Skip to content

Skip to table of contents

Kia Takitaki he Tau Matapatu Fakaakoaga e Tau Lakaaga Hau

Kia Takitaki he Tau Matapatu Fakaakoaga e Tau Lakaaga Hau

Kia Takitaki he Tau Matapatu Fakaakoaga e Tau Lakaaga Hau

“Kua fakaako atu [e Iehova] kia koe ke he tau mena ke aoga ai.”—ISAIA 48:17.

1. Takitaki fefe he Tufuga e tau tagata?

HE FAKAFITA e tau saienetisi ke vevete e tau mena galo he lalolagi mo e lagi katoatoa, ne ofogia a lautolu he lahi mahaki e malolo ne toka i loto he pulagi likoliko ne takai ia tautolu. Ko e la ha tautolu—ko e fetu avelesi—ne fakatupu mai e malolo lahi mahaki ke tuga e “100 piliona he tau pomu haitolosini ka papa he tau sekone oti.” Kua maeke he Tufuga ke pule mo e takitaki e tau kau lalahi ia he lagi ha ko e malolo nakai fakakaupa hana. (Iopu 38:32; Isaia 40:26) Ka e kua a tautolu ko e tau tagata, ne foaki noa mai e fifiliaga ataina, lotomatala, manamanatuaga, mo e maeke ke maama e tau mena fakaagaga? Ko e heigoa e puhala ne fifili he ha tautolu a Taute ke takitaki aki a tautolu? Ne takitaki fakaalofa e ia a tautolu ha ko e tau fakatufono mitaki katoatoa mo e tau matapatu fakaakoaga tokoluga hana, ne lafi ki ai e loto manamanatu fakaako mitaki ha tautolu.—2 Samuela 22:31; Roma 2:14, 15.

2, 3. Ko e vahega omaoma fefe ne fiafia e Atua ki ai?

2 Ne moua he Atua e fiafia ke he tau mena momoui loto matala hana ne fifili ke omaoma ki a ia. (Tau Fakatai 27:11) He nakai polokalama a tautolu ke omaoma pouli ke tuga e tau ropoto nakai fai manamanatuaga, ne tuku e Iehova ia tautolu e fifiliaga ataina ke maeke ia tautolu ke taute e tau fifiliaga fakailoilo ke taute e tau mena hako.—Heperu 5:14.

3 Ko Iesu, ne fakaata mitaki katoatoa e Matua hana, ne tala age ke he tau tutaki hana: “Ko e haku a tau kapitiga a mutolu, kaeke ke eke e mutolu e tau mena oti kana kua tala atu ai au kia mutolu. Nakai tuai totoku atu e au a mutolu ko e tau fekafekau.” (Ioane 15:14, 15) He tau vaha i tuai, ne tote e fifiliaga he fekafekau ka ke omaoma ni ke he tau poakiaga he iki hana. Ke he taha fahi, ko e fakakapitiga kua feaki he fakatata e tau fua ne futia ke he loto. Maeke ia tautolu ke eke mo tau kapitiga ha Iehova. (Iakopo 2:23) Ko e fakakapitiga nei kua atihake he fakaalofa tautui. Ne tutaki e Iesu e omaoma ke he Atua ke he fakaalofa he magaaho ne talahau e ia: “Kaeke ke fakaalofa mai taha kia au, ke oma e ia haku a kupu; ti fakaalofa ni haku a Matua kia ia.” (Ioane 14:23) Ki ai—mo e ke takitaki a tautolu ke haohao mitaki—ne uiina e Iehova a tautolu ke moui ke he tau matapatu fakaakoaga hana.

