Moua I Fe e Mafanatia Moli?
Moua I Fe e Mafanatia Moli?
‘Ko e Matua he Iki ha tautolu ko Iesu Keriso, kua fakamafana a tautolu he ha tautolu a matematekelea.’—2 KORINITO 1:3, 4.
1. Ko e heigoa e tau tutuaga ne liga fakatupu e tau tagata ke logona e lata lahi ma e fakamafanaaga?
KO E gagao kulikuli kua taute e logonaaga he tagata na kua kelea lahi tuai hana moui. Ko e tau mafuike, tau afa, mo e tau hoge kua fakamativa aki e tau tagata. Ko e fua he felakutaki ko e mamate e tau tagata he magafaoa, malona e tau kaina, po ke fakaohooho e tau tagata he tau kaina moli ha lautolu ke tiaki e tau koloa. Ko e nakai fakafili tonu kua liga taute e tau logonaaga he tau tagata ke nakai fai mena ke fuluhi ki ai a lautolu ma e fakatotokaaga. Ko lautolu ne lauia he tau malaia pihia kua manako lahi ke he fakamafanaaga. Maeke ke moua ai i fe?
2. Ko e ha e fakamafanatia ne foaki e Iehova kua kehe lahi?
2 Ko e falu tagata mo e tau fakatokatokaaga kua lali ke foaki e fakamafanaaga. Kua loto fakaaue ai ke he tau kupu totonu. Nukua lagomatai he tau foakiaga fakatino ke lata mo e tau manako ku. Ka ko Iehova ni, ko e Atua moli, kua maeke ke vetevete e tau kelea oti mo e foaki e lagomataiaga kua lata ke nakai liu e tau matematekelea ia ke tupu foki. Hagaao ki a ia, kua pehe e Tohi Tapu: “Kia fakaaue ke he Atua, ko e Matua he Iki ha tautolu ko Iesu Keriso, ko e Matua hana e fakaalofa hofihofi, ko e Atua foki hana e tau fakamafanaaga oti, Ko ia kua fakamafana mai a mautolu ke he ha mautolu a tau matematekelea oti, kia maeke ia mautolu ke fakamafana age kia lautolu ha i ai ha matematekelea ke he fakamafanaaga kua fakamafanatia ai he Atua a mautolu.” (2 Korinito 1:3, 4) Fakamafana fefe e Iehova a tautolu?
Hokotia ke he Vaka he Tau Lekua
3. Hokotia fefe e mafanatia ne foaki he Atua ke he tau lekua he tagata?
3 Ne moua he tau tagata oti e nakai mitaki katoatoa ha ko e fua he agahala ha Atamu, ti ko e mena ia ne fakatupu lahi e tau lekua loga ne hiku ke takitaki atu ke he mate. (Roma 5:12) Kua mua atu e kelea he tuaga ha ko Satani ko e Tiapolo “e iki he lalolagi nai.” (Ioane 12:31; 1 Ioane 5:19) Lahi atu e mena ne taute e Iehova mai he fakakite hokoia he momoko ke he tuaga nakai fiafia ne fehagai mo e tau tagata. Ne fakafano mai e ia hana Tama fuataha ko e lukutoto ke foaki e fakahaoaga, ti tala mai a Ia ki a tautolu kua maeke ia tautolu ke moua e fakatotoka ha kua lauia he agahala faka-Atamu kaeke ke fakagahuahua e tautolu e tua ke he Hana Tama. (Ioane 3:16; 1 Ioane 4:10) Ne talahau tuai foki he Atua, na kua foaki age ki a Iesu Keriso e pule katoatoa he lagi mo e he lalolagi, ke moumou a Satani mo e fakatokaaga kelea katoa hana.—Mataio 28:18; 1 Ioane 3:8; Fakakiteaga 6:2; 20:10.
4. (a) Ko e heigoa kua foaki e Iehova ke fakamalolo e mauokafua ha tautolu ke he tau maveheaga hana he fakatotokaaga? (e) Lagomatai fefe e Iehova a tautolu ke manamanatu ke he fakatotokaaga i mua?
