Loto ke he Tau Mena he Agaga mo e Moui!
Loto ke he Tau Mena he Agaga mo e Moui!
“Ko e loto ke he tau mena he Agaga, ko e moui haia.”—ROMA 8:6.
1, 2. Ko e heigoa e kehekeheaga ne taute he Tohi Tapu ke he vahaloto he “tino” mo e “Agaga”?
NAKAI ko e gahua mukamuka ke fakatumau ke he tuaga mea ki mua he Atua, i loto he kaufakalatahaaga fakalialia ne fakahakehake e fiafia lahi ke he tau manako he tino. Pete ia, ne tuku fakakehe he tau Tohiaga Tapu e “tino” mo e “Agaga,” he fakakite e kehekehe he vahaloto he tau fua kelea ka fakaata ne koe a koe ke takiva he tino agahala, mo e tau fua monuina he manako lahi ke he fakaohoohoaga he agaga tapu he Atua.
2 Ke fakatai ki ai, ne talahau e Iesu Keriso: “Ko e agaga, ko e fakamoui haia, nakai aoga ni e tino he taha mena; ko e tau kupu kua tala atu e au kia mutolu, ko e agaga ia, mo e moui foki ia.” (Ioane 6:63) Ke he tau Kerisiano i Kalatia, ne tohia e Paulo: “Ko e tino kua lahi hana manako ke totoko atu ke he Agaga, kua lahi foki e manako he Agaga ke totoko atu ke he tino; ka kua fetokoaki a laua na.” (Kalatia 5:17) Ne talahau foki e Paulo: “Ko ia kua gana e tau mena ke lata mo e hana ni a tino, to helehele mai ai e ia ke he tino e mena ke popo; ka ko ia kua gana e tau mena ke lata mo e Agaga, to helehele mai ai e ia ke he Agaga e moui tukulagi.”—Kalatia 6:8.
3. Ko e heigoa kua lata ke moua ke ataina mai he tau manako mo e tau hagahagaaga hehe?
3 Kua maeke he agaga tapu ha Iehova—hana malolo gahuahua—ke huo kehe e “tau manako [kelea] lahi he tino” mo e pule kelea he tino agahala ha tautolu. (1 Peteru 2:11) Ke ataina mai he pipi ke he tau hagahaga hehe, kua lata tonu ia tautolu ke moua e lagomatai he agaga he Atua, ha kua tohia e Paulo: “Ko e loto ke he tau mena he tino ko e mate haia; ka ko e loto ke he tau mena he Agaga, ko e moui haia mo e mafola.” (Roma 8:6) Ko e heigoa e kakano ke loto ke he tau mena he agaga?
“Ko e Loto ke he Tau Mena he Agaga”
4. Ko e heigoa e kakano he “loto ke he tau mena he Agaga”?
4 He magaaho ne tohia e Paulo hagaao ke he “loto ke he tau mena he Agaga,” ne fakaaoga e ia e kupu Heleni ne kakano “puhala manamanatu, loto mauoka, . . . foliaga, manako lahi, eketaha.” Ko e vepi pihia foki kua kakano “ke manatu, ke loto ke he taha puhala pauaki.” Ti ko e kakano he loto ke he agaga ko e tautaofi, pule, mo e omoi he malolo gahuahua ha Iehova. Ne fakakite he naia kua fakamakai a tautolu ke toka e tau manamanatu, tau hagahaga, mo e tau manako lahi ha tautolu ke hufia katoatoa he fakaohoohoaga he agaga tapu he Atua.
5. Kua lata ke hoko ki fe e omaoma ha tautolu ke he fakaohoohoaga he agaga tapu?
5 Ko e mena lahi ne lata ia tautolu ke omaoma ke he fakaohoohoaga he agaga tapu, kua peehi mai e Paulo he magaaho ne vagahau a ia ke ‘fekafekau ke he agaga.’ (Roma 7:6) Ke he fakaveaga he tua ha lautolu ke he poa lukutoto ha Iesu, nukua fakatokanoa mai e tau Kerisiano he pule he agahala ti kua “mamate” ke he tau tutuaga fakamua ko e tau fekafekau he agahala. (Roma 6:2, 11) Ko lautolu ne mamate ke he puhala pihia kua moui agaia ni, ti he mogonei kua ataina ke mumui ki a Keriso ko e ‘tau fakatupatupa ke he tututonu.’—Roma 6:18-20.
