Skip to content

Skip to table of contents

“Kia Kumi e Mafola mo e Tutuli ki Ai”

“Kia Kumi e Mafola mo e Tutuli ki Ai”

“Kia Kumi e Mafola mo e Tutuli ki Ai”

“Kaeke kua maeke ia mutolu, kia nonofo fakamitaki mo e tau tagata oti kana.”—ROMA 12:18.

1, 2. Ko e heigoa falu kakano ne nakai tumau e mafola ne taute he tagata?

MANAMANATU ke he fale nakai mao e fakaveaga, popo e tau akaufakalava, mo e talofe hifo e tuafale. To liga hiki atu nakai a koe ki ai mo e taute mo kaina hau? Liga nakai. Nakai maeke foki he vali fou ke hiki e fale kua nakai mao e talagaaga. Nakai leva, to liga malolo hifo ai.

2 Ko e ha mafola kua puna mai he lalolagi nei kua tuga e fale ia. Kua talaga ke he fakaveaga nakai mao—ko e tau maveheaga mo e tau matematekelea he tagata, kua “nakai ha i ai ha fakamouiaga.” (Salamo 146:3) Ko e fakamauaga i tuai ko e tau vala tala loloa he tau taufetoko he vahaloto he tau motu, tau matakau kehekehe, mo e tau magafaoa. Moli, kua ha ha i ai e tau magahala kuku he mafola, ka ko e mafola fefe? Ka felakutaki e ua e motu ti fakailoa e mafola ha ko e taha motu kua kaumahala po kua kitia tokoua he tau motu e nakai aoga he latau, ko e faga mafola fefe a ia? Ko e tau fevihiatiaaki, tau tuaha, mo e tau mahekeheke ne kamata e felakutaki kua ha ha agaia hinei. Ko e mafola nakai moli, kua nakai ko e mafola tukulagi.—Esekielu 13:10.

3. Ko e ha ne kehe ai e mafola he tau tagata he Atua mai he mafola ne taute he tau tagata?

3 Moha ia, ko e mafola kua kitia ke he lalolagi mavehevehe nei. I fe? Ke he tau tutaki ne mumui ke he tau tuaga hui ha Iesu Keriso, ko e tau Kerisiano moli ne omaoma ke he tau kupu ha Iesu mo e fifitaki hana puhala moui. (1 Korinito 11:1; 1 Peteru 2:21) Ko e mafola he vahaloto he tau Kerisiano moli he tau lanu, tau tuaga fakafiafia, mo e tau motu kehekehe kua moli ha kua puna mai he fakafetuiaga mafola kua moua e lautolu mo e Atua, nukua fakave ke he tua ha lautolu ke he lukutoto ha Iesu Keriso. Ko e mafola ha lautolu ko e mena fakaalofa mai he Atua, nakai ko e mena puhala mai he tau tagata. (Roma 15:33; Efeso 6:23, 24) Ko e fua haia he ha lautolu a omaoma ke he “Iki he mafola,” ko Iesu Keriso, mo e tapuaki ki a Iehova, “ko e Atua hana e fakaalofa mo e [“mafola,” NW].”—Isaia 9:6; 2 Korinito 13:11.

4. “Tutuli” fefe he Kerisiano e mafola?

4 Nakai hau noa e mafola ke he tau tagata nakai mitaki katoatoa. Ti, pehe a Peteru kua lata he tau Kerisiano takitokotaha “kia kumi e mafola mo e tutuli ki ai.” (1 Peteru 3:11) Taute fefe e tautolu e mena ia? Kua tuhi e perofetaaga tuai ke he tali. He tutala puhala mai ia Isaia, ne pehe a Iehova: “To fakaako e Iehova hau a fanau oti, ti lahi e [“mafola,” NW] he fanau hau.” (Isaia 54:13; Filipi 4:9) E, ko e mafola moli nukua hau ki a lautolu kua omaoma ke he tau fakaakoaga ha Iehova. Lafi ki ai, ko e mafola, fakalataha mo e ‘fakaalofa, fiafia, fakauka, totonu, mahani mitaki, tua, mahani molu, manako fakalatalata’ ko e tau fua he agaga tapu he Atua. (Kalatia 5:22, 23) Nakai olioli he taha kua nakai fakaalofa, nakai fiafia, nakai fakauka, nakai totonu, kelea, nakai fakamoli, favale, po ke nakai fai manako fakalatalata.

