Skip to content

Skip to table of contents

Feaki e Loto Hau ke Matakutaku ki a Iehova

Feaki e Loto Hau ke Matakutaku ki a Iehova

Feaki e Loto Hau ke Matakutaku ki a Iehova

“Ane mai ke ha ha ia lautolu na e tau loto ke matakutaku kia au, mo e omaoma ai ke he haku a tau poaki oti ke he tau aho oti.”—TEUTARONOME 5:29.

1. Iloa fefe e tautolu to olioli he tau tagata e ataina mai he matakutaku a taha aho?

NE LAUIA e tau tagata he matakutaku ke he tau senetenari. Ko e matakutaku he hoge, gagao, kolokolovao, po ke felakutaki nukua fakatupetupe tumau aki e tau tagata. Ma e kakano nei kua talahau he Universal Declaration of Human Rights e manako ke ta mai e lalolagi nukua maeke he tau tagata oti ke fiafia e ataina mai he matakutaku. * Uhoaki ai, kua mavehe mai e Atua ki a tautolu na to hoko mai e lalolagi ia—ka e nakai he tau laliaga he tagata. Puhala mai he perofeta ko Mika, kua mavehe mai a Iehova ki a tautolu ko e hana lalolagi fou he tututonu, ‘to nakai ha i ai foki taha ke fakamatakutaku hana tau tagata.’—Mika 4:4.

2. (a) Fakamafana fefe he tau Tohiaga Tapu a tautolu ke matakutaku ke he Atua? (e) Ko e heigoa e tau huhu kua laga mai ka manamanatu a tautolu ke he kotofaaga ha tautolu ke matakutaku ke he Atua?

2 He taha fahi, maeke foki he matakutaku ke eke mo fakamaloloaga. He tau Tohiaga Tapu, kua fakamalolo tumau ke he tau fekafekau he Atua ke matakutaku ki a Iehova. Ne tala age a Mose ke he tau Isaraela: “Kia matakutaku a koe kia Iehova hau a Atua, mo e fekafekau a koe kia ia.” (Teutaronome 6:13) Ne tohi e Solomona he tau senetenari fakamui: “Kia matakutaku a ke he Atua, mo e omaoma ke he hana tau fakatufono; ha ko e mena ia kua lata ke eke he tau tagata oti kana.” (Fakamatalaaga 12:13) Puhala he gahua fakamatala ha tautolu, ne taute i lalo he takitakiaga fakaagelu, kua fakamalolo pihia foki e tautolu e tau tagata oti ke ‘matakutaku ke he Atua, mo e ta age kia ia e fakahekeaga.’ (Fakakiteaga 14:6, 7) He lafi ke he matakutaku ki a Iehova, kua lata e tau Kerisiano ke fakaalofa ki a ia mo e tau loto katoa ha lautolu. (Mataio 22:37, 38) Fakaalofa fefe a tautolu ke he Atua mo e he magaaho taha matakutaku ki a ia? Ko e lata he ha ke matakutaku ke he Atua fakaalofa? Ko e heigoa e tau aoga kua moua e tautolu mai he feaki e matakutaku mahani Atua? Ke tali e tau huhu nei, kua lata fakamua ia tautolu ke maama e kakano he matakutaku ke he Atua mo e puhala he faga matakutaku nei nukua eke mo matapatu vala he fakafetuiaga ha tautolu mo Iehova.

Ofoofogia, Lilifu, mo e Matakutaku

3. Ko e heigoa e kakano he matakutaku ke he Atua?

3 Ko e matakutaku ke he Atua ko e logonaaga nukua lata ke ha ha he tau Kerisiano ke he ha lautolu a Taute. Ko e taha fakamaamaaga he matakutaku nei ko e “ofoofogia mo e fakalilifu lahi ma e Tufuga mo e matakutaku mitaki he nakai fakaita a ia.” Ti, ko e matakutaku ke he Atua kua omoomoi ua e vala aoga he tau momoui ha tautolu: ko e aga ha tautolu ke he Atua mo e aga ha tautolu ke he mahani kua vihiatia e ia. Maaliali ai, ko e tau puhala ua ia kua aoga mo e kua latatonu ke manamanatu fakamitaki ki ai. He fakakite mai he Vine’s Expository Dictionary of New Testament Words, ko e matakutaku lilifu anei ma e tau Kerisiano kua ‘tautaofi e logonaaga he moui, ke he tau mena fakaagaga mo e mahani.’