Ko e Hikiaga Mahaki
6. Ko e heigoa e tau hikihikiaga ne fakafita ki ai a lautolu ne ‘fakatupatupa ke he tututonu’?
6 Ko e hikiaga mai he “tau fekafekau he hala” ke fekafekau ke he Atua ko e ‘tau fakatupatupa ke he tututonu’ kua lahi mahaki moli. Hagaao ke he falu ne fakafita ke he hiki pihia, ne tohia e Paulo: ‘Kua koukou tuai a mutolu, kua fakatapu tuai a mutolu, kua talahaua tututonu a mutolu ke he higoa he Iki ko Iesu, ke he Agaga foki he Atua ha tautolu.’—Roma 6:17, 18; 1 Korinito 6:11.
7. Ko e ha ne aoga ai ke moua e onoonoaga ha Iehova ke he tau mena?
7 Ke fakafita ke he hikiaga mitaki pihia, kua lata fakamua ia tautolu ke ako hagaao ke he onoonoaga ha Iehova ke he tau mena. He tau senetenari i tuai, ne liogi fakamakamaka e salamo ko Tavita ke he Atua: “Iehova na e, kia fakailoa mai kia au hāu a tau puhala . . . Kia takitaki e koe au ke he mena moli mai ia koe, mo e fakaako mai kia au.” (Salamo 25:4, 5) Ne fanogonogo a Iehova ki a Tavita, mo e maeke foki ia Ia ke tali e tau liogi pihia ma e tau fekafekau he vaha fou nei hana. Ha kua mea mo e tapu e tau puhala he Atua mo e kupu moli hana, ko e manamanatu fakahokulo ki ai ka lagomatai a tautolu kaeke kua kamatamata a tautolu ke fakamakona e tau manako kelea he tino.
Ko e Matagahua Aoga he Kupu he Atua
8. Ko e ha kua lata lahi ai ke fakaako e tautolu e Tohi Tapu?
8 Ko e Kupu he Atua, ko e Tohi Tapu, ko e mena tupu mai he agaga hana. Ti, ko e taha puhala aoga lahi ke toka e agaga ia ke gahuahua ia tautolu ko e totou mo e fakaako e Tohi Tapu—he tau aho oti ka maeke. (1 Korinito 2:10, 11; Efeso 5:18) He fakapuke e manamanatuaga mo e loto ha tautolu aki e tau kupu moli mo e tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu, ka lagomatai a tautolu ke totoko mau ke he tau kamatamataaga he tuaga fakaagaga ha tautolu. E, he magaaho ka mafuta hake e tau kamatamata he mahani feuaki, kua maeke he agaga he Atua ke fakamanatu ki a tautolu e tau fakamanatuaga mo e tau fakaakoaga hataki he Tohiaga Tapu ka fakamalolo e fifiliaga ha tautolu ke fakatatai ke he finagalo he Atua. (Salamo 119:1, 2, 99; Ioane 14:26) Ha ko e mena ia, kua nakai fakavaia a tautolu ke mumui ke he puhala hehe.—2 Korinito 11:3.
9. Fakamalolo fefe he fakaakoaga he Tohi Tapu e fifiliaga ha tautolu ke fakatumau e fakafetuiaga ha tautolu mo Iehova?
9 He fakatumau e fakaako fakamoli mo e fakalotomatala ha tautolu ke he tau Tohiaga Tapu ha ko e lagomatai he tau tohi fakave ke he Tohi Tapu, kua fakaohooho he agaga he Atua e manamanatuaga mo e loto ha tautolu ti fakahokulo ai e fakalilifu ha tautolu ma e tau tutuaga ha Iehova. Ha tautolu a fakafetuiaga mo e Atua ko e mena ne mua he ha tautolu a moui. Ka fehagai mo e kamatamataaga, he manamanatu ko e fiafia fefe la ka fakalataha ke he gahua hehe, nukua nakai lata ke manatu mau ki ai. Ka ko e manako ne mua ha tautolu ke fakatumau e mahani fakamoli ki a Iehova. Ko e loto fakaaue malolo ma e fakafetuiaga ha tautolu mo ia, ne fakaohooho a tautolu ke totoko ha fifiliaga ka liga moumou po ke fakaoti e fakafetuiaga ia.
