Kua Tata Mai e Aho he Fakafiliaga a Iehova!
Kua Tata Mai e Aho he Fakafiliaga a Iehova!
“Kua tata mai e aho lahi a Iehova, kua tata mai ni, kua fakaave mai ni.”—SEFANAIA 1:14.
1. Ko e heigoa e hatakiaga ne foaki he Atua he puhala ia Sefanaia?
KUA amanaki a Iehova ko e Atua ke tau atu ke he tau tagata kelea. Fanogonogo la! Ko e hatakiaga anei hana: “To fakaoti e au e tau tagata . . . to fakaoti foki e au e tau tagata ke he fuga kelekele.” (Sefanaia 1:3) Kua vagahau e tau kupu nei he Iki Pule Katoatoa ko Iehova he puhala he perofeta ko Sefanaia, liga ko e taha mokopuna tane he patuiki tua fakamoli ko Hesekia. Ko e fakapuloaaga ia, ne taute he vaha he patuiki mitaki ko Iosia, kua nakai fiafia ke he tau tagata mahani kelea ne nonofo he motu ko Iuta.
2. Ko e ha ne nakai uta kehe he tau gahua ha Iosia e aho he fakafiliaga a Iehova?
2 Kua fakaohooho moli he perofetaaga ha Sefanaia e fuata ko Iosia ke mataala ke fakamea a Iuta mai he tapuakiaga kelea. Ka e he fakamea he patuiki e motu he tau lotu fakavai kua nakai uta kehe katoatoa e tau mahani kelea he tau tagata po ke fakafeilo ma e tau hala he matua tupuna hana, ko e Patuiki ko Manase, ne “fakapuke . . . a Ierusalema ke he toto he tau tagata nakai hala.” (2 Tau Patuiki 24:3, 4; 2 Nofoaga he Tau Patuiki 34:3) Ti kua amanaki moli e aho he fakafiliaga a Iehova ke hoko mai.
3. Ko e ha ne iloa moli e tautolu kua maeke ke laveaki mai he “aho he ita a Iehova”?
3 Ka e to fai ka momoui mai he aho matakutakuina ia. Ati fakamafana mai e perofeta he Atua: “Ka kua nakaila fanau mai he fakatufono ka kua nakaila mole atu e aho tuga ne otaota he tau saito; ka e nakaila hoko mai kia mutolu e ita lahi; ka e nakaila hoko mai kia mutolu e aho he ita a Iehova. Kia kumi e mutolu a Iehova ko mutolu oti ne mahani molu ke he motu, ko mutolu kua eke hana tau fakafiliaga; kia kumi e mutolu e mahani molu, po ke galo nakai a mutolu ke he aho he ita a Iehova.” (Sefanaia 2:2, 3) Mo e amaamanakiaga ke moui mai he aho he fakafiliaga a Iehova, kia manamanatu atu a tautolu ke he tohi Tohi Tapu ha Sefanaia. Kua tohia i Iuta fakamua to 648 F.V.N., ko e vala he “kupu he perofetaaga” he Atua, ne kua lata ia tautolu oti ke omaoma katoatoa ki ai.—2 Peteru 1:19.
Kua Fakaolo Atu e Lima ha Iehova
4, 5. Kua fakamoli fefe e Sefanaia 1:1-3 ke he tau tagata mahani kelea i Iuta?
4 Kua kamata e “kupu a Iehova” ki a Sefanaia aki e hatakiaga ne tohi fakamua. Ne fakapuloa he Atua: “Kua pehe mai a Iehova, To fakaotioti ni e au e tau mena oti ke he fuga kelekele. To fakaoti ai e au e tau tagata mo e tau manu huifa, to fakaoti e au e tau manu lele he pulagi katoa mo e tau ika he tahi, ko e tau mena foki ke tupetupe ai katoa mo e tau tagata mahani kelea, to fakaoti foki e au e tau tagata ke he fuga kelekele, kua pihia mai a Iehova.”—Sefanaia 1:1-3.
