Fakakite e “Mahani Molu Ni ke he Tau Tagata Oti Kana”
Fakakite e “Mahani Molu Ni ke he Tau Tagata Oti Kana”
‘Kia fakamanatu ki a lautolu ke totonu, mo e fakakite e mahani molu ni ke he tau tagata oti kana.’—TITO 3:1, 2.
1. Ko e ha kua nakai mukamuka tumau ke fakatata e mahani molu?
“KIA fifitaki mai a mutolu kia au,” he tohi he aposetolo ko Paulo, “tuga na au kia Keriso.” (1 Korinito 11:1) Ko e tau fekafekau oti he Atua he vaha nei ne lali lahi ke omaoma e tomatomaaga nei. Fakamoli ai, nakai mukamuka ha kua moua e tautolu mai he tau matua tagata fakamua ha tautolu e tau manako lotokai mo e tau mahani ne nakai tatai ke he fakafifitakiaga he Keriso. (Roma 3:23; 7:21-25) Moha ia, ka fakatata e mahani molu, igatia a tautolu oti mo e kautu kaeke ke lali fakalahi a tautolu. Kaeke ke falanaki ni a tautolu ke he malolo ha tautolu kua nakai lahi ia. Ko e heigoa foki kua lata?
2. Maeke fefe ia tautolu ke fakakite e “mahani molu ni ke he tau tagata oti kana”?
2 Ko e mahani molu faka-Atua ko e vala he fua he agaga tapu. Ko e lahi e muitua ha tautolu ke he tau puhala he malolo gahuahua he Atua, to kitia mitaki e tau fua ia tautolu. Ti, ko e magaaho a ia ke fakakite e tautolu e “mahani molu ni” ke he tau tagata oti kana. (Tito 3:2) Kia kumikumi e tautolu e puhala kua maeke ia tautolu ke muitua ke he fakafifitakiaga ha Iesu mo e fakamalolo a lautolu kua matutaki mo tautolu ke ‘moua e okiokiaga.’—Mataio 11:29; Kalatia 5:22, 23.
I Loto he Magafaoa
3. Ko e heigoa e tuaga magafaoa kua fakakite e aga he lalolagi?
3 Taha tuaga ne latatonu e mahani molu ko e i loto he magafaoa. Kua fuafua he World Health Organization kua fakatupu he favale he magafaoa e tuaga hagahagakelea ke he malolo tino he tau fifine tote mai he tau pakia peleoafi ti lafi mai e gagao malaria. I London, i Igilani, ma e fakatai, kua hokotaki mai na kuata e favale ne tupu he kaina. Kua fa fehagai tumau e leoleo mo e tau tagata ne fakakite e tau logonaaga malolo ha lautolu ke he “miha, mo e kupu kelea.” Mua atu e kelea, ne fakaata he falu hoa mau e “fakafiu oti” ke lauia e fakafetuiaga ha laua. Ko e tau mena oti nei ko e fakaata kelea he “agaga he lalolagi” ti nakai fakaataina e tau mena pihia i loto he tau magafaoa Kerisiano.—Efeso 4:31; 1 Korinito 2:12.
4. Ko e heigoa e lauiaaga kua ha ha he mahani molu ke he magafaoa?
4 Ke tanumia e tau agaga fakalalolagi, kua lata a tautolu mo e agaga he Atua. ‘Ko e mena ha i ai e agaga ha Iehova ha ha i ai e tokanoaaga.’ (2 Korinito 3:17) Kua fakamalolo he fakaalofa, totonu, fakauka, mo e fakamanavalahi e kaufakalataha he tau tane mo e tau hoana nakai mitaki katoatoa. (Efeso 5:33) Ko e mahani molu kua fakakikila e kaina mo e foaki e feleveiaaga ne nakai ko e taufetoko mo e ita nukua moumou aki e tau magafaoa tokologa. Ko e mena ne talahau he tagata kua aoga ia, ka ko e puhala nukua talahau aki e ia kua fakakite aki e aga he tau kupu. Ko e tau kapeletu mo e tau tupetupe ne fakakite ke he mahani molu kua fakamatutu hifo e taufetoko. Ne tohi he patuiki pulotu ko Solomona: “Ko e tali ka molu, kua liliu kehe e vale, ka ko e kupu fakamamahi kua liuaki mai e ita.”—Tau Fakatai 15:1, NW.