“Nonofo Fakamitaki mo e Tau Tagata Oti”

5, 6. (a) Ko e heigoa e kakano he loto mafola i loto he Tohi Tapu? (e) Lali e tau Kerisiano ke loto mafola mo hai?

5 Ne fakakakano e mafola ko e “tuaga tokolologo po ke fakahautoka.” Ko e fakamaamaaga pihia to lauia e tau tutuaga loga ne nakai taufetului ki ai. Maeke foki he tagata mate ke moua e milino! Ke fiafia e mafola moli, kua lata he taha ke nakai ni moua e tuaga mafola. He hana Lauga he Mouga, ne pehe a Iesu: “Fiafia a lautolu ne loto mafola, ha kua to ui a lautolu ko e ‘tau tama he Atua.’” (Mataio 5:9, NW) Kua tutala a Iesu ki a lautolu ka moua he magaaho fakamui ke eke mo tau tama fakaagaga he Atua mo e moua e moui nakai mate he lagi. (Ioane 1:12; Roma 8:14-17) Fakahiku ai, to eke e tau tagata tua fakamoli oti kua nakai moua e amaamanakiaga he lagi ka olioli e “tokanoaaga ha ha he monuina he fanau he Atua.” (Roma 8:21) Ko lautolu ne loto mafola ni ka moua e amaamanakiaga pihia. Kua hagaao mogoia e loto mafola he kakano faka-Tohiaga Tapu ke he fakatolomakiaga malolo he mafola, falu magaaho ke taute mafola ke he mena ne nakai ha ha ai fakamua.

6 Tokaloto ai e mena nei, manamanatu ke he tomatomaaga he aposetolo ko Paulo ke he tau Roma: “Kaeke kua maeke ia mutolu, kia nonofo fakamitaki mo e tau tagata oti kana.” (Roma 12:18) Nakai tala age a Paulo ke he tau Roma ke moua e tau tuaga totoka, pete ni to lagomatai ai. Kua fakamalolo e ia a lautolu ke taute e mafola. Mo hai? Mo e “tau tagata oti kana”—tau tagata he magafaoa, tau matakainaga Kerisiano, pihia mo lautolu ne nakai fakalataha ke he talitonu ha lautolu. Ne fakamalolo e ia e tau Roma ke taute mafola mo e falu ‘kaeke kua maeke ia lautolu.’ Nakai, ai manako a ia ki a lautolu ke fakahui e tau talitonu ha lautolu ma e mafola. Ka e he nakai lata ke totoko noa ke he falu, kua lata ke o atu a lautolu ki a lautolu mo e manamanatuaga mafola. Kua lata ke taute pihia he tau Kerisiano he fehagai a lautolu mo lautolu i loto po ko fafo he fakapotopotoaga. (Kalatia 6:10) He lautatai mo e mena nei, ne tohi e Paulo: “Kia fakamalolo a mutolu nakai noa ke he mena mitaki, ko e taha kia taha, katoa mo e tau tagata oti kana.”—1 Tesalonia 5:15.

7, 8. Fefe mo e ko e ha e mafola he tau Kerisiano ki a lautolu kua nakai fakalataha mo e tau talitonu ha lautolu?

