“Ko e Tau Fakatai Hokoia ne Vagahau Atu Ai a Ia kia Lautolu”

“Kua vagahau e Iesu e tau mena oti na ke he lanu tagata ke he tau fakatai; ko e tau fakatai hokoia ne vagahau atu ai a ia kia lautolu.”—MATAIO 13:34.

1, 2. (a) Ko e ha ne nakai mukamuka ke nimo e tau fakatai lauia mitaki? (e) Ko e heigoa e tau fakatai ne fakaaoga e Iesu, ti ko e heigoa e tau huhu ne laga mai hagaao ke he fakaaoga hana he tau fakatai? (Kikite matahui tala.)

MAEKE nakai ia koe ke manatu e fakatai ne logona e koe, liga ke he lauga nukua loga e tau he mole? Nakai mafiti ke nimo e tau fakatai lauia mitaki. Taha e tagata tohia ne mailoga ko e tau fakatai kua “liliu e mena kua logona ke he kitiaaga.” Ha kua fa lagomatai lahi e tau fakatino ke he manamanatuaga ha tautolu, taute he tau fakatai e tau manatu ke mukamuka lahi ke maama. Kua maeke he tau fakatai ke foaki e kakanoaga ke he tau kupu, ti maeke he tau fakaakoaga ke mau he tau manamanatuaga ha tautolu.

² Nakai la fai faiaoga ia he lalolagi kua makaka lahi he fakaaoga e tau fakatai ka ko Iesu Keriso hokoia. Manatu mahinohino agaia e tau fakatai loga ha Iesu pete kua teitei ua e afe tau he mole e talahau mai ai. * Ko e ha ne falanaki lahi a Iesu ke he puhala fakaako pauaki nei? Ti ko e heigoa ati maeke ai hana tau fakatai ke lauia mitaki?

Kakano ne Fakaaoga e Iesu e Tau Fakatai

3. (a) Hagaao ki a Mataio 13:34, 35, ko e heigoa taha kakano ne fakaaoga e Iesu e tau fakatai? (e) Ko e heigoa ne fakakite na kua uho e puhala fakaako nei ki a Iehova?

³ Ne foaki mai he Tohi Tapu ua e kakano aoga lahi ne fakaaoga e Iesu e tau fakatai. Fakamua, ko e taute pihia e ia nukua fakamoli aki e perofetaaga.  Ne tohi he aposetolo ko Mataio: “Kua vagahau e Iesu e tau mena oti na ke he lanu tagata ke he tau fakatai; ko e tau fakatai hokoia ne vagahau atu ai a ia kia lautolu; kia fakamoli ai e kupu he perofeta ne pehe mai, To vagahau atu au ke he tau fakatai.” (Mataio 13:34, 35) Ko e “perofeta” ne fatiaki mai e Mataio ne fati lologo he Salamo 78:2. Ne tohia e salamo nei i lalo hifo he takitakiaga he agaga he Atua he tau senetenari ato fanau mai a Iesu. Nakai kia mahomo atu e tau tau fakamua atu ia, he fifili e Iehova to fakaaoga he Tama hana e tau fakatai ka fakaako atu? Kua uho moli ki a Iehova e puhala fakaako nei!

4. Fakamaama fefe e Iesu e kakano ati fakaaoga e ia e tau fakatai?

⁴ Uaaki, ne fakamaama ni e Iesu kua fakaaoga e ia e tau fakatai ke hakahaka aki e tau loto ha lautolu ne mao. He mole atu e talahau e ia ke he “lanu tagata tokologa” e tau kupu fakatai ke he tagata gana saito, ne huhu e tau tutaki hana: “Ko e ha ne vagahau atu ai a koe kia lautolu ke he tau kupu fakatai?” Ne tali a Iesu: “Kua foaki atu kia mutolu ke iloa ai e mutolu e tau mena galo he kautu he lagi; ka e nakai foaki atu kia lautolu. Ko e mena ia kua vagahau atu ai au kia lautolu ke he tau kupu fakatai; ha kua kitekite a lautolu, ka e nakai kitia e lautolu; kua fanogonogo foki a lautolu ka e nakai logona, ai ti nakai maama a lautolu. Kua fakamoli ai kia lautolu e talahauaga a Isaia, ne pehe mai, To fanogonogo ni a mutolu, ka e nakai maama ai a mutolu; to kitekite foki a mutolu, ka e nakai kitia e mutolu. Ha ko e mena kua matolu e tau loto he motu nei.”—Mataio 13:2, 10, 11, 13-15; Isaia 6:9, 10.