5. Maeke fefe he mahani molu ke lagomatai e tau kaina mavehevehe fakalotu?
5 Kua aoga lahi e mahani molu ke he tau kaina mavehevehe fakalotu. Fakalataha mo e tau gahua totonu, kua maeke ai ke lagomatai a lautolu nukua totoko ke o mai ke he fahi ha Iehova. Ne hataki e Peteru e tau hoana Kerisiano: “Kia omaoma ke he tau tane ha mutolu ni, kaeke foki kua faliuliu falu ke he kupu, kia moua a lautolu he mahani mitaki he tau hoana ha lautolu, ka e nakai vagahau, Ka kitekite age a lautolu kia mutolu kua nonofo fakatekiteki mo e matakutaku. Aua neke eke ha lautolu a tauteaga ke he tino, ko e fili he lauulu ia, mo e taute ke he auro, mo e fakatapulu ke he tau tapulu; ka ko e tagata galo he loto, kia taute a ia ke he mena nakai tuai popo, ko e loto mahani molu mo e mafola, ko e koloa uho haia ki mua he Atua.”—1 Peteru 3:1-4.
6. Maeke fefe he fakatata e mahani molu ke fakamalolo e pipiaga he vahaloto he tau matua mo e tau fanau?
6 Ko e fakafetuiaga he vahaloto he tau matua mo e tau fanau kua puke he taufetoko, mua atu ka nakai ha ha ai e fakaalofa ma Iehova. Ka ke he tau kaina Kerisiano oti, ha ha i ai e lata mo e fakakite he mahani molu. Ne hataki e Paulo e tau matua tane: ‘Aua neke fakahogohogomanava ke he fanau ha mutolu, ka kia leveki ai ke he tau kupu akonaki mo e tau kupu fakamafana ha Iehova.’ (Efeso 6:4) Ka gahuahua e mahani molu he magafaoa, ko e pipiaga tata he tau matua mo e tau fanau kua malolo lahi. Ko Dean, ko e taha he tau fanau tokolima, ne liu manatu ke he hana matua tane: “Ne mahani molu a Tete. Nakai manatu e au ha taufetoko mo ia—he magaaho ne fuata mui au. Kua mahani molu tumau a ia, pihia foki ka nakai fiafia a ia. Falu magaaho ne fakafano e ia au ke he poko haku po ke utakehe e tau mena ne fiafia au ke taute, ka e nakai taufetoko a maua. Nakai ni ko e matua tane ha mautolu a ia. Ko e kapitiga foki ha mautolu a ia, ti nakai manako a mautolu ke fakaita a ia.” Kua lagomatai moli he mahani molu e pipiaga he vahaloto he tau matua mo e tau fanau.
He Fekafekauaga ha Tautolu
7, 8. Ko e ha kua aoga ke fakakite e mahani molu he fekafekauaga he fonua?
7 Ko e taha tuaga foki kua aoga e mahani molu ko e fekafekauaga he fonua. He tutala a tautolu ke he tala mitaki he Kautu ke he falu, kua feleveia a tautolu mo e tau mahani kehekehe. Ne fanogonogo fiafia e falu ke he fekau he amaamanakiaga kua uta e tautolu. Ko e falu, ma e tau kakano kehekehe, kua nakai talia ai. Ko e mena hanei kua lagomatai lahi e aga he mahani molu ki a tautolu he fakaaoga e poakiaga ke fakamatala ke he tau kalakala oti he lalolagi.—Gahua 1:8; 2 Timoteo 4:5.
8 Ne tohi he aposetolo ko Peteru: “Ka kia tapu e Iki ko e [Keriso] ke he tau loto ha mutolu. Kia mautali a mutolu ke tali atu mo e mahani molu mo e matakutaku kia lautolu oti kua hūhu mai kia mutolu ke he kakano he amaamanaki ha ha ia mutolu .” (1 Peteru 3:15) Ha kua mauloto e tautolu e Keriso ko e Fakafifitaki ha tautolu, kia fakaeneene a tautolu ke fakakite e mahani molu mo e fakalilifu ka fakamatala ki a lautolu kua vagahau vale. Ko e mahani nei kua moua mai e tau fua kehe ue atu.
9, 10. Talahau e mena ne tupu ke fakakite aki e uho he mahani molu ke he fekafekauaga he fonua.
9 He magaaho ne hafagi he hoana hana e gutuhala he fale ne tukituki mai, ne heleaki a Keith i loto. He iloa ko e tagata ahiahi ha laua ko e taha he Tau Fakamoli a Iehova, ne tukumale ita he hoana ha Keith e Tau Fakamoli he taute fakakelea e tau fanau. Ne fakatotoka e matakainaga tane. Ne tali molu e ia: “Momoko au ha kua logona pihia a koe. Maeke nakai au fakamolemole ke fakakite atu ki a koe e mena ne talitonu e Tau Fakamoli a Iehova ki ai?” Hane fanogonogo mai a Keith ke he fakatutalaaga ti hau a ia mogonei ke he gutuhala ke fakaoti e aahi he matakainaga tane.
