puipui e ia mai ia tautolu?
17 Ne fakamagalo e Iehova a Tavita. Ko e ha? Kakano ha ko Tavita ko e tagata mahani fakamoli, fakaalofa hofihofi a ia ke he falu, ti kua tokihala fakamoli foki a ia. Pete ia, ne nakai puipui a Tavita mai he tau fakahikuaga hagahaga kelea ne fua mai ai. (2 Samuela 12:9-14) Mena taha ia ni he vaha nei. Pete ni e nakai ta mai e Iehova e kelea ki a lautolu kua tokihala, ne nakai fakahao e ia a lautolu mai he tau gahua hehe pauaki ha lautolu. (Kalatia 6:7) Ko e tau fua he mahani feuaki ne liga ko e tau vevehe, fatu noa, gagao pikitia he mahani fakatane mo e fifine, mo e galo e falanaki mo e fakalilifu.
18. (a) Tala age fefe e Paulo ke he fakapotopotoaga Korinito ke fehagai mo e mahani feuaki muikau? (e) Fakakite fefe e Iehova e fakaalofa mo e fakaalofa hofihofi ke he tau tagata agahala?
18 Ka hehe kelea lahi a tautolu, kua mukamuka ke lolelole e logonaaga ka e mamahi foki ha ko e tau fua he tau hepehepe ne taute e tautolu. Pete ia, kua nakai lata ia tautolu ke taofi a tautolu mai he tokihala mo e fakafeilo ke he Atua. Ke he senetenari fakamua, ne tohi e Paulo ke he tau Korinito kua lata a lautolu ke uta kehe mai he fakapotopotoaga e tagata ne taute e feuaki mahani tiki. (1 Korinito 5:1, 13) He mole e tokihala fakamoli he tagata, ne fakaako e Paulo e fakapotopotoaga: “Kia fakamagalo . . . mo e fakamafana atu ke he tagata na [mo e] fakamau ha mutolu a fakaalofa kia ia.” (2 Korinito 2:5-8) He tomatomaaga fakalagalaga nei, kitia e tautolu e fakaalofa mo e fakaalofa hofihofi ha Iehova ke he tau tagata agahala ne tokihala. Kua fiafia foki e tau agelu he lagi ka tokihala e tagata agahala.—Luka 15:10.
19. Ko e heigoa e tau aoga kua takitaki he momoko moli ha ko e puhala hehe?
19 Pete momoko ha ko e puhala hehe, ko e tokihala ne logona e tautolu kua lagomatai a tautolu ‘neke loto foki a tautolu ke he mahani kelea.’ (Iopu 36:21) Moli, ko e tau fua mamahi he agahala kua lata ke fakamalolo a tautolu ke nakai liu fatiaki e hehe. Moha ia, ne fakaaoga e Tavita e mena tupu momoko ne moua mai he mahani agahala hana ke tomatoma aki e falu. Ne pehe a ia: “To fakaako e au e tau holifono ke he hāu a tau puhala; ti liliu atu ni kia koe e tau tagata hala.”—Salamo 51:13.
Hau e Fiafia he Fekafekau ki a Iehova
20. Ko e heigoa e tau aoga kua fua mai he omaoma ke he tau poakiaga tututonu he Atua?
20 “Ka e mua e monuina he tau tagata ka fanogonogo ke he kupu he Atua mo e omaoma ki ai,” he talahau e Iesu. (Luka 11:28) Ko e omaoma ke he tau fakatufono tututonu he Atua ka ta mai e fiafia mogonei mo e ke he vaha tukumalagi anoiha. Ka tumau a tautolu ke mahani mea, kia fakatumau a tautolu ke he puhala ia he fakaaoga katoatoa e tau foakiaga oti ne taute e Iehova ke lagomatai aki a tautolu. Kaeke kua mokulu a tautolu ke he mahani feuaki, kia mafanatia a tautolu ke iloa kua mautali a Iehova ke fakamagalo a lautolu kua tokihala fakamoli, mo e kia fifili a tautolu ke nakai liu fatiaki e agahala.—Isaia 55:7.
21. Ko e heigoa e fakamafanaaga ka fakagahuahua ne mai he aposetolo ko Peteru ka lagomatai a tautolu ke fakatumau e mahani mitaki?
21 Nakai leva, to mole atu e lalolagi nakai tututonu nei, fakalataha mo e tau aga mo e tau gahua mahani kelea. He fakatumau e mahani mitaki, to aoga ki a tautolu mogonei mo e tukumalagi. Ne tohi he aposetolo ko Peteru: “Ko e tau fakahelehele na e, ha ha ne fakatalitali ke he tau mena ia, kia lalilali atu a mutolu, kia moua e ia a mutolu mo e monuina, kua nakai fai ila, mo e nakai talahaua kelea. . . . Kia fakaeneene a mutolu kia mutolu, ha kua iloa fakamua e mutolu, neke hekeheketakina a mutolu ke he hehe he tau tagata hemu, ti veveli ai a mutolu mai he mena kua tumau ai a mutolu.”—2 Peteru 3:14, 17.
Maeke Nakai a Koe ke Fakamaama?
• Ko e ha kua uka ke fakatumau e mahani mea?
• Ko e heigoa falu puhala ke lagomatai aki ha tautolu a fifiliaga ke muitua ke he tau poakiaga mitaki?
• Ko e heigoa e tau fakaakoaga kua ako e tautolu mai he tau agahala he fuata tane ne totoku e Solomona?
• Ko e heigoa e fakafifitakiaga ha Tavita kua fakaako aki a tautolu hagaao ke he fakatokihalaaga?
[Tau Huhu he Fakaakoaga]
[Fakatino he lau 25]
Ko e puipuiaga ke fakailoa ke he falu e tuaga hau hagaao ke he tau matakupu he mahani
[Tau Fakatino he lau 28, 29]
Ha kua tokihala fakamoli a Tavita, ne fakamagalo e Iehova a ia