“Kua Lahi Ni Haku a Manako ke he Hāu a Fakatufono”
10. Ko e ha e omaoma ke he fakatufono ha Iehova kua aoga ke maeke ke loto ke he tau mena he agaga?
10 Kaeke ke loto a tautolu ke he tau mena he agaga, kua nakai kuenaia he iloilo ke he Kupu he Atua. Ne ha ha he Patuiki ko Solomona e maamaaga mitaki lahi he tau tutuaga a Iehova, ka e kaumahala a ia ke moui hagaao ki ai he magahala fakahiku he moui hana. (1 Tau Patuiki 4:29, 30; 11:1-6) Kaeke ke manamanatu fakaagaga a tautolu, to kitia e tautolu e lata ke nakai ni iloilo ke he mena ne talahau he Tohi Tapu ka e ke omaoma mo e loto katoa e fakatufono he Atua. Kakano he mena ia ke kumikumi fakamatafeiga e tau tutuaga ha Iehova mo e lali fakalahi ke muitua ki ai. Kua pehenei e aga he salamo. Ne lologo a ia: “Kua lahi ni haku a manako ke he hâu a fakatufono; kua manamanatu au ki ai ke he aho oti.” (Salamo 119:97) He magaaho ka manamanatu moli a tautolu ke muitua ke he fakatufono he Atua, kua omoi a tautolu ke fakatata e tau fua he mahani Atua. (Efeso 5:1, 2) He nakai lata ke lolelole ke he tau gahua hehe, ne fakakite e tautolu e fua he agaga, mo e manako ke fakafiafia a Iehova ka taute a tautolu ke haga tua ke he ‘tau gahua kelea he tino.’—Kalatia 5:16, 19-23; Salamo 15:1, 2.
11. Maeke fefe ia koe ke fakamaama ko e fakatufono ha Iehova ne fakahala e mahani faivao, kua eke mo puipui ki a tautolu?
11 Maeke fefe ia tautolu ke feaki e fakalilifu hokulo mo e fakaalofa ke he fakatufono ha Iehova? Taha puhala he kumikumi fakamitaki ke he aoga he fakatufono ia. Manamanatu ke he fakatufono he Atua ne fakakaupa e tau fakafetuiaga he mahani fakatane mo e fifine ke he fakamauaga ni mo e fakatapu e mahani feuaki mo e faivao. (Heperu 13:4) Ko e omaoma kia ke he fakatufono nei kua utakehe a tautolu mai he ha mena mitaki? To taute kia he Matua fakaalofa he lagi e fakatufono ke fofo ia tautolu taha mena aoga? Nakai pihia! Onoono la ke he mena ne tupu ke he tau momoui he tokologa ne nakai moui fakatatai ke he tau tutuaga mitaki ha Iehova. Kua fa mahani e tau fatu noa ke takitaki atu ke he tau fakatotama po ke liga hokotia atu ke he mau tuai mo e nakai fiafia. Tokologa ne feaki e tama mo e nakai fai tane po ke hoana. Mua atu, ko lautolu ne mahani feuaki kua fakatapakupaku ni e lautolu a lautolu ke he tau gagao pikitia he mahani fakatane mo e fifine. (1 Korinito 6:18) Mo e ka mahani feuaki e fekafekau ha Iehova, kua mamahi lahi e tau lauiaaga he manamanatuaga. He lali ke tatao hifo e tuina he manamanatu agahala ka fakatupu e tau mohe alafia he po mo e ita he manatuaga. (Salamo 32:3, 4; 51:3) Ti nakai kia maali, mogoia, kua fakahala he fakatufono ha Iehova e feuaki ke puipui aki a tautolu? Haia, kua ha ha moli ai e aoga lahi he fakatumau e mahani mea!
Liogi ma e Lagomatai ha Iehova
12, 13. Ko e ha ne lata ke liogi ka fakalavelave he tau manako agahala?
