To O a Tautolu ke he Higoa a Iehova Tukulagi!
To O a Tautolu ke he Higoa a Iehova Tukulagi!
“To o a tautolu ke he higoa a Iehova ha tautolu a Atua tukulagi tukumuitea.”—MIKA 4:5.
1. Ko e heigoa e tau fekau ne toka i loto ia Mika tau veveheaga 3 ke he 5?
KUA fai mena a Iehova ke talahau ke he hana tau tagata, ati fakaaoga e ia a Mika mo perofeta hana. Ko e finagalo he Atua ke fakahala e tau tagata taute agahala. Ti to fakahala e ia a Isaraela ma e tiaki taofiaga ha lautolu. Ka e, kua fiafia ai mogoia ha ko e mena to fakamonuina e Iehova a lautolu ne o ke he higoa hana. Ko e tau fekau nei kua taogo mai he tau veveheaga 3 ke he 5 he perofetaaga ha Mika.
2, 3. (a) Ko e heigoa e tau fua kua lata he tau takitaki a Isaraela ke fakakite, ka e ko e heigoa ni ha lautolu ne taute? (e) Maeke fefe ia koe ke fakamaama e tau talahauaga fakataitai ia Mika 3:2, 3?
2 Ne fakapuloa he perofeta he Atua: “Kia fanogonogo mai a mutolu ko e tau iki a Iakopo, mo mutolu ko e tau pule he magafaoa a Isaraela, Nakai kia lata kia mutolu ke iloa e fakafiliaga?” E, kua lata ke fakagahuahua e lautolu e mena ia, ka e ko e heigoa la ha lautolu ne taute? Ne talahau e Mika: “Ko mutolu kua fakavihia e tau mena mitaki, mo e fiafia ke he tau mena kelea, kua fofole e mutolu ha lautolu a tau kili, katoa mo e kakano ke he tau huimotua ha lautolu. Kua kai foki e mutolu e tau tino he haku a motu, mo e fofole e tau kili ha lautolu, mo e pakipaki ha lautolu a tau huimotua, kua helehele ni a lautolu tuga ne tau mena kua tuku ke he ulo, tuga foki e tau maga kakano ki loto ke he mena ne tunu aki.”—Mika 3:1-3.
3 Na kua ekefakakelea ni he tau takitaki e tau tagata nonofogati mo e nakai fahia! Ko e tau talahauaga fakataitai na ne fakaaoga kua mukamuka ke maama e lautolu ne fakateliga ki a Mika. He magaaho ka tauteute e mamoe ne tamate ke tunu, na fakamua ke fofole e kili ti oti ti helehele. Falu magaaho kua pakipaki e tau huimotua ke fakatafe mai e lolo. Ati tunu ai e tau maga kakano mo e tau huimotua i loto he ulo lahi, tuga a ia ne totoku e Mika. (Esekielu 24:3-5, 10) Ko e fakataiaga latatonu ha ia he ekefakakelea ne tutupu ke he tau tagata he vaha ha Mika, mai he tau lima he tau takitaki mahani kelea ha lautolu!
Finagalo a Iehova ke Fakafili Tonu a Tautolu
4. Ko e heigoa e kehe ne ha ha he vahaloto ha Iehova mo e tau takitaki a Isaraela?
4 Kua ha ha ai e keheina he vahaloto he Leveki fakaalofa, ko Iehova, mo e tau takitaki a Isaraela. Ha kua nakai fakagahua e lautolu e fakafili tonu, kua kaumahala a lautolu ke fakamoli e poakiaga ha lautolu ke puipui e fuifui mamoe. Ka ko e mena ne tupu, ne fakahehe e lautolu e tau mamoe fakatai, he lamakai ke fakafili tonu ki a lautolu mo e ‘ati hake a lautolu ke he toto,’ tuga ne kitia ia Mika 3:10. Ko e heigoa ka ako e tautolu mai he tuaga nei?
5. Ko e heigoa ne finagalo a Iehova mai ia lautolu ne takitaki e tau tagata hana?
5 Kua finagalo e Atua ke fakagahuahua e lautolu ne takitaki e tau tagata hana e fakafili tonu. Kua kitia e tautolu e moli he mena nei ke he tau fekafekau ha Iehova he vaha nei. Mua atu foki, kua felauaki mo Isaia 32:1, ne totou e tautolu: “Kitiala, to pule e patuiki ha ko e mahani tututonu, to pule foki e tau iki ha ko e tonu.” Ka e, he vaha ha Mika ko e heigoa kua kitia e tautolu? Kua fakamakamaka a lautolu ne “fakavihia e tau mena mitaki, mo e fiafia ke he tau mena kelea” ke fakakeukeu e fakafili tonu.