10 Fakamui, ne logona he hoa mau e tokihala ha kua taute fakakelea e laua e tagata ahiahi ha laua. Ne amotia he puhala molu hana a laua. He ofo lahi ha laua, mole taha e fahi tapu, ne liu atu e matakainaga tane, ti fakaata e Keith mo e hoana hana a ia ke fakamaama e fakaveaga Tohiaga Tapu ne talitonu a ia ki ai. “Ke he ua tau i mua, ne fanogonogo fakalahi a maua ke he tau mena ne talahau he falu Fakamoli,” he tukuogo e laua. Ne talia e laua e fakaako Tohi Tapu, ti fakahiku ke papatiso tokoua he fakamailoga ke he tukuleleaga ki a Iehova. Ko e palepale mitaki ha ia he Fakamoli ia ne ahi fakamua atu ki a Keith mo e hoana hana! Ne feleveia e Fakamoli mo e hoa mau he tau tau hake mo e iloa ko e tau matakainaga fakaagaga hana a laua mogonei. Kua kautu e mahani molu.
11. Hafagi fefe he mahani molu e puhala ma e tagata ke talia e kupu moli faka-Kerisiano?
11 Ko e tau mena ne tutupu ki a Harold ko e kautau ne fakatupu a ia ke konakona mo e fakauaua ko e mena fai Atua. He fakaune ki mua hana tau lekua, ne fakatupu he pakia he peleoafi ha ko e fakaholo kona he taha nukua fakakulikuli tukulagi a Harold. He ahi atu e Tau Fakamoli a Iehova ke he kaina hana, ne poaki a Harold ke nakai liliu atu a lautolu ke ahi a ia. Ka e taha aho, ko e Fakamoli ne higoa ko Bill ne fina atu ke ahi e tagata fiafia ne nofo ua e gutuhala mai ia Harold. Hepe ai, ne tukituki atu e Bill e gutuhala a Harold. He lagotatai a Harold ke he tau tokotoko ua, mo e hafagi atu ai e gutuhala, ne mafiti a Bill ke fakamolemole, he fakamaama kua amanaki a ia ke ahi atu ke he kaina tu tata mai. Tali atu fefe a Harold? He nakai iloa e Bill, ne kitia e Harold e tau vala tala he televisoni ke he gahua he Tau Fakamoli a Iehova he talaga e Fale he Kautu fou ke he magaaho ku. Ha ko e nava lahi he kitia e tau tagata tokologa ne gahua auloa, ne hiki ai hana aga ke he Tau Fakamoli. He amotia ke he fakamolemole totonu ha Bill mo e hana mahani molu mo e fiafia, ne fifili a Harold ke talia e tau ahi atu he Tau Fakamoli. Ne fakaako e ia e Tohi Tapu, holo ki mua, ti eke mo fekafekau papatiso ha Iehova.
I Loto he Fakapotopotoaga
12. Ko e heigoa e tau aga fakalalolagi kua lata he tau tagata he fakapotopotoaga Kerisiano ke tiaki?
12 Ko e tuaga ke toluaki kua aoga e mahani molu ko e fakapotopotoaga Kerisiano. Kua tupu mau e taufetoko he kaufakalatahaaga he vaha nei. Ko e totoko, mo e taufetoko kua mahani mau ki a lautolu kua onoono ke he moui he puhala fakatino. Kua hu mai e tau aga fakalalolagi he falu magaaho ke he fakapotopotoaga Kerisiano ti fua mai ai e tau tafeauhi mo e tau fetauaki ke he tau kupu. Kua momoko e tau matakainaga tane tu kotofa he magaaho ka fehagai a lautolu mo e tau tutuaga pehenei. Moha ia, ko e fakaalofa ki a Iehova mo e tau matakainaga ha lautolu kua fakamafiti a lautolu ke lali ke liuaki mai a lautolu kua hehe.—Kalatia 5:25, 26.
13, 14. Ko e heigoa e fua he “akonaki atu mo e mahani molu kia lautolu kua totoko mai”?
