Fakamouiaga ma Lautolu kua Fifili e Maama

“Ko Iehova ko e haku a maama ia, mo e haku a fakamouiaga; to matakutaku au kia hai?”—SALAMO 27:1.

1. Ko e heigoa e tau foakiaga he moui ne taute e Iehova?

KO IEHOVA ko e Punaaga he la, ati momoui ai e tau mena oti he lalolagi. (Kenese 1:2, 14) Ko ia foki e Tufuga he maama fakaagaga, ne uta kehe e lalolagi pouli ha Satani ne foaki mai e mate. (Isaia 60:2; 2 Korinito 4:6; Efeso 5:8-11; 6:12) Ko lautolu kua fifili e maama nukua talahau fakalataha mo e salamo: “Ko Iehova ko e haku a maama ia, mo e haku a fakamouiaga; to matakutaku au kia hai?” (Salamo 27:1a) Pete ia, he hoko ke he vaha ha Iesu, ko lautolu kua manako ke he pouli kua amanaki ni ke he fakafiliaga nakai talia.—Ioane 1:9-11; 3:19-21, 36.

2. He vaha i tuai, ko e heigoa e mena ne hoko ki a lautolu ne tiaki e maama ha Iehova mo lautolu ne fanogonogo ke he hana kupu?

² He vaha ha Isaia, laulahi he tau tagata he maveheaga ha Iehova ne tiaki e maama. Ti ko e fua, ne kitia e Isaia e moumouaga he kautu he fahi tokelau ha Isaraela ko e motu. Mo e he 607 F.V.N., kua moumou ai a Ierusalema mo e hana faituga ti uta fakapaea e tau tagata i Iutaia. Pete ia, ko lautolu ne fanogonogo ke he kupu ha Iehova ne fakamalolo ke totoko e tiaki  taofiaga he vaha ia. Hagaao ke he 607 F.V.N., ne mavehe e Iehova ko lautolu ne fanogonogo ki a ia ka hao. (Ieremia 21:8, 9) He vaha nei, ko tautolu kua ofania e maama nukua ako lahi mai he mena ne tupu i tuai.—Efeso 5:5.

Ko e Fiafia ha Lautolu Ha he Maama

3. He vaha nei, ko e heigoa e mauokafua kua ha ha ia tautolu, ko e heigoa e “motu mahani tututonu” kua ofania e tautolu, mo e ko e heigoa e “motu malolo” kua ha ha he “motu” ia?

³ “Ha ha ia tautolu e maga malolo ko e fakamouiaga to eke [he Atua] mo kaupa, mo e tau kolo. Kia hafagi lā e mutolu e tau gutuhala, ke huhu mai ai e motu mahani tututonu ko lautolu ne omaoma ke he mena moli.” (Isaia 26:1, 2) Ko e tau kupu fiafia anei he tau tagata kua falanaki ki a Iehova. Ko e tau Iutaia tua fakamoli he vaha ha Isaia ne ono ki a Iehova, nakai ke he tau atua fakavai he tau tagata ha lautolu, ko e Punaaga moli hokoia he haohao mitaki. He vaha nei, ha ha ia tautolu e mauokafua pihia. Lafi ki ai, fakaalofa a tautolu ke he “motu mahani tututonu” ha Iehova—ko “Isaraela he Atua.” (Kalatia 6:16; Mataio 21:43) Kua fakaalofa foki a Iehova ke he motu nei ha ko e hana mahani tua fakamoli. Fakalataha mo e monuina hana, ha ha he Isaraela he Atua e “maga malolo,” ko e fakatokatokaaga tuga e maaga kua lalago mo e puipui ai.

