Kia Moua e Loto kua Lata mo Iehova
Kia Moua e Loto kua Lata mo Iehova
“Ko e Atua na e, kia eke e koe e loto meā maku; mo e fakafou e loto mau ki loto ia au.”—SALAMO 51:10.
1, 2. Ko e ha ne kua lata ia tautolu ke manamanatu ke he loto ha tautolu?
KUA loa a ia mo e mata fulufuluola. He kitia a ia, ne nava lahi e perofeta ko Samuela ati manatu a ia kua fifili he Atua e tama tane uluaki nei ha Iese mo patuiki he mole a Saulo. Ka e fakapuloa e Iehova: “Aua neke kitekite a koe ke he . . . tino [he tama tane ia], po ke tokoluga he hana tino ha kua tiaki e au a ia. . . . Kua kitekite e tagata ke he tino, ka e kitekite a Iehova ke he loto.” Ne fifili ai e Iehova e tama tane fakamui a Iese, ko Tavita—‘tagata lata mo e hana loto.’—1 Samuela 13:14, fakatatai NW; 16:7.
2 Maeke he Atua ke totou e loto he tagata, tuga ne fakamaama e ia fakamui: “Ko au ko Iehova kua kumikumi ke he loto, kua kamatamata e au e tau manatu, kia ta atu e au ke he tau tagata takitokotaha ke lata mo e hana mahani, ke lata foki mo e tau fua he tau mena ne eke e ia.” (Ieremia 17:10) E, “ko Iehova, kua kamatamata ai e tau loto.” (Tau Fakatai 17:3) Ka ko e heigoa e loto he tagata ne kumikumi e Iehova? Mo e heigoa kua lata ia tautolu ke taute ke moua e loto ne lata mo ia?
“Ko e Tagata Galo he Loto”
3, 4. Ko e kakano fefe he kupu “loto” ne lahi e fakaaoga he Tohi Tapu? Talahau e tau fakataiaga.
3 Kua kavi afe e magaaho ne kitia e kupu “loto” he tau Tohiaga Tapu. Ke he laulahi, kua fakaaoga ai ke he kakano fakatai. Ke fakatai i ai, ne tala age a Iehova ke he perofeta ko Mose: “Tala age e koe ke he fanau a Isaraela, kia ta mai e lautolu e poa kia au; takitaha e tagata mo e mena kua makai ki ai hana a loto, ke talia mai ai e mutolu e poa haku.” Ti ko lautolu ne taute e tau poa kua “o mai ai a lautolu, ko lautolu oti kua omoi ki ai ha lalu tau loto.” (Esoto 25:2; 35:21) Maali ai, ko e taha vala he loto fakatai ko e omoiaga—ko e malolo ha ha he ke fakaohooho a tautolu ke gahuahua. Kua maeke foki he loto fakatai ha tautolu ke fakakite e tau loto manamanatu mo e tau logonaaga ha tautolu, ha tautolu a tau manako mo e tau ofania. Kua maeke he loto ke hufia he ita po ke puke he matakutaku, kapaletu he momoko po kua lahi e fiafia. (Salamo 27:3; 39:3; Ioane 16:22; Roma 9:2) Kua maeke ke fakaikaluga po ke fakatokolalo, fakaalofa po ke vihiatia.—Tau Fakatai 16:5; Mataio 11:29; 1 Peteru 1:22.
4 Hagaao ki ai, kua fa mahani e “loto” ke matutaki ke he omoiaga mo e tau loto manamanatu, ka ko e “manatu” kua hagaao ke he maamaaga. Kua lata ke maama pehenai e tau kupu nei ka kitia he tau kupu tohi i loto he tau Tohiaga Tapu. (Mataio 22:37; Filipi 4:7) Ka kua nakai kehekehe e loto mo e manatu. Ke tuga anei, ne fakamalolo age a Mose ke he tau Isaraela: “[Kia] fakamau ai ke he hau a loto, [po ke, “lata ke liu a koe ke manamanatu,” matahui tala NW] ko Iehova ko e Atua ni a ia.” (Teutaronome 4:39) Ke he tau tohikupu ne totoko ki a ia, ne pehe a Iesu: “Ko e heigoa e mena kua manamanatu kelea ai ha mutolu a tau loto?” (Mataio 9:4) Kua matutaki foki ke he loto e “loto matala,” “iloilo,” mo e “manamanatu.” (1 Tau Patuiki 3:12; Tau Fakatai 15:14; Mareko 2:6) Kua putoia ai e loto fakatai ke he ha tautolu a maamaaga—ha tautolu a tau manamanatuaga mo e ha tautolu a tau loto matala.