4 Ke fakamalolo e mauokafua ha tautolu he hana tau maveheaga, ne fakamau hifo he Atua e tau fakamoliaga loga, ko e ha mena ne talahau tuai e ia to fakamoli oti ni. (Iosua 23:14) Ne putoia e ia he Tohi Tapu e fakamauaga ke he tau mena ne taute e ia ke fakahao aki hana tau fekafekau mai he tau tutuaga ne tuga ke nakai maeke he tau tagata. (Esoto 14:4-31; 2 Tau Patuiki 18:13–19:37) Ti puhala mai ia Iesu Keriso, ne fakatata e Iehova na putoia he finagalo hana e fakamaulu e tau tagata he ha “gagao oti,” ti pihia foki he fakaliu tu mai a lautolu ne mamate. (Mataio 9:35; 11:3-6) A fe ka fakahoko e tau mena oti nei? He tali, kua toka i loto he Tohi Tapu e talahauaga he tau aho fakahiku he fakatokaaga tuai nei, ati mui mai e lagi fou mo e lalolagi fou he Atua. Kua tatai e talahauaga ha Iesu mo e magaaho kua nonofo ai a tautolu.—Mataio 24:3-14; 2 Timoteo 3:1-5.
Fakamafana e Tau Tagata Fakaatukehe
5. He magaaho ne foaki e fakamafanaaga ki a Isaraela i tuai, takitaki atu e Iehova e onoonoaga ha lautolu ke he heigoa?
5 Ke he puhala ne fehagai a Iehova mo Isaraela i tuai, ne ako e tautolu e puhala ne foaki e ia e mafanatia ki a lautolu he vaha matematekelea. Ne fakamanatu e ia ki a lautolu ko e Atua fefe a ia. Kua fakamalolo he mena nei e mauokafua ha lautolu ke he hana tau maveheaga. Ne fakatupu e Iehova hana tau perofeta ke fakakite e tau kehekeheaga moli he vahaloto hana ko e Atua moui mo e moli mo e ke he tau tupua, ne kua nakai maeke ke lagomatai a lautolu ni po ke tau tagata tapuaki ha lautolu. (Isaia 41:10; 46:1; Ieremia 10:2-15) He tala age ki a Isaia, “Kia fakamafana ā mutolu, kia fakamafana atu ā mutolu ke he haku a motu,” ne omoi e Iehova hana perofeta ke fakaaoga e tau fakatai mo e tau talahau ke he Hana tau gahua he tufugatiaaga ke maeke ke peehi e lahi ue atu ha Iehova ko e Atua moli tokotaha.—Isaia 40:1-31.
6. Ko e heigoa e tau fakakiteaga ne foaki e Iehova he falu magaaho ke he puhala he fakahaoaga?
6 He falu magaaho, ne foaki e Iehova e mafanatia he fakatoka e magaaho, tata po ke mamao, ke fakahao hana tau tagata. He tata mai e fakahaoaga i Aikupito, ne tala age a ia ke he tau Isaraela ne pehia: “Toe agaia taha malaia ke fakahoko atu e au kia Farao kat[o]a mo Aikupito, ka mole ia ti toka ai e ia a mutolu ke o kehe mo e mena nai.” (Esoto 11:1) He tolu e motu ia ne kau auloa ke moumou a Iuta he vaha he Patuiki ko Iehosafata, ne tala age a Iehova ki a lautolu to vagahau a Ia ke lata mo lautolu “a pogipogi.” (2 Nofoaga he Tau Patuiki 20:1-4, 14-17) Ko e fakahaoaga ha lautolu mai i Papelonia, ke he taha fahi, ne tohi hifo tuai e Isaia teitei ke 200 he tau tau, mo e falu vala tala foki ne puhala ia Ieremia kua kavi ke he teau he tau tau ato hoko e fakahaoaga. Ko e fakamalolo ha ia he tau perofetaaga ia ke he tau fekafekau he Atua ha kua tata mai e magaaho ma e fakahaoaga!—Isaia 44:26–45:3; Ieremia 25:11-14.
7. Ko e heigoa ka mahani ke putoia he tau maveheaga he fakahaoaga, ti lauia fefe e mena nei ke he tau tagata tua fakamoli i Isaraela?