4. Ko e heigoa e aga manamanatu kua mitaki ia tautolu ke feaki?

⁴ Ko lautolu he “maga” nei kua mailoga “to leveki e [Iehova] a ia kua mauokafua e loto ke monuina ni a ia; ha kua tua a [Iehova] kia koe.” Kua lalago e Iehova a lautolu ne hihiga e manamanatuaga ke falanaki ki a ia mo e fakatauo mo e hana tau matapatu fakaakoaga tututonu. Ti, ko lautolu ne tua fakamoli i Iuta ne omaoma e fakamafanaaga ha Isaia: “Kia tua ā mutolu kia Iehova tukulagi; ha ko Ioha ko Iehova, ko e maka tumau tukulagi haia.” (Isaia 26:3, 4 ; Salamo 9:10; 37:3; Tau Fakatai 3:5) Ko lautolu kua moua e aga manamanatu ia kua ono atu ki a “Ioha ko Iehova” ko e Maka tumau haohao mitaki. Ne olioli e lautolu e ‘mafola tumau’ mo ia.—Filipi 1:2; 4:6, 7.

Fakama ma e Tau Fi he Atua

5, 6. (a) Fakama fefe a Papelonia i tuai? (e) Ke he puhala fe kua fakama ai a ‘Papelonia Lahi’?

⁵ Ka e kua ka mamahi a lautolu kua tua ki a Iehova he matematekelea? Nakai lata ia lautolu ke matakutaku. Kua fakaata e Iehova e tau mena pihia ke fai magaaho, ka e fakahiku ni to ta mai e ia e totokaaga, ti ko lautolu ne fakatupu e matematekelea ka hagaao atu ke he fakafiliaga hana. (2 Tesalonia 1:4-7; 2 Timoteo 1:8-10) Manamanatu la ke he mena ne tupu he “maga tokoluga.” Kua pehe a Isaia: “Kua tulei hifo e [Iehova] a lautolu ne nonofo ke he mena tokoluga; ko e maga tokoluga kua fakatokolalo ai e ia, kua fakatokolalo ke hoko ke he kelekele, kua fakatatai a ia mo e efuefu. To taholi ai he tau hui, ko e tau hui ni ha lautolu ne matematekelea, ko e tau hui foki ha lautolu ne lolelole.” (Isaia 26:5, 6) Ko e maga tokoluga nei ne talahau kua liga ko Papelonia. Ko e maga ia kua fakamatematekelea moli e tau tagata he Atua. Ka ko e heigoa e mena ne tupu ki a Papelonia? He 539 F.V.N., ne pule ai a Metai mo Peresia ki ai. Ko e fakama ha ia!

⁶ He vaha ha tautolu kua fakamaama he tau kupu fakaperofeta ha Isaia e mena ne tupu ki a ‘Papelonia Lahi’ tali mai he 1919. Ne matematekelea e maga tokoluga ia he veli fakama he tau ia he magaaho ne omoi ai ke fakatoka mai e tau tagata ha Iehova mai he paeaaga fakaagaga. (Fakakiteaga 14:8) Ko e mena foki ka tupu kua mahomo atu e fakama. Ko e matakau tote ia he tau Kerisiano ne hahaga mo e “taholi” e tagata ne fakapaea a lautolu fakamua. He 1922 ne kamata a lautolu ke fakapuloa e hauaga he fakaotiaga ha Kerisitenitome, he fakamatala e tau ulo pu he tau agelu tokofa ia Fakakiteaga 8:7-12 mo e tolu e malaia ne talahau tuai mai ia Fakakiteaga 9:1–11:15.

“Kua Molemole e Puhala he Tau Tagata Tututonu”

7. Ko e heigoa e takitakiaga kua moua e lautolu kua hahaga atu ke he maama a Iehova, amaamanaki a lautolu ki a hai, ti ko e heigoa nukua tokiofa e lautolu?

⁷ Kua foaki e Iehova e fakamouiaga ma lautolu kua fuluhi atu ke he hana maama, ti takitaki  e ia e puhala ha lautolu, tuga he fakakite aenā e Isaia: “Kua molemole e puhala he tau tagata tututonu; ko koe na, ko e tututonu, kua fakamolemole ai e puhala he tau tagata tututonu. Ko e moli, Iehova na e, kua tatali atu a mautolu kia koe ke he puhala he hau a fakafiliaga; ko e manako he tau loto ha mautolu ha ha he higoa hāu ia, mo e fakamanatuaga kia koe.” (Isaia 26:7, 8) Ko Iehova ko e Atua tututonu, mo lautolu kua tapuaki ki a ia kua lata ke manamanatu ke he hana tau tuaga tututonu. He taute e lautolu, ne takitaki e Iehova a lautolu, he fakamolemole e puhala ha lautolu. He omaoma hana takitakiaga, kua fakakite e lautolu nei kua mahani molu nukua amanaki a lautolu ki a Iehova mo e tokiofa loto katoatoa hana higoa—hana “fakamanatuaga.”—Esoto 3:15.

