Ne Fahia a Lautolu ke he Tau Mena Mahukihuki ke he Tino
Ne Fahia a Lautolu ke he Tau Mena Mahukihuki ke he Tino
“Ne tuku mai ai kia au e mena mahukihuki ke he tino, ko e agelu a Satani ke tatuki mai kia au.”—2 KORINITO 12:7.
1. Ko e heigoa falu a lekua ne fehagaaoaki mo e tau tagata he vaha nei?
KUA fehagai kia a koe mo e falu kamatamata hololoa? Ka pihia, nakai tokotaha a koe. He “tau aho uka” nei, ha ne fahia e tau Kerisiano tua fakamoli ke he totokoaga muikau, tau lekua fakamagafaoa, gagao, tau fakaatukehe ke he tupe, tau tupetupe fakatagata, ko e galo he tau fakahele ke he mate, mo e falu a paleko foki. (2 Timoteo 3:1-5) He falu a motu, ko e tau momoui he tokologa kua fakahagahaga kelea he ku e tau kai mo e tau felakutaki.
2, 3. Ko e heigoa e aga muikau ka fua mai he tau lekua ne tuga e tau mena mahukihuki ne fehagai mo tautolu, mo e liga fakahagahaga kelea fefe e mena ia?
2 Kua maeke he tau lekua pihia ke taute e tagata ke logona hifo e kapaletu lahi, mua atu kaeke tutupu he mogo taha e tau mena uka. Mailoga e mena ne talahau he Tau Fakatai 24:10: “Kaeke ke fakalolelole a koe ke he aho matematekelea, kua tote ni hāu a malolo.” E, ko e fakalolelole ha ko e tau kamatamata ha tautolu kua maeke ke uta kehe ia tautolu e malolo manako lahi ki ai mo e maeke ke fakalolelole e fifiliaga ha tautolu ke fakauka ke he fakahikuaga. He taute fefe?
3 Moli, liga fakatupu he fakalolelole a tautolu ke galo e foliaga. Ke fakatai ki ai, kua mukamuka ia tautolu ke fakaea e tuaga uka ha tautolu mo e kamata ke fakaalofa hifo a tautolu ki a tautolu ni. Liga tagi foki falu ke he Atua, “Ko e ha ne toka e koe e mena ne tupu ki a au?” Kaeke tupu e aga kelea muikau ia he loto he tagata, to uta kehe mogoia e fiafia mo e mauokafua hana. Ko e fekafekau he Atua to eke ke lahi e fakalolelole ti liga nakai “tau [a ia] ke he tau mitaki kua lata mo e tua.”—1 Timoteo 6:12.
4, 5. He falu a mena tutupu, putoia fefe a Satani ke he tau lekua ha tautolu, ka e heigoa e mauokafua ne ha ha ia tautolu?
4 Moli kua nakai fakatupu e Iehova ko e Atua e tau kamatamata ha tautolu. (Iakopo 1:13) Kua hohoko e falu kamatamata ki a tautolu ha kua lali a tautolu ke tua fakamoli ki a ia. Ko e moli hanei, ko lautolu oti ne fekafekau ki a Iehova kua taute ne lautolu a lautolu mo matahele he fi lahi hana, ko Satani ko e Tiapolo. He hana magaaho ku ne toe, ko e “atua he lalolagi” kelea ia ha ne lali ke taute a lautolu ne fakaalofa ki a Iehova ke nakai taute e finagalo Hana. (2 Korinito 4:4) Kua lahi e fakamatematekelea ha Satani ke he kau fakalatahaaga katoa he tau matakainaga ha tautolu he lalolagi katoa. (1 Peteru 5:9) Moli, kua nakai fakatupu fakatonu e Satani e tau lekua oti ha tautolu, ka kua maeke ia ia ke fakaauatu e tau lekua ne fehagai mo tautolu, he ukufeke ke fakalolelole atu foki a tautolu.