Ha Hai e Tau Liogi kua Tali?
6, 7. Ko e heigoa e manatu uho ne fakakite mai ia Mika 3:4?
6 Kua lata kia e atuhau kelea ha Mika ke moua e fiafia ha Iehova? Nakai lata! Ne talahau ia Mika 3:4: “Ti tagi atu ai a lautolu kia Iehova, ka e nakai fanogonogo mai a ia kia lautolu; ka e haga kehe e ia hana fofoga ia lautolu ke he vaha ia he kelea e tau mena ha lautolu ne eke.” Kua peehi he mena nei e manatu uho.
7 To nakai tali e Iehova e tau liogi ha tautolu kaeke taute e tautolu e agahala. Kua moli lahi e mena ia kaeke moui fahi ua a tautolu, he fufu e tautolu e tau hehe mo e fakatupua ke fekafekau mo e tua fakamoli ke he Atua. Hagaao ki a Salamo 26:4, ne lologo a Tavita: “Nakai nofo au mo e tau tagata matahavala; ti nakai fano au mo e tau tagata pikopiko.” Ti to nakai tali foki e Iehova e tau liogi ha lautolu ne pauaki ke holitu hana Kupu!
Fakamalolo he Agaga he Atua
8. Kua hataki e tau perofeta fakavai he vaha ha Mika hagaao ke he heigoa?
8 Ko e tau gahua fakateteki ha ia ne kua holofa ke he tau takitaki fakaagaga ha Isaraela! Ne taute he tau perofeta fakavai e tau tagata he Atua ke fakahahaku fakaagaga. Ne ui e tau takitaki lotokai “Kua monuina,” ka e kua tauteute ke tau ki a lautolu ne nakai tuku e tau mena ke he tau gutu ha lautolu. “Ko e mena ia,” he talahau e Iehova, “kua pouligia ai a mutolu mo e nakai kitia e mutolu ha mena, to hoko foki e pouli kia mutolu ti nakai eke ai e mutolu e tau lagatau he tau taulaatua; to to foki e la ke he tau perofeta, to pouli foki e aho kia lautolu. Ti ma e tau tagata kitekite, to fakahakuhaku ai foki e tau taulaatua; to ufiufi foki e lautolu ha lautolu a tau laugutu.”—Mika 3:5-7a.
9, 10. Ko e heigoa e kakano ke ‘ufiufi e tau laugutu,’ ti ko e ha ne nakai fai kakano a Mika ke taute pihia?
9 Ko e ha ne ‘ufiufi ai e tau laugutu’? Ko e taha mena anei ne taute he atuhau kelea ha Mika he ma. Ti kua lata lahi ni e tau tagata loto kelea nei ke ma. “Kua nakai tali mai ai e Atua,” he talahau e lautolu. (Mika 3:7e) Kua nakai fakateliga a Iehova ke he tau liogi he ha tagata mahani kelea mo e fakatokoluga.
10 Ne nakai fai kakano a Mika ke ‘ufiufi e tau laugutu.’ Kua nakai ma a ia he kua tali e Iehova e tau liogi hana. Mailoga ia Mika 3:8, ne talahau mai e perofeta tua fakamoli: ‘Ko au, ko e moli ni, kua puke au ke he malolo ke he agaga a Iehova, ko e fakafiliaga foki, mo e malolo.’ Kua loto fakaaue ha ia a Mika ha ko e vaha loa he fekafekauaga tua fakamoli hana kua ‘puke tumau a ia ke he malolo he agaga a Iehova’! Ne foaki he mena nei ki a ia e malolo “ke fakailoa atu kia Iakopo hana tau holifono, ke fakailoa atu foki kia Isaraela hana tau hala.”
11. Kua fakamalolo fefe e tau tagata ke fakapuloa e tau fekau he Atua?
11 Kua mua atu e manako ha Mika ke he malolo fakatagata ke maeke ke fakamatala e fekau he fakafiliaga velagia he Atua. Kua aoga lahi e agaga, po ke malolo gahuahua ne mua, ha Iehova. Ka e kua a tautolu? Kua maeke ni e fekau fakamatala ha tautolu ke fakamoli kaeke fakamalolo e Iehova a tautolu he puhala he agaga tapu hana. Ti kua kaumahala lahi e tau laliaga ke fakamatala kaeke ke agahala pauaki a tautolu. Ke he mena ia kua nakai maeke he Atua ke tali e tau liogi ma e malolo ha tautolu ke taute e gahua nei. Kua nakai ni maeke ia tautolu ke fakapuloa e tau fekau he fakafiliaga he Matua ha tautolu he lagi ka e maeke ni ka ha ha e “agaga a Iehova” i luga ia tautolu. He puhala he tau liogi kua logona mo e lagomatai he agaga tapu, kua maeke ia tautolu ke talahau fakamalolo e kupu he Atua ke tuga a Mika.