4. Feaki fefe e tautolu e tau logonaaga he ofoofogia mo e fakalilifu ma e Tufuga ha tautolu?

4 Maeke fefe a tautolu ke feaki e tau logonaaga he ofoofogia mo e fakalilifu ma e Tufuga ha tautolu? Kua ofoofogia moli a tautolu ka kitia e tautolu e takatakaiaga fulufuluola, ko e vailele homo atu, po ke toaga la manaia. Kua lahi atu e logonaaga nei ka maama e tautolu, aki e tau mata he tua, e lima he Atua i tua he tau tufugatiaaga oti ia. Lafi ki ai, tuga e Patuiki ko Tavita, kua mailoga e tautolu e tote ha tautolu he fakatatai mo e tufugatia mua ue atu ha Iehova. “Ka kitekite atu au ke he lagi hāu, ko e gahua he hāu a tau mata lima, ko e mahina katoa mo e tau fetu ne eke e koe; ko e heigoa kia e tagata kia manatu mai ai a koe kia ia?” (Salamo 8:3, 4) Ko e ofoofogia mua ue atu nei kua takitaki ke he fakalilifu, nukua omoi a tautolu ke fakaaue mo e fakaheke a Iehova ma e tau mena oti kua taute e ia ma tautolu. Ne tohi foki e Tavita: “Kua fakaaue atu au kia koe, ha ko e mena eke au kia matakutakuina mo e ofo ki ai; ko e tau mena ne eke e koe ko e tau mena ke ofomate ki ai haia; kua iloa tonuhia e au e tau mena ia.”—Salamo 139:14.

5. Kua lata he ha a tautolu ke matakutaku ki a Iehova, ti ko e heigoa e fakafifitakiaga mitaki kua moua e tautolu ke he mena nei?

5 Ko e tau logonaaga he ofoofogia mo e fakalilifu kua fua mai e matakutaku mitaki mo e fakalilifu he malolo he Atua ko e Tufuga mo e hana pule malolo ko e Pule tonu he lalolagi mo e lagi katoatoa. He fakakiteaga ne kitia he aposetolo ko Ioane, “ko lautolu foki kua kautu ke he manu favale, mo e fakatino hana”—ko e tau tutaki fakauku he Keriso he tuaga ha lautolu ke he lagi—nukua fakapuloa: “Ko e Iki na e, ko e Atua mana, kua lalahi hau a tau gahua ke ofomate ai; kua tonu mo e fakamoli hau a tau puhala, ko e Patuiki he tau tagata tapu na e. Ko hai kia taha, ma Iki na e, kua nakai matakutaku kia koe, mo e nakai fakaheke atu ke he hau a higoa.” (Fakakiteaga 15:2-4) Ko e matakutaku ke he Atua, kua moua mai he fakalilifu lahi ke he hana pule mua ue atu, nukua takitaki e tau ekegahua nei mo Keriso he Kautu he lagi ke fakaheke e Atua ko e pule tokoluga ue atu. Ka manamanatu a tautolu ke he tau mena oti ne tauteute e Iehova mo e puhala tututonu kua fakatakai aki e ia e lalolagi mo e lagi katoatoa, nakai kia lahi atu e manako ha tautolu ke matakutaku ki a ia?—Salamo 2:11; Ieremia 10:7.