5 Pete he malolo lahi a Satani po ke tau kanavaakau hana, kua maeke ia tautolu ke kautu ki a ia! Mauokafua fefe a tautolu ke he mena ia? Ha kua tau a Iehova ko e Atua ma tautolu. Kua taute e ia e tau fekafekau hana ke nakai pouli hagaao ke he tau matahele ha Satani. (2 Korinito 2:11) Ko e moli, kua lahi e mena ne talamai he Kupu he Atua ki a tautolu hagaao ke he tau kamatamata ne matematekelea ai e tau Kerisiano moli. Ke he mena ne tupu ki a Paulo, ne fakaaoga he Tohi Tapu e talahauaga ko e “mena mahukihuki ke he tino.” Ko e ha? Kia onoono atu a tautolu ke he puhala ne fakamaama he Kupu he Atua e talahauaga ia. To kitia ai e tautolu mogoia, nakai ni ko tautolu hokoia ne manako ke he lagomatai ha Iehova ke kautu mai he tau kamatamata.
Kakano ne Tatai e Tau Kamatamata mo e Tau Mena Mahukihuki
6. Ko e heigoa e kakano ha Paulo he “mena mahukihuki kehe tino,” mo e liga heigoa e mena mahukihuki ia?
6 Ko Paulo, nukua kamatamata lahi, ne omoi he agaga ke tohia: “Ne tuku mai ai kia au e mena mahukihuki ke he tino, ko e agelu a Satani ke tatuki mai kia au, neke fakatokoluga au.” (2 Korinito 12:7) Ko e heigoa e mena mahukihuki nei ke he tino ha Paulo? Moli, ko e mena mahukihuki ne tuina hokulo ki loto he kili kua mamahi lahi. Ti kua talahau ai he metafoa e taha mena ne fakatupu e mamahi ki a Paulo—ko e mena fakatino, manamanatuaga, po ke tau mena ua ia ni. Liga kua matematekelea a Paulo he mamahi e mata po ke taha matulituli fakatino. Po ke liga eke mo mena mahukihuki a lautolu takitokotaha ne paleko e kotofaaga ha Paulo ko e aposetolo mo e he huhu toko e gahua fakamatala mo e fakaako hana. (2 Korinito 10:10-12; 11:5, 6, 13) Ko e ha mena ni, kua nofomau e mena mahukihuki ia mo Paulo mo e nakai maeke ke utakehe.
7, 8. (a) Ko e heigoa ne fakakite he talahauaga “tatuki mai”? (e) Ko e ha kua lata ai ke fahia a tautolu mo e ha mena mahukihuki ne fakamamahi a tautolu he mogonei?
7 Mailoga, ne tatuki mau he mena mahukihuki ia a Paulo. Ka ko e vepi faka-Heleni ne fakaaoga e Paulo hinai kua moua mai he kupu ma e “tau fatia matalima.” Kua fakaaoga e kupu ia he Mataio 26:67 ko e mena moli, mo e fakamailoga ia 1 Korinito 4:11. He tau kupu ia, kua fakakite mai e manatu ke taumoto. He mailoga e vihiatia lahi ha Satani ki a Iehova mo e tau fekafekau Hana, kua iloa moli e tautolu e fiafia he Tiapolo he tatuki mau he mena mahukihuki a Paulo. He vaha nei, kua fiafia foki a Satani ka matematekelea pihia a tautolu he mena mahukihuki ke he tino.
8 Ti, ke tuga a Paulo, kua lata ia tautolu ke iloa e puhala ke fahia ke he tau mena mahukihuki pihia. Ko e moui ha tautolu a ia ka taute pihia! Manatu, na manako a Iehova ke fakahololoa e moui tukulagi ha tautolu he lalolagi fou hana, kavi ka nakai liliu a tautolu ke matematekelea he tau lekua tuga e tau mena mahukihuki. Ke lagomatai a tautolu ke moua e palepale mitaki lahi nei, ne foaki he Atua ki a tautolu e Kupu tapu hana, ko e Tohi Tapu, ke fakakite ko e tau fekafekau tua fakamoli hana kua fita he kautu ke he tau mena mahukihuki ke he tino ha lautolu. Ko lautolu ko e tau tagata noa, nakai mitaki katoatoa, tuga ni a tautolu. He manamanatu ke he falu he “fakapotopotoaga” mahaki nei ka lagomatai a tautolu ke “tafepoi fakauka . . . ke he poitufi kua toka ki mua ha tautolu.” (Heperu 12:1) He manamanatu fakahokulo ke he tau mena ne fakauka ki ai a lautolu ka ati hake ia tautolu e mauokafua kua maeke ia tautolu ke fahia ke he ha mena mahukihuki ka fakaaoga e Satani ki a tautolu.