12 Kua lata moli ni e loto ke he tau mena he agaga ma e liogi mai he loto. Kua lata lahi ke ole ma e lagomatai he agaga he Atua, ha kua pehe a Iesu: “Kua iloa e mutolu ke uta e tau mena mitaki mo e tau fanau ha mutolu; ka e nakai kia mua e Matua ha mutolu ha ha he lagi ke foaki mai e Agaga Tapu kia lautolu ka ole atu ai kia ia.” (Luka 11:13) He liogi, maeke ia tautolu ke talahau e falanaki ha tautolu ke he agaga ma e lagomatai hagaao ke he tau loleloleaga ha tautolu. (Roma 8:26, 27) Kaeke mailoga e tautolu kua lauia a tautolu he tau manako po ke tau aga agahala, po ke kaeke tomatoma mai he taha katofia talitonu ki a tautolu e mena nei, kua pulotu ai ke talahau fakatonu e lekua ia he tau liogi ha tautolu mo e ole lagomatai ke he Atua ke kautu mai he tau manatu nei.
13 Maeke ia Iehova ke lagomatai a tautolu ke manamanatu fakahokulo ke he tau mena tonu, mea, mahani mitaki, mo e tau mena ke nava ki ai. Ti kua latatonu ha ia ke liogi ki a ia ke takitaki he ‘monuina mai he Atua’ e tau loto mo e tau manatu ha tautolu! (Filipi 4:6-8) Kia liogi ai a tautolu ma e lagomatai ha Iehova ke “tutuli e tututonu, mo e mahani Atua, mo e tua, mo e fakaalofa, mo e fakauka, mo e mahani molu.” (1 Timoteo 6:11-14) Mo e lagomatai he Matua ha tautolu he lagi, to nakai tupu e tau fakaatukehe mo e tau kamatamata ke nakai maeke ke taofi. Ka e, to fakamailoga e tau momoui ha tautolu he mafola mai he Atua.
Ua Fakahukia e Agaga
14. Ko e ha ne eke ai e agaga he Atua mo malolo ma e mena mea?
14 Kua fakagahuahua he tau fekafekau motua ha Iehova e fakatonuaga ha Paulo: “Ua tamate e mutolu e Agaga.” (1 Tesalonia 5:19) Ha ko e agaga he Atua ko e “Agaga kua tapu,” kua mea, tavana, mo e kua tapu ai. (Roma 1:4) He magaaho ne gahuahua ki luga ha tautolu, kua eke e agaga ia mo malolo ma e mena tapu, po ke mea. Kua lagomatai ke fakatumau a tautolu he puhala mea he moui ne kua fakamailoga he omaoma ke he Atua. (1 Peteru 1:2) Ko e ha gahua kelea ne taute ka fakatikai e agaga ia, mo e moua ai e tau fua matematekelea lahi. Taute fefe?
15, 16. (a) Liga to fakahukia fefe e tautolu e agaga he Atua? (e) Maeke fefe ia tautolu ke kalo kehe mai he fakahukia e agaga ha Iehova?
15 Kua tohia e Paulo: “Aua . . . neke fakahukia e Agaga Tapu he Atua, kua fakamau fakamailoga ai a mutolu ia ia ato hohoko ke he aho ke fakamomoui ai.” (Efeso 4:30) Ne fakakite he tau Tohiaga Tapu e agaga he Atua ko e fakamau fakamailoga, po ke ‘fakamoliaga,’ ma e tau Kerisiano fakauku ne tua fakamoli. Ko e moui nakai mate a ia he lagi. (2 Korinito 1:22; 1 Korinito 15:50-57; Fakakiteaga 2:10) Maeke he agaga he Atua ke takitaki e tau tagata ne fakauku mo e tau hoa ha lautolu ne ha ha ai e amaamanakiaga he lalolagi ke he moui tua fakamoli mo e maeke ke lagomatai a lautolu ke kalo mai he tau gahua agahala.