6. Kua lata he ha ia tautolu ke moua e matakutaku mitaki he nakai fakaita a Iehova?

6 He lafi ke he ofoofogia mo e fakalilifu, ko e matakutaku ke he Atua kua lata ke putoia e matakutaku mitaki he nakai fakaita a ia po ke liuliu ki a ia. Ko e ha? Ha ko Iehova nukua “fakatuai hana ita, to lahi e fakaalofa,” ka kua lata ia tautolu ke manatu ‘to nakai toka noa e ia a lautolu kua hala.’ (Esoto 34:6, 7) Ti ko e fakaalofa noa mo e fakaalofa hofihofi, ne nakai tokaloa e Iehova e nakai tututonu mo e tau mahani kelea taute pauaki. (Salamo 5:4, 5; Hapakuka 1:13) Ko lautolu ne taute pauaki mo e nakai tokihala mai he mahani kelea ke he fofoga ha Iehova mo e totoko mau ki a ia na to fakahala ni. He talahau ai he aposetolo ko Paulo, “ko e mena matakutaku lahi ai ke moua a tautolu he tau lima he Atua moui.” Ko e moua e matakutakuina mitaki ke he tuaga pihia kua eke mo puipuiaga lahi ma tautolu.—Heperu 10:31.

“Pipiki Atu Kia Ia”

7. Ko e heigoa e tau kakano ati falanaki ai a tautolu ke he malolo lahi ha Iehova?

7 Ko e matakutaku fakalilifu ke he Atua mo e mataala kaka ke he hana malolo ofoofogia kua talahau tuai e falanaki mo e mauokafua ki a Iehova. Tuga ni e tama tote kua logona e haohao mitaki ka tata mai hana matua tane, kua lata a tautolu ke logona e haohao mitaki mo e mauokafua i lalo he takitakiaga a Iehova. Mailoga e puhala ne tali atu e tau Isaraela he takitaki kehe e Iehova a lautolu mai Aikupito: “Kua kitia foki e Isaraela e mana ia ne eke e Iehova ke he tau tagata Aikupito, ti matakutaku ai e motu kia Iehova; ti tua a lautolu kia Iehova.” (Esoto 14:31) Ne fakamoli foki he mena ne tupu ki a Elisaio kua “fakatu e fale api he agelu a Iehova ke pa takai a lautolu kua matakutaku kia ia, ke laveaki foki e ia a lautolu.” (Salamo 34:7; 2 Tau Patuiki 6:15-17) Ko e fakamauaga tala he vaha fou nei he tau tagata ha Iehova mo e liga ke he iloaaga ha tautolu takitokotaha kua fakamoli na fakagahuahua he Atua hana malolo ke lata mo lautolu kua fekafekau ki a ia. (2 Nofoaga he Tau Patuiki 16:9) Ti, mailoga agataha e tautolu ko e “matakutaku kia Iehova, ha ha i ai e mena tumau ke tua ki ai.”—Tau Fakatai 14:26.

8. (a) Ko e omoi he ha he matakutaku ke he Atua a tautolu ke o he hana tau puhala? (e) Fakamaama e puhala kua lata ia tautolu ke “tapiki” ki a Iehova.

8 Ko e matakutaku mitaki ke he Atua kua nakai ni feaki e falanaki mo e mauokafua ki a ia ka e fakamalolo foki a tautolu ke o he hana tau puhala. He magaaho ne fakaulu e Solomona e faituga, ne liogi a ia ki a Iehova: “Kia matakutaku a [Isaraela] kia koe, mo e o a lautolu ke he hau a tau puhala, ke he tau aho oti ke momoui ai a lautolu ke he kelekele kua foaki mai e koe ke he tau matua ha mautolu.” (2 Nofoaga he Tau Patuiki 6:31) Fakamua atu, ne fakamalolo e Mose e tau Isaraela: “Kia mumui atu a mutolu kia Iehova ha mutolu a Atua, mo e matakutaku a mutolu kia ia, ti omaoma a mutou ke he hana tau poaki, kia fanogonogo foki a mutolu ke he hana leo, ti fekafekau a mutolu kia ia, mo e pipiki atu kia ia.” (Teutaronome 13:4) He fakakite fakamaali mai he tau kupu nei, ko e manako ke o he tau puhala ha Iehova mo e ke “pipiki atu” ki a ia kua moua mai he falanaki mo e mauokafua ke he Atua. E, ko e matakutaku mahani Atua kua takitaki a tautolu ke omaoma ki a Iehova, ke fekafekau ki a ia, mo e ke pipiki ki a ia, tuga ne tama tote kua pipiki ke he hana matua tane nukua falanaki katoatoa mo e mauokafua ki ai a ia.—Salamo 63:8; Isaia 41:13.