7 Kua aoga ai ke he tau maveheaga ne tamai tumau e mafanatia ke he tau tagata he Atua ne toka ai e tau vala tala hagaao ke he Mesia. (Isaia 53:1-12) He tau atuhau, ne foaki he mena nei e amaamanakiaga ke he tau tagata tua fakamoli he fehagai a lautolu mo e tau kamatamata loga. Ia Luka 2:25, ne totou e tautolu: “Kitiala, ha ha i Ierusalema e taha tagata, ko Simeona e higoa; ko e tagata mahani tututonu a ia mo e matakutaku ke he Atua, ha ne talifaki atu a ia ke he fakamafanaaga [po ke, mafanatia; kua hau he Mesia] a Isaraela, ha ha i luga ia ia e [a]gaga [t]apu.” Ne iloa e Simeona na tohi e amaamanakiaga faka-Mesia he tau Tohiaga Tapu, ti ko e amaamanaki ke he hana fakamoliaga ne fakalagalaga hana moui. Ne nakai maama e ia e puhala ka gahuahua e tau mena oti nei, ti nakai moui a ia ke kitia e fakamouiaga ka hoko moli ne talahau tuai mai, ka e fiafia a ia he kitia a Ia mo “fakamouiaga” he Atua.—Luka 2:30.
Mafanatia ne Foaki he Puhala ia Keriso
8. Fakatatai fefe e lagomatai ne foaki e Iesu ke he tau mena ne manatu e tau tagata tokologa na lata mo lautolu?
8 He taute e Iesu Keriso hana fekafekauaga he lalolagi, ne nakai foaki tumau e ia e lagomatai kua manatu e tau tagata kua lata mo lautolu. Falu ne manako ke he Mesia ka fakatokanoa a lautolu mai he liliaga vihiatia ha Roma. Ka e nakai lalago e Iesu e fakafualoto; ne tala age a ia ki a lautolu ke ‘uta kia Kaisara e tau mena a Kaisara.’ (Mataio 22:21) Kua lahi atu e mena ne putoia he finagalo he Atua mai he fakatoka hokoia hana tau tagata ne pehia ha ko e falu pule fakapolitika. Ne manako e tau tagata ke eke a Iesu mo patuiki, ka e pehe a ia to “foaki atu foki hana moui mo lukutoto ke hukui aki e tau tagata tokologa.” (Mataio 20:28; Ioane 6:15) Ka e nakai ko e magaaho a ia ma hana ke moua e tuaga patuiki, ti ko e pule ma hana ke patuiki na mai ia Iehova, nakai mai he tau tagata miha fano.
9. (a) Ko e heigoa e fekau mafanatia ne fakapuloa e Iesu? (e) Fakatata fefe e Iesu e aoga he fekau ke he tau tutuaga ne fehagai mo e tau tagata takitaha? (i) Ko e heigoa ne fakave ke he fekafekauaga ha Iesu?
9 Ko e fakamafana ne tamai e Iesu ne hukui he “vagahau mitaki he kautu he Atua.” Ko e fekau anei ne fakapuloa e Iesu he ha mena ne fano a ia ki ai. (Luka 4:43) Ne peehi e ia e aoga he fekau ia ke he tau lekua he tau tagata he tau aho takitaha he fakatata e mena ka taute e ia ko e Pule faka-Mesia ma e tau tagata. Ne foaki e ia ke he tau tagata matematekelea e kakano fakafou he fakaala e tau mata mo e maeke ke vagahau (Mataio 12:22; Mareko 10:51, 52), fakamalolo e tau pareluti (Mareko 2:3-12), fakamea e tau matakainaga Isaraela he tau gagao fakalialia (Luka 5:12, 13), mo e fakamaulu a lautolu he falu gagao matakutakuina. (Mareko 5:25-29) Ne tamai e ia e totokaaga lahi ke he tau tagata maanu he magafaoa he fakatu mai e tau fanau ha lautolu mai he mate. (Luka 7:11-15; 8:49-56) Ne fakatata e ia hana lotomatala ke tautaofi e tau afa hagahagakelea mo e fakamakona e tau manako he tau toloaga lalahi ma e tau mena kai. (Mareko 4:37-41; 8:2-9) Lafi ki ai, ne fakaako e Iesu ki a lautolu e tau matapatu fakaakoaga he moui ka lagomatai a lautolu ke iloa e puhala lauia mitaki ma e tau lekua, mo e to fakapuke he mena ia e tau loto aki e amaamanakiaga ma e pule tututonu i lalo he Mesia. He taute e Iesu hana fekafekauaga, ne nakai ni fakamafana e ia a lautolu kua fanogonogo mo e tua ka e fakatoka foki e fakaveaga he fakamalolo e tau tagata ke lata mo e tau tau loga a mui.