5. Ko e heigoa e kakano he loto fakatai?
5 Hagaao ke he taha talahauaga, ko e kakano he loto fakatai ko e “taha matapatu vala a ia, ko e logonaaga, ti kakano ai e ko e tagata i loto ne fakakite ni e ia a ia he tau gahua kehekehe hana, hana tau manako, tau ofania, tau loto manamanatu, tau manako hofihofi, tau finagalo, tau manatu, tau maamaaga, tau tuaha, hana pulotu, iloilo, makaka, hana tau taofiaga mo e hana ulu manamanatu mo e hana mataala.” Kua fakatata moli e mena ha ha i loto ia tautolu, “ko e tagata galo he loto.” (1 Peteru 3:4) Ko e mena haia ne kitia mo e kumikumi e Iehova. Ti liogi ai a Tavita: “Ko e Atua na e, kia eke e koe e loto meā maku; mo e fakafou e loto mau ki loto ia au.” (Salamo 51:10) To moua fefe e tautolu e loto mea?
“Kia Tokaloto” e Kupu he Atua
6. Ko e heigoa e tomatomaaga ne foaki e Mose ki a Isaraela he api a lautolu he Kelekele Tatai a Moapi?
6 He magaaho ne tomatoma ke he fanau a Isaraela ne fakapotopoto he Kelekele Tatai a Moapi fakamua to huhu atu a lautolu ke he Motu he Maveheaga, ne pehe a Mose: “Kia tokaloto ai e mutolu e tau kupu oti kua fakamatala atu ai e au kia mutolu ke he aho nai; ti poaki atu ai ke he ha mutolu a fanau, kia taofi ai e lautolu ke eke ai e tau kupu oti he fakatufono na.” (Teutaronome 32:46) Kua lata e tau Isaraela ke “fanogonogo fakamitaki.” (Knox) Ko e mahani lahi ke he tau poakiaga he Atua ka maeke laia ia lautolu ke fakaako atu ke he ha lautolu a fanau.—Teutaronome 6:6-8.
7. Ko e heigoa ne putoia he “tokaloto” ke he Kupu he Atua?
7 Ko e fakatufono uho ke moua aki e loto mea kua lata ke moua e iloilo tonu he finagalo mo e tau manako he Atua. Kua taha ni e punaaga he iloilo ia, ko e Kupu omoi he agaga he Atua. (2 Timoteo 3:16, 17) Pete ia, kua nakai lagomatai he iloilo ulu hokoia a tautolu ke moua e loto ke fakafiafia a Iehova. Ma e iloilo ke lauia moli e loto ha tautolu, kua lata ia tautolu ke ‘tokaloto e tautolu’ e tau mena ne ako e tautolu. (Teutaronome 32:46) Ka e taute fefe e mena nei? Ne fakamaama he salamo ko Tavita: “Kua manatu e au e tau aho ne aho mua; kua manamanatu e au ke he tau mena oti ne eke e koe; kua manamanatu e au e tau gahua he hāu a tau lima.”—Salamo 143:5.
8. Ko e heigoa e tau huhu nukua lata ia tautolu ke manamanatu ki ai he fakaako a tautolu?
8 Kua lata foki ia tautolu ke manamanatu fakahokulo atu ke he tau gahua a Iehova. Ka totou e tautolu e Tohi Tapu po ke tau tohi faka-Tohi Tapu, kua lata ia tautolu ke manamanatu ke he tau huhu tuga e: ‘Ko e heigoa ne fakaako mai he mena nei ki a au hagaao ki a Iehova? Ko e heigoa e tau fua a Iehova ne fakatata mai he mena nei ne kitia e au? Ko e heigoa ne fakaako mai he fakamauaga nei ki a au hagaao ke he tau mena ne manako mo e nakai manako a Iehova ki ai? Ko e heigoa e tau fua he muitua ke he puhala ne fiafia ki ai a Iehova he fakatatai atu ka muitua ke he puhala ne vihiatia e ia? Matutaki fefe e fakailoaaga nei ke he mena ne kua fita he iloa e au?’