Tau Matapatu Fakaakoaga Mahani Atua

4. Fakamaama fefe e koe e tau matapatu fakaakoaga?

4 Ko e heigoa e tau matapatu fakaakoaga? Ko e kakano he matapatu fakaakoaga ko e “katoatoa po ke tau matapatu he kupu moli: ko e fakatufono katoatoa mo e tau matapatu, taofiaga, po ke manatu ne fakave ki ai falu po ke ne moua mai ai e falu.” (Webster’s Third New International Dictionary) Ne fakakite he fakaako fakamakutu ke he Tohi Tapu ne foaki he Matua he lagi ha tautolu e tau matapatu takitakiaga ne ufitia ai e tau tutuaga mo e tau puhala kehekehe he moui. Ne taute e ia e mena nei mo e mailoga e aoga tukulagi ma tautolu. Kua tatai e mena ia ke he mena ne tohia he Patuiki ko Solomona: “Kia fanogonogo mai a, haku tama na e, mo e talia e koe haku tau kupu, ti fakaloga ai e, tau tau he hāu a moui. Kua fakaako atu e au kia koe e puhala he iloilo; kua takitaki e au a koe ke he tau puhala hakohako.” (Tau Fakatai 4:10, 11) Ko e matapatu fakaakoaga ne mua ne foaki e Iehova kua lauia ai e fakafetuiaga ha tautolu mo ia mo e tau katofia tagata, mo e tau momoui he tau aho oti ha tautolu. (Salamo 1:1) Kia manamanatu a tautolu ke he falu he tau matapatu fakaakoaga ne mua.

5. Foaki e tau fakafifitakiaga he falu a matapatu fakaakoaga ne mua.

5 Hagaao ke he fakafetuiaga ha tautolu mo Iehova, ne tohi e Iesu: “Kia fakaalofa a koe ke he Iki hau a Atua mo e hau a loto katoa, mo e hau a agaga katoa, mo e hau a manatu katoa.” (Mataio 22:37) Lafi mai, ne foaki he Atua e tau matapatu fakaakoaga ne matutaki ke he tau fehagaiaga ha tautolu mo e tau katofia tagata, tuga e Fakatufono Auro: “Ko e tau mena oti kua loto a mutolu ki ai, ke eke he tau tagata kia mutolu; ati eke ā e mutolu e tau mena ia kia lautolu.” (Mataio 7:12; Kalatia 6:10; Tito 3:2) He hagaao atu ke he tapuakiaga, ne tomatoma ki a tautolu: “Kia manatu foki a tautolu ko e taha ke he taha, ke fakalagalaga ai e fakaalofa mo e tau gahua mitaki; Aua neke tiaki e fakapotopotoaga ha tautolu.” (Heperu 10:24, 25) Ke he tau puhala he tau aho he tau momoui ha tautolu, ne talahau he aposetolo ko Paulo: “Po ke kai mena a mutolu, po ke inu a mutolu, po ke eke e mutolu taha mena, kia eke e mutolu e tau mena oti kana ke fakaheke ai ke he Atua.” (1 Korinito 10:31) Kua loga foki falu a matapatu fakaakoaga i loto he Kupu he Atua.

6. Kehe fefe e tau matapatu fakaakoaga mai he tau fakatufono?

6 Ko e tau matapatu fakaakoaga ko e tau kupu moli ne gahuahua, aoga lahi, ti kua fakaako e tau Kerisiano pulotu ke ofania ai. Ne omoi e Iehova a Solomona ke tohia: “Kia fanogonogo mai a koe ke he haku a tau kupu; kia haga mai hāu a tau teliga ke he tau mena ke vagahau atu ai au. Aua neke toka kehe mo e tau mata hāu e tau mena ia; kia taofi ai e koe ki loto he loto hāu. Ha ko e tau mena ia ko e moui haia kia lautolu ka moua; mo e mena ke malolo ai ha lautolu a tau tino oti.” (Tau Fakatai 4:20-22) Kehe fefe e tau matapatu fakaakoaga mai he tau fakatufono? Ne foaki he tau matapatu fakaakoaga e fakaveaga ma e tau fakatufono. Ko e tau matafakatufono, ne hagahaga ke tonu, kua liga gahuahua ni ke he taha magaaho po ke tuaga, ka kua tumau tukulagi e tau matapatu fakaakoaga. (Salamo 119:111) Ko e tau matapatu fakaakoaga kua nakai tuai po ke galo kehe. Ko e tau kupu omoomoi agaga he perofeta ko Isaia ne fakamoli: “Kua fifigo e motietie, kua mokulu e fiti; ka ko e kupu he Atua ha tautolu, kua tumau ia tukulagi ni.”—Isaia 40:8.