10. Ko e heigoa nukua maeke ke moua mai he poa ha Iesu?
10 Molea e 60 e tau he mole ne foaki e Iesu hana moui tagata ke poa ti kua liu tu hake ke he moui he lagi, ne mai he agaga e aposetolo ko Ioane ke tohi: “Haku fanau ikiiki na e, kua tohi atu e au e tau mena ia kia mutolu, kia nakai hala a mutolu; kaeke foki kua hula taha, ha ia tautolu a [l]agomatai ki mua he Matua, ko Iesu Keriso ko e tututonu a ia. Ko e lukutoto foki a ia mo e tau hala ha tautolu; ka e nakai kuenaia e tau hala ha tautolu, ka e katoa mo e lalolagi oti kana.” (1 Ioane 2:1, 2) Ha ko e tau aoga he poa mitaki katoatoa he moui ha Iesu, ne mafanatia lahi a tautolu. Kua iloa e tautolu na maeke he tau agahala ha tautolu ke fakamagalo, mea e loto manamanatu, ha ha i ai e fakafetuiaga talia mo e Atua, mo e amaamanakiaga he moui tukulagi.—Ioane 14:6; Roma 6:23; Heperu 9:24-28; 1 Peteru 3:21.
Agaga Tapu ko e Fakamafanatia
11. Ko e heigoa e tau foakiaga fakalaulahi ma e fakamafanaaga ne mavehe mai e Iesu ato hoko hana mate?
11 He fakalataha mo e tau aposetolo ke he afiafi fakahiku ato hoko hana poa mate, ne vagahau a Iesu hagaao ke he taha foakiaga foki ne taute he hana Matua he lagi ke fakamafana aki a lautolu. Ne pehe a Iesu: “To tala age foki au ke he Matua, ati foaki mai ai e ia kia mutolu e taha [l]agomatai [fakamafanatia; Heleni, pa·raʹkle·tos], kia nofo mau a ia ia mutolu tukulagi; ko ia ko e [a]gaga ke tupu ai e kupu moli.” Ne fakamafana age a Iesu ki a lautolu: “Ko e [l]agomatai, ko e [a]gaga [t]apu haia, . . . to fakaako e ia a mutolu ke he tau mena oti kana; to fakamanatu foki e ia kia mutolu e tau mena oti kua tala atu ai e au kia mutolu.” (Ioane 14:16, 17, 26) Maeke fefe he agaga tapu ke tamai e mafanatia ki a lautolu?
12. Maeke fefe he gahuahuaaga he agaga tapu ke eke mo lagomatai ke he manatuaga he tau tutaki ha Iesu ke fakamafana e tokologa?
12 Ne moua he tau aposetolo e fakaakoaga laulahi ia Iesu. To nakai nimo moli e lautolu e mena ne tupu, ka e to manatu la nakai e lautolu e mena ne talahau e ia? To nimo kia e tau fakaakoaga aoga ha kua nakai mitaki katoatoa e tau manatuaga ha lautolu? Ne fakamoli age a Iesu ki a lautolu to ‘fakamanatu foki he agaga tapu e tau mena oti kua tala age e ia ki a lautolu.’ Ti, kavi ke he valu e tau he mole e mate ha Iesu, ne maeke ia Mataio ke tohi e Evagelia fakamua, nukua fakamau e Lauga he Mouga kua loto mafanatia ne taute e Iesu, hana tau fakataiaga loga hagaao ke he Kautu, mo e fakatutalaaga matafeiga hana ke he fakamailoga he hana ha ha hinei. Molea e 50 e tau he mole, ne maeke he aposetolo ko Ioane ke tohi e fakamauaga mauokafua ne puke ke he tau matafeiga loga hagaao ke he tau aho gahoa fakahiku he moui ha Iesu he lalolagi. Ko e fakamalolo ha ia he tau fakamauaga mai he agaga nai ke hoko mai ke he vaha ha tautolu!