9. Uho fefe e fakaako fakatagata mo e manamanatu fakahokulo?
9 Ne fakamaama e Lisa ne tolugofulu ma ua e tau he moui * e puhala ne loto fakaaue a ia ke he uho he fakaako mo e manamanatu fakahokulo: “He mole e papatiso haku he 1994, ne hakahakau lahi au ke he kupu moli ke kavi ua e tau. Ne fano au ke he tau feleveiaaga Kerisiano oti, foaki 30 ke he 40 e matahola he mahina he fekafekau he fonua, mo e feoaki mo e tau matakainaga Kerisiano. Ati kamata agataha au ke tafea kehe. Ne tomo muatua hifo au ti holitu e au e fakatufono he Atua. Ka e ala hake au mo e fifili ke fakamea e moui haku. Ko e fiafia ha ia haku he mailoga e Iehova e tokihala haku mo e liu talia au! Ti fa manamanatu au: ‘Ko e veli he ha au?’ Ko e tali ne hake tumau mai ko e tiaki e au e fakaakoaga mo e manamanatu fakahokulo. Kua nakai la hokotia e kupu moli he Tohi Tapu ke he loto haku. Mai he mogonei, to eke tumau e fakaakoaga mo e manamanatu fakahokulo mo vala aoga lahi he moui haku.” He tutupu hake a tautolu he iloilo ha tautolu ki a Iehova, mo e hana Tama, mo e hana Kupu, ko e latatonu ha ia ke toka e tautolu taha magaaho ke manamanatu fakamitaki!
10. Ko e ha ne mafiti ai ke toka taha magaaho ha tautolu ma e fakaakoaga fakatagata mo e manamanatu fakahokulo?
10 He lalolagi lavelave nei, ke moua e magaaho ke fakaako mo e manamanatu fakahokulo kua paleko moli. Pete ia, ko e tau Kerisiano he vaha nei kua tutu he tapitapi he Motu he Maveheaga homo ue atu—ko e lalolagi tututonu fou he Atua. (2 Peteru 3:13) Ko e tau mena tutupu fakalutukia, tuga e fakaotiaga ha ‘Papelonia Lahi’ mo e tau ha “Koku he motu a Makoku” ke he tau tagata ha Iehova, hane tata lahi mai mua. (Fakakiteaga 17:1, 2, 5, 15-17; Esekielu 38:1-4, 14-16; 39:2) Ko e heigoa ni i mua ka kamatamata e fakaalofa ha tautolu ma Iehova. Ti kua lata lahi he mogonei ke fakatau e tautolu e magaaho ke tokaloto e tautolu e Kupu he Atua!—Efeso 5:15, 16.
‘Taute Hau Loto ke Kumi e Kupu he Atua’
11. Fakatai fefe e loto ha tautolu ke he kelekele?
11 Kua fakatatai e loto fakatai ke tuga e kelekele ka to ai e tega he kupu moli. (Mataio 13:18-23) Kua fa mahani e kelekele ke feaki fakaeneene ke tupuolaola e akau. Ti fakatatai foki ke he loto kua lata ke feaki fakaeneene, po ke tauteute, ke mukamuka ke fanogonogo ke he Kupu he Atua. Ne “taute e Esera [ko e ekepoa] hana loto ke kumi ke he fakatufono a Iehova mo e eke ai.” (Esera 7:10) Tauteute fefe mogoia e tautolu e loto ha tautolu?
12. Ke moua e loto kua lata mo Iehova, ko e heigoa kua lata ia tautolu ke taute?
12 Ko e tauteuteaga mitaki lahi he loto ka kumi e tautolu e Kupu he Atua ke liogi mai he loto. Ko e tau feleveiaaga Kerisiano he tau tagata tapuaki moli kua hafagi mo e fakaoti aki e liogi. Ko e lata ha ia ke kamata e tautolu e tau fakaako Tohi Tapu fakatagata oti aki e liogi fakamakai ti fakatumau ke liogi foki he magahala he fakaakoaga ha tautolu!
13. Ke moua e loto ke lata mo Iehova, ko e heigoa kua lata ia tautolu ke taute?
13 Kua lata e loto fakatai ke tauteute ke tuku kehe e tau manatu tuai. Kua nakai mahalo e tau takitaki lotu he vaha a Iesu ke taute e mena nei. (Mataio 13:15) He taha fahi, ko e matua fifine ha Iesu, ko Maria, ne manamanatu “ke he hana loto” ne fakave ke he tau kupu moli ne kua logona e ia. (Luka 2:19, 51) Ne eke a ia mo tutaki tua fakamoli ha Iesu. Ko Litia a Tuataira ne fanogonogo ki a Paulo, mo e “vevete he Iki hana loto kia hagao mai.” Ne eke foki a ia mo tagata talitonu. (Gahua 16:14, 15) Kia nakai fakamakamaka a tautolu ke he tau manatu fakatagata po ke kuku mau e tau fakaakoaga noa. Ka kia lata ia tautolu ke fakamakai ke “talahaua e fakamoli ke he Atua, ka ko e pikopiko ke he tau tagata oti.”—Roma 3:4.