7 Maeke fefe ia tautolu ke loto mafola mo lautolu kua nakai fakalataha ke he tau talitonu ha tautolu mo e liga totoko foki a lautolu? Taha e mena, kia fakamamao a tautolu he fakatata e aga fakatokoluga. Ma e fakatai, to nakai fai loto mafola ke tutala hagaao ke he falu he fakaaoga e tau kupu fakalialia. Kua fakakite e Iehova hana tau fakafiliaga ke he tau fakatokatokaaga mo e tau vahega, ka e nakai fai tonuhia a tautolu ke tutala hagaao ke he taha tagata ke tuga kua fita e fakahala a ia. Moli, nakai fakafili e tautolu e falu, pihia mo e tau tagata totoko ha tautolu. He mole e tala age ki a Tito ke fakatonu e tau Kerisiano i Kereta hagaao ke he tau fehagaiaga ha lautolu mo e tau tui ne mua, kua pehe a Paulo ke fakamanatu ki a lautolu “aua neke eke fakakelea ke he taha, aua neke fa taufetoko, kia totonu, mo e fakakite e mahani molu ni ke he tau tagata oti kana.”—Tito 3:1, 2.

8 Ke loto mafola mo lautolu kua nakai fakalataha ke he tua ha tautolu kua hokotia atu ke fakamalolo e falu ke he kupu moli. Moli, nakai feaki e tautolu e tuaga kapitiga kua “kelea ai e tau mahani mitaki.” (1 Korinito 15:33) Ka e maeke agaia a tautolu ke mahani mitaki, ti kua lata ia tautolu ke fakalilifu mo e totonu ke he tau tagata oti kana. Ne tohi e Peteru: “Kia mitaki ha mutolu a mahani ki mua he tau motu kehe, ko e mena kua kupu kelea ai kia mutolu tuga ne tau tagata mahani kelea a mutolu, ka kitekite a lautolu ke he tau gahua mitaki ha mutolu, ti fakaheke atu ai a lautolu ke he Atua ke he aho ke ahi mai ai.”—1 Peteru 2:12.

Loto Mafola he Fekafekauaga

9, 10. Ko e heigoa e fakafifitakiaga he fehagai mafola mo lautolu kua nakai talitonu ne fakatoka he aposetolo ko Paulo?

9 Ne talahaua e tau Kerisiano he senetenari fakamua ma e ha lautolu a malolo lahi. Ne nakai fakapehia e lautolu e fekau ha lautolu, ti ko e magaaho ne fehagai ai mo e totokoaga, ne fifili a lautolu ke omaoma ke he Atua ko e pule nakai ke he tau tagata. (Gahua 4:29; 5:29) Moha ia, nakai malokiloki e fakamalolo ha lautolu aki e hemu. Mailoga e talahauaga ha Paulo he magaaho ne fakatonu atu e ia hana tua ki mua he Patuiki ko Herota Akeripa II. Ne mahani tiki a Herota Akeripa mo e mahakitaga hana, ko Perenike. Pete ia, ne nakai amanaki a Paulo ke hataki a Akeripa ke he tau mahani. Ka e, ne fakakite e ia e tau manatu ne talia a laua ki ai, he fioia a Akeripa ke eke mo tagata pulotu ke he mahani faka-Iutaia mo e tagata talia e tau perofeta.—Gahua 26:2, 3, 27.

10 Kua nava fakavaia kia a Paulo ke he tagata kua foaki age ki a ia e tokanoaaga? Nakai. Ne muitua ni a Paulo ke he hana tomatomaaga mo e vagahau e mena moli. Ne moli oti e tau mena ne talahau e ia ki a Herota Akeripa. (Efeso 4:15) Ka ko e tagata taute mafola a Paulo ti iloa e ia e puhala ke ‘eke mo tau mena oti ke he tau tagata oti kana.’ (1 Korinito 9:22) Ko e foliaga hana ke fakatonu atu e tonuhia hana ke fakamatala hagaao ki a Iesu. Ko e faiaoga mitaki, ne kamata a ia ke talahau e mena ne talia tokoua e ia mo Akeripa. Ti lagomatai e Paulo e patuiki mahani kelea ia ke kitia e faka-Kerisiano ke he puhala mitaki.—Gahua 26:28-31.

