Skip to content

Skip to table of contents

Ko e Tau Kafokia he Felakutaki

Ko e Tau Kafokia he Felakutaki

Ko e Tau Kafokia he Felakutaki

“NAKAI mua ha tagata he felakutaki,” he talahau he kautau fakamua ne tau he Felakutaki II he Lalolagi. “Ko e tau tagata kaumahala ni hokoia.” To talitonu e tokologa ki a ia. Ko e totogi he felakutaki kua matakutakuina; ko lautolu ne kautu ti pihia ne kaumahala kua moua e fua mamahi lahi. Pete ne galo e latau fakakautau, totou miliona ne matematekelea agaia he tau kafokia matakutakuina he felakutaki.

Tau kafokia fefe? Kelipopo he felakutaki e tau tagata tokologa, ati toka hifo ai e loga he tau tama nakai fai matua mo e tau takape. Tokologa e tau tagata hao ne kafokia agaia ke he tino, fakalataha mo e tau pitepite he manamanatuaga. Totou miliona ne moui mativa po ke eke mo tau tagata o paea. Uka nakai ke kitia ke he tau manamanatuaga ha tautolu e vihiatia mo e maanu kua liga fakapehia aki e tau loto ha lautolu ne hao mai he tau latau pihia?

Tau Kafokia Holofa

Kua kave e tau kafokia he tau loto he tau tagata ha ko e holofa fakahaga e felakutaki pete he leva e mate hifo e afi, matimati e tau fana, mo e liliu e tau kautau ki kaina. Liga fakafualoto agaia e tau atuhau ne mumui mai he konakona ke he falu. He puhala nei ko e tau kafokia he taha felakutaki kua eke mo kamataaga ke he falu foki.

Tuga anei, ko e Maveheaga ha Versailles, ne kua saini he 1919 ke ta mai e fakagata ataina ke he Felakutaki I he Lalolagi, ne fakatu e tau tutuaga ki a Sihamani, nukua mailoga ai ke he tau tagata he motu hana kua favale mo e taui atu. Hagaao ke he The Encyclopædia Britannica, ko e tuaga he maveheaga “ne fakatupu e feitaaki he tau Sihamani mo e lagomatai ke fakaohooho e kumikumiaga ke taui atu.” Fai tau he mole, “ko e feitaaki ke he maveheaga he mafola ne age ki a Hitler e kamataaga” mo e ko e taha a ia he tau mena ne takitaki atu ke he Felakutaki II he Lalolagi.

Ne kamata e Felakutaki II he Lalolagi i Polani mo e holofa ke hoko atu ki Palakana. Ko e tau kafokia ne taute he tau matakau fakamotu ke he falu he atu tau 1940 ne lagomatai ke tauteute e puhala ma e felakutaki i Palakana he atu tau 1990. “Ko e tau fakavihia mo e taui atu vevela kua tupu holofa, ke hokotia ai ke he vaha nei ha tautolu,” he talahau he nusipepa Sihamani Die Zeit.

Kaeke ke nonofo mafola e tau tagata, moli to maulu ai e tau kafokia he felakutaki. Fakakatoatoa fefe e tautolu e mena ia? Ko e heigoa ka taute ke utakehe aki e vihiatia mo e maanu? Ko hai ke fakamaulu e tau kafokia he felakutaki?

[Fakatino Credit Line he lau 2]

COVER: Fatmir Boshnjaku

[Fakatino Credit Lines he lau 3]

U.S. Coast Guard photo; UN PHOTO 158297/J. Isaac