Ko e Tau Mena Mahukihuki ne Fakamatematekelea a Mefiposeta
9, 10. (a) Hoko mai fefe a Mefiposeta ke moua e mena mahukihuki ke he tino hana? (e) Ko e heigoa e fakaalofa ne fakakite he Patuiki ko Tavita ki a Mefiposeta, mo e liga fifitaki fefe e tautolu a Tavita?
9 Manamanatu ki a Mefiposeta, ko e tama tane he kapitiga ha Tavita, ko Ionatana. He magaaho ne lima e tau ha Mefiposeta he moui, ne hoko age e ogo ko e matua tane hana, ko Ionatana, mo e matua tane tupuna hana, ko e Patuiki ko Saulo, kua mamate tuai. Ne hopokia e loto he fifine leveki he tama tane. Ne “hola ai a ia; kua fakatepetepe a ia ke hola, ti to e tama ti kulikuli ai a ia.” (2 Samuela 4:4) Liga kua eke e kulikuli nei mo mena mahukihuki lahi ki a Mefiposeta ke fakauka ki ai he lahi hake a ia.
10 Fai tau ne mole, ne fakakite he Patuiki ko Tavita, ha ko e fakaalofa mahaki hana ma Ionatana, e fakaalofa fakahelehele ki a Mefiposeta. Ne tuku age e Tavita e tau koloa oti ha Saulo ki a ia mo e kotofa e fekafekau ha Saulo ko Tipa ke leveki e vala kelekele nei. Ne tala age foki a Tavita ki a Mefiposeta: “To kai mena mau a koe fakalataha mo au ke he haku a laulau.” (2 Samuela 9:6-10) Nakai fakauaua ko e fakaalofa fakahelehele ha Tavita kua mafanatia ki a Mefiposeta mo e lagomatai ke fakamatulutulu hifo e mamahi he kulikuli hana. Ko e fakaakoaga mitaki ha ia! Kua lata foki ia tautolu ke fakakite e fakaalofa ki a lautolu ne fehagai mo e tau mena mahukihuki ke he tino.
11. Ko e heigoa ne talahau e Tipa hagaao ki a Mefiposeta, ka e iloa fefe e tautolu ko e fakavai anei? (Kikite matahuitala.)
11 Taha magaaho fakamui, ne fehagai a Mefiposeta ke he taha mena mahukihuki foki ke he tino hana. Ne fatipiko e fekafekau hana ko Tipa ki mua he Patuiki ko Tavita hagaao ki a ia, nukua fita he hola ki Ierusalema ha ko e fakafualoto ha Apisaloma, ko e tama tane ha Tavita. Ne talahau e Tipa kua nakai fakamoli a Mefiposeta he nofo hifo i Ierusalema he amanaki ke moua e nofoa patuiki ma hana ni. * Ne talitonu a Tavita ke he fatipiko ha Tipa mo e foaki oti e tau koloa ha Mefiposeta ke he tagata pikopiko ia!—2 Samuela 16:1-4.
12. Fefe e aga ha Mefiposeta ke he tuaga hana, mo e eke fefe a ia mo fakafifitakiaga mitaki ma tautolu?
12 Ka e, he magaaho ne feleveia ai a Mefiposeta mo Tavita, ne tala age e ia ke he patuiki e mena moli ne tupu. Ne tauteute a ia ke o mo Tavita he magaaho ne fakavaia e Tipa a ia he talahau ke fano he pu hana. Ti fakahako nakai e Tavita e hepe nei? Nakai katoatoa. Ne vevehe e ia e koloa he vahaloto he tau tagata tane ua ia. Hanei foki e taha mena tuga e mahukihuki ke he tino ha Mefiposeta. Ka e ita kelea kia a ia? Totoko nakai a ia ke he fifiliaga ha Tavita, he fakamakamaka kua nakai tonu e mena ia? Nakai, ne talia fakatokolalo e ia e tau manako he patuiki. Ne mamata atu a ia ke he tau mena mitaki, he fiafia kua liu mai mo e nakai haofia e patuiki tonu ha Isaraela. Kua fakatoka moli e Mefiposeta e fakafifitakiaga mitaki lahi he fakauka ke he kulikuli, fatipiko, mo e fakaita.—2 Samuela 19:24-30.
