Aua Eke mo Tau Tagata Fanogonogo Fakanimonimo
Aua Eke mo Tau Tagata Fanogonogo Fakanimonimo
“Kia eke a mutolu mo tau tagata omaoma ke he kupu, ka e aua neke fanogonogo hokoia ki ai, ke fakahehe ai e mutolu a mutolu.”—IAKOPO 1:22.
1. Ko e heigoa e tau mana nukua monuina e tau tagata ha Isaraela i tuai ke kitia mata?
“NAKAI NIMO,” ko e tau kupu mitaki ke fakamaama aki e tau mana ne taute e Iehova i Aikupito i tuai. Kua igatia ke ofoofogia lahi e tau Malaia Hogofulu. Ne mui atu ke he tau mena nei e laveakiaga ofogia he tau tagata Isaraela he vevehe ua e tau vai he Tahi Kula. (Teutaronome 34:10-12) Ane mai ko koe taha ne kitia mata e tau mena tutupu nei, kua amanaki ni to nakai nimo e koe a Ia ne taute a lautolu. Pete ia, ne lologo e salamo: “Kua nimo [he tau Isaraela e] Atua ko e ha lautolu a fakamoui, ko ia ne eke e tau mena lalahi i Aikupito. Ko e tau mana ke he motu a Hamo, mo e tau mena matakutakuina ke he Tahi Kula.”—Salamo 106:21, 22.
2. Fakakite he heigoa ko e fakaaueaga ha Isaraela ma e tau gahua malolo he Atua kua moui ku?
2 He mole e o atu ke he taha fahi he Tahi Kula, “ti matakutaku ai [a Isaraela] kia Iehova; ti tua a lautolu kia Iehova.” (Esoto 14:31) Ne matutaki e tau tagata Isaraela ki a Mose ke uhu e lologo kautu ki a Iehova, mo e fakalataha foki a Miriama mo e falu fifine he ta e tau topa mo e koli. (Esoto 15:1, 20) E, kua nava lahi e tau tagata he Atua ke he tau gahua malolo ha Iehova. Ka ko e loto fakaaue ha lautolu ki a Ia ne taute e tau gahua nei kua moui ku. Ti nakai leva he mole atu, ne tokologa ia lautolu ne tuga kua matematekelea ke he loto nimo. Ne eke a lautolu mo tau tagata loma mo e gugu ki a Iehova. Ko e falu kua fakafita ke he tapuaki tupua mo e mahani feuaki.—Numera 14:27; 25:1-9.
Ko e Heigoa ka Fakanimonimo Aki a Tautolu?
3. Ha ko e foliga nakai mitaki katoatoa ha tautolu, ko e heigoa ka liga nimo ia tautolu?
3 Ko e kaumahala he tau Isaraela ke loto fakaaue kua uka moli ke maama. Pete ia, liga to tupu foki e mena ia ki a tautolu. Moli, nakaila kitia mata ia e tautolu e tau mana faka-Atua pihia. Ka e, he ha tautolu a fakafetuiaga mo e Atua, kua ha ha ai e tau magaaho ne nakai nimo. Liga manatu he falu ia tautolu e magaaho ne talia e tautolu e kupu moli mai he Tohi Tapu. Liga putoia ke he falu magaaho fiafia e tau liogi tukulele ha tautolu ki a Iehova mo e papatisoaga ha tautolu ke he vai ke eke mo tau Kerisiano moli. Tokologa ia tautolu nukua fioia e lima lagomatai ha Iehova he falu a magahala he ha tautolu a moui. (Salamo 118:15) Mua atu, he puhala he matulei he Tama he Atua, ko Iesu Keriso, ne moua e tautolu e amaamanakiaga he fakamouiaga. (Ioane 3:16) Pete he pihia, ha ko e foliga nakai mitaki katoatoa ha tautolu, he magaaho ka fehagai mo e tau manako hehe mo e tau fakaatukehe he moui, liga mukamuka lahi foki ia tautolu ke nimo e tau mena mitaki ne taute e Iehova ma tautolu.
4, 5. (a) Hataki fefe e Iakopo hagaao ke he hagahagakelea he eke mo tagata fanogonogo fakanimonimo? (e) Fakagahua fefe e tautolu e fakataiaga ha Iakopo ke he tagata mo e fakaata?