16 Ne hataki e aposetolo hagaao ke he tau hagahaga ke fatipiko, kaiha, mahani fakama, mo e falu mena foki. Kaeke fakaata e tautolu ni a tautolu ke tafea atu ke he tau mena pihia, kua totoko tuai a tautolu ke he fakatonuaga mai he agaga he Kupu he Atua. (Efeso 4:17-29; 5:1-5) Ke he taha mena ni, kua liga fakahukia e tautolu e agaga he Atua, mo e taha mena ni a ia kua lata ia tautolu ke kalo mai ai. Ma e mena ia, ka kamata taha ia tautolu ke fakaheu e fakatonuaga he Kupu ha Iehova, liga to kamata a tautolu ke feaki e tau aga po ke tau mahani ka fua mai e agahala pauaki mo e galo katoatoa ai e fiafia faka-Atua. (Heperu 6:4-6) Pete kua liga nakai putoia a tautolu ke he agahala he mogonei, liga ha ne takitaki atu a tautolu ke he fahi ia. He o kehe tumau mai he takitakiaga he agaga, to fakahukia ai e tautolu. Kua totoko mo e fakahukia foki e tautolu a Iehova, ko e punaaga he agaga tapu. Ha ko lautolu ne fakaalofa ke he Atua, kua nakai manako a tautolu ke taute e mena ia. Ka kia liogi a tautolu ma e lagomatai ha Iehova ke nakai fakahukia e tautolu e agaga hana, ka e ta mai e lilifu ke he higoa tapu hana mo e fakatumau ke loto ke he tau mena he agaga.
Fakatumau ke Loto Ke he Tau Mena he Agaga
17. Ko e heigoa falu foliaga fakaagaga ka liga fakatokatoka e tautolu, mo e ko e ha ne pulotu ke gahua ke moua e tau mena ia?
17 Ko e puhala mitaki lahi ma tautolu ke fakatumau ke loto ke he tau mena he agaga ko e fakatokatoka e tau foliaga fakaagaga mo e gahua ke moua e tau mena ia. Ti falanaki ni ke he tau manako mo e tau tutuaga ha tautolu, liga kia putoia ke he foliaga ha tautolu ke fakaholo ki mua e aga fakaako ha tautolu, fakalahi e fakalataha ha tautolu he gahua fakamatala, po ke foli atu ke he tau kotofaaga he fekafekauaga, tuga e fekafekauaga paionia tumau, gahua he Peteli, po ke gahua misionare. To fakapuke he mena nei e tau loto ha tautolu aki e tau mena fakaagaga mo e to lagomatai a tautolu ke totoko ke he tau lolelole fakatagata ha tautolu po ke fakaohooho he tau foliaga fakatino mo e tau manako nakai mai he Tohi Tapu ne holofa ke he fakatokatokaaga nei. Ko e puhala pulotu moli anei, ha kua hataki e Iesu: “Aua neke tanaki e mutolu e tau koloa ma mutolu ke he lalolagi, ha ha i ai e moko mo e pala ke fakaoti ai, ha ha i ai foki e tau tagata kaiha ke keli atu mo e kaiha ai. Ka kia tanaki e mutolu e tau koloa ma mutolu ke he lagi, nakai ha ha i ai e moko mo e pala ke fakaoti ai, nakai ha hai ai foki e tau tagata kaiha ke keli atu mo e kaiha ai. Ha ko e mena ha i ai ha mutolu a tau koloa, ha ha i ai foki mo e tau loto ha mutolu.”—Mataio 6:19-21.
18. Ko e ha ne aoga lahi ai ke fakatumau ke loto ke he tau mena he agaga he tau aho fakahiku nei?
18 Ke loto ke he tau mena he agaga mo e tatao hifo e tau manako fakalalolagi ko e puhala pulotu moli he “tau aho fakamui” nei. (2 Timoteo 3:1-5) Ha ko e mena “ha ne mole atu . . . e lalolagi katoa mo e hana tau manako lahi; ka ko e tagata kua eke e finagalo he Atua to tumau a ia tukulagi.” (1 Ioane 2:15-17) Ke fakatai ki ai, kaeke tutuli he Kerisiano fuata e foliaga he fekafekauaga tumau, liga to eke e mena nei mo fakaohoohoaga he magahala he tau tau paleko he vaha fuata. Ka fakaohooho ai ke fakahui, to iloa maali he tagata pihia e mena ne manako a ia ke taute he fekafekauaga ha Iehova. To kitia he tagata fakaagaga pihia kua nakai pulotu, po ke goagoa, ke fakatikai e tau foliaga fakaagaga ma e tau tutuliaga fakatino po ke ha fakafiafia ne mavehe ke foaki he agahala. Manatu e tagata fakaagaga ko Mose ne “fifili e ia e matematekelea fakalataha mo e tau tagata he Atua, ka e nakai ko e fiafia ke he hala kua mole vave.” (Heperu 11:24, 25) Pete he fuata po ke fuakau, kua taute e tautolu e fifiliaga pihia he magaaho ka loto a tautolu ke he tau mena he agaga nakai ke he tino agahala.