5. Hakahaka fefe he tau fakatai ha Iesu e tau tagata fanogonogo loto molu mai he loto fakatokoluga?

⁵ Ko e hagaao ke he heigoa e tau fakatai ha Iesu ne vevehe aki e tau tagata? He falu mena, ne lata he tau tagata fanogonogo hana ke kumikumi fakalahi ke moua e kakano katoa he hana tau kupu. Ne fakalagalaga ai e tau tagata loto molu ke huhu ma e falu vala tala foki. (Mataio 13:36; Mareko 4:34) Ti ko e tau fakatai ha Iesu, ne fakakite e kupu moli ki a lautolu ne manako loto ki ai, ke he magaaho taha, ne fakamau he tau fakatai hana e kupu moli mai he tau tagata loto fakatokoluga. Ko e faiaoga mahomo atu ha ia a Iesu! O mai la tautolu mogonei ke kumikumi falu vala nukua lauia mitaki lahi ai hana tau fakatai.

Fifiliaga he Fakaaoga e Tau Matafeiga

6-8. (a) Ko e heigoa e foakiaga ne nakai la moua he tau tagata fanogonogo ha Iesu he senetenari fakamua? (e) Ko e heigoa e tau fakataiaga ne fakakite ne fifili e Iesu hana tau matafeiga?

⁶ Kua manamanatu nakai a koe na fefe la ma e tau tutaki he senetenari fakamua nukua logona teliga a Iesu ne fakaako atu? Uhoaki ha kua logona e lautolu e leo ha Iesu, ne nakai la ha ha ia lautolu e mouaaga he kumi ke he fakamauaga kua tohi ke fakamanatu age ki a lautolu e tau mena ne talahau e ia. Ka e tokaloto e lautolu e tau kupu ha Iesu ke he tau manamanatuaga mo e tau loto ha lautolu. Puhala he fakaaoga makaka hana ke he tau fakatai, ne fakamukamuka e Iesu ma lautolu ke manatu e mena ne fakaako e ia. He puhala fe?

⁷ Kua fifili e Iesu ke fakaaoga hana tau matafeiga. Ka latatonu e tau matafeiga ke he tala po ke lata ke peehi, ne eketaha a ia ke lauia ai foki. Ti talahau e ia e katoatoa he tau mamoe ne toka hifo he leveki mamoe ka e fano ke kumi taha ne galo, ko e katoatoa he tau magaaho ne gahua e tau tagata he uluvine, mo e katoatoa he taleni ne foaki age ke leveki.—Mataio 18:12-14; 20:1-16; 25:14-30.

⁸ He magaaho taha, ne tiaki e Iesu e tau fakamatafeiga ne liga fakaalaia aki e iloa ha tautolu ke he kakano he tau fakatai. Ma e fakatai, he kupu fakatai ke he tupa nakai fai fakaalofa noa, ne ai fai fakamaamaaga ke he kakano nukua hokotia e tupa ke he kaitalofa ne 60,000,000 tenari. Ne peehi e Iesu e lata ke fakamagalo. Ko e mena ne aoga, nakai ko e puhala ati muhu kaitalofa e tupa, ka ko e puhala ne fakamagalo aki hana kaitalofa mo e puhala ne maliu a ia he taute atu ke he matakainaga tupa ne kaitalofa ai e tupe tote mai ia ia. (Mataio 18:23-35) Tatai ai, ke he fakatai he tama tane moumou koloa, ne nakai fai fakamaamaaga ne foaki e Iesu ke he kakano ne amanaki ni ti manako lahi e tehina  ke he hana tufaaga mo e kakano ne moumou ai e ia. Ka e fakamatafeiga e Iesu e puhala ne logona hifo mo e tali atu he matua tane he magaaho ne hiki e loto he tama tane mo e liu atu ki kaina. Ko e tau matafeiga pihia hagaao ke he tali atu he matua tane kua aoga ke he manatu ha Iesu, nukua fakamagalo “fakalahi” a Iehova.—Isaia 55:7; Luka 15:11-32.