4 I loto he tohi hana ke he tau katofia Kerisiano, ne hataki mai e matakainaga ha Iesu, ko Iakopo, hagaao ke he hagahagakelea he eke mo tau tagata fanogonogo fakanimonimo. Ne tohia e ia: “Kia eke a mutolu mo tau tagata omaoma ke he kupu, ka e aua neke fanogonogo hokoia ki ai, ke fakahehe ai e mutolu a mutolu. Ka fanogonogo taha ke he kupu ka e nakai oma ki ai, kua lata e tagata ia mo e tagata kua kitekite ke he hana mata ni ke he fakaata, ha ko e mena kua kitekite atu a ia kia ia, ti fano kehe ai mo e nimo agataha ia ia po ke fefe e mata hana.” (Iakopo 1:22-24) Ko e heigoa e kakano ha Iakopo he tau kupu ia?
5 He mamatike hake a tautolu he mogo pogipogi, fa mahani a tautolu ke fakaata ke kitia ko e heigoa ka tauteute ke he fofoga ha tautolu. He fakafita a tautolu ke he tau gahua kehekehe mo e manamanatu ke he falu mena foki, kua nakai manamanatu a tautolu ke he mena ne kitia e tautolu he fakaata. Maeke e mena nei ke tupu foki ke he puhala fakaagaga. He onoono a tautolu ki loto he Kupu he Atua, lata ia tautolu ke fakatai a tautolu mo e mena ne amanaki mai e Iehova ki a tautolu. Ati fehagai ai a tautolu mo e tau lolelole ha tautolu. Ko e iloaaga nei ka lata ke omoi aki a tautolu ke taute e tau hikiaga ke he tau aga fakatagata ha tautolu. Ka e he fakafita a tautolu ke he tau gahua he tau aho takitaha mo e fetului mo e tau mena vihi ha tautolu, maeke ia tautolu ke nakai manamanatu hagaao ke he tau mena fakaagaga. (Mataio 5:3; Luka 21:34) Tuga kua nimo e tautolu e tau gahua fakaalofa he Atua ma tautolu. Kaeke tupu e mena nei, kua mukamuka a tautolu ke moua e tau manamanatu agahala.
6. Ko e heigoa e manatu faka-Tohiaga Tapu ka lagomatai a tautolu ke nakai nimo e kupu ha Iehova?
6 I loto he tohi omoi agaga fakamua hana ke he tau Korinito, ne hagaao e aposetolo ko Paulo ke he tau Isaraela loto nimo he tutakale. Tuga he moua he tau Kerisiano he senetenari fakamua e aoga mai he tau kupu ha Paulo, he liu manamanatu ke he mena ne tohia e ia ka lagomatai a tautolu ke aua nimo e kupu ha Iehova. Kia onoono atu ai a tautolu ke he 1 Korinito 10:1-12.
Tiaki e Tau Manako Lahi he Lalolagi
7. Ko e heigoa e fakamoliaga maaliali he fakaalofa ha Iehova ne moua he tau Isaraela?
7 Ko e mena ne talahau e Paulo hagaao ke he tau Isaraela kua eke mo hatakiaga ma e tau Kerisiano. Fakavalavala mai, ne tohia e Paulo: “Ko e tau matakainaga na e, ne loto au ke iloa e mutolu, ha ha i lalo he aolagi e tau tupuna oti ha tautolu, mo e o age a lautolu oti ke he tahi, mo e papatiso a lautolu oti kia Mose ke he aolagi mo e tahi.” (1 Korinito 10:1-4) Kua kitia he tau tagata ha Isaraela he vaha a Mose e tau fakakiteaga ne mua he malolo he Atua, pihia foki e aolagi fakatupou mana ne takitaki a lautolu he aho mo e lagomatai a lautolu ke hao mai he puhala he Tahi Kula. (Esoto 13:21; 14:21, 22) E, ne moua he tau Isaraela ia e fakamoliaga maaliali he fakaalofa ha Iehova ma lautolu.