14. Maeke fefe ia tautolu ke tauteute e loto ha tautolu ke fanogonogo he tau feleveiaaga Kerisiano?
14 Ke tauteute e loto ke fanogonogo he tau feleveiaaga Kerisiano kua mahomo atu e aoga. Liga kua uta kehe he tau fakalavelave e fanogonogoaga ha tautolu mai he mena ne talahau. Kua tote e fakaohooho he tau kupu ne lauga ki a tautolu kaeke tupetupe a tautolu ke he tau mena ne tutupu he aho po kua kapaletu hagaao ke he tau mena a pogi. Kua lata ia tautolu ke mautali fakalahi ke fanogonogo mo e fakaako ane mai ke moua e tautolu e aoga he tau mena ne talahau. Ko e tau aoga ha ia ka moua e tautolu kaeke fakamakai a tautolu ke maama e tau kupu Tohi Tapu ne talahau mo e kakano ne fakamaama mai!—Nehemia 8:5-8, 12.
15. Lagomatai fefe he loto fakatokolalo a tautolu ke mitaki e puhala fakaako?
15 Ti tuga ni he fai mena ne lafi ke he kelekele ke talumelie ai, to fakamonuina pihia foki e loto ha tautolu ka feaki e tautolu e loto fakatokolalo, hoge ma e tau mena fakaagaga, tua fakamoli, matakutaku ke he Atua, mo e fakaalofa ma e Atua. Kua fakamolu he mahani fakatokolalo e loto, lagomatai ai a tautolu ke mitaki e puhala fakaako. Ne tala age a Iehova ke he patuiki Iutaia ko Iosia: “Kua molu hāu a loto, ti fakatokolalo ai a koe ki mua a Iehova, he fanogonogo a koe ke he tau mena ne vagahau atu ai e au ke he mena nai, mo lautolu ne nonofo ai, ke eke a lautolu mo tau tagata ke ofo ki ai, mo tau tagata foki ke kaialu ki ai, kua hēhē foki e koe hau a tau tapulu, mo e tagi a koe ki mua haku.” (2 Tau Patuiki 22:19) Kua fakatokolalo mo e fanogonogo e loto a Iosia. Ne taute he mahani fakatokolalo e tau tutaki ‘nakai ako mo e goagoa’ ha Iesu ke maama mo e fakagahuahua e tau kupu moli fakaagaga ne nakai maama he tau tagata “iloilo, mo e loto matala.” (Gahua 4:13; Luka 10:21) Kia “[“fakatokolalo,” NW] ai e mautolu a mautolu ki mua ha mautolu a Atua” he ukufakina a tautolu ke moua e loto ne lata mo Iehova.—Esera 8:21.
16. Ko e ha kua lata ke lalilali ke feaki e hoge ma e tau kai fakaagaga?
16 Ne talahau e Iesu: “Fiafia a lautolu ne manamanatu ke he tau mena fakaagaga kua lata ma lautolu.” (Mataio 5:3, NW) Pete kua foaki ki a tautolu e manako ma e tau mena fakaagaga, ko e tau mena uka mai he lalolagi kelea nei po ke tau aga tuga e teva ka liga fakapulefu e manamanatuaga ha tautolu ke he tau mena kua lata ma tautolu. (Mataio 4:4) Kua lata ia tautolu ke feaki e manako mitaki ma e tau mena kai fakaagaga. Pete ka nakai fiafia a tautolu ke totou Tohi Tapu mo e fakaako fakatagata he magaaho fakamua, ka e ka fakauka mau ki ai to moua e tautolu to eke e iloilo ke ‘mitaki ke he loto hau,’ ti fiafia mogoia a tautolu ke he taha magaaho fakaako foki.—Tau Fakatai 2:10,11.
17. (a) Ko e ha ne latatonu a Iehova ma e tua katoatoa ha tautolu? (e) Maeke fefe a tautolu ke feaki e tua ke he Atua?
17 “Kia tua a koe ki a Iehova mo e hāu a loto katoa; ka e aua neke falanaki a koe ke he hāu a pulotu,” he tomatoma he Patuiki ko Solomona. (Tau Fakatai 3:5) Ko e loto ne falanaki ki a Iehova nukua iloa ko e heigoa ni ne ole po ke takitaki mai e Ia he puhala he hana Kupu kua hako tumau. (Isaia 48:17) Kua lata tonu a Iehova mo e tua katoatoa ha tautolu. Kua maeke ia ia ke taute e tau mena oti ne finagalo e ia. (Isaia 40:26, 29) Ha ko e kakano he higoa hana “Ko Ia ne Taute ke Tupu Moli,” ati mauokafua ai ke he lotomatala hana ke fakamoli e tau mena ne mavehe e ia! “Kua tututonu a Iehova ke he hana tau mahani oti; kua fakaalofa a ia ke he hana tau mena oti ne eke.” (Salamo 145:17) Ka ke feaki e tua ki a ia, kua lata ia tautolu ke ‘kamata mo e kitekite kua mitaki a Iehova’ he fakagahuahua e tau mena ne ako e tautolu mai he Tohi Tapu ke he moui na ha tautolu ni mo e he mailoga e tau mena mitaki ne tupu mai he mena nei.—Salamo 34:8.