Manamanatu mo e Gahuahua ke he Fakaveaga he Tau Matapatu Fakaakoaga

7. Fakamalolo fefe he Kupu he Atua a tautolu ke manamanatu mo e gahuahua ke he fakaveaga he tau matapatu fakaakoaga?

7 Ke he taha magaaho mo e taha magaaho, ne fakamalolo he “kupu he Atua ha tautolu” a tautolu ke manamanatu mo e gahuahua ke he fakaveaga he tau matapatu fakaakoaga. He magaaho ne ole ki a Iesu ke fakakatoatoa e Fakatufono, ne taute e ia ua e talahauaga tonuhia—taha ne peehi e fakaalofa ma Iehova, ko e taha ne peehi e fakaalofa ma e tagata katofia. (Mataio 22:37-40) He taute pihia, ne fatiaki mai e Iesu e tau vala he fakakatoatoaaga ku fakamua he tau matapatu taofiaga he Fakatufono faka-Mose, ne tohi he Teutaronome 6:4, 5: “Ko Iehova ko e ha tautolu a Atua, ko Iehova ne tokotaha ni a ia. Kia fakaalofa a koe kia Iehova hau a Atua mo e hau a loto katoa, mo e hau a agaga katoa, mo e hau a malolo katoa.” Kitia maali ai, kua tokaloto foki e Iesu e takitakiaga he Atua ne moua ia Levitika 19:18. He fakahikuaga maaliali, tavanavana, mo e malolo lahi he tohi ha Fakamatalaaga, ne fakakite he tau kupu he Patuiki ko Solomona e tau fakatufono faka-Atua loga: “Kia fanogonogo a a tautolu ke he fakahikuaga he tau mena oti ia, Kia matakutaku a ke he Atua, mo e omaoma ke he hana tau fakatufono; ha ko e mena ia kua lata ke eke he tau tagata oti kana. Ha ko e mena to fakafili he Atua e tau gahua oti, katoa mo e tau galo oti ni, ko e tau mena mitaki katoa mo e tau mena kelea.”—Fakamatalaaga 12:13, 14; Mika 6:8.

8. Ko e ha ko e puipuiaga ke maama katoatoa e tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu?

8 He maama katoatoa e tau matapatu fakaakoaga pihia ka lagomatai a tautolu ke maama mo e fakagahuahua fakalahi e tau takitakiaga tonu. Mua atu, kaeke nakai maama katoatoa mo e talia e tautolu e tau matapatu fakaakoaga, liga to nakai maeke a tautolu ke taute e tau fifiliaga mitaki ti mukamuka e tua ha tautolu ke maluelue. (Efeso 4:14) Kaeke ke fakamau e tautolu e tau matapatu fakaakoaga pihia he tau manamanatuaga mo e tau loto ha tautolu, to mautali a tautolu ke fakaaoga ai ka taute e tau fifiliaga. Ka fakagahuahua ai e tautolu fakalataha mo e maamaaga, ti tamai ai e monuina.—Iosua 1:8; Tau Fakatai 4:1-9.