9, 10. (a) He fakatino ke he tau tagata he tau fakatai hana, hagaaki a Iesu ke he heigoa? (e) Fakamukamuka fefe e Iesu ma e hana tau tagata fanogonogo mo e falu ke manatu e tau fakatai hana?

⁹ Ne fakailoilo foki a Iesu ke he puhala ne fakatino e ia e tau tagata he hana tau fakatai. He nakai foaki e ia e tau vala tala fakalahilahi ke he tau foliga he tau tagata, ne fa hagaaki a Iesu ke he tau mena ne taute e lautolu po ke puhala ne tali atu a lautolu ke he tau tutupuaga ne tohi e ia. He nakai fakamaama na foliga fefe e Samaria mitaki, ne talahau e Iesu e mena ne mua atu e aoga—he puhala fakaalofa hofihofi noa he Samaria ne lagomatai e Iutaia nukua pakia ne takoto he kauhala. Ne foaki e Iesu e tau matafeiga nukua lata ke fakaako ko e fakaalofa ke he tuutakaina kua lata ke fakalaulahi ke he tau tagata oti nakai ni ke he tau lanu po ke motu ha tautolu.—Luka 10:29, 33-37.

¹⁰ Ko e fakaaoga mataala ha Iesu ke he tau matafeiga ne fakaku mo e nakai fakalokiloki aki hana tau fakatai. Ti fakamukamuka ai e ia ma e tau tagata fanogonogo hana he senetenari fakamua—mo e tokologa atu foki he magaaho fakamui ne totou ke he tau Evagelia mai he agaga—kua manatu ai mo e tau fakaakoaga aoga ne fakaako mai.

Moua Mai he Moui he Tau Aho Takitaha

11. Talahau e puhala he tau fakataiaga he tau fakatai ha Iesu nukua fakaata e tau mena ne mailoga kua iloa e ia he tupu hake i Kalilaia.

¹¹ Ne makaka lahi a Iesu he fakaaoga e tau fakatai ne felauaki ke he tau momoui he tau tagata. Loga hana tau fakatai ne fakaata e tau mena ne kua kitia e ia he tupu hake i Kalilaia. Manamanatu la, ke he moui vaha tama hana. Fa laga fiha ne kitia e ia e matua fifine hana ne laku e falaoa fakaea he tuku e fafati fakaea ne toka mai he lakuaga tuai, mo e fakaaoga ai ke fakaea aki? (Mataio 13:33) Laga fiha ne mamata a ia ke he tau tagata takafaga ika ne tolo hifo e tau kupega ki moana he Tahi i Kalilaia? (Mataio 13:47) Laga fiha ne mamata a ia ke he fanau hane fefeua he male? (Mataio 11:16) Ne liga mailoga e Iesu e falu matakavi aga mau ne fakaaoga ai ke he hana tau fakatai—ko e gana he tau tega saito, tau faiagahau olioli he mauhoana, mo e tau saito he fonua kua momoho ke he la.—Mataio 13:3-8; 25:1-12; Mareko 4:26-29.

12, 13. Fakaata fefe he fakatai ha Iesu ke he tau saito mo e tau titania e mahani mau ke he tau tuaga he matakavi?

 ¹² Nakai ofo ai mogoia, ko e tau tutuaga mo e tau mena he moui he tau aho takitaha ne lafi ai ke he tau fakatai loga ha Iesu. Ko e mena ia, ke loto fakaaue katoatoa ke he hana makaka he fakaaoga e puhala fakaako nei, kua lagomatai lahi ke manamanatu ke he kakano he tau kupu hana ke he tau tagata fanogonogo Iutaia hana. O mai la ke onoono ke he ua e fakataiaga.