13. Eke fefe e agaga tapu mo faiaoga ke he tau Kerisiano fakamua atu?
13 Lahi atu he fakamanatu he tau kupu ki a lautolu, ne fakaako he agaga tapu e tau tutaki mo e takitaki a lautolu ke he maamaaga lahi mahaki he finagalo he Atua. He fakalataha a Iesu mo e tau tutaki hana, ne tala age e ia ki a lautolu e tau mena ne nakai iloa mahino e lautolu he magaaho ia. He magaaho fakamui, he omoomoi mogoia he agaga tapu, ne tohi hifo e Ioane, Peteru, Iakopo, Iuta, mo Paulo e tau fakamaamaaga he tau tupuaga fakalaulahi he finagalo he Atua. Ne eke e agaga tapu mo faiaoga, he foaki e fakamoliaga aoga he takitakiaga faka-Atua.
14. Ko e heigoa e tau puhala ne lagomatai he agaga tapu e tau tagata ha Iehova?
14 Ko e tau mena fakaalofa fakamana he agaga kua lagomatai foki ke fakamahino na hiki mai he Atua hana taliaaga i Isaraela he tino ke he fakapotopotoaga Kerisiano. (Heperu 2:4) Ko e fua he agaga ia he tau momoui ha lautolu takitaha ne aoga foki he kitia a lautolu ne eke moli mo tau tutaki ha Iesu. (Ioane 13:35; Kalatia 5:22-24) Ti fakamalolo he agaga e tau tagata he fakapotopotoaga ia ke eke mo tau fakamoli malolo mo e nakai matakutaku.—Gahua 4:31.
Lagomatai ka Ha Ha i Lalo he Pehiaaga Mamafa
15. (a) Ko e heigoa e tau pehiaaga ne fehagai he tau Kerisiano i tuai mo e vaha nei? (e) Ko e ha a lautolu ne foaki e fakamaloloaga kua lata ke moua e fakamaloloaga he falu magaaho?
15 Ko lautolu oti ne katoatoa ki a Iehova mo e mahani fakamoli ki a ia kua moua e tau favaleaga kehekehe. (2 Timoteo 3:12) Pete ia, tokologa he tau Kerisiano ne ha ha i lalo he pehiaaga mamafa. He vaha fou nei, kua kunuene he tau matakau vale e falu mo e tolo ke he tau kemuaga pagota, tau fale pouli, mo e tau kemuaga fakatupa i lalo he tau tutuaga kelea muikau. Kua eke tuai e tau fakatufono mo tau tagata makai he favale, po ke kua fakaata e lautolu e tau matakau kolokolovao ke taute e tau mena kelea. Lafi atu, kua fehagai e tau Kerisiano mo e tau lekua malolo tino hagahagakelea po ke matematekelea lahi e magafaoa. Pehia foki e Kerisiano kua motua hane lagomatai e tau matakainaga talitonu tokologa kua ha ha he tau tutuaga uka. He tau tutuaga pihia, ko ia ne foaki e fakamaloloaga kua lata foki ke moua e fakamaloloaga.
16. He pehia mamafa a Tavita, moua fefe e ia e lagomatai?
16 He magaaho ne tutuli he Patuiki ko Saulo a Tavita ke keli, ne fuluhi atu a Tavita ke he Atua mo Lagomatai hana: “Ko e Atua na e, kia fanogonogo mai ke he haku a liogi,” he ole e ia. “Kua tua au ke he malu he hāu a tau tapakau.” (Salamo 54:2, 4; 57:1) Moua nakai e Tavita e lagomatai? E, moua e ia. He magahala ia, ne fakaaoga e Iehova a Kato ko e perofeta mo Aviata ko e ekepoa ke fakakite e puhala ki a Tavita, ti fakaaoga e Ia a Ionatana ko e tama ha Saulo ke fakamalolo a Tavita. (1 Samuela 22:1, 5; 23:9-13, 16-18) Ti fakaata foki e Iehova e tau Filisitia ke feoho ke he motu, ti fuluhi kehe a Saulo mai he hana tutuliaga.—1 Samuela 23:27, 28.