Ke Fakaalofa ke he Atua ko e Matakutaku ki a Ia

9. Ko e heigoa e matutakiaga he fakaalofa ke he Atua mo e matakutaku ke he Atua?

9 Mai he tuaga faka-Tohi Tapu, ko e matakutaku ke he Atua kua nakai utakehe e fakaalofa ki a ia. Kehe mai ai, ne fakaako e tau Isaraela ke ‘matakutaku ki a Iehova, kia fano ai ke he hana tau puhala oti ni, mo e fakaalofa atu ki a ia.’ (Teutaronome 10:12) Ti, ko e matakutaku ke he Atua mo e fakaalofa ke he Atua kua matutaki lahi. Ko e matakutaku ke he Atua kua omoi a tautolu ke o he hana puhala, ti foaki he mena nei e fakamoliaga he fakaalofa ha tautolu ki a ia. (1 Ioane 5:3) Kua tonu e mena nei ha ko e mena ka fakaalofa a tautolu ke he taha tagata, kua matakutaku moli a tautolu ke fakamamahi a ia. Kua fakamamahi he tau Isaraela a Iehova he puhala totoko ha lautolu he tutakale. Nakai manako foki a tautolu ke taute ha mena ka ta mai e maanu pihia ke he Matua ha tautolu he lagi. (Salamo 78:40, 41) He taha fahi, ha kua “mitaki kia Iehova a lautolu kua matakutaku kia ia,” kua fakafiafia he omaoma mo e mahani fakamoli ha tautolu hana loto. (Salamo 147:11; Tau Fakatai 27:11) Ko e fakaalofa ha tautolu ke he Atua kua omoi a tautolu ke fakaalofa ki a ia, mo e matakutaku ke he Atua kua puipui a tautolu mai he fakamamahi a ia. Fetataiaki e tau fua ia, nakai kehekehe.

10. Fakakite fefe e Iesu kua fiafia a ia he matakutaku ki a Iehova?

10 Ko e puhala moui ha Iesu Keriso kua fakatata fakamaali e puhala taha ia ki a tautolu ke fakaalofa mo e matakutaku ke he Atua. Ne tohi he perofeta ko Isaia hagaao ki a Iesu: “To haele mau ia ia e Agaga a Iehova; ko e Agaga he iloilo mo e pulotu; ko e Agaga he fifiliaga mo e malolo; ko e Agaga he maama mo e matakutaku kia Iehova. To fiafia foki a ia ke he matakutaku kia Iehova.” (Isaia 11:2, 3) Hagaao ke he perofetaaga nei, ne omoi he agaga he Atua a Iesu ke matakutaku ke he hana Matua he lagi. Lafi ki ai, mailoga e tautolu e matakutaku nei, kua nakai mamafa, ko e puna he makonaaga. Ne moua e Iesu e fiafia he taute e finagalo he Atua mo e fakafiafia a ia, pihia foki ke he tau magaaho uka. He fehagai mo e favaleaga nakai gata mai he akau fakakikiveka, ne tala age a ia ki a Iehova: “Aua neke eke hoku loto, ka ko e hau a finagalo.” (Mataio 26:39) Ha ko e matakutaku Atua nei, ne fanogonogo fakamitaki a Iehova ke he ole he hana Tama, ti fakamalolo a ia, mo e laveaki a ia mai he mate.—Heperu 5:7.

Ako ke Matakutaku ki a Iehova

11, 12. (a) Ko e ha kua lata ia tautolu ke ako ke matakutaku ke he Atua? (e) Fakaako fefe e Iesu a tautolu ke matakutaku ki a Iehova?