9. Ko e ha ne nakai mukamuka tumau ke maama mo e fakagahuahua e tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu?

9 Ke maama mo e fakagahuahua e tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu kua nakai mukamuka ke tuga he muitua ke he fakatokatokaaga he tau fakatufono. Ha ko e tau tagata nakai mitaki katoatoa to liga maimaina a tautolu ke fakamakamaka ke manamanatu ke he tau matapatu fakaakoaga. Liga fiafia a tautolu ke he mukamuka he matafakatufono he magaaho ka fakafehagai a tautolu mo e taha fakafiliaga po ke tuaga uka feke. Falu magaaho kua liga kumi takitakiaga a tautolu mai he Kerisiano loto motua—liga ko e motua he fakapotopotoaga—he amanaki ke moua e taha matafakatufono ne felauaki he hagaao ke he tuaga ha tautolu. Pete ia, liga nakai foaki he Tohi Tapu po ke tau tohi fakave ke he Tohi Tapu e matafakatufono pauaki, ti pete ni ka tuku mai taha matafakatufono ki a tautolu, liga to nakai takitaki katoatoa ke he tau magaaho oti mo e ke he tau tutuaga oti. Liga manatu e koe ne huhu e taha tagata tane ki a Iesu: “Ko e akoako na e, kia tala age a koe ke he haku a matakainaga, kia vevehe māku e tau mena he matua ha maua.” He nakai mafiti ke foaki e matafakatufono ke tali aki e taufetoko he vahaloto he tau lafu, ne poaki e Iesu ki a ia e matapatu fakaakoaga katoatoa: “Kia leveki e mutolu a mutolu neke velevelemena.” Ati fakatu ai e Iesu e takitakiaga nukua aoga lahi he magaaho ia mo e pihia foki ke he mogonei.—Luka 12:13-15.

10. Fakakite fefe he fakatatau atu a tautolu ke he tau matapatu fakaakoaga e tau manako ha tautolu he loto?

10 Liga kua kitia e koe e tau tagata ne hagahaga ke omaoma fakauaua ke he tau fakatufono, he matakutaku neke fakahala. Kua utakehe he fakalilifu ma e tau matapatu fakaakoaga e aga pihia. Kua omoomoi ni he foliga he tau matapatu fakaakoaga a lautolu ne pule e tau matapatu fakaakoaga ki ai ke tali mai he loto. Ko e moli, laulahi he tau matapatu fakaakoaga kua nakai putoia mafiti ke fakahala a lautolu ne nakai mumuitua ki ai. Foaki he mena nei ki a tautolu e magaaho ke fakakite ko e ha ne omaoma a tautolu ki a Iehova, mo e heigoa e omoomoiaga he tau loto ha tautolu. Moua e tautolu e fakafifitakiaga he fakaheu e Iosefa e mahani faivao he hoana ha Potifara. Pete he nakai la foaki e Iehova e fakatufono tohi ke he mahani feuaki mo e nakai la fai fakahala faka-Atua ne fakatu pauaki hagaao ke he matutaki mo e hoana he taha tagata, nukua mailoga e Iosefa e tau matapatu fakaakoaga ke he tua fakamoli he fakamauaga ne fakatu he Atua. (Kenese 2:24; 12:18-20) Maeke ai ke kitia e tautolu mai he tali hana kua lauia lahi a ia he malolo he tau matapatu fakaakoaga pihia: “To maeke fefe ia au ke eke e mena kelea lahi ia mo e hala au ke he Atua?”—Kenese 39:9.