12. Ko e ha kua maeke e tau tutaki fakamua atu ha Iesu ke ‘talahau atu e kupu he Atua mo e fakamalolo ni’?
12 Kau kua manatu e koe e fakamauaga ia Gahua 4:23-31. Manatu la ko koe taha he tau tutaki ha Iesu he senetenari fakamua. Kua lali e tau tagata favale lalahi ke fakanononono e tau laugutu he tau tutaki ha Keriso. Ka e kua liogi a lautolu nei ne loto fakamoli ke he Iki Pule Katoatoa ha lautolu, he olelalo: “Ma Iki na e, kia kitekite a koe ke he fakamatakutaku mai ha lautolu; mo e foaki mai e koe ke he hau a tau fekafekau, kia talahau atu e lautolu hau a kupu mo e fakamalolo ni.” Ko e fua? He magaaho ne liogi a lautolu, ati luelue ai e mena ne fakapotopoto ai a lautolu, kua puke foki a lautolu he agaga tapu mo e vagahau e kupu he Atua mo e malolo. Kia haga atu a tautolu ki a Iehova he liogi mo e falanaki ke he lagomatai he agaga tapu hana he fakatumau a tautolu ke he ha tautolu a fekafekauaga.
13. Ko e heigoa ka tupu ki a Ierusalema mo Samaria, mo e ko e ha?
13 Kia liu manamanatu ke he vaha ha Mika. He hagaao ki a Mika 3:9-12, ko e tau iki limatoto kua fakafili he fia eke taui, ko e tau ekepoa kua fakaako he fia eke taui, mo e tau perofeta fakavai kua eke e lautolu e tau lagatau he taulaatua he fia eke tupe. Ko e kakano haia ne fifili he Atua e maga lahi ha Iuta, ko Ierusalema, “mo tanakiaga maka”! Ha kua tupuolaola foki e tapuaki fakavai mo e mahani keukeu i Isaraela, ne omoi he agaga a Mika ke hataki age to eke he Atua a Samaria “mo tanakiaga maka.” (Mika 1:6) Ti kua moui e perofeta ke kitia e moumouaga ne talahau tuai ha Samaria mai he tau kau Asuria he 740 F.V.N. (2 Tau Patuiki 17:5, 6; 25:1-21) Kua kitia maali ai ko e tau fekau malolo nei ki a Ierusalema mo Samaria kua fakahoko ni ha ko e malolo a Iehova.
14. Kua fakamoli fefe e perofetaaga ne fakamau ia Mika 3:12, mo e kua lauia fefe ai a tautolu?
14 Kua nakai maeke a Iuta ke hao mai he fakafiliaga velagia a Iehova. Ke fakamoli e perofetaaga ne fakamau ia Mika 3:12, “to eke a Siona mo fonua keli.” Mai he onoonoaga ha tautolu he senetenari ke 21 aki, kua iloa e tautolu na tutupu e tau mena nei he magaaho ne moumou he tau Papelonia a Iuta mo Ierusalema he 607 F.V.N. Kua loga e tau tau he mole e perofetaaga ha Mika ato tutupu e tau mena nei, ka e kua iloa moli e ia to tutupu ni. Ti kua lata moli foki a tautolu ke mauokafua pihia ko e to hoko mai e fakaotiaga he fakatokaaga kelea he vaha nei he “aho he Atua” ne talahau tuai mai.—2 Peteru 3:11, 12.
Fakahakohako e Iehova e Tau Lekua
15. Ke he tau kupu ni hau, to fakamaama fefe e koe e perofetaaga ne fakamau ia Mika 4:1-4?
15 He liu onoono ki tua, kua kitia e tautolu a Mika hane fakapuloa atu foki e fekau fiafia lahi he amaamanakiaga. Ko e tau kupu loto fakamafanatia ha ia ne moua e tautolu ia Mika 4:1-4! Ne talahau fakavalavala e Mika: “Ka to hoko ni ke he tau aho a mui, to fakamau ai e mouga ha i ai e fale a Iehova ke he tapunu mouga he tau mouga, to fakatokoluga ai foki ki luga he tau matiketike, ti tafe atu ki ai e tau motu oti kana. . . . To fakafili foki e ia e tau motu loga, mo e fofola atu e ia ke he tau motu malolo ne mamao; ti tukituki e lautolu e tau pelu ha lautolu ke eke mo tau koho, ko e tau tao foki ha lautolu ke eke mo tau titipi ke taute aki e tau vine; to nakai nikiti atu he taha motu e pelu ke he taha motu, to nakai liu ako tau foki a lautolu. To takitokotaha a lautolu mo e nofo i lalo hana vine, mo lalo foki he hana mati; to nakai ha i ai foki taha ke fakamatakutaku ki ai; ha kua vagahau mai ai pihia e fofoga a Iehova Sapaota.”