8. Ko e heigoa e aga fakafifitaki ne fakatata e Isaia?

⁸ Ne tokiofa e Isaia e higoa ha Iehova. Kua fakamoli e mena ia ke he tau kupu na hana: “Kua manako haku loto kia koe ke he po; ko e moli to uhu kumi a koe he haku a agaga ki loto ia au; ha ko e mena ka eke ai hau a tau fakafiliaga ke he lalolagi, ti ako ai e mahani tututonu e lautolu kua nonofo ke he atu motu.” (Isaia 26:9) Ne ‘manako e loto’ hana ko Isaia ki a Iehova—fakalataha mo e moui katoa hana. Fakatino e perofeta he fakaaoga e tau magaaho ogoogonoa he po ke liogi ki a Iehova, he talahau hana tau manatu hokulo mo e kumi fakamakutu e takitakiaga ha Iehova. Ko e fakafifitakiaga mitaki ha ia! Lafi ki ai, ne ako e Isaia e tututonu mai he tau gahua fakafili ha Iehova. He mena nei, kua fakamanatu e ia ki a tautolu e lata ke eketaha tumau, he mataala tumau ke iloa e finagalo ha Iehova.

Fifili he Falu e Pouli

9, 10. Ko e heigoa e tau gahua totonu ne taute e Iehova ke he motu nakai fakamoli hana, ka e tali atu fefe a lautolu?

⁹ Kua lahi e fakaalofa totonu ne fakakite e Iehova ki a Iuta, ka e momoko ai he nakai talia he tau tagata oti. Ne fifili tumau e tokologa ke totoko mo e tiaki e taofiaga nakai ko e maama he kupu moli ha Iehova. Ne pehe a Isaia: “Kia ofania a ia ne mahani kelea, ka e nakai ni ako e ia e mahani tututonu; to mahani hepehepe a ia ke he motu tututonu, nakai kitia foki e ia e lilifu a Iehova.”—Isaia 26:10.

¹⁰ He vaha ha Isaia he magaaho ne puipui he lima ha Iehova a Iutaia mai he tau fi hana, ne tokologa kua matauka ke mailoga e mena nei. He fakamonuina e ia a lautolu aki e mafola, ne fakakite he motu e nakai loto fakaaue. Ti, tiaki e Iehova a lautolu ke fekafekau ke he ‘falu iki,’ fakahiku ai uta fakapaea e tau Iutaia ki Papelonia he 607 F.V.N. (Isaia 26:11-13) Ka e, hiku ni liliu e matakau tote ne omaoma ke he motu moli ha lautolu.

11, 12. (a) Ko e heigoa e vaha anoiha ne moua he tau tagata ne fakapaea a Iutaia? (e) He 1919 ko e heigoa e vaha anoiha he tagata fakapaea tuai he tau fekafekau fakauku ha Iehova?

¹¹ Ka e kua e tau tagata ne uta fakapaea a Iutaia? Ne tali fakaperofeta a Isaia: “Kua mamate a lautolu, nakai tuai momoui a lautolu, ko e tau agaga ha lautolu, nakai liliu tutu mai a lautolu; ha kua fakahala e koe a lautolu, mo e  fakaoti e koe a lautolu, kua fakagalo ai e koe e manatu oti kia lautolu.” (Isaia 26:14) E, he mole e veli hana ki lalo he 539 F.V.N., ne nakai liu tu hake a Papelonia anoiha. To hoko mai ai e magaaho ke nakai liu fai maga foki. To “nakai liliu tutu mai” a ia mo e pule lahi hana to fakamau ai ke he tohi tala tuai. Ko e hatakiaga malolo ha ia ma lautolu kua amanaki ki a lautolu ne malolo he lalolagi nei!