11. Ko e heigoa e tau fahi ne manako e Kerisiano ke takitaki he tau matapatu fakaakoaga ha Iehova?

11 He vaha nei, kua manako e tau Kerisiano ke takitaki he tau matapatu fakaakoaga ha Iehova ka hagaao ke he tau mena fakatagata, tuga e fifiliaga he tau kapitiga, fakafiafiaaga, leo kofe, mo e tohi totou. (1 Korinito 15:33; Filipi 4:8) He tutupu a tautolu ke he iloilo, maamaaga, mo e fakaaue ki a Iehova mo e tau tutuaga hana, ko e ha tautolu a loto manamanatu, ha tautolu a aga mitaki, ka lagomatai a tautolu ke fakagahuahua e tau matapatu fakaakoaga faka-Atua i lalo he ha tutuaga kua fehagaaoaki mo tautolu, pihia foki ke he tau mena fakatagata ni ha tautolu. He takitaki he tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu, to nakai kumi a tautolu ke he tau hehe i loto he tau fakatufono he Atua; po ke he fifitaki e tautolu a lautolu kua lali ke kitia ko e hokotia ki fe a lautolu ka e nakai moumou moli taha fakatufono pauaki. Mailoga e tautolu ko e tau manamanatuaga pihia kua moumou fakatagata ni mo e hagahaga kelea.—Iakopo 1:22-25.

12. Ko e heigoa e kei ke he takitakiaga he tau matapatu fakaakoaga mahani Atua?

12 Ne mailoga he tau Kerisiano loto motua ko e kei ke mumui ke he tau matapatu fakaakoaga mahani Atua, ko e manako ke iloa e logonaaga ha Iehova hagaao ke he mena ia. “Ko mutolu kua fakaalofa atu kia Iehova,” he tomatoma he salamo, “kia fakavihia e mutolu e tau mena kelea.” (Salamo 97:10) He tohi falu mena ne kitia he Atua ke kelea, ne talahau he Tau Fakatai 6:16-19: “Ko e ono la e mena kua fakavihia e Iehova, ti fitu foki kua vihiatia e ia. Ko e tau mata fakatokoluga, ko e alelo pikopiko, mo e tau lima kua fakamaligi e toto he tagata nakai hala. Ko e loto kua fatuakiloto e tau lagatau kelea, ko e tau hui ne mafiti he tafepoi ke he kelea. Ko e tagata fakamoli mena fakavai, kua vagahau mo e pikopiko; mo ia kua fakatupu ai e feveheveheaki ke he tau matakainaga.” He magaaho ka manako ke manamanatu ko e fefe e logonaaga ha Iehova ke he tau matapatuaga pihia ne pule ke he tau momoui ha tautolu, ti ke nonofo fakatatau atu ke he tau matapatu fakaakoaga kua eke mo mena ke taute pihia tumau.—Ieremia 22:16.

Kua Lata ke Moua e Manako Mitaki

13. Ko e faga manamanatu fe ne peehi e Iesu he hana Lauga he Mouga?

13 He iloa mo e fakagahuahua foki e tau matapatu fakaakoaga ka puipui a tautolu mai he matahele he tapuakiaga gatigati noa. Ha ha ai e kehekehe he vahaloto he mumui ke he tau matapatu fakaakoaga mo e oma fakamao ke he tau matafakatufono. Ne fakakite fakamahino e Iesu e mena nei he Lauga he Mouga. (Mataio 5:17-48) Manatu ko e tau tagata fanogonogo ha Iesu ko e tau Iutaia, ti ko e tau mahani ha lautolu kua lata ke pule he Fakatufono faka-Mose. Ka kua ha ha ia lautolu e onoonoaga keukeu ke he Fakatufono. Kua peehi e lautolu e tohi he Fakatufono, nakai ko e agaga. Mo e peehi e lautolu e tau aga fakamotu ha lautolu, ti kua tuku ai ki luga he fakaakoaga he Atua. (Mataio 12:9-12; 15:1-9) Ko e mena ne tupu, kua nakai fakaako e tau tagata tokologa ke manamanatu hagaao ke he tau matapatu fakaakoaga.