Fahia a Nehemia ke he Tau Kamatamata Hana
13, 14. Ko e heigoa e tau mena mahukihuki ne fakauka a Nehemia ki ai he magaaho ne liu a ia ke liu ati e tau kaupa i Ierusalema?
13 Manamanatu ke he tau mena mahukihuki fakatai ne fakauka a Nehemia ki ai he magaaho ne liu a ia ke he maga nakai fai kaupa i Ierusalema he senetenari F.V.N. ke lima aki. Ne fioia e ia e maga ke nakai fai puipuiaga, mo e tau Iutaia ne liliu kua nakai fai levekiaga, fakalolelole, mo e nakai mea ki mua ha Iehova. Pete kua fekau he Patuiki ko Aretaseta ke liu ati e tau kaupa i Ierusalema, nakai leva ne mailoga e Nehemia kua vihiatia he tau kavana he tau motu tata mai e matagahua hana. “Ti mamahi lahi ai a laua, ha kua hau e tagata ke kumi ai e mitaki ke monuina ai e fanau a Isaraela.”—Nehemia 2:10.
14 Ne lali fakamakamaka e tau tagata totoko motu kehe ia ke fakagata e gahua ha Nehemia. Ko e tau fakahagahaga kelea, fatipiko, fakamatakutaku—pihia foki e fakaaogaaga he tau tagata toko ne fakafano ke fakalolelole aki a ia—kua tuga e tau mena mahukihuki tumau ke he tino hana. Mahala nakai a ia ke he tau lagatau he tau fi ia? Nakai! Ne falanaki katoatoa a ia ke he Atua mo e nakai fakalolelole. Ti, he magaaho ne liu ati hake e tau kaupa i Ierusalema, ne foaki e lautolu e fakamoliaga tukulagi ke he lagomatai fakaalofa ha Iehova ki a Nehemia.—Nehemia 4:1-12; 6:1-19.
15. Ko e heigoa e tau lekua he tau Iutaia ne hokulo e tupetupe ha Nehemia ki ai?
15 Ko e kavana, ne fehagai foki a Nehemia ke he tau lekua loga he tau tagata he Atua. Ko e tau mena uka nei kua tuga e tau mena mahukihuki ne fakatupetupe lahi aki a ia ha kua lauia e fakafetuiaga he tau tagata mo Iehova. Ko lautolu ne muhukoloa kua fakamamafa e muka he tukuhau, ti ko e tau matakainaga mativa ha lautolu, ke totogi aki e tau kaitalofa mo e tau tukuhau Peresia foki, ne fakafua e tau fonua ha lautolu mo e fakafua e fanau ha lautolu foki ke fakatupa. (Nehemia 5:1-10) Tokologa e tau Iutaia ne ta holitu e Sapati mo e mahala ke lagomatai e tau Levi mo e Faituga. Taha mena foki, ne “faihoana ai [falu] ke he tau fifine mai he tau tagata Asetota, mo e tau tagata Amoni, mo e tau tagata Moapi.” Kua fakamamahi ha he mena nei a Nehemia! Ka e nakai taute he tau mena mahukihuki nei a ia ke hola kehe. Ne fakatumau a ia ke eke mo tagata lalago makutu he tau fakatufono tututonu he Atua. Ke tuga a Nehemia, kia nakai fakaata e tautolu e mahani nakai tua fakamoli he falu ke fakalolelole a tautolu mai he fekafekau fakamoli ki a Iehova.—Nehemia 13:10-13, 23-27.
Fahia Foki e Tokologa ne Tua Fakamoli
16-18. Puhala fe ne fakamamahi he lekua fakamagafaoa a Isaako mo Repeka, Hana, Tavita, mo Hosea?
16 Kua toka i loto he Tohi Tapu e falu a fakafifitakiaga foki he tau tagata ne fahia ke he tau tutuaga fakaatukehe ne tuga e tau mena mahukihuki. Taha punaaga fa mahani he tau mena mahukihuki pihia ko e tau lekua fakamagafaoa. Ko e tau hoana tokoua ha Esau ne “fakamamahi . . . e tau loto a Isaako, mo Repeka,” ko e tau matua ha Esau. Ne talahau foki e Repeka kua vihia e ia hana moui ha ko e tau hoana ia. (Kenese 26:34, 35; 27:46) Manamanatu, foki, ki a Hana mo e ke he puhala he hoana fakaohooho, ko Penina, ne ‘fakahogohogomanava a ia’ ha kua tufua a Hana. Liga mamahi tumau a Hana ke he fakafiufiu nei he loto kaina ha lautolu. Ne fakahogohogomanava foki e Penina a ia ki mua he toloaga tagata—ti nakai fakauaua, ki mua he magafaoa mo e tau kapitiga—he o atu e magafaoa ke he kaiaga i Sailo. Tuga kua huhuki fakahokulo e mena mahukihuki nei ki loto he tino ha Hana.—1 Samuela 1:4-7.