17. I lalo he pehiaaga mamafa, fuluhi atu a Iesu ki fe ma e lagomatai?
17 Ne ha ha ai a Iesu Keriso i lalo he pehiaaga mamafa he tata atu a ia ke he fakahikuaga he moui hana he lalolagi. Ne mailoga katoatoa e ia e puhala ka lauia he mahani hana e higoa he hana Matua he lagi mo e kakano i ai ke lata mo e vaha anoiha he tau tagata oti kana. Ne liogi fakamakamaka a ia pete ni “kua matematekelea.” Ne matakite e Atua ki ai kua moua e Iesu e lalagoaga ne lata mo ia he magaaho uka ia.—Luka 22:41-44.
18. Ko e heigoa e fakamafana ne foaki he Atua ke he tau Kerisiano fakamua atu ne moua e favaleaga vevela?
18 Ne mamahi lahi e favaleaga ke he tau Kerisiano he mole e fakatu he fakapotopotoaga he senetenari fakamua ati mavehevehe fano a lautolu oti mai i Ierusalema ka e toe hifo ni e tau aposetolo. Ne toho e tau tagata tane mo e tau fifine mai he tau kaina ha lautolu. Ko e heigoa e fakamafanaaga ne foaki he Atua ki a lautolu? Ko e fakamoliaga mai he Kupu hana kua moua e lautolu e ‘tau koloa kua mua he mitaki to tumau,’ ko e tufaaga nakai mahala ke he lagi mo Keriso. (Heperu 10:34; Efeso 1:18-20) He tumau a lautolu ke fakamatala, ne kitia e lautolu e fakamoliaga ko e agaga he Atua kua fakalataha mo lautolu, mo e tau mouaaga ha lautolu ne foaki atu foki ki a lautolu e tau kakano loga ke kolikoli ai.—Mataio 5:11, 12; Gahua 8:1-40.
19. Pete ni e matematekelea a Paulo he favaleaga vevela, fefe e logonaaga hana hagaao ke he mafanatia ne foaki he Atua?
19 Fakahiku ai, ko Saulo (Paulo), ko e tagata favale kelea, ne eke mo favaleaga ki ai ha kua eke a ia mo Kerisiano. He aelani ko Kuperu, ha ha i ai e taulatua ne lali ke tauhele e fekafekauaga ha Paulo he fakaaoga e fakavaia mo e fakahehe. I Kalatia, ne taulitimaka a Paulo mo e toka ai ke mate. (Gahua 13:8-10; 14:19) I Maketonia ne tafolo a ia aki e tau akau. (Gahua 16:22, 23) He mole e matakau vale i Efeso, ne tohi e ia: “Ne mua hana mamafa nakai maeke ni a mautolu ke he malolo ha i ai ia mautolu, ato manatu ai a mautolu ko e mamate ne fai. Ka kua ha ha ia mautolu e manatu ke he mate.” (2 Korinito 1:8, 9) Ka e he tohi taha ia, ne tohia e Paulo e tau kupu mafanatia ia ne fatiaki he paratafa 2 he vala tala nei.—2 Korinito 1:3, 4.
20. Ko e heigoa ha tautolu ka manamanatu ke he vala tala ka mui mai?
20 Maeke fefe a koe ke fai vala he fakamafanaaga pihia? Tokologa he vaha ha tautolu ne lata mo e fakamafanaaga ka felauaki mo e maanu, ha ko e matematekelea ne hoko ke he tokoafe po ke ha ko e matematekelea ne lauia a lautolu ni. He vala tala ne mui mai, ka manamanatu a tautolu ki ai ke foaki e fakamafanaaga ke he tau mena ua ia.
Manatu Nakai e Koe?
• Ko e ha e mafanatia mai he Atua kua uho lahi mahaki?
• Ko e heigoa e mafanatia ne foaki mai puhala he Keriso?
• Fakamoli fefe e agaga tapu mo fakamafanatia?
• Talahau e tau fakafifitakiaga he mafanatia ne foaki he Atua he magaaho ne pehia mamafa hana tau fekafekau.
[Tau Huhu he Fakaakoaga]
[Tau Fakatino he lau 21]
Kua fakakite he Tohi Tapu ki a tautolu na tamai e Iehova e fakamafanaaga he fakahao hana tau tagata
[Tau Fakatino he lau 22]
Ne foaki e Iesu e mafanatia he fakaako, he fakamaulu, mo e he fakaliu tu mai a lautolu ne mamate
[Fakatino he lau 24]
Ne moua e Iesu e lagomatai mai i luga