5 Haia ni, to fakaotioti e Iehova e mahani kelea muitui he motu a Iuta. Ko hai ka fakaaoga he Atua ke ‘fakaotioti e tau mena oti ke he fuga kelekele’? Ha kua perofeta moli a Sefanaia he magahala he vala fakamua he pule he Patuiki ko Iosia, ne kamata he 659 F.V.N., ne fakamoli e tau kupu fakaperofeta ia he moumouaga a Iuta mo e maga lahi hana, ko Ierusalema, he tau lima he tau Papelonia he 607 F.V.N. He magaaho ia, kua ha ha ai e ‘fakaotiotiaga’ ke he tau tagata mahani kelea i Iuta.
6-8. Ko e heigoa ne talahau tuai he Sefanaia 1:4-6, mo e fakamoli fefe e perofetaaga ia i Iuta i tuai?
6 Talahau tuai ai e gahua he Atua ke he tau tagata ne tapuaki fakavai, ne pehe e Sefanaia 1:4-6: “To fakaolo atu foki e au haku a lima ki luga a Iuta, ki luga foki ha lautolu oti kua nonofo i Ierusalema, to fakaoti foki e au mai he mena nai e tau mena a Paala ne toe, ko e higoa he tau ekepoa ke he tau tupua fakalataha mo e tau ekepoa. Ko lautolu foki kua fakaveveli fakafohifo ai ke he kau he lagi ke he tau tua fale i luga; ko lautolu foki kua fakaveveli fakafohifo ai mo e omonuo kia Iehova, ka e omonuo foki kia Moloka. Ko lautolu foki kua liliu kehe ia Iehova, mo lautolu kua nakai kumi kia ia, po ke huhu a lautolu kia ia.”
7 Kua fakaolo atu e lima ha Iehova ke he tau tagata a Iuta mo Ierusalema. Kua fakatumau a ia ke fakaoti ke he mate e tau tagata tapuaki ke he atua fanau loga a Kanana ko Paala. Loga e tau tupua ne ui ko Paala ha kua kitia he tau tagata tapuaki ha lautolu a lautolu ke ha ha ai e fakaohoohoaga ke he tau matakavi pauaki. Tuga anei, kua ha ha ai e tapuakiaga ki a Paala he tau Moapi mo e tau Mitiana he Mouga ko Peoro. (Numera 25:1, 3, 6) I Iutaia katoa, to fakaoti e Iehova e tau ekepoa ha Paala, pihia foki e tau ekepoa Levi nakai tua fakamoli ne holia e fakatufono he Atua he fakalataha atu ki a lautolu.—Esoto 20:2, 3.
8 To fakaoti foki he Atua a lautolu ne “fakaveveli fakafohifo ai ke he kau he lagi,” nukua kumikumi moli ke he aolagi mo e tapuaki ke he la. (2 Tau Patuiki 23:11; Ieremia 19:13; 32:29) To fakatoka foki e ita faka-Atua ki luga ia lautolu ne lali ke fio e tapuaki moli mo e lotu fakavai he ‘omonuo kia Iehova mo e kia Moloka.’ Ko Moloka ko e atua ne mua he tau Amoni. Kua putoia ke he tapuakiaga ki a Moloka e poa he tau tama.—1 Tau Patuiki 11:5; Ieremia 32:35.
Kua Tata Mai e Fakaotiaga ha Kerisitenitome!
9. (a) Ko e heigoa ne agahala ai a Kerisitenitome? (e) Nakai tuga e tau tagata nakai tua fakamoli i Iuta, ko e heigoa kua lata ia tautolu ke fakamalolo ke taute?
9 Kua liga fakamanatu mai he tau mena ia ki a tautolu a Kerisitenitome, ne hokulo ke he tapuakiaga fakavai mo e kumikumiaga ke he aolagi. Mo e matagahua hana he poa e tau momoui miliona i luga he fatapoa he felakutaki ne talia he tau akoako, kua fakateteki moli! Kia nakai eke a tautolu ke tuga e tau tagata nakai tua fakamoli a Iuta, ne “liliu kehe ia Iehova,” ati kehe ai mo e nakai liu kumi ki a ia po ke hana takitakiaga. Ka kia lata a tautolu ke fakatumau e mahani fakamoli ha tautolu ke he Atua.