17 Manamanatu ke he mena ne fakauka a Tavita ki ai ha ko e mahekeheke fakagoagoa he matua tane fugavai hana, ko e Patuiki ko Saulo. Ke fakahao e moui hana, nukua taute a Tavita ke nofo he tau ana he tutakale i Enekati, matakavi ne toli hake a ia ke he tau avaava he tau maka tokoluga mo e hagahaga kelea. Ko e nakai tonu ia kua eke ke fakahogohogomanava, ha kua nakai taute e ia ha mena kelea ki a Saulo. Pete ia, ne nofo kalo agaia a Tavita—ko e tau mena oti nei kua tupu ha ko e mahekeheke ha Saulo.—1 Samuela 24:14, 15; Tau Fakatai 27:4.
18 Manamanatu ke he lekua fakamagafaoa ne fakamamahi ke he perofeta ko Hosea. Ne eke hana hoana mo fifine feuaki. Ko e mahani faivao hana kua tuga e tau mena mahukihuki ne tuina ke he loto ha Hosea. Mo e ita ne mamahi ai foki a ia, he fanau he hoana ua e tama kehe ha ko e mahani faivao hana!—Hosea 1:2-9.
19. Ko e heigoa e favaleaga ne matematekelea ai e perofeta ko Mikaio?
19 Ko e taha mena mahukihuki ke he tino ko e favale. Manamanatu ke he mena ne tupu ki a Mikaio ko e perofeta. He kitia e patuiki kelea ko Ahapo ne fakalataha ke he tau perofeta fakavai mo e talia e Ahapo e tau pikopiko uli ha lautolu, kua liga fakamamahi lahi e solu tututonu ha Mikaio. Ti, he magaaho ne tala age e Mikaio ki a Ahapo kua vagahau “he agāga pikopiko” e tau perofeta ia, ko e heigoa mogoia ne taute he takitaki he tau tagata fakavai ia? Ne “ta ai e ia a Mikaio ke he hana kauvehe”! Au atu e kelea, ko e aga ha Ahapo ke he hatakiaga ha Iehova ko e matagahua ke liu moua a Ramota-Kiliata kua talahau ke kaumahala. Ne poaki e Ahapo ke liti a Mikaio ke he fale puipui mo e fagai a ia ke he kai ke matematekelea. (1 Tau Patuiki 22:6, 9, 15-17, 23-28) Manatu, foki, ki a Ieremia mo e puhala ne fehagai e tau tagata favale kelipopo ki a ia.—Ieremia 20:1-9.
20. Ko e heigoa e tau mena mahukihuki ne fakauka a Naumi ki ai, mo e palepale fefe a ia?
20 Ko e galo he tau fakahelehele e taha tuaga mamahi lahi ne tuga e mena mahukihuki ke he tino. Ne fakauka a Naumi ke he galo he tane hana mo e tau tama tane tokoua hana ke he mate. Mamahi agaia ke he matematekela ia, ne liu a ia ki Petelehema. Ne tala age e ia ke he tau kapitiga hana ke ui a ia, nakai ko Naumi, ka ko Mara, ko e higoa ne fakakite e mamahi he mena ne tupu ki a ia. Ka e, he magaaho fakahiku, ne palepale e Iehova e fakauka hana aki e mokopuna tane ne eke mo matutakiaga ke he Mesia.—Ruta 1:3-5, 19-21; 4:13-17; Mataio 1:1, 5.
21, 22. Mamahi fefe a Iopu he galo, mo e fefe e aga hana?