8. Ko e heigoa e tau fakahikuaga he loto nimo fakaagaga ha Isaraela?
8 “Ka e,” he lafi e Paulo, “nakai fiafia e Atua ke he falu ia lautolu ne tokologa; ha ko e mena ne tafola ai ha lalu a tau tino ke he tutakale.” (1 Korinito 10:5) Fakaalofa ha! Ne fakakaumahala he laulahi he tau Isaraela ne o mai i Aikupito na lautolu ke huhu atu ke he Motu he Maveheaga. Fakahala ai he Atua ha ko e nakai tua ha lautolu, ne mamate a lautolu he tutakale. (Heperu 3:16-19) Ko e heigoa kua maeke ia tautolu ke ako mai he mena nei? Ne pehe a Paulo: “Ne eke e tau mena ia mo tau fakamailoga kia tautolu, neke foli a tautolu ke he tau mena kelea, tuga ne foli e lautolu.”—1 Korinito 10:6.
9. Ne foaki fefe e Iehova ma e tau tagata hana, mo e fefe e aga he tau Isaraela?
9 Kua mahuiga e tau Isaraela ke fakatumau aki a lautolu ke manamanatu fakaagaga he tutakale. Ne huhu atu a lautolu ke he maveheaga mo Iehova mo e eke mo motu tukulele ki a ia. Mua atu foki, kua foaki ki a lautolu e gahua ekepoa, e faituga utafano mo matapatu he tapuakiaga, mo e fakaholoaga ke foaki e tau poa ki a Iehova. Ka kua nakai olioli ke he tau mena foaki fakaagaga nei, ne nakai fiafia a lautolu ke he tau mena ne foaki he Atua ma lautolu.—Numera 11:4-6.
10. Ko e ha kua lata ke manamanatu tumau a tautolu ke he Atua?
10 Nakai tatai mo e tau Isaraela he tutakale, kua fiafia e tau tagata ha Iehova he vaha nei ke he taliaaga he Atua. Ko e tau tagata takitokotaha mogoia, kua latatonu ke manamanatu tumau a tautolu ke he Atua. He taute pihia ka lagomatai a tautolu ke tiaki e tau manako fulukovi neke fakapulefu aki e onoonoaga fakaagaga ha tautolu. Kua lata ia tautolu ke fakamalolo ke “tiaki e tautolu e tau mahani hepehepe, katoa mo e tau manako lahi he lalolagi, ka kia nonofo fakalatalata a tautolu mo e tututonu katoa mo e mahani Atua ke he mouiaga nai.” (Tito 2:12) Ko tautolu ne fakalataha mo e fakapotopotoaga Kerisiano tali mai he vaha ikiiki, kua nakai lata ke manatu nukua fai mena mitaki ne galo ia tautolu. Ka mafuta hake e tau manatu pihia, kua lata ia tautolu ke manatu a Iehova mo e tau fakamonuina homo ue atu nukua tatanaki e ia ma tautolu.—Heperu 12:2, 3.
Omaoma Katoatoa ki a Iehova
11, 12. Maeke fefe e tagata ke hala he tapuaki tupua ka e nakai fakaheke e tau tupua ta?
11 Ne mai e Paulo taha hatakiaga foki ki a tautolu he magaaho ne tohia e ia: “Aua foki neke hufeilo ke he tau tupua, tuga e falu ia lautolu; tuga he tohi mai, Ne nonofo e motu o tagata ki lalo ke kai mena, mo e inu, ti tutu ai a lautolu ke koli.” (1 Korinito 10:7) Kua hagaao a Paulo ke he magaaho ne fakamakamaka e tau Isaraela ki a Arona ke taute e punua povi auro. (Esoto 32:1-4) Pete ni to nakai amanaki a tautolu ti tapuaki tupua, ka kua maeke ia tautolu ke eke mo tau tagata tapuaki tupua ka fakaata e tau manatu fulukovi ha tautolu ke fakalavelave a tautolu he tapuaki ki a Iehova mo e loto katoa.—Kolose 3:5.