19. Ko e heigoa e tau aoga ka moua e tautolu ka fakatumau a tautolu ke loto ke he tau mena he agaga?
19 “Ko e loto ke he tau mena he tino ko e faitaua ia ke he Atua,” ka ko e “loto ke he tau mena he Agaga, ko e moui haia mo e mafola.” (Roma 8:6, 7) Ka fakatumau a tautolu ke loto ke he tau mena he agaga, to iloa e tautolu e mafola homo ue atu. To puipui katoatoa e tau loto mo e tau manamanatu ha tautolu mai he tau fakaohoohoaga he tuaga agahala ha tautolu. To maeke ia tautolu ke totoko ke he tau kamatamata ke taute e mena hehe. Mo e to ha ha ia tautolu e lagomatai faka-Atua ke lagomatai ke fehagai mo e tau taufetului he vahaloto he tino mo e agaga.
20. Ko e ha kua iloa moli e tautolu kua maeke ke kautu ke he totoko he vahaloto he tino mo e agaga?
20 He fakatumau ke loto ke he tau mena he agaga, kua fakamau e tautolu e matutakiaga aoga lahi mo Iehova, ko e punaaga he moui mo e agaga tapu. (Salamo 36:9; 51:11) Ha ne taute e Satani ko e Tiapolo e tau mena oti ke moumou aki e fakafetuiaga ha tautolu mo Iehova ko e Atua. Kua lali a lautolu ke pule ke he tau manamanatuaga ha tautolu, he iloa ka mahala a tautolu ki ai, to fakahiku ai ke takitaki atu ke faitaua mo e Atua mo e ke mate. Ka kua maeke ia tautolu ke kautu mai he totokoaga he vahaloto he tino mo e agaga. Ko e mena ia ne fakafita ki ai a Paulo, he tohia hagaao ke he hana ni a totokoaga, ne huhu a ia: “Ko hai kia ke laveaki au mai he tino he mate nai?” Ti, fakakite kua maeke ke laveaki mai, ne talahau e ia: “Kua fakaaue atu au ke he Atua, ha ko Iesu Keriso ha tautolu a Iki.” (Roma 7:21-25) Kua lata foki ia tautolu ke fakaaue ke he Atua he puhala ia Keriso he foaki e puhala ke fehagai mo e tau lolelole fakatagata mo e loto ke he tau mena he agaga fakalataha mo e amaamanakiaga homo ue atu he moui tukulagi.—Roma 6:23.
Manatu Nakai e Koe?
• Ko e heigoa e kakano ke loto ke he tau mena he agaga?
• Maeke fefe ia tautolu ke toka e agaga ha Iehova ke gahuahua ki a tautolu?
• Fakamaama ko e ha, he tau totokoaga ha tautolu ke he agahala, ne aoga lahi ke fakaako e Tohi Tapu, ke omaoma ke he fakatufono ha Iehova, mo e ke liogi ki a ia.
• Maeke fefe he fakatokatoka e tau foliaga fakaagaga, ke fakatumau a tautolu ke he puhala he moui?
[Tau Huhu he Fakaakoaga]
[Fakatino he lau 14]
Lagomatai he fakaakoaga he Tohi Tapu a tautolu ke totoko mau ke he tuaga fakaagaga ha tautolu
[Fakatino he lau 15]
Kua mitaki ke liogi ma e lagomatai ha Iehova ke kautu mai he tau manako agahala
[Tau Fakatino he lau 16]
Maeke he tau foliaga fakaagaga ke lagomatai a tautolu ke fakatumau ke loto ke he tau mena he agaga