Ko e Heigoa ne Tupu ki a Laua?

KO NOFI mo No ko e tau higoa he Tohi Tapu ma e tau maaga lalahi kua talahaua i tuai, ko Memphis mo Thebes, i Aikupito. Ko Nofi (Memphis) ne tu kavi ke 23 e kilomita he faahi toga i Cairo, ke he faahi lalo he Vailele Naila. Ka kua hoko ai e magaaho, ne galo noa e Memphis hana tuaga ko e maaga lahi a Aikupito. He hoko ke he senetenari 15 aki F.V.N., kua tu i Aikupito e maaga lahi fou, ko No (Thebes), ke kavi 500 e kilomita ke he faahi toga i Memphis. Ha ha i ai he tau faituga loga ne malona i Thebes e taha ko Karnak, kua talahaua ai ko e faituga mahaki toili la ia kua talaga aki e tau pou. Ko Thebes mo e faituga hana i Karnak kua tukuatu ma e tapuakiaga ki a Amoni, ko e atua mua he tau Aikupito.

Ko e heigoa e perofetaaga talahau tuai he Tohi Tapu kaeke tupu ki Memphis mo Thebes? Kua taui atu e fakafiliaga hagaao ki a Farao ha Aikupito mo e tau atua hana, pauaki atu ke he atua kua mua, ko “Amoni i No.” (Ieremia 46:25, 26) Ko e moto tagata ne tolo ke tapuaki ki ai ka “fakaotioti.” (Esekielu 30:14, 15) Ati tupu tuga ne talahau. Ko e tau mena ni ne toe hifo he tapuakiaga ha Amoni ko e tau tumutumu he faituga. Ko e maaga fou ko Luxor kua ati hake he taha vala ne tu ai e maaga tuai ko Thebes, mo e falu maaga tote ne ha ha ai he tau moumouaga.

Ka ko Memphis, nakai lahi ha mena ne toe hifo ka ko e tau tanuaga tagata ni. Ko e tagata fakaako tokoluga Tohi Tapu ko Louis Golding ne pehe: “He taha senetenari ke he taha senetenari, ne fakaaoga he tau pule Arapi ha Aikupito e tau mena maona lalahi i Memphis mo taviliagamaka ke talaga aki ha lautolu a maaga lahi [ko Cairo] ke he taha faahi ne fehagai ke he vailele. Ha kua maopoopo mitaki e tau gahua taute he tau tagata Naila mo e tau Arapi kua nakai malika ke he maila he tau maila ne takatakai e maaga i tuai e taha maka ki luga he kelekele uli.” Kua moli, tuga ne perofeta he Tohi Tapu, kua eke ai a Memphis “mo mena kua moumou, nakai nofo ai taha.”—Ieremia 46:19.

Ko e ua noa hanei he tau talahauaga loga ne fakakite tonuhia e tau perofetaaga he Tohi Tapu. Ko e moumouaga a Thebes mo Memphis ne fakakite ki a tautolu e kakano ke mauokafua ke he tau perofetaaga he Tohi Tapu kua nakala fakamoli ia.—Salamo 37:10, 11, 29; Luka 23:43; Fakakiteaga 21:3-5.

[Fakatino Credit Line he lau 32]

Photograph taken by courtesy of the British Museum