¹³ Fakamua, ke he fakatai he saito mo e titania, ne tala age a Iesu hagaao ke he tagata ne gana e tau saito mitaki he hana fonua ka e hau e “fi” ti gana ki ai e tau titania ki luga. Ko e ha ne fifili e Iesu e mahani kelea pauaki ia? Kia tokaloto na talahau e ia e fakatai ne tata atu ke he Tahi i Kalilaia, ti ko e matapatu gahua he tau Kalilaia ko e gahua fonua hokoia. Ko e heigoa ka mua atu e malona ke he tagata gahua fonua ka hau fakagalogalo e fi ke he fonua mo e gana ki ai e tau titania kelea? Ko e tau fakatufono gahua he magahala ia ne fakakite na hohoko moli e tau mena ia. Nakai kia maaliali na fakaaoga e Iesu e tuaga kua maeke he tau tagata fanogonogo hana ke maama?—Mataio 13:1, 2, 24-30.

14. He fakatai ke he Samaria mitaki, ko e ha nukua aoga he fakaaoga e Iesu e puhala tu ‘ne hifo mai Ierusalema ki Ieriko’ ke fakakite aki hana manatu?

¹⁴ Uaaki, manatu e fakatai ke he Samaria mitaki. Ne kamata e Iesu he talahau: “Ko e taha tagata ne hifo a ia mai Ierusalema ki Ieriko, kua moua a ia he tau tagata fofo mena; kua āki e lautolu hana tau tapulu, mo e fahi a ia, kua o a lautolu, kua toka a ia, kua teitei mate.” (Luka 10:30) Aoga lahi ai, ne fakaaoga e Iesu e puhala tu ‘ne hifo mai Ierusalema ki Ieriko’ ke fakakite aki e manatu hana. He magaaho ne talahau e ia e fakatai nei, ko ia i Iutaia, nakai mamao mai i Ierusalema; ti liga iloa he tau tagata fanogonogo hana e puhala tu ia. Na talahaua hagahaga kelea pauaki e puhala tu ia, mahomo atu ke he tagata ne fano tokotaha. Ko e tau makeu he mafegahala ke he fonua ogoogo noa, ne foaki e tau matakavi tatao loga ma e tau tagata fofo mena.

15. Ko e ha ne nakai tonuhia taha ke talahau e fakateaga he ekepoa mo e tagata Levi he fakatai nukua putoia ai e Samaria mitaki?

¹⁵ Fai mena aoga lahi foki hagaao ke he talahauaga ha Iesu ke he puhala tu ‘ne hifo mai Ierusalema ki Ieriko.’ Hagaao ke he tala, ke fakamuaaki ko e ekepoa, mui mai mogoia e Levi ne o hifo ke he puhala ia—nakai fai ia laua ne tu ke lagomatai e tagata matematekelea. (Luka 10:31, 32) Ne fekafekau e tau ekepoa nei he faituga i Ierusalema, ti lagomatai he tau tagata Levi a lautolu. Tokologa he tau ekepoa mo e tau tagata Levi ne nonofo i Ieriko ka nakai gahua a lautolu he faituga, ha ko e 23 ni e kilomita mai i Ierusalema. Ti, mailoga ai na fai magaaho  a lautolu ne fenoga he puhala tu ia. Mailoga foki, na fenoga e ekepoa mo e tagata Levi he puhala ia ‘ne hifo mai Ierusalema,’ ti o kehe mai ai he faituga. * Ti nakai tonuhia taha ke talahau e fakateaga he tau tagata tane nei, ‘Ne fakamamao a laua he tagata matematekelea nei ha kua tuga na mate a ia, ti ko e aamo e tino mate ka taute a laua ke nakai mea fakaku ke fekafekau he faituga.’ (Levitika 21:1; Numera 19:11, 16) Nakai kia mahino mogoia na fakaata he fakatai ha Iesu e tau mena mahani ke he tau tagata fanogonogo hana?

Moua Mai he Tufugatiaaga

16. Nakai ofo he ha kua mahani lahi mahaki a Iesu mo e tufugatiaaga?

¹⁶ Ne fakakite he falu fakatai ha Iesu e iloaaga hana ke he tau akau, tau manu totolo, mo e tuaga he matagi. (Mataio 6:26, 28-30; 16:2, 3) Moua mai e ia i fe e iloilo ia? He tupu hake a ia i Kalilaia, ne nakai fakauaua ai kua lahi e magaaho ne kitia e ia e tau tufugatiaaga ha Iehova. Mua atu ke he mena ia, ko Iesu e “uluaki he tau mena oti kana kua eke,” ti ko ia ne fakaaoga e Iehova mo “tufuga” he tau mena oti kana. (Kolose 1:15, 16; Tau Fakatai 8:30, 31) Ko e mena ke ofo kia ha kua mahani lahi mahaki a Iesu mo e tufugatiaaga? O mai la ke kitia e puhala kua fakaaoga makaka e ia hana iloilo ke fakaako atu.