10. Maeke fefe ia koe ke fakamaama e aoga he perofetaaga he Sefanaia 1:7?
10 Kua latatonu e tau kupu ne mui mai he perofeta ke he tau tagata taute hehe a Iuta mo e tau tagata mahani kelea he vaha ha tautolu. Ne talahau he Sefanaia 1:7: “Kia fakamate a a koe ki mua he Iki ko Iehova, ha kua tata mai e aho a Iehova; ha kua taute e Iehova e poa, kua fakatapu e ia a lautolu kua ui ai e ia ke o mai ki ai.” Ko lautolu nei ne ‘kua ui ai ke o mai’ ko e tau fi Kalatia ha Iuta. Ko e “poa” ko Iuta ni a ia, fakalataha ai e maga lahi hana. Ati talahau ai e Sefanaia e finagalo ha Iehova ke fakaotioti a Ierusalema, mo e tuhi foki e perofetaaga nei ke he moumouaga ha Kerisitenitome. Ti, ha kua tata lahi mai e aho he fakafiliaga he Atua he vaha nei, kua lata he lalolagi katoa ke ‘fakamate ki mua he Iki ko Iehova’ mo e fanogonogo ke he mena ne talahau e ia he puhala he “fuifui mamoe gahoa” he tau tutaki fakauku ha Iesu mo e tau faihoani ha lautolu, hana ‘tau mamoe kehe.’ (Luka 12:32; Ioane 10:16) Kua fakatalitali e moumouaga ki a lautolu oti kua nakai fanogonogo mo e totoko atu ke he pule he Kautu he Atua.—Salamo 2:1, 2.
Nakai Leva—Ko e Aho Fakatutu!
11. Ko e heigoa e alito he Sefanaia 1:8-11?
11 Hagaao ke he aho a Iehova, ne lafi mai a Sefanaia 1:8-11: “Ko e aho he poa a Iehova to taui atu ai au ke he tau iki mo e tau tama he patuiki, katoa foki mo lautolu oti kua tapulu ai ke he tau tapulu he tau motu kehe. Ko e aho ia to taui atu ai e au kia lautolu oti kua hopo e akau fakalava he gutuhala, mo e fakapuke e fale he iki ha lautolu ke he favale mo e mahani pikopiko. Kua pehe mai a Iehova, Ko e aho ia to ha i ai e leo he tagi mai he gutuhala he tau ika, mo e fakatutu mai he mena ne ua aki he maga, mo e galulu he tau mena loga kua lipilipi mai he tau mouga. Kia fakatutu a a mutolu kua nonofo i Makatesa, ha kua fakaoti ai e motu oti ko Kanana, kua kelipopo a lautolu oti kua uta e tau kavega ario.”
12. Puhala fe ne moua falu ke “tapulu ai ke he tau tapulu he tau motu kehe”?
12 To hukui e Iehoahasa, Iehoakima, mo Iehoakina e Patuiki ko Iosia. Ati hoko mai e pule ha Setekaia, ne fakamailoga he moumouaga ha Ierusalema. Pete ni kua fehagai a lautolu mo e matematekelea pihia, ko e falu ne kumi fiafia mai he tau motu katofia he “tapulu ai ke he tau tapulu he tau motu kehe.” Tatai foki, kua tokologa he vaha nei ne fakakite moli ke he tau puhala kehekehe kua nakai fai vala a lautolu he fakatokatokaaga ha Iehova. Tuga kua maali ai mo vala he fakatokatokaaga ha Satani, to fakahala a lautolu.