11. Maeke fefe a tautolu ke eke mo tau tagata taute mafola ke he fekafekauaga ha tautolu?

11 Maeke fefe a tautolu ke taute mafola he fekafekauaga ha tautolu? Tuga a Paulo, kua lata ia tautolu ke fakamamao mai he taufetoko. Moli, ke he falu magaaho kua lata ia tautolu ke “talahau atu e kupu mo e nakai matakutaku,” he fakamalolo ke fakatonu atu e tua ha tautolu. (Filipi 1:14) Ka e laulahi he tau magaaho ko e matapatu foliaga ha tautolu ke fakamatala e tala mitaki. (Mataio 24:14) Ka kitia he tagata e kupu moli hagaao ke he tau finagalo he Atua, ti maeke ia ia mogoia ke utakehe e tau manatu fakavai fakalotu mo e fakamea e ia a ia mai he tau mahani nakai mea. Ke maeke ai, ko e mena ia, kua mitaki ke fakakite age e tau mena ka futiaki e tau tagata fanogonogo ha tautolu, he kamata aki e tau mena kua mahani auloa a tautolu mo lautolu ki ai. To totoko mogoia e amanakiaga ke fakaita e tagata, kaeke ke tutala fakailoilo ki ai, ati liga fanogonogo ke he fekau ha tautolu.—2 Korinito 6:3.

Tau Tagata Taute Mafola he Magafaoa

12. Ko e heigoa e tau puhala kua maeke ia tautolu ke eke mo tau tagata taute mafola he magafaoa?

12 Ne talahau e Paulo ko lautolu ne mau kua “moua a lautolu . . . he matematekelea ke he tino.” (1 Korinito 7:28) To tupu ai e tau mena uka kehekehe. Ko e taha he tau mena ia, to ha ha i ai he falu hoa mau e tau fekehekeheaki he taha magaaho. Fefe e puhala ke fakamafola aki e tau mena nei? Ke he puhala mafola. Ko e tagata taute mafola ka lali ke taofi e tupu he taufetoko. Fefe? Fakamua, he taofi e alelo. Ka fakaaoga e tau vagahau fakafiufiu mo e eke fakakelea, kua maeke moli e vala tote nei mo “mena kelea kua nakai mataofi kua puke namo ke he tau mena kona ke mamate ai.” (Iakopo 3:8) Kua fakaaoga he tagata taute mafola hana alelo ke ati hake nakai ke ulu ki lalo.—Tau Fakatai 12:18.

13, 14. Fakahao fefe e tautolu e mafola ka hehe e vagahau po ke ka tupetupe e tau logonaaga ha tautolu?

13 He nakai mitaki katoatoa, kua vagahau e tautolu he falu magaaho e tau mena ne tokihala a tautolu he magaaho fakamui. Ka tupu e mena nei, kia fakamafiti e fakatotoka—ke taute mafola. (Tau Fakatai 19:11; Kolose 3:13) Hola kehe mai he pehia he “taufetoko ke he tau kupu” mo e “taufetoko teao.” (1 Timoteo 6:4, 5) Ka e, ono matua ke he loto mo e lali ke maama e tau logonaaga he hoa hau. Ka vagahau e tau kupu vale ki a koe, kia tali totonu. Manatu ko e “tali totonu ke liliu kehe ai e ita.”—Tau Fakatai 15:1.

14 He falu magaaho, kua liga ke manamanatu a koe ke he tomatomaaga he Tau Fakatai 17:14: “Kia tiaki a e taufetoko ka e nakaila tupu ai e latau.” Fano kehe mai he tuaga vale. Magaaho fakamui, ka totoka hifo e tau logonaaga hau, to liga maeke a koe ke taute e mena vihi ke he puhala mafola. He falu mena, liga ke mitaki ke ui atu ke he leveki Kerisiano kua motua ma e lagomatai. Ko e iloaaga pihia mo e tau tagata tane fakaalofa kua maeke ke lagomatai hahau ka lutu e mafola he fakamauaga.—Isaia 32:1, 2.

Tau Tagata Taute Mafola he Fakapotopotoaga

15. Hagaao ki a Iakopo, ko e heigoa e aga kelea ne tupu ke he vahaloto he falu Kerisiano, ti ko e ha e aga ia ko e mahani he “lalolagi,” “tino,” mo e “tau temoni”?