12 He taha magaaho foki, ne tohia a Paulo hagaao ke he falu ne tupetupe lahi ni ke he tau koloa tino nakai ke he tau mena fakaagaga. Hagaao ki a lautolu ne ‘kua o mo fi ha lautolu e satauro a Keriso,’ ne tohia e ia: “Ko e malaia, ko e fakahikuaga ha lautolu haia; ko e manava, ko e atua ha lautolu haia.” (Filipi 3:18, 19) Ko e mena ne tapuaki a lautolu ki ai nakai ko e tupua ta, ka ko e manako ha lautolu ma e tau mena he tino. Moli, nakai hehe e tau manako oti. Ne tufuga e Iehova a tautolu ke olioli e tau fakafiafiaaga kehekehe. Ka ko lautolu ne tuku e fakafiafia ki mua he fakafetuiaga ha lautolu mo e Atua nukua eke moli mo tau tagata tapuaki tupua.—2 Timoteo 3:1-5.
13. Ko e heigoa kua maeke ia tautolu ke ako mai he fakamauaga he punua povi auro?
13 He mole he toka e lautolu a Aikupito, ne taute he tau Isaraela e punua povi auro ke tapuaki ki ai. Ke lafi ke he hatakiaga ke he tapuaki tupua, ha ha ai taha fakaakoaga aoga lahi i loto he fakamauaga nei. Ne nakai omaoma e tau Isaraela ke he takitakiaga mahinohino mai ia Iehova. (Esoto 20:4-6) Pete ni ia, ne nakai taute pauaki a lautolu ke tiaki a Iehova ko e Atua ha lautolu. Ne ekepoa a lautolu ke he punua povi apa kula mo e ui e magaaho ia “ko e aho galue kia Iehova.” Ka ke he taha mena ni, ne fakahehe ne lautolu a lautolu he manatu to fakaheu he Atua e nakai omaoma ha lautolu. Ko e mena fakama lahi anei ki a Iehova, mo e fakaita lahi a ia.—Esoto 32:5, 7-10; Salamo 106:19, 20.
14, 15. (a) Ko e ha ne nakai fai kakano mitaki e tau Isaraela he eke mo tau tagata fanogonogo fakanimonimo? (e) Ka fakamalolo a tautolu ke nakai eke mo tau tagata fanogonogo fakanimonimo, ko e heigoa ha tautolu ka taute hagaao ke he tau poakiaga ha Iehova?
14 Ko e mena kehe lahi a ia ma e taha he Tau Fakamoli a Iehova ke fakalataha atu ke he lotu fakavai. Ha ha agaia ni he fakapotopotoaga, liga fakaheu he falu e takitakiaga ha Iehova ke he falu a puhala. Kua nakai fai kakano mitaki e tau tagata ha Isaraela ke eke mo tau tagata fanogonogo fakanimonimo. Ne logona e lautolu e tau Poakiaga Hogofulu ti kua ha ha ai foki he magaaho ne foaki age e Mose ki a lautolu e poakiaga he Atua: “Aua neke eke e mutolu e tau atua ario ke lafilafi kia au, aua foki neke eke e mutolu e tau atua auro ma mutolu.” (Esoto 20:18, 19, 22, 23) Ka kua tapuaki agaia ni e tau Isaraela ke he punua povi auro.
15 Kua nakai fai kakano mitaki foki a tautolu ka eke a tautolu mo tau tagata fanogonogo fakanimonimo. I loto he tau Tohiaga Tapu, kua ha ha ia tautolu e takitakiaga mai he Atua hagaao ke he tau puhala loga he moui. Ke fakatai ki ai, ne fakahala tonu he Kupu ha Iehova e matagahua ogo mena ka e nakai liuaki atu. (Salamo 37:21) Kua poaki ke he fanau ke omaoma ke he tau matua ha lautolu, mo e talifaki ke he tau matua tane ke feaki e fanau ha lautolu ke he “tau kupu fakamafana he Iki.” (Efeso 6:1-4) Kua hataki e tau Kerisiano nofo tokotaha ke mau “kia lata mo e Iki,” mo e tala age ke he tau fekafekau he Atua kua mau: “Kia eke e mutolu ke mitaki he fai hoana e tau tagata oti kana, mo e mohega foki kua nakai fakakelea; ka e fakahala he Atua e tau tagata feuaki mo e faivao.” (1 Korinito 7:39; Heperu 13:4) Kaeke fakamalolo a tautolu ke nakai eke mo tau tagata fanogonogo fakanimonimo, to omaoma fakalahi a tautolu ke he tau mena nei mo e falu takitakiaga mai he Atua mo e fakatatai atu ki ai.