¹² Ko e tau vala he perofetaaga nei ne fakamoli he magaaho ne fakaata he Atua hana tau fekafekau fakauku ke fakapaea fakaagaga he 1918 ti liu fakatoka mai a lautolu he 1919. Tali mai ai, ko e vaha anoiha he tagata fakapaea fakamua ha lautolu, matapatu ki a Kerisitenitome, nukua pouli tatago. Ka ko e tau monuina mai mua ma e tau tagata ha Iehova kua monuina moli.

“Kua Fakatokologa e Koe e Motu”

13, 14. Ko e heigoa e tau monuina loga ne fiafia he tau fekafekau fakauku ha Iehova tali mai he 1919?

¹³ Ne fakamonuina he Atua e aga tokihala he hana tau fekafekau fakauku he 1919 mo e foaki ki a lautolu e tupu ki mua. Fakamua, ne hagaaki ke he fakapotopoto he tau matakainaga fakahiku ha Isaraela he Atua, mo e kamata e “moto tagata tokologa” he “mamoe kehe” ke fakapotopoto. (Fakakiteaga 7:9; Ioane 10:16) Ko e tau monuina nei ne talahau tuai he perofetaaga ha Isaia: “Kua fakatokologa e koe e motu, Iehova na e, kua fakatokologa e koe e motu; kua lilifu ni a koe; kua fakamamao e koe e tau katofia oti he motu. Iehova na e, ne kumi atu e lautolu a koe ke he ha lautolu a matematekelea, ne liligi atu e lautolu e liogi ha ko e hau a akonaki kia lautolu.”—Isaia 26:15, 16.

¹⁴ He vaha nei, ko e tau takatakaiaga ha Isaraela he Atua ne holofa fano ke he lalolagi, ti kua lafi ki ai e moto tagata tokologa mogonei kua numera ke ono e miliona he tau tagata ne fakalataha fakamakai ke he gahua he fakamatala e tala mitaki. (Mataio 24:14) Ko e fakamonuinaaga moli ha ia mai ia Iehova! Ko e lilifu ha ia kua ta mai ke he hana higoa! Ko e higoa ia ne logona he vaha nei ke molea e 235 e motu—ko e fakamoliaga homo ue atu he hana maveheaga.

15. Ko e heigoa e liu tu mai fakatai ne hoko he 1919?

¹⁵ Kua lata a Iuta mo e lagomataiaga ha Iehova ke hao mai he fakapaeaaga i Papelonia. Nakai maeke a lautolu ke taute ni he malolo ha lautolu. (Isaia 26:17, 18) Tatai ai, ko e fakatoka maiaga ha Isaraela he Atua he 1919 ne fakamoli e lalagoaga ha Iehova. To nakai tupu ka nakai fai ia. Ti ko e hikiaga ofomate lahi he tuaga ha lautolu ne fakatatai e Isaia ke he liu tu mai: “To momoui mai hau a tau tagata mamate, ti liliu tutu mai haku a tau tino mamate, Kia ala mai a, mo e kalaga fiafia a mutolu kua nonofo ke he efuefu; ha ko e hahau hāu kua tuga ne hahau ke he vao mui haia; to liti atu foki he kelekele a lautolu ne mamate.” (Isaia 26:19; Fakakiteaga 11:7-11) E, ko lautolu ne mamate ka liu fanau ma e tau gahua fou!

Puipuiaga he Tau Vaha Hagahagakelea

16, 17. (a) He 539 F.V.N., ko e heigoa ne lata he tau Iutaia ke taute ke hao mai he veliaga ha Papelonia? (e) Liga, ko e heigoa e “tau poko” ia he vaha nei, ti aoga fefe ki a tautolu?