15 Momoko ai, ko e falu Kerisiano he senetenari fakamua ne foaki e fakamoliaga he aga mahekeheke mo e taufetoko—ko e taha fahi he mafola. Ne pehe a Iakopo: “Ko e iloilo na, nakai hifo mai luga ia, ka e mai he lalolagi nai, ko e mena he tino mo e tau temoni. Ha ko e mena ha i ai e mahekeheke mo e taufetoko, ha i ai e fakaagitau mo e tau mena kelea oti kana.” (Iakopo 3:14-16) Kua talitonu falu ko e kupu Heleni ne fakaliliu “taufetoko” kua hagaao ke he foliaga lotokai, ko e manako lahi ke he tuaga. Ko e kakano mitaki ati fakamailoga ai e Iakopo ko e mena “he lalolagi nai, ko e mena he tino mo e tau temoni.” Tali mai he fakamauaga tala, ko e tau pule he lalolagi ne taufetoko, tuga e tau manu vale ne felatauaki. Ko e taufetoko moli ko e mahani he “lalolagi” mo e “tino.” Mai foki he “tau temoni.” Ko e aga fakavaia nei ne kitia fakamua he agelu hoge ke he pule ne fakatoka e ia a ia ke totoko ki a Iehova ko e Atua mo e eke mo Satani, ko e pule he tau temoni.

16. Fakakite fefe he falu Kerisiano he senetenari fakamua e aga tuga ia ha Satani?

16 Kua fakamafana e Iakopo e tau Kerisiano ke totoko e fakatupu he aga taufetoko, ha ko e mahala a ia he mafola. Ne tohi e ia: “Mai fe kia e tau tau mo e tau latau ha ia mutolu? nakai kia ko e mena hanai, mai he tau manako kelea ha mutolu kua tau ke he tau tino oti ha mutolu.” (Iakopo 4:1) Hanei, kua liga hagaao e “tau manako kelea” ke he manako lotokai ma e tau mena fakatino po ke manako ma e talahaua, pule, po ke omoomoiaga. Tuga a Satani, kua manako moli e falu he tau fakapotopotoaga ke matalahi ka e nakai “ko ia ne tote ue atu,” tuga he talahau e Iesu ke taute pihia he tau tutaki moli hana. (Luka 9:48) Ko e aga pihia kua fofo e mafola he fakapotopotoaga.

17. Maeke fefe e tau Kerisiano he vaha nei mo tau tagata taute mafola he fakapotopotoaga?

17 He vaha nei, kua lata ia tautolu ke totoko foki e aga ke he muhu koloa, mahekeheke, po ke foliaga teao. Kaeke ke eke a tautolu mo tau tagata taute mafola moli, to nakai logona e tautolu e tupetupe ka fai he fakapotopotoaga kua iloa lahi ke he falu gahua mai ia tautolu, po ke eke fakakelea a lautolu i mua he falu he kamatamata e tau logonaaga ha lautolu. Ka moua e tautolu e iloilo uho pihia, to nakai fakaaoga e tautolu ke taute a tautolu ke mua atu he falu, ke fakahihiga to tupu ni e fakapotopotoaga ha ko e ha tautolu a iloilo mo e puhala iloa mena. Ko e aga pihia kua fakatu e feveheveheaki; to nakai ta mai e mafola. Nakai fakakitekite he tau tagata taute mafola e tau taleni ha lautolu, ka e fakaaoga fakamitaki ai e lautolu ke fekafekau ke he tau matakainaga ha lautolu mo e ta mai e lilifu ki a Iehova. Kua mailoga lahi e lautolu he fakahikuaga, ko e fakaalofa—nakai ko e iloilo—kua kitia aki e Kerisiano moli.—Ioane 13:35; 1 Korinito 13:1-3.