16. Ko e heigoa e tau fakahikuaga he tapuaki ke he punua povi auro?
16 Ne nakai talia e Iehova e laliaga he tau Isaraela ke tapuaki ki a ia he puhala ni ha lautolu. Ko e mena ne tupu, toko 3,000 ne mamate, liga ni ha ko e totokoaga lahi ne taute e lautolu he tapuaki ke he punua povi auro. Ko e falu tagata taute hehe kua matematekelea he malaia mai ia Iehova. (Esoto 32:28, 35) Ko e fakaakoaga ha ia ma e ha tagata ne totou e Kupu he Atua ka e fifili ne lautolu ma lautolu e tau mena ne manako a lautolu ke omaoma ki ai!
‘Kia Fehola kehe he Feuaki’
17. Ko e magaaho fe ne hagaao e 1 Korinito 10:8 ki ai?
17 Taha puhala ne maeke he tau manako tino ke fakatupu e loto nimo fakaagaga kua fakakite e Paulo he magaaho ne talahau e ia: “Aua foki neke feuaki a tautolu, tuga ne falu ia lautolu ne feuaki, mo e mahaikava ke he aho taha ne uafulu e afe, ti tolu e afe.” (1 Korinito 10:8) Hanei kua hagaao a Paulo ke he mena tupu he tau Kelekele Tatai a Moapi he matahiku he 40 tau ne o hui a Isaraela he tutakale. Ne nakai la leva he moua he tau Isaraela e lagomatai ha Iehova ke kautu ke he tau motu he fahi uta a Ioritana, ka kua tokologa ne eke ke loto nimo mo e nakai fakaaue. He katofia he Motu he Maveheaga, kua fakaohooho a lautolu ke mahani feuaki mo e tapuaki kiva ha Paala-peoro. Kavi ke 24,000 ne fakaotioti, ti 1,000 a lautolu ko e tau takitaki.—Numera 25:9.
18. Ko e heigoa e mahani ka takitaki atu ke he mahani feuaki?
18 Kua talahaua mitaki e tau tagata ha Iehova he vaha nei ha ko e tokoluga he tau tutuaga mahani mitaki ha lautolu. Ka e he magaaho ne kamatamata aki e mahani feuaki, fai Kerisiano ne nakai manamanatu hagaao ke he Atua mo e hana tau matapatu fakaakoaga. Kua eke a lautolu mo tau tagata fanogonogo fakanimonimo. Fakamua, liga nakai putoia e mahani feuaki ke he kamatamata. Liga ko e manako ke kitekite e tau ata telefua, ke taute e tau faga kalahi fakagoagoa, po ke tutuli e feoakiaga tata mo lautolu ne lolelole ke he tau mahani mea. Ko e tau mena oti nei kua tataki e tau Kerisiano ke he tau mahani agahala.—1 Korinito 15:33; Iakopo 4:4.
19. Ko e heigoa e fakatonuaga faka-Tohiaga Tapu ka lagomatai a tautolu ke ‘fehola kehe he feuaki’?
19 Kaeke kamatamata ke taute e mahani feuaki, kua lata ia tautolu ke ua oti e manamanatu hagaao ki a Iehova. Ka kua lata ni ia tautolu ke muitua ke he tau fakamanatuaga he Kupu hana. (Salamo 119:1, 2) Ko e tau Kerisiano, laulahi ia tautolu kua fakamakamaka ke tumau ke he mahani mea, ka ke taute e mena tonu i mua he Atua kua lata ke taute tumau ai. (1 Korinito 9:27) Ke he tau Kerisiano i Roma, ne tohia e Paulo: “Ko e mena tuogo atu ha mutolu a omaoma ke he tau oti kana; ko e mena ia kua fiafia ai au ha ko mutolu; ka kua manako au ke iloilo a mutolu ke he tau mena mitaki, ka e goagoa ke he tau mena kelea.” (Roma 16:19) Tuga ni e 24,000 Isaraela ne fakaotioti ha ko e tau agahala ha lautolu, nakai leva to fakahoko ke he tau tagata mahani feuaki mo e falu tagata taute hehe e fakafiliaga velagia ha Iehova. (Efeso 5:3-6) Ti he nakai eke mo tau tagata fanogonogo fakanimonimo, mogoia, kua lata ia tautolu ke fakatumau ke ‘fehola kehe he feuaki.’—1 Korinito 6:18.