11 Nakai tatai ai ke he ofoofogia lahi kua logona hifo e tautolu ka fehagai mo e takatakaiaga malolo mo e mitaki ue atu, kua nakai hau noa e matakutaku ke he Atua. Ko e mena haia ko Tavita ne Mua, ko Iesu Keriso, ne talahau fakaperofeta ki a tautolu e uiina: “Ma fanau na e, o mai ā, kia fanogonogo mai kia au; ti fakaako e au a mutolu ke matakutaku kia Iehova.” (Salamo 34:11) Ako fefe a tautolu mai ia Iesu ke matakutaku ki a Iehova?

12 Kua fakaako e Iesu a tautolu ke matakutaku ki a Iehova he lagomatai a tautolu ke maama e aga homo ue atu he ha tautolu a Matua he lagi. (Ioane 1:18) Kua fakakite ni he fakafifitakiaga ha Iesu e puhala manamanatu he Atua mo e puhala fehagai hana mo e falu, ha kua fakaata e Iesu e aga mitaki katoatoa he hana Matua. (Ioane 14:9, 10) Lafi atu, puhala he poa ha Iesu, kua maeke ia tautolu ke o atu ki a Iehova ka liogi a tautolu ma e fakamagaloaga he tau agahala ha tautolu. Ko e fakakiteaga lahi nei he fakaalofa hofihofi he Atua kua ha ha i ai e kakano malolo lahi ke matakutaku ki a ia. Ne tohi he salamo: “Ha ha ia koe ke fakamagalo e tau hala, kia matakutakuina ai a koe.”—Salamo 130:4.

13. Ko e heigoa e tau lakaaga nukua tohi mai he Tau Fakatai kua lagomatai a tautolu ke matakutaku ki a Iehova?

13 Kua tohi mai he Tau Fakatai e tau vahega lakaaga nukua fakamalolo aki a tautolu ke feaki e matakutaku mahani Atua. “Haku tama na e, kaeke ke talia e koe haku a tau kupu, mo e toka ai e koe ke he loto hāu haku a tau poaki, kua fakateliga hāu a tau teliga ke he iloilo, kua haga atu ai hāu a loto ke he manamanatu; kaeke kua ui atu a koe ke he loto matala, mo e fakaleo lahi atu ke he loto manamanatu; . . . ti iloa ai e koe e matakutaku kia Iehova, mo e moua ai e koe e iloilo ke he Atua.” (Tau Fakatai 2:1-5) Ko e mena ia, ke matakutaku ke he Atua, kua lata ia tautolu ke fakaako e Kupu hana, fakamakutu eketaha ke maama e tau fakaakoaga i loto, ti fanogonogo fakamitaki ke he tomatomaaga ia.

14. Muitua fefe e tautolu e tomatomaaga ne foaki age ke he tau patuiki i Isaraela?

14 Ko e tau patuiki oti i Isaraela i tuai ne fakaako ke taute e lagaki he Fakatufono mo e ‘totou ai ke he tau aho oti he hana moui; kia fakaako a ia po ke matakutaku ai kia Iehova hana Atua; mo e omaoma ni a ia ke he tau kupu oti he fakatufono nai.’ (Teutaronome 17:18, 19) Ko e totou mo e fakaako e Tohi Tapu kua aoga lahi foki ma tautolu ka ako a tautolu ke matakutaku ki a Iehova. He fakagahua e tautolu e tau matapatu fakaakoaga Tohi Tapu he tau momoui ha tautolu, to moua fakahaga e tautolu e pulotu mo e iloilo faka-Atua. Maeke ia tautolu ke ‘iloa e matakutaku ha Iehova’ ha kua kitia e tautolu e fua mitaki kua moua mai he tau momoui ha tautolu, ti tokiofa e tautolu e fakafetuiaga ha tautolu mo e Atua. Lafi ki ai, he fakapotopoto tumau mo e tau matakainaga talitonu, kua maeke he tau fanau mo e tau momotua ke fanogonogo ke he fakaakoaga faka-Atua, ako ke matakutaku ke he Atua, mo e o he hana tau puhala.—Teutaronome 31:12.