14. Lagomatai fefe e Iesu e tau tagata fanogonogo hana ke manamanatu ke he fakaveaga he tau matapatu fakaakoaga?

14 Ke he taha fahi, ne lafi e Iesu ke he Lauga he Mouga e tau matapatu fakaakoaga ke he lima e fahi he tau mahani: ko e ita, fakamauaga mo e tau vevehe, tau maveheaga, taui atu, mo e fakaalofa mo e vihiatia. He tau mena takitaha ia, ne fakakite e Iesu e aoga he mumui ke he matapatu fakaakoaga. Ati fakatokoluga e Iesu e tuaga mitaki ma e tau tutaki hana. Ke fakatai ki ai, ke he lekua he mahani feuaki, ne foaki mai e ia ki a tautolu e matapatu fakaakoaga ne takitaki nakai ni ko e tau gahua ha tautolu ka e pihia foki e tau manatu mo e tau manako ha tautolu: “Ka kikite atu taha ke he fifine kia manako ki ai, kua faivao tuai a ia ke he hana loto.”—Mataio 5:28.

15. Maeke fefe ia tautolu ke kalo mai he hagahaga ke oma fakamao ke he tau matafakatufono?

15 Ne fakakite he fifitakiaga nei kua nakai lata a tautolu ke fakaheu e kakano mo e agaga he tau matapatu fakaakoaga ha Iehova. Kua nakai lata moli ia tautolu ke moua e fiafia he Atua he puhala he tau mahani taute noa. Ne fakatapakupaku e Iesu e fakahehe he aga pihia he tuhi ke he fakaalofa noa mo e fakaalofa he Atua. (Mataio 12:7; Luka 6:1-11) He muitua ke he tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu, to kalo mai a tautolu he lali ke moui (po ke fakamakamaka ke he falu ke moui) ke he tau tohi loloa mo e mao kikiha ke taute mo e nakai taute, ne mamao ligo ke he tau fakaakoaga he Tohi Tapu. To tupetupe lahi ni a tautolu hagaao ke he tau matapatu fakaakoaga he fakaalofa mo e omaoma ke he Atua mai he tau mena kitia he tapuakiaga.—Luka 11:42.

Tau Fua Fiafia

16. Foaki e tau fakafifitakiaga ke he tau matapatu fakaakoaga i tua he falu a fakatufono he Tohi Tapu.

16 He lali a tautolu ke omaoma ki a Iehova, kua aoga lahi ke mailoga nukua fakave e tau fakatufono hana ke he tau matapatu fakaakoaga ne mua. Ke fakatai ki ai, kia kalo mai e tau Kerisiano he tapuaki tupua, mahani feuaki, mo e fakaaoga hehe he toto. (Gahua 15:28, 29) Ko e heigoa ne lalago e tuaga faka-Kerisiano ke he tau matakupu ia? Kua latatonu e Atua ke moua e fakamoliaga katoatoa ha tautolu; kua lata ia tautolu ke tua fakamoli ke he tau hoa ha tautolu; mo e ko Iehova e Foaki-Moui. (Kenese 2:24; Esoto 20:5; Salamo 36:9) He maama e tau matapatu fakaakoaga aoga lahi nei ka fakamukamuka ke talia mo e muitua ke he tau fakatufono pihia.

17. Ko e heigoa e tau fua mitaki ka moua mai he maama mo e fakagahuahua e tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu?

17 He maama e tautolu e tau matapatu fakaakoaga aoga lahi mo e fakagahuahua a lautolu, ne mailoga e tautolu ko e tau mena ia ma e mitaki ni ha tautolu. Ko e tau fakamonuinaaga fakaagaga ne olioli he tau tagata he Atua kua fa faihoani he tau fua aoga molioli. Ke fakatai ki ai, ko lautolu ne kalo kehe he ula tapaka, ne moui e tau momoui mitaki, mo e fakalilifu ke he tapu he toto nukua puipui mai he matematekelea he falu a gagao pauaki. Tatai foki, he nonofo fakatautau atu ke he kupu moli faka-Atua ka liga lagomatai a tautolu ke he tau puhala fakatupe, kaufakalatahaaga, po ke he kaina. Ko e ha fua aoga molioli pihia kua fakamoli e uho he tau tutuaga ha Iehova, nukua moli lahi mo e gahuahua mitaki ha lautolu. Ka ke moua e tau mena aoga gahuahua mitaki pihia, nakai ko e matapatu kakano ni a ia ke fakagahuahua e tau matapatu fakaakoaga he Atua. Moli ne omaoma e tau Kerisiano ki a Iehova ha kua ofaofa e lautolu a ia, ha kua latatonu a ia ke tapuaki e lautolu, mo e ha ko e mena hako ke taute.—Fakakiteaga 4:11.