17, 18. (a) Fakakite fefe he tau kupu ha Iesu ia Ioane veveheaga 10 nukua mahani mau a ia mo e tau aga he tau mamoe? (e) Ko e heigoa ha lautolu ne ahiahi atu ke he tau motu he Tohi Tapu ne mailoga hagaao ke he pipiaga he tau leveki mamoe mo e tau mamoe ha lautolu?

¹⁷ Taha mai he tau fakatai fakaalofa ha Iesu ne fakamau ai ia Ioane veveheaga 10, nukua fakatatai e ia hana fakafetuiaga tata mo e hana tau tutaki ke he leveki mamoe mo e hana tau mamoe. Ne fakakite he tau kupu ha Iesu nukua mahani lahi a ia mo e tau aga he tau mamoe leveki. Ne fakakite e ia na makai e tau mamoe ke takitaki he leveki a lautolu ati mumuitua katoatoa ai a lautolu ke he leveki ha lautolu. (Ioane 10:2-4) Ko e pipiaga kehe lahi he tau leveki mo e tau mamoe ne kitia ai he tau tagata ahiahi atu ke he tau motu he Tohi Tapu. He senetenari 19 aki, ne mailoga he tagata tufuga ko H. B. Tristram: “Ne lagataha e mamata atu au ke he leveki mamoe ne fefeua mo e hana fuifui. Ne fakatupua a ia kua toka e ia lautolu; ka e tutuli mo e agaagai viko he tau mamoe hana a ia. . . . Fakahiku ai ne tutu fakaveliveli e tau mamoe oti, ti hopohopo viko ia ia.”

¹⁸ Ko e ha ne mumui ai e tau mamoe ke he ha lautolu a leveki? “Ha kua iloa e lautolu hana leo,” he talahau e Iesu. (Ioane 10:4) Kua iloa moli kia he tau mamoe e leo he ha lautolu a leveki? Mai he kitekiteaga fakatagata, ne tohia e George A. Smith he hana tohi The Historical Geography of the Holy Land: “He falu magaaho ne olioli a mautolu he tupou la he okioki ke he taha tapa  vai i Iutaia, ne o hifo mai tolu po ke fa e leveki mamoe mo e ha lautolu a tau fuifui mamoe. Ne fio auloa e tau fuifui mamoe, ti manamanatu a mautolu to maeke fefe la e tau leveki mamoe takitaha ke fakapotopoto mai hana. Ka e he mole atu e fakainu mo e fefeua, ne igatia o hake e tau leveki mamoe ki luga he tau fahi kehekehe he matiketike, ati takitaha ai mo e hea ke he leo mahani ha lautolu; ti igatia e mamoe mo e o mai he putuputuaga ke he ha lautolu ni a leveki, ti o fakalataha ai e tau fuifui mamoe tuga ni he o mai fakalataha a lautolu.” Ne moua e Iesu e puhala mitaki lahi ke fakataitai aki hana manatu. Ka mailoga mo e omaoma e tautolu e tau fakaakoaga hana ti kaeke ke muitua a tautolu ke he hana takitakiaga, ti maeke ia tautolu ke o mai ki lalo hifo he hana levekiaga totonu mo e fakaalofa “he leveki mamoe mitaki.”—Ioane 10:11.