Uhoaki a Lautolu kua Matakutaku ki a Iehova

15. Matutaki fefe e matakutaku ke he Atua ke he tapuakiaga ha tautolu ki a ia?

15 Mai he kamataaga, kua kitia e tautolu ko e matakutaku ke he Atua ko e aga mitaki kua lata ia tautolu oti ke feaki, ha ko e matapatu vala he tapuakiaga ha tautolu ki a Iehova. Kua takitaki a tautolu ke falanaki katoatoa ki a ia, ke o he hana tau puhala, mo e ke pipiki ki a ia. Nukua fakamoli e Iesu Keriso, ko e matakutaku ke he Atua kua omoi foki a tautolu ke fakakatoatoa e omonuoaga tukulele ha tautolu he mogonei mo e tukumalagi.

16. Ko e fakamalolo he ha e Iehova a tautolu ke matakutaku ki a ia?

16 Nakai matakutaku noa po ke papaia lahi e matakutaku mahani Atua. “Uhoaki a lautolu oti kua matakutaku kia Iehova, ko lautolu ne o ke he hana tau puhala,” he fakamafana he Tohi Tapu ki a tautolu. (Salamo 128:1) Kua fakamalolo e Iehova a tautolu ke matakutaku ki a ia ha kua iloa e ia to puipui he mahani nei a tautolu. Mailoga e tautolu e manamanatu fakaalofa hana he tau kupu hana ki a Mose: “Ane mai ke ha ha ia lautolu [tau Isaraela] na e tau loto ke matakutaku kia au, mo e omaoma ai ke he haku a tau poaki oti ke he tau aho oti, po kua monuina ai a lautolu, katoa mo e ha lautolu a fanau tukulagi ni.”—Teutaronome 5:29.

17. (a) Ko e heigoa e tau fua kua moua mai e tautolu he matakutaku ke he Atua? (e) Ko e heigoa e tau puhala he matakutaku mahani Atua ka tutala ki ai he vala tala ka mui mai?

17 Tatai ai, ka feaki e tautolu e tau loto ha tautolu ke matakutaku ke he Atua, to mitaki ai ki a tautolu. He tau puhala fe? Fakamua, ko e aga pihia to fakafiafia e Atua mo e to fakatata atu a tautolu ki a ia. Ne iloa e Tavita mai he mena ne tupu ki a ia ko e “manako ki ai e lautolu kua matakutaku ki a ia; to fanogonogo a ia ke he ha lautolu a kalaga atu, ti fakamoui e ia a lautolu.” (Salamo 145:19) Uaaki, to aoga e matakutaku mahani Atua ki a tautolu ha ko e mena to lauia e aga ha tautolu ke he mena hehe. (Tau Fakatai 3:7) Ko e vala tala ka mui mai to kumikumi e puhala ke puipui he matakutaku nei a tautolu mai he hagahaga kelea fakaagaga, mo e to liu fakamanatu e falu fakafifitakiaga faka-Tohiaga Tapu he tau tagata ne matakutaku ke he Atua mo e fehola kehe mai he kelea.

[Matahui Tala]

^ para. 1 Ne hiki he General Assembly of the United Nations e Universal Declaration of Human Rights ia Tesemo 10, 1948.

Maeke Nakai ia Koe ke Tali?

• Ko e heigoa e kakano he matakutaku ke he Atua, ti lauia fefe a tautolu?

• Ko e heigoa e matutakiaga he matakutaku ke he Atua mo e o mo e Atua?

• Fakakite fefe he fakafifitakiaga ha Iesu ko e matakutaku ke he Atua kua matutaki ke he fakaalofa ke he Atua?

• Ke he puhala fe kua maeke ia tautolu ke feaki e tau loto ha tautolu ke matakutaku ki a Iehova?

[Tau Huhu he Fakaakoaga]

[Fakatino he lau 22]

Kua takitaki he matakutaku ki a Iehova a tautolu ke falanaki ki a ia tuga e tama kua falanaki ke he hana matua tane

[Fakatino he lau 23]

Ne poaki ke he tau patuiki Isaraela ke taute e lagaki fakatagata he Fakatufono mo e totou mau ki ai

[Fakatino Credit Line he lau 21]

Stars: Photo by Malin, © IAC/RGO 1991