‘Eke Hau a Tau Iki ke Mafola’

18. Maeke fefe e tau motua ke fakatolomaki e mafola he vahaloto ha lautolu ni?

18 Kua takitaki he tau motua he fakapotopotoaga ke taute mo tau tagata taute mafola. Ne talahau tuai e Iehova hagaao ke he hana tau tagata: “To eke foki e au hau a tau iki ke mafola, mo e hau a tau pule ke tututonu.” (Isaia 60:17) Lagotatai ai ke he tau kupu fakaperofeta nei, ko lautolu kua fekafekau ko e tau leveki Kerisiano kua gahua malolo lahi ke fakatolomaki e mafola he vahaloto ha lautolu mo e he fuifui mamoe. Taofi he tau leveki e mafola he vahaloto ha lautolu he fakatata e mafola mo e mitaki he “iloilo mai i luga.” (Iakopo 3:17) Mo e kehekehe e tau feakiaga mo e tau iloaaga he moui, to kehekehe ai e tau manatu he tau motua he fakapotopotoaga ke he falu magaaho. Kua kakano kia e mena nei kua nakai fai mafola a lautolu? Nakai pihia ka taute fakamitaki e tuaga ia. Ne fakakite fakamitaki he tau tagata taute mafola e tau manatu ha lautolu mo e fanogonogo fakalilifu ke he manatu he falu. He nakai fakamakamaka ke he hana ni a puhala, to manamanatu e tagata taute mafola ke he liogi ke he manatu he matakainaga hana. Ka nakai moumou ha matapatu fakaakoaga Tohi Tapu, ha ha i ai e lata ma e tau manatu kehekehe. Ka nakai talia e falu ki a ia, to hihiga mo e lalago he tagata taute mafola e fifiliaga he tokologa. To fakakite e ia a ia ke totonu. (1 Timoteo 3:2, 3) Kua iloa he tau leveki lotomatala ko e fakahao he mafola kua mua atu e aoga he nakai taute ke he puhala he tagata.

19. Eke fefe e tau motua mo tau tagata taute mafola he fakapotopotoaga?

19 Kua fakatolomaki he tau motua e mafola mo e tau tagata he fuifui mamoe he lalago a lautolu mo e nakai papa mao lahi ke he tau laliaga ha lautolu. Moli, he falu magaaho kua liga lata e falu mo e hikiaga. (Kalatia 6:1) Ka ko e gahua he leveki Kerisiano nakai matapatu ia ke he akonaki tumau. Fa mahani a ia ke foaki e nava. Kua tutuli e tau motua fakaalofa ke kitia e mitaki he falu. Kua loto fakaaue e tau leveki ke he gahua malolo he tau matakainaga Kerisiano, ti mauokafua a lautolu ko e fahia ni a ia kua foaki he tau matakainaga talitonu.—2 Korinito 2:3, 4.

20. Aoga fefe e fakapotopotoaga kaeke ke eke e tau tagata oti kana mo tau tagata taute mafola?

20 Ti, he magafaoa, he fakapotopotoaga, mo e fakafehagaiaga mo e falu ne nakai fakalataha ke he tua mo tautolu, kia lali a tautolu ke loto mafola, ke gahua ma e mafola. Ka feaki fakamakai e tautolu e mafola, to lafi e tautolu ke he fiafia he fakapotopotoaga. He magaaho taha, to puipui a tautolu mo e fakamalolo ke he tau puhala loga, ka kitia e tautolu he vala tala ka mui mai.

Manatu Nakai e Koe?

• Ko e heigoa e kakano ke loto mafola?

• Loto mafola fefe a tautolu ka fehagai mo lautolu nakai ko e Tau Fakamoli?

• Ko e heigoa falu puhala he feaki e mafola he magafaoa?

• Maeke fefe he tau motua ke fakatolomaki ki mua e mafola he fakapotopotoaga?

[Tau Huhu he Fakaakoaga]

[Fakatino he lau 23]

Fakamamao e tau tagata taute mafola mai he aga fakatokoluga

[Tau Fakatino he lau 24]

Ko e tau tagata taute mafola e tau Kerisiano he fekafekauaga, he kaina, mo e he fakapotopotoaga