13 He senetenari fakamua, ne felauaki a Paulo mo e hana hoa ko Timoteo mo e tau mena uka mai he falu i loto he fakapotopotoaga. Ne hataki e Paulo a Timoteo ke mataala ke he tau matakainaga ne fakaputu e tau koloa ma e ‘lilifu kua fakakelea.’ “Kua nakai lata ke taufetoko e fekafekau he Iki,” he fakamaama e Paulo, “kia mahani molu a ia ke he tau tagata oti, kia aga a ia ke fakaako atu, kia fakauka a ia, kia akonaki atu mo e mahani molu kia lautolu kua totoko mai.” Ka fakatumau a tautolu ke he mahani molu i lalo foki he fakaita, ko lautolu ne nakai talia kua fa fakalagalaga ke liu kitekite ke he tau tutuhia ha lautolu. Hiku ai, ne tohi fakalaulahi atu e Paulo, liga na “foaki atu [e Iehova] e tokihala kia lautolu, kia iloa mitaki e lautolu e kupu moli.” (2 Timoteo 2:20, 21, 24, 25) Mailoga na matutaki e Paulo e mahani totonu mo e fakauka ke he mahani molu.
14 Ne fakagahua e Paulo e tau mena ne fakamatala e ia. He fehagai mo e “tau aposetolo kua mumua” he fakapotopotoaga Korinito, ne fakamafana e ia e tau matakainaga: “Ko au ni ko Paulo, kua fakatokolalo ka nofo ai au ia mutolu, ka e fakamalolo ka nakai nofo ai ia mutolu, kua ole atu au kia mutolu ke he mahani molu mo e totonu a Keriso.” (2 Korinito 10:1; 11:5) Ne fifitaki moli e Paulo e Keriso. Mailoga na fina atu a ia ke he tau matakainaga nei “ke he mahani molu” he Keriso. Ne hola kehe a ia mai he aga pule okooko. Ko e tomatomaaga hana kua talia moli e lautolu he fakapotopotoaga ne ha ha i ai e tau loto talia. Ne fakatotoka e ia e tau vahaloto kelea mo e fakatoka e fakaveaga ma e mafola mo e fakalataha he fakapotopotoaga. Nakai kia ko e puhala gahua anei kua lata ia tautolu oti ke lali ke fifitaki? Mua atu ke he tau motua e lata ke tauteute e tau mahani ha lautolu tatai ke he ha Keriso mo Paulo.
15. Ko e ha kua aoga e mahani molu ka foaki e fakatonuaga?
15 Ko e matagahua ke lagomatai e falu kua nakai ni fakakaupa moli ke he tau magaaho ka gaoi e mafola mo e fakalataha he fakapotopotoaga. Ato tupu e tau vahaloto kelea, kua lata e tau matakainaga mo e takitakiaga fakaalofa. “Ko e tau matakainaga na e, kaeke ke moua he tagata he taha holifono ko mutolu kua mahani fakalata ke he [a]gaga, kia liuaki mai e mutolu a ia,” he fakamalolo e Paulo. Ka e fefe? Ke he “loto he mahani molu, kia fakaeneene a koe neke kamatamata foki a koe.” (Kalatia 6:1) Ko e fakatumau he “loto he mahani molu” kua nakai mukamuka tumau, mua atu ha ko e tau Kerisiano oti, putoia e tau patu kua fifili, kua lauia ke he tau puhala. Pete ia, ko e mahani molu ka lagomatai ke taute a ia kua hehe ke maeke ke hiki.
16, 17. Ko e heigoa ka lagomatai ka felauaki mo e ha fakauaua ke fakaaoga e fakatonuaga?
16 He kupu Heleni fakamua, ko e tau kupu ne fakaliliu “liuaki mai” kua hagaao foki ke he fakahako he hui motua ne mapaki, ko e fakatokaaga mamahi. Ko e ekekafo loto mafanatia ne fakahako e polohui mapaki ne vagahau fakamitaki ke he tau aoga he fakatokaaga. Ko e mahani fakatotoka hana kua mafanatia. Ko e tau kupu gahoa talahau tuai kua lagomatai ke fakatotoka e kelea he mamahi. Tuga ia, ko e hikihikiaga fakaagaga kua liga mamahi. Ka e to lagomatai he mahani molu ke talia lahi, he liuaki mai e tau vahaloto mitaki mo e hafagi e puhala ma hana kua hehe ke hiki hana mahani. Pete ni ka nakai talia he magaaho fakamua ke he fakatonuaga, ko e mahani molu hana ka foaki e lagomatai ka moumou hifo ha fakauaua ke muitua e tomatoma faka-Tohiaga Tapu.—Tau Fakatai 25:15.
17 Ka lagomatai e falu ke hiki, ha ha i ai tumau e hagahagakelea ka liga onoono ke he fakatonuaga ko e tuhituhi. Ne tuku pehe he taha tagata tohia: “Nakai moua e tautolu e hagahagakelea lahi ha ko e tonuhia ni he tagata, ti ko e mena ia kua lata lahi mahaki e fakatokolalo, ka e nakai fakahako e falu.” He feaki e mahani molu kua puna mai he fakatokolalo ka lagomatai e tagata fakatonutonu Kerisiano ke hola kehe mai he hagahagakelea nei.