13. Ke fakatatai ke he perofetaaga ha Sefanaia, ko e heigoa ka tupu he magaaho ka tapaki e Papelonia a Ierusalema?
13 “Ko e aho ia” he fakahalaaga ha Iuta kua fakatatai ke he aho a Iehova ka fakahoko e fakafiliaga ke he tau fi hana, ke fakaoti e mahani kelea, mo e fakamoli e mua ue atu hana. He tapaki he tau Papelonia a Ierusalema, to tagi mai he Gutuhala he tau Ika. Liga kua fakahigoa pihia ha kua tata ke he makete ika. (Nehemia 13:16) To huhu atu e kau a Papelonia ke he fahi ne ui ko e maga ke ua aki, mo e “galulu he tau mena loga kua lipilipi mai he tau mouga” kua liga hagaao ke he tau leo he tau Kalatia ne o mai. Liga to ha i ai e “fakatutu” he tau tagata ha Makatesa, liga i luga he Pahua a Tiropoeono. Ko e ha ne fakatutu ai a lautolu? Ha ko e tau gahua fakafua tupe, fakalataha mo “lautolu oti kua uta e tau kavega ario,” to fakaotioti ai.
14. Mamao ki fe e kamatamata he Atua ke he tau tagata ne talahau ke tapuaki ki a ia?
14 Hoko ki fe e kumikumiaga ha Iehova ke he tau tagata ne talahau ke tapuaki ki a ia? Ne fakaholo atu e perofetaaga: “Ko e vaha ia foki to kumikumi ai e au i Ierusalema ke he tau hulu; ti taui atu a au kia lautolu kua toka ki luga e tau kele he uaina ha lautolu, ko lautolu kua pehe age ke he tau loto ha lautolu, Nakai eke e Iehova ha mena mitaki, to nakai eke foki e ia ha mena kelea. To eke foki ha lautolu a tau koloa mo tau mena ne fofo he tau, ko e tau fale foki ha lautolu to eke ia mo tau mena kua moumou; to ta e lautolu e tau fale ka e nakai nonofo ai a lautolu; to to foki e lautolu e ulu vine, ka e nakai inu ai e lautolu e uaina.”—Sefanaia 1:12, 13.
15. (a) Ko e heigoa ka tupu ke he tau ekepoa tiaki taofiaga ha Ierusalema? (e) Ko e heigoa i mua ma e tau tagata ne putoia ke he lotu fakavai he vaha fou nei?
15 Ne fio he tau ekepoa tiaki taofiaga a Ierusalema e tapuakiaga ki a Iehova mo e lotu fakavai. Pete he manatu kua hao a lautolu, ne kumi he Atua a lautolu ke tuga aki e tau hulu kikila lahi mo e fakamatua atu ke he pouligia fakaagaga ne nonofo ai a lautolu. To nakai fai tagata ka hao mai he fakahalaaga mo e fakahokoaga he fakafiliaga faka-Atua. Ko e tau tagata tiaki taofiaga fulukovi ia kua nonofo mau ke tuga ne tau kele he pa uaina. Ne nakai manako a lautolu ke fakanogonogo ke he ha fakapuloaaga faka-Atua ke he tau mena fakatagata, ka e to nakai hao mai a lautolu he fakahokoaga he fakafiliaga he Atua ki a lautolu. To nakai fai haoaga ma lautolu ne putoia ke he lotu fakavai he vaha fou nei, pihia foki a lautolu i Kerisitenitome mo lautolu ne fehola mai he tapuakiaga a Iehova. He fakatikai nakai ko e “tau aho fakamui” anei, ne talahau e lautolu he tau loto ha lautolu, “nakai eke e Iehova ha mena mitaki, to nakai eke foki e ia ha mena kelea.” Kua hehe ha a lautolu!—2 Timoteo 3:1-5; 2 Peteru 3:3, 4, 10.
16. Ko e heigoa ka tupu he magaaho ka fakahoko e fakafiliaga faka-Atua ki a Iuta, mo e lauia fefe a tautolu he iloilo ki ai?