18. Lagomatai fefe he matakutaku faka-Atua a tautolu ke fanogonogo ke he takitakiaga he Atua?
18 He tuhi ke he taha fua foki ne taute e loto ha tautolu ke fanogonogo ke he takitakiaga faka-Atua, ne tohi e Solomona: “Kia matakutaku a kia Iehova, kia kalo kehe mo e mahani kelea.” (Tau Fakatai 3:7) Ne talahau e Iehova hagaao ki a Isaraela i tuai: “Ane mai ke ha ha ia lautolu na e tau loto ke matakutaku kia au, mo e omaoma ai ke he haku a tau poaki oti ke he tau aho oti, po kua monuina ai a lautolu, katoa mo e ha lautolu a fanau tukulagi ni.” (Teutaronome 5:29) E, ko lautolu ne matakutaku ke he Atua kua omaoma ki a ia. Kua ha ha ia Iehova e lotomatala ke “lagomatai kia lautolu kua katoatoa ha lautolu a tau loto kia ia” mo e ke fakahala a lautolu ne nakai omaoma ki a ia. (2 Nofoaga he Tau Patuiki 16:9) Kia takitaki he matakutaku fakalilifu ke nakai fakaita e Atua e tau gahua oti, tau manatu, mo e tau loto manamanatu ha tautolu.
‘Fakaalofa ki a Iehova mo e Hau a Loto Katoa’
19. Taute fefe he fakaalofa e loto ha tautolu ke fanogonogo ke he takitakiaga a Iehova?
19 Mua atu ke he falu mahani, kua taute moli he fakaalofa e loto ha tautolu ke fanogonogo ke he takitakiaga a Iehova. Ko e loto puke he fakaalofa ma e Atua ka taute e tagata ke makutu ke iloa e tau mena ne fakafiafia aki e Atua mo e tau mena ne nakai fakafiafia a ia. (1 Ioane 5:3) Ne pehe a Iesu: “Kia fakaalofa a koe ke he Iki hau a Atua mo e hau a loto katoa, mo e hau a agaga katoa, mo e hau a manatu katoa.” (Mataio 22:37) Kia fakahokulo e fakaalofa ha tautolu ma e Atua he manamanatu tumau ke he tau mahani mitaki hana, he vagahau tumau ki a ia ke tuga ke he kapitiga tata, mo e he tala fakamakai ke he falu hagaao ki a ia.
20. Moua fefe e tautolu e loto kua lata mo Iehova?
20 He liu fakamanatu: Ke moua e loto kua lata mo Iehova, kua lata ke fakaata e Kupu he Atua ke fakaohooho e tau mena i loto ha tautolu, ko e tagata galo he loto. Kua lata ke taute e fakaako fakatagata ke he tau Tohiaga Tapu mo e manamanatu fakahokulo. Kua mitaki e mena nei ke taute mo e loto mautauteute—ko e loto ataina mai he tau manatu tuai, ti puke he tau aga ne taute a tautolu ke mitaki e puhala fakaako! E, mo e lagomatai ha Iehova, kua maeke ke moua e loto mitaki. Ka e ko e heigoa e lakaaga kua lata ia tautolu ke uta ke puipui aki e loto ha tautolu?
[Matahui Tala]
^ para. 9 Kua hiki e higoa.
To Tali Fefe a Koe?
• Ko e heigoa e loto fakatai ne kumikumi e Iehova?
• Maeke fefe a tautolu ke “tokaloto” e Kupu he Atua?
• Tauteute fefe e tautolu e loto ha tautolu ke kumi e Kupu he Atua?
• He mole e tutala ke he vala tala nei, ko e heigoa hau ne manako ke taute?
[Tau Huhu he Fakaakoaga]
[Fakatino he lau 13]
Ne manamanatu fakahokulo a Tavita ke he tau mena fakaagaga. Pihia nakai a koe?
[Tau Fakatino he lau 14]
Tauteute e loto hau fakamua to fakaako e Kupu he Atua