18. Kaeke ke manako a tautolu ke eke mo tau Kerisiano monuina, ko e heigoa kua lata ke takitaki e tau momoui ha tautolu?

18 He toka e moui ha tautolu ke takitaki he tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu ka tataki atu ke he puhala tokoluga lahi he moui, puhala ka liga futia mai falu ke he puhala he Atua. Ko e mena ne mua, kua fakaheke he puhala moui ha tautolu a Iehova. Kua mailoga e tautolu ko Iehova ko e Atua fakaalofa moli ne manako ke moua e tautolu e mena mitaki lahi. He magaaho ka taute e tautolu e tau fifiliaga hagaaki ke he tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu mo e kitia e puhala ne fakamonuina e Iehova a tautolu, ne logona e tautolu e tata lahi atu ki a ia. E, kua feaki fakalahi atu foki e tautolu e fakafetuiaga fakaalofa mo e ha tautolu a Matua he lagi.

Manatu Nakai e Koe?

• Ko e heigoa e matapatu fakaakoaga?

• Kehe fefe e tau matapatu fakaakoaga mai he tau fakatufono?

• Ko e ha kua aoga ki a tautolu ke manamanatu mo e fakagahuahua ke he fakaveaga he tau matapatu fakaakoaga?

[Tau Huhu he Fakaakoaga]

[Puha he lau 14]

Ko Wilson, ko e Kerisiano mai Kana, ne tala age ki ai to fakaoti e gahua hana he tau aho gahoa. He aho fakahiku hana he gahua, ne kotofa a ia ke fakamea e motoka he takitaki gahua he kamupani. He magaaho ne moua e Wilson e tau tupe loga i loto he motoka, ne tala age e pule gahua hana ki a ia, na foaki mai he Atua e tupe kakano ko e fakaoti ne fai e gahua ha Wilson he aho ia. Pete he pihia, he fakagahuahua e tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu ke he mahani fakamoli, ne age e Wilson e tupe ke he takitaki gahua. Kua ofo mo e nava, ne nakai ni foaki he takitaki gahua ia e gahua mau ka e holo hake foki a Wilson ke eke mo taha tagata lahi ne gahua he kamupani.—Efeso 4:28.

[Puha he lau 15]

Ko Rukia, ko e fifine Alapania ne 60 tuma e tau he moui. Ha ko e taufetoko fakamagafaoa, ne nakai fevagahauaki a ia mo e tugaane hana ke molea e 17 e tau. Ne kamata a ia ke fakaako e Tohi Tapu mo e Tau Fakamoli a Iehova mo e ako ko e tau Kerisiano moli kua lata ke loto mafola mo e falu, nakai fakafualoto. Ne liogi a ia ke he po katoa, mo e ate hana ne fotufotu, ne finatu a ia ke he fale he tugaane hana. Ne hafagi he tama fifine e gutuhala. Ofo, ne huhu a ia ki a Rukia: “Ko hai ne mate? Ko e heigoa e fekau hau ki hinei?” Ne ole a Rukia ke kitia e tugaane hana. Ne fakamaama fakamitaki e ia, he fakaako hagaao ke he tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu mo e hagaao ki a Iehova ne omoi a ia ke taute e mafola mo e tugaane hana. He mole e tau hihina mata mo e tau peka, ne taute e laua e fiafia ma e liu fakalataha uho nei!—Roma 12:17, 18.