¹⁶ Ko e tau fekafekau ha Iehova kua lata tumau mo e hana puipuiaga. Nakai leva, to fakaolo fakahiku atu e ia hana lima ke totoko e lalolagi ha Satani, mo e to manako lahi e tau tagata tapuaki hana ke he hana lagomatai nakai la tuga fakamua. (1 Ioane 5:19) Hagaao ke he magaaho hagahagakelea ia, kua hataki e Iehova a tautolu: “Kia o mai a, haku a motu na e; kia huhu atu ā mutolu ke he ha mutolu a tau poko, mo e pa ai ha mutolu a tau gutuhala ki tua ha mutolu; kia fakamumuli ai a koe ke he magaaho kiliiku, ato mole atu e ita lahi.  Ha ko e mena kitiala, ko e haele mai ne fai a Iehova he mena kua haele ai a ia, kia ahi mai e ia a lautolu kua nonofo ke he lalolagi ha ko e tau mahani kelea ha lautolu; to fakakite foki he kelekele hana toto, to nakai liu ufiufi ai foki hana tau tagata ne kelipopo.” (Isaia 26:20, 21; Sefanaia 1:14) Ne fakakite he hatakiaga nei e puhala ne hao mai e tau Iutaia he veliaga ha Papelonia he 539 F.V.N. Ko lautolu ne omaoma ki ai nukua nonofo he tau fale ha lautolu, ke hao mai he tau kautau vale he tau puhalatu.

¹⁷ He vaha nei ko e “tau poko” he perofetaaga kua tuga ke fakatino e tau hogofulu afe he tau fakapotopotoaga he tau tagata ha Iehova ke he lalolagi katoa. Ko e tau fakapotopotoaga pihia ko e puipuiaga foki mogonei, ko e matakavi kua moua he tau Kerisiano e haohao mitaki he tau matakainaga ha lautolu, i lalo hifo he takitakiaga fakaalofa he tau motua. (Isaia 32:1, 2; Heperu 10:24, 25) Kua mua atu e moli he mena nei he kitia e tata lahi mai he fakaotiaga he fakatokaaga nei, ka falanaki e fakahaoaga ke he omaoma.—Sefanaia 2:3.

18. Fefe e puhala ha Iehova ka ‘kelipopo e tanimo ha ha he tahi’?

¹⁸ Hagaao ke he magaaho ia, ne perofeta e Isaia: “Ko e aho ia to fakahala ai e Iehova a Leviatana, ko e gata mafiti lahi, ko Leviatana ni, ko e gata vakavakai, to fakahala ai ni ke he hana pelu mao, mo e lahi, mo e malolo; to kelipopo ni e ia e tanimo ha ha he tahi.” (Isaia 27:1) Ko e heigoa e “Leviatana” he vaha fou nei? Maaliali ai, ko e “gata tuai,” ko Satani fakalataha mo e fakatokaaga kelea hana, kua fakaaoga e ia ke tau atu ki a Isaraela he Atua. (Fakakiteaga 12:9, 10, 17; 13:14, 16, 17) He 1919, ne galo e pule ha Leviatana ke he tau tagata he Atua. Nakai leva, to galo katoatoa ai. (Fakakiteaga 19:19-21; 20:1-3, 10) To “kelipopo ni e [Iehova] e tanimo ha ha he tahi.” Ato hoko e mena ia, to nakai kautu tukulagi ha mena taha kua lali a Leviatana ke totoko atu ke he tau tagata ha Iehova. (Isaia 54:17) Ko e mafanatia ha ia ke iloa e mena ia!

“Fua Loga he Uluvine”

19. Ko e heigoa e tuaga he matakau tote ne toe he vaha nei?

¹⁹ He mailoga e tau maama oti nei mai ia Iehova, nakai kia fai kakano oti a tautolu ke fiafia? E, moli! Ne fakamaama fulufuluola e Isaia e olioli he tau tagata ha Iehova he tohi e ia: “Kia lologo ā mutolu ke he aho ia ke he uluvine. Ko au ko Iehova, kua leveki e au a ia; to fakamalū ai e au; to leveki e au ki ai ke he po mo e aho neke hoko ki ai ha kelea.” (Isaia 27:2, 3) Ne leveki e Iehova hana “uluvine” ko e matakau tote ha Isaraela he Atua ne toe, mo e ha lautolu a kau gahua malolo. (Ioane 15:1-8) Ko e fua kua ta mai e lilifu ke he hana higoa mo e fakatupu e fiafia lahi ke he hana tau fekafekau he lalolagi.