21 Ka e manamanatu la ke he fakaligoia ha Iopu he magaaho ne logona e ia hagaao ke he mamate he kelipopo mo e fakalutukia he fanau tokohogofulu fakahelehele hana, pihia foki e galo he tau manu mo e tau fekafekau hana. Amanaki ni ti tuga kua malolo hifo hana lalolagi katoa! Ka e, he ofo agaia a Iopu mai he tau matematekelea nei, ne fakahoko e Satani ki a ia e gagao. Liga manatu ni a Iopu kua mate fai a ia he gagao kelea nei. Ne uhu lahi mahaki e mamahi hana ti manatu a ia ke mate ke moua e totoka.—Iopu 1:13-20; 2:7, 8.
22 Ke tuga nakai kuenaia e tau mena nei, ko e hoana hana, he momoko mo e ita, ne hau ki a ia mo e tagi: “Kia vagahau kelea a a koe ke he Atua, mo e mate ai a koe.” Ko e mena mahukihuki ha anei ke he tino mamahi hana! Mole atu, ko e tau kapitiga tokotolu ha Iopu, he nakai fakamafana a ia, ne tuhituhi ki a ia aki e tau talahauaga pikopiko, he tukupau a ia he agahala fufu mo e talahau kua tupu e mena nei ha kua malaia a ia. Ko e talahauaga ha lautolu, kua tuga, hoka fakahokulo ke he tino hana. Manatu, foki, ne nakai iloa e Iopu ko e ha ne tutupu e tau mena kelea nei ki a ia; po ke iloa e ia to nakai mate a ia. Ka e, “nakai hala a Iopu he tau oti na, ti nakai pehe foki a ia kua goagoa e Atua.” (Iopu 1:22; 2:9, 10; 3:3; 14:13; 30:17) Pete kua fakamamahi he tau mena mahukihuki he magaaho taha, ne nakai tiaki e ia e puhala fakamoli hana. Ko e fakamalolo ha ia!
23. Ko e ha a lautolu ne tua fakamoli ne fakatutala a tautolu ki ai nukua maeke ke fakauka ke he tau mena mahukihuki kehekehe ke he tino?
23 Ko e tau fakafifitakiaga fakamua na, kua fakakite e tohi katoa. Kua loga foki ne toka i loto he Tohi Tapu. Ko e tau fekafekau tua fakamoli oti nei kua fehagai mo e tau mena mahukihuki fakatai ha lautolu ni. Ti ko e tau lekua kehekehe ha ia ne fehagai mo lautolu! Ka e ha ha ia lautolu e manatu tatai. Nakai taha ia lautolu ne tiaki e fekafekau ha lautolu ki a Iehova. Pete ko e tau kamatamata fakaatukehe oti ha lautolu, ne kautu a lautolu ki a Satani ha ko e malolo ne foaki e Iehova ki a lautolu. Fefe? To tali he vala tala ka mui mai e huhu nei mo e fakakite ki a tautolu e puhala ke fahia foki a tautolu ke he ha mena ne tuga e mena mahukihuki ke he tino ha tautolu.
[Matahui Tala]
^ para. 11 Ko e pulega manako lahi pihia kua nakai lata mo e tagata loto fakaaue, loto fakatokolalo tuga a Mefiposeta. Nakai fakauaua nukua iloa lahi e ia e fakamauaga he tua fakamoli ne fakatoka he matua tane hana, ko Ionatana. Pete ko e tama tane he Patuiki ko Saulo, ne mailoga e Ionatana ko Tavita ne fifili e Iehova mo patuiki i Isaraela. (1 Samuela 20:12-17) Ko e matua matakutaku Atua ha Mefiposeta mo e kapitiga fakamoli ki a Tavita, kua nakai fakaako e Ionatana e tama tote hana ke lali ke moua e malolo patuiki.
To Tali Fefe e Koe?
• Ko e ha ne tuga e tau mena mahukihuki ke he tau tino e tau lekua ne fehagai a tautolu ki ai?
• Ko e heigoa falu a mena mahukihuki ne fakauka a Mefiposeta mo Nehemia ki ai?
• Haia he tau fakafifitakiaga faka-Tohiaga Tapu ke he tau tagata tane mo e tau fifine ne fakauka ke he tau mena mahukihuki kehekehe ke he tino, ko e fakafifitakiaga fe ne omoi lahi ki a koe, mo e ko e ha?
[Tau Huhu he Fakaakoaga]
[Tau Fakatino he lau 7]
Kua fahia a Mefiposeta mo e kulikuli, fatipiko, mo e fakaita
[Fakatino he lau 8]
Ne fakauka a Nehemia pete ko e totokoaga