“Ke he Tau Tagata Oti Kana”
18, 19. (a) Ko e ha kua liga uka he tau Kerisiano ke fakakite e mahani molu he fehagai mo e tau pule he lalolagi? (e) Ko e heigoa ka lagomatai e tau Kerisiano ke fakakite e mahani molu ki a lautolu kua pule, ti ko e heigoa e fua kua liga maeke?
18 Ko e taha tuaga ne tokologa kua uka ke fakakite e mahani molu he fehagai mo e tau pule he lalolagi. Talahau ai, ko e puhala ne taute he falu kua tu kotofa kua fakakite e aga vale mo e nakai fai logonaaga fakamatakainaga. (Fakamatalaaga 4:1; 8:9) Pete ia, ko e fakaalofa ha tautolu ma Iehova ka lagomatai a tautolu ke mailoga e pule tokoluga hana mo e foaki e fakalilifu fai kaupaaga kua lata ki a lautolu. (Roma 13:1, 4; 1 Timoteo 2:1, 2) Pete ni ko lautolu he tau tuaga tokoluga kua kumi ke fakakaupa e fakakiteaga he tapuakiaga ha tautolu ki a Iehova, ti fiafia lahi a tautolu ke kumi e puhala ne hafagi agaia ke foaki ha tautolu a tau poa he fakahekeaga.—Heperu 13:15.
19 Nakai fai tuaga kua hao mai a tautolu he favale. Lali a tautolu ke mitaki ka e nakai fakahui e tau matapatu fakaakoaga tututonu. He puhala nei, kua kautu e tau matakainaga ha tautolu he tutuli e fekafekauaga ha lautolu ke he tau motu ne 234 he lalolagi katoa. Muitua a tautolu ke he tomatomaaga ha Paulo ke “omaoma a lautolu ke he tau iki lalahi, mo e tau pule kia navanava atu ke he tau iki, kia nonofo tauteute foki a lautolu ke he tau gahua mitaki oti kana, aua neke eke fakakelea ke he taha, aua neke fa taufetoko, kia totonu, mo e fakakite e mahani molu ni ke he tau tagata oti kana.”—Tito 3:1, 2.
20. Ko e heigoa e tau palepale ma lautolu kua fakakite e mahani molu?
20 Ko e tau monuina loga kua fakatoka mai ma e tau tagata oti kua fakakite e mahani molu. “Uhoaki a lautolu ne mahani molu,” ne fakapuloa e Iesu, “ha ko e mena to eke ma lautolu e motu.” (Mataio 5:5) Ma e tau matakainaga fakauku he agaga ha Keriso, ko e fakatumau e mahani molu kua fakamoli e fiafia lahi ha lautolu mo e monuina he pule ke he takeleaga he lalolagi he Kautu. Ma e “moto tagata tokologa” he ‘tau mamoe kehe,’ kua fakatumau a lautolu ke fakakite e mahani molu mo e ono atu ke he moui ke he Parataiso he lalolagi nei. (Fakakiteaga 7:9; Ioane 10:16; Salamo 37:11) Ko e fakamonuina ha ia kua fakatoka mai i mua! Kia nakai fakaheu a e tautolu e fakamanatuaga ha Paulo ne age ke he tau Kerisiano i Efeso: “Ko au kua lili ha ko e Iki, kua ole atu e au kia mutolu ke mahani a mutolu ke lata mo e uiaga kua uiina ai a mutolu, ke he loto fakatokolalo ni mo e [“mahani molu,” NW].”—Efeso 4:1, 2.
He Manamanatu
• Ko e heigoa e tau monuina kua o mai he fakakite e mahani molu
• i loto he magafaoa?
• he fekafekauaga he fonua?
• he fakapotopotoaga?
• Ko e heigoa e tau palepale ne mavehe mai ki a lautolu kua mahani molu?
[Tau Huhu he Fakaakoaga]
[Fakatino he lau 25]
Kua mua atu e mahani molu he aoga ke he tau kaina mavehevehe fakalotu
[Fakatino he lau 25]
Fakamalolo he mahani molu e pipiaga he magafaoa
[Fakatino he lau 27]
Kia vagahau atu mo e mahani molu mo e fakalilifu hokulo
[Fakatino he lau 28]
Liga lagomatai mahani molu he tagata fakatonutonu a ia ne hehe