Moua Mai he Tau Mena Tutupu ne Mahuiga ke he Hana Tau Tagata Fanogonogo

19. Ke fakatapakupaku e manatu fakavai, fakaaoga fakamitaki fefe e Iesu e matematekelea ne tupu ke he matakavi?

¹⁹ Putoia foki he tau fakatai lauia mitaki e tau mena tutupu po ke tau fakataiaga mai he tau mena ne kitia. He taha magaaho, ne fakaaoga e Iesu e mena tupu fou ke totoko e manatu fakavai na tupu e malaia ki a lautolu kua latatonu ai. Ne pehe a ia: “Mo e tokohogofulu ma valu, ne to ki luga ia lautolu e kolo i Siloa, ne mamate ai a lautolu; piko kia a mutolu kua mua ha lautolu a tau hala ke he tau tagata oti ne nonofo i Ierusalema?” (Luka 13:4) Ne totoko fakamalolo a Iesu ke he manatu fakamalaia ia. Nakai mamate e tau solu 18 ia ha ko e falu agahala ne tupu mai he falu fakafiafiaaga ne nakai faka-Atua. Ka ko e mamate fakalutukia ha lautolu ne fua mai ha ko e vaha mo e tau mena ke tutupu ai. (Fakamatalaaga 9:11) Ne fakatapakupaku e ia e fakaakoaga fakavai he hagaao ke he tupuaga ne mahuiga lahi ke he tau tagata fanogonogo hana.

20, 21. (a) Ko e ha ne fakahala he tau Farasaio e tau tutaki ha Iesu? (e) Ko e heigoa e fakamauaga faka-Tohiaga Tapu ne fakaaoga e Iesu ke fakatai ko e mena nakai finagalo e Iehova e tau fakagahuaaga mao niniva he hana fakatufono Sapati? (i) Ko e heigoa ka tutala ki ai he vala tala ka mui mai?

²⁰ He hana fakaakoaga, ne fakaaoga foki e Iesu e tau fakataiaga faka-Tohiaga Tapu. Manatu e magaaho ne fakahala he tau Farasaio e tau tutaki hana he faki e tau saito mo e kai ke he Sapati. Moli, nakai moumou he tau tutaki e Fakatufono he Atua, ka ko e talahauaga papa mao he tau Farasaio ke he gahua hepehepe ke he Sapati. Ke fakatai, ko e mena nakai finagalo he Atua e tau fakagahuaaga mao niniva he hana fakatufono Sapati, ne hagaao a Iesu ke he mena ne tupu nukua fakamau ia 1 Samuela 21:3-6. He hoge ai, ne huhu atu a Tavita mo e tau tagata hana ke he faituga mo e kai e tau areto kua fakatoka ki mua, ati liu hukui ai. Ko e tau areto tuai ne tuku kehe ke kai ai e tau ekepoa. Ka e i lalo he tau tutuaga pihia, ne nakai fakahala a Tavita mo e tau tagata hana he kai. Mahomo atu ai, ko e fakamauaga naia he Tohi Tapu hagaao ki a lautolu ne nakai ko e tau ekepoa ne fakaaoga e tau areto tuai. Ne iloa e Iesu e fakamauaga kua lautonu ke fakaaoga, ti na mahani foki e tau tagata fanogonogo Iutaia ki ai.—Mataio 12:1-8.

²¹ Moli, ko Iesu e Faiaoga ne Mua! Maeke moli a tautolu ke nava ke he lotomatala ue atu hana ke talahau e tau kupu moli aoga ke he puhala ne hokotia ke he hana tau tagata fanogonogo. Maeke fefe a tautolu ke fifitaki a ia ke he ha tautolu a fakaako atu? To fakatutala ke he mena nei he vala tala ka mui mai.

[Tau Matahui Tala]

Manatu Nakai e Koe?

• Ko e ha ne fakaako atu a Iesu ke he tau fakatai?

• Ko e heigoa e fakataiaga kua fakakite na fakaaoga e Iesu e tau fakatai kua iloa he tau tagata fanogonogo hana he senetenari fakamua?

• Tuku fefe e Iesu e iloilo hana he tufugatiaaga ke he fakaaoga makaka he hana tau fakatai?

• Ko e heigoa e tau puhala ne fakaaoga e Iesu he tau mena tutupu ne mahuiga ke he hana tau tagata fanogonogo?

[Tau Huhu he Fakaakoaga]

[Tau Fakatino he lau 22]

Ne talahau e Iesu e fekafekau ne fakaheu ke fakamagalo e kaitalofa tote mo e matua tane ne fakamagalo e tama ne moumou hana tufaaga katoa

[Fakatino he lau 23]

Ko e heigoa e manatu he fakatai ha Iesu ke he Samaria mitaki?

[Fakatino he lau 24]

Iloa moli kia he tau mamoe e leo he leveki ha lautolu?