16 Kua fita e hataki ke he tau tagata tiaki taofiaga ha Iuta to fofo he tau Papelonia e tau koloa ha lautolu, moumou e tau fale ha lautolu, mo e uta e tau fua he tau ulu vine ha lautolu. To nakai aoga e tau koloa he magaaho ka fakahoko e fakafiliaga faka-Atua ki a Iuta. To moli foki e mena ka tupu he magaaho ka hoko mai e aho he fakafiliaga a Iehova ke he fakatokaaga he mogonei. Kia ha ha ai ia tautolu e onoonoaga fakaagaga, mo e ‘tanaki e tau koloa ke he lagi’ he fakatumau ke tuku fakamua e fekafekauaga ha Iehova he tau momoui ha tautolu!—Mataio 6:19-21, 33.
“Kua Tata Mai e Aho Lahi a Iehova”
17. Hagaao ki a Sefanaia 1:14-16, tata lahi mai fefe e aho he fakafiliaga a Iehova?
17 Tata lahi mai fefe e aho he fakafiliaga a Iehova? Hagaao ki a Sefanaia 1:14-16, ne foaki mai he Atua e fakamoliaga nei: “Kua tata mai e aho lahi a Iehova, kua tata mai ni, kua fakaave mai ni, ko e go he aho a Iehova; kua tagi aue lahi ai e tagata toa ke he mena ia. To eke e aho ia mo aho he ita, ko e aho ke matematekelea ai mo e mamahi, ko e aho pouli mo e pouli kikio, ko e aho ha i ai e tau aolagi mo e pouli. Ko e aho ke ulo ai e pu mo e kalaga ai ke tau, ke he tau maga kua nonofo taue katoa mo e tau kolo tokoluga.”
18. Ko e ha kua nakai lata ia tautolu ke talahau, kua loa agaia e magaaho he aho he fakafiliaga a Iehova?
18 Kua hataki ke he tau ekepoa, tau iki, mo e tau tagata agahala ha Iuta “kua tata lahi mai e aho lahi a Iehova.” Ma Iuta to ‘fakaave mai ni e aho a Iehova.’ Pihia foki he vaha ha tautolu, kia nakai manatu taha ko e fakahokoaga he fakafiliaga a Iehova ki a lautolu ne mahani kelea to tupu la he vaha mamao anoiha. Ka e tuga ne fakamafiti e gahua he Atua i Iuta, to “fakaave” foki a ia he aho fakafili hana. (Fakakiteaga 16:14, 16) Ko e magaaho mamahi ha ia ma lautolu ne fakaheu e tau hatakiaga ha Iehova, ne foaki he Tau Fakamoli hana mo e kaumahala ke kuku mau e tapuakiaga moli!
19, 20. (a) Ko e heigoa falu vala he fakahokoaga he ita he Atua ki a Iuta mo Ierusalema? (e) Ha ko e fakaotiotiaga fifili ne fehagai mo e fakatokatokaaga nei, ko e heigoa e tau huhu ne mafuta hake?
19 Ko e fakahokoaga he ita he Atua ki a Iuta mo Ierusalema ko e “aho ke matematekelea ai mo e mamahi.” Kua fakatupu he kau Papelonia e matematekelea lahi ke he tau tagata ha Iuta, fakalataha ai e mamahi he fehagai ke he mate mo e fakaotiotiaga. Ko e “aho ha i ai e tau aolagi mo e pouli” ko e aho he pouli kikio, malumalu, mo e pouli, ti nakai ni ko e mena fakatai ka kua moli foki, ha kua ha i ai e tau ahua mo e tau gati tino ke he tau mena oti. Ko e “aho ke ulo ai e pu mo e kalaga ai ke tau,” ka kua teao ni e tau leo hatakiaga.
20 Kua nakai fahia e tau tagata leoleo ha Ierusalema he kautu atu e kau ha Papelonia ke he “taue katoa mo e tau kolo tokoluga.” To nakai fahia pihia e tau taue he fakatokatokaaga kelea he vaha fou nei ke he tau kanavaakau i luga he lagi he Atua, ne kua mautali a ia ke fakaaoga fakamua he fakaotiotiaga ne fifili. Amanaki nakai a koe ke hao mai? Kua tu mauniva nakai a koe he fahi ha Iehova, ‘ne leoleo a lautolu oti kua fakaalofa kia ia, ka e tamate e ia a lautolu oti kana kua mahani kelea’?—Salamo 145:20.