Fakaaue Tumau e Tau Foakiaga ha Iehova
20. Kamatamata fefe he tau Isaraela a Iehova, mo e ko e heigoa e fua?
20 Ko e tokologa he tau Kerisiano kua nakai mokulu ke he mahani feuaki. Pete ia, kua lata ia tautolu ke fakaeneene ke aua fakaata ni e tautolu a tautolu ke tutuli e puhala ne takitaki atu ke loma tumau ati fua mai e nakai fiafia faka-Atua. Ne tomatoma e Paulo a tautolu: “Aua foki neke fakahogohogo e tautolu a Keriso, tuga ne fakahogohogo he falu ia lautolu, ti mamate ai he tau gata. Aua foki neke loma a tautolu, tuga ne loma e falu ia lautolu, ti mamate kia ia ne pule ke kelipopo.” (1 Korinito 10:9, 10) Ne loma e tau Isaraela ki a Mose mo Arona—e, pihia foki ke he Atua—he gugu hagaao ke he manai ne foaki fakamana. (Numera 16:41; 21:5) Kua tote hifo kia e ita ha Iehova ke he loma ha lautolu mai he mahani feuaki ha lautolu? Fakakite mai he fakamauaga he Tohi Tapu ne tokologa e tau tagata loma ne kelipopo he tau gata. (Numera 21:6) He taha magaaho fakamua atu, molea e 14,700 he tau tagata loma ne fakaotioti. (Numera 16:49) Ti kia nakai kamatamata e tautolu e fakauka ha Iehova he nakai fakalilifu ke he tau foakiaga hana.
21. (a) Ko e heigoa e tomatomaaga ne omoi he agaga a Paulo ke tohi? (e) Hagaao ki a Iakopo 1:25, maeke fefe ia tautolu ke fiafia moli?
21 He tohi ke he tau katofia Kerisiano, ne fakahiku e ia e tohi he tau hatakiaga aki e tomatomaaga: “Ne hohoko e tau mena oti ia kia lautolu ke eke mo tau fakamailoga; kua tohi foki ke eke mo tomatomaaga ma tautolu kua hohoko mai ke he vaha ke fakahiku ai. Hanai, ko ia kua manatu kua tu a ia, kia fakaeneene a ia neke veli.” (1 Korinito 10:11, 12) Tatai mo e tau Isaraela, kua moua foki e tautolu e tau monuinaaga loga mai ia Iehova. Ka ke nakai tatai mo lautolu, kia nakai lagataha ke nimo mo e kaumahala a tautolu ke fakaaue ke he tau mena mitaki hane taute he Atua ma tautolu. He magaaho ka pehia a tautolu ha ko e tau fakaatukehe he moui, kia onoono atu a tautolu ke he tau maveheaga homo ue atu ne moua he Kupu hana. Kia manatu e tautolu e fakafetuiaga uho ha tautolu mo Iehova mo e fakatumau ke taute e gahua fakamatala he Kautu ne kotofa mai ki a tautolu. (Mataio 24:14; 28:19, 20) Ko e puhala pihia ka tamai e fiafia moli ki a tautolu, ha kua mavehe mai he tau Tohiaga Tapu: “Ko ia kua kikite ke he fakatufono kua katoatoa e mitaki ha i ai e tokanoaaga, mo e tumau ki ai, kua nakai fanogonogo fakanimonimo e tagata ia, ka kua eke e ia e gahua, to monuina e ia ke he hana omaoma.”—Iakopo 1:25.
To Tali Fefe e Koe?
• Ko e heigoa ka taute a tautolu ke eke mo tau tagata fanogonogo fakanimonimo?
• Ko e ha kua aoga lahi ke omaoma katoa ke he Atua?
• Maeke fefe ia tautolu ke ‘fehola kehe he feuaki’?
• Ko e heigoa e aga ha tautolu ke he tau foakiaga ha Iehova?
[Tau Huhu he Fakaakoaga]
[Fakatino he lau 9]
Nimo he tau Isaraela e tau gahua malolo ha Iehova ma lautolu
[Fakatino he lau 10]
Kua fakamalolo e tau tagata ha Iehova ke taofi mau e tokoluga he tau tutuaga mahani mitaki