20. Puipui fefe e Iehova e fakapotopotoaga Kerisiano?

 ²⁰ Kua fiafia a tautolu ha kua galo e ita fakamua ha Iehova ke he tau fekafekau fakauku hana—he fakaata e ia a lautolu ke paea fakaagaga he 1918. Ne pehe a ia ko Iehova: “Nakai ni ita au; kua fia moua e au e tau akau fotofoto mo e tau akau talatala ke he tau; to oho atu au kia lautolu, ti huhunu e au a lautolu. Po ke toto ai e ia haku a malolo ke mafola ai e maua mo ia, ti mafola ni a ia mo au.” (Isaia 27:4, 5) Ke mailoga moli e fakatumau he vine hana ke fua loga mai he “uluvine,” ne milimili mo e moumou e Iehova ha fakaohoohoaga tuga e tau pupu ka fakatauhele aki a lautolu. Ti, nakai fai tagata ke fakahagahaga kelea e tuaga he fakapotopotoaga Kerisiano! ‘Kia toto ai [he tau tagata oti] e malolo ha Iehova,’ he kumi e tautolu hana taliaaga mo e puipuiaga. He taute pihia, taute e tautolu e mafola mo e Atua—taha mena aoga pihia kua tokutoku lagaua e Isaia.—Salamo 85:1, 2, 8; Roma 5:1.

21. Ke he puhala fe kua “fua” mai e motu monuina?

²¹ Kua matutaki e tau monuina: “Ko e tau aho a mui to totolo ai e tau vaka a Iakopo; to fiti mai mo e matala ai e tau fiti a Isaraela, to puke ai e fuga kelekele oti ke he hana tau fua.” (Isaia 27:6) Ne fakamoli ai e kupu nei tali mai he 1919, he foaki e fakamoliaga homo ue atu he malolo ha Iehova. Ne fakapuke he tau Kerisiano fakauku e lalolagi aki e “fua,” he tau mena kai fakaagaga loga. He lalolagi matahavala, kua taofi fiafia e lautolu e tau tutuaga tokoluga ha Iehova. Ti fakatumau a Iehova ke fakamonuina a lautolu ke tupu ki mua. Ti ko e fua, ko e tau ekegahua totou miliona ha lautolu, ko e tau mamoe kehe, kua “fekafekau [ke he Atua] ke he aho mo e po.” (Fakakiteaga 7:15) Kia nakai galo kehe e tautolu e kotofaaga mua ue atu ia he fakalataha ke he “fua” mai mo e tufatufa atu ke he falu!

22. Ko e heigoa e tau monuina kua moua e lautolu kua talia e maama?

²² Ke he tau vaha fakahiku nei, ka ufia e lalolagi he pouli mo e pouli tatago e tau matakau fakamotu, nakai kia fakaaue a tautolu kua fakatoka mai e Iehova e maama fakaagaga ke he tau tagata hana? (Isaia 60:2; Roma 2:19; 13:12) Ma lautolu kua talia ai, kua kakano e maama ia ko e mafola he manamanatuaga mo e olioli mogonei mo e pihia foki e moui tukulagi he vaha anoiha. Ma e kakano mitaki, mogoia, ko tautolu kua ofania e maama kia lagaki hake e tau loto ha tautolu he fakaheke ki a Iehova mo e talahau fakalataha mo e salamo: “Ko Iehova ko e taue ia ke moui ai au; to matakutaku au kia hai? Kia tatali atu a kia Iehova, kia fakamalolo, to fakamalolo foki e ia hau a loto; kia tatali atu ni kia Iehova.”—Salamo 27:1e, 14.

Manatu Nakai e Koe?

• Ko e heigoa e vaha anoiha ma lautolu kua totoko ke he tau tagata ha Iehova?

• Ko e heigoa e holo ki mua ne perofeta e Isaia?

• I loto he “tau poko” fe kua lata ia tautolu ke tumau ai, mo e ko e ha?

• Ko e ha e tuaga he tau tagata ha Iehova kua ta mai e fakahekeaga ki a ia?

[Tau Huhu he Fakaakoaga]

[Fakatino he lau 29]

Ne kumi e Isaia a Iehova he “po”

[Fakatino he lau 31]

Kua puipui e Iehova hana “uluvine” mo e taute ai ke fua loga