21, 22. To fakamoli a fe e Sefanaia 1:17, 18 he vaha ha tautolu?
21 Ko e aho kelea muitui ha ia ne talahau tuai he Sefanaia 1:17, 18! “To fakamamahi foki e au e tau tagata,” he talahau e Iehova ko e Atua, “ti o a lautolu po ke tau tagata matapouli, ha kua hala a lautolu kia Iehova; to fakamaligi ai ha lautolu a toto tuga ne efuefu, to eke foki ha lautolu a tau tino ke tuga e otaota. Nakai ni maeke ke he tau ario ha lautolu mo e tau auro ha lautolu ke laveaki a lautolu he aho he ita a Iehova; ka e fakaoti ai e motu oti ke he afi he hana ita tafua; ha ko e mena to fakaoti fakalutukia e ia a lautolu oti kua nonofo ke he motu.”
22 Tuga ne taute e ia he vaha ha Sefanaia, nakai leva to ta mai e Iehova e mamahi ki a “lautolu oti kua nonofo ke he motu,” ko lautolu ne fakaheu ke omaoma hana hatakiaga. Ha kua agahala a lautolu ke he Atua, to o fano a lautolu tuga e tau tagata matapouli lolelole, kua nakai maeke ke moua e laveakiaga. He aho he fakafiliaga a Iehova, “to fakamaligi ai ha lautolu a toto tuga ne efuefu,” tuga e mena nakai aoga. To fakama moli e fakaotiaga ha lautolu, ha ko e mena to fakatafola he Atua e tau gati tino—mo e tau vala i loto he tino—he tau tagata mahani kelea nei he lalolagi, “tuga e otaota.”
23. Pete ni to nakai hao e tau tagata kelea he “aho he ita a Iehova,” ko e heigoa e amaamanakiaga ne tuku mai he perofetaaga ha Sefanaia?
23 Nakai fai tagata ke fakahao a lautolu ne totoko ke he Atua mo e tau tagata hana. Tuga kua nakai laveaki he ario po ke auro e tau tagata kelea ha Iuta, to nakai foaki foki he muhukoloa mo e fakavaia e puipuiaga po ke laveakiaga he “aho he ita a Iehova” ki a Kerisitenitome mo e ke he fakatokatokaaga katoa hana. He aho fakafili ia, to “fakaoti [he malolo he Atua] e motu oti ke he afi” he fakaotioti ai e ia e tau tagata mahani kelea. Ha kua tua a tautolu ke he kupu fakaperofeta he Atua, kua iloa moli e tautolu kua hokulo a tautolu ke he “vaha ke fakahiku.” (Tanielu 12:4) Kua tata lahi mai e aho he fakafiliaga ha Iehova, mo e nakai leva to fakahoko e ia e ita ke he tau fi hana. Ka kua foaki mai he perofetaaga ha Sefanaia e amaamanakiaga he laveakiaga. Ko e heigoa mogoia ne kua lata ke taute e tautolu kaeke ke hao mai a tautolu he aho he ita a Iehova?
To Tali Fefe a Koe?
• Kua fakamoli fefe e perofetaaga ha Sefanaia ki a Iuta mo Ierusalema?
• Ko e heigoa i mua ma Kerisitenitome mo e tau tagata kelea oti he vaha ha tautolu?
• Ko e ha kua nakai lata ia tautolu ke manamanatu to mule mai e aho he fakafiliaga a Iehova he vaha anoiha?
[Tau Huhu he Fakaakoaga]
[Fakatino he lau 9]
Ne talahau fakamalolo e Sefanaia kua tata mai e aho he fakafiliaga a Iehova
[Credit Line]
From the Self-Pronouncing Edition of the Holy Bible, containing the King James and the Revised versions
[Fakatino he lau 11]
Ne hoko mai e aho a Iehova ki a Iuta mo Ierusalema he tau lima ha Papelonia he 607 F.V.N.