16, 17. Puhala fe hane fa e fakamoli a Mika 4:1-4 he vaha nei?
16 Ko hai e “tau motu loga” mo e “tau motu malolo” ne totoku mai? Nakai ko e tau motu mo e tau fakatufono he lalolagi nei a lautolu. Ka e, kua hagaaki e perofetaaga ke he tau tagata takitokotaha mai he tau motu oti ne kua kaufakalataha he mogonei ke he fekafekauaga tapu i luga he mouga he tapuaki moli a Iehova.
17 He fakatauo mo e perofetaaga ha Mika, ko e tapuaki moli a Iehova to nakai leva ti fakagahuahua katoatoa ke he lalolagi oti kana. He vaha nei, kua fakaako e tau tagata “ne kotofa ke he moui tukulagi” ke he tau puhala a Iehova. (Gahua 13:48) Hane fakafili mo e fakahakohako fakaagaga e Iehova e tau lekua he tau tagata talitonu, ko lautolu ne uta e tuaga ma e Kautu. To hao mai a lautolu he “matematekelea lahi” ko e vala he “moto tagata tokologa.” (Fakakiteaga 7:9, 14) He kua tukituki e lautolu ha lautolu a tau pelu ke eke mo tau koho, ti pihia foki he vaha nei kua nonofo mo e mafola a lautolu mo e tau katofia Fakamoli ha Iehova mo e falu. Ko e fiafia lahi ha ia ke fakalataha mo lautolu!
Fakamalolo ke O ke he Higoa a Iehova
18. Ko e heigoa kua fakatino he ‘nonofo i lalo ke he hana vine mo e mati’?
18 He vaha ha tautolu, he magaaho ka ufia e lalolagi he matakutaku ke tuga e aolagi ne fakatupetupe, kua olioli a tautolu ha kua fakaako he tokologa e tau puhala a Iehova. Kua manako lahi a tautolu ke he vaha hane tata lahi mai ko e magaaho ka nakai liu ako tau a lautolu ne ofania pihia e Atua ka e kua nonofo i lalo he vine mo e mati ni ha lautolu. Kua to tumau e tau mati he tau uluvine. (Luka 13:6) Kua fakatino ai he tagata ne nofo i lalo he uluvine mo e mati ni hana e tau tutuaga mafola, mahuiga, mo e haohao mitaki. Pihia foki he mogonei, kua foaki mai he fakafetuiaga ha tautolu mo Iehova e mafola he loto mo e haohao mitaki fakaagaga. He magaaho ka fakamoli ai e tau tutuaga pihia i lalo he pule Kautu, to nakai matakutaku a tautolu mo e to haohao mitaki katoatoa.
19. Ko e heigoa e kakano ke o ke he higoa a Iehova?
19 Ke olioli e fiafia mo e monuina faka-Atua, kua lata ia tautolu ke o ke he higoa a Iehova. Kua fakakite fakamalolo mai e mena nei ia Mika 4:5, ne fakapuloa he perofeta: “Ko e tau motu oti kua takitaha mo e fano ke he higoa he atua ha lautolu, ko tautolu foki, to o a tautolu ke he higoa a Iehova ha tautolu a Atua tukulagi tukumuitea.” Ke o ke he higoa a Iehova kua nakai pehe ke talahau noa ni ko e Atua ha tautolu a ia. Kua nakai kuenaia ke fakalataha ke he tau feleveiaaga Kerisiano mo e ke he gahua fakamatala he Kautu, pete ni kua aoga foki e tau gahua ia. Kaeke kua o a tautolu ke he higoa a Iehova, kua tukulele a tautolu ki a ia ti kua ukufakina ke fekafekau tua fakamoli ki a ia mai he fakaalofa solu katoatoa. (Mataio 22:37) Mo e ko e tau tagata tapuaki hana, moli ni kua fakamalolo a tautolu ke o ke he higoa a Iehova ha tautolu a Atua ke he tukumuitea.
20. Ko e heigoa ne talahau tuai ia Mika 4:6-13?
20 Mogonei, kia fakamolemole ti kikite atu ke he tau kupu fakaperofeta ia Mika 4:6-13. “Ko e tama fifine a Siona” kua lata ke fakapaea ke ‘hoko ni ki Papelonia.’ Ko e mena tonu ia ni ne tupu ke he tau tagata ha Ierusalema he senetenari ke fituaki F.V.N. Moha ia, kua fakakite he perofetaaga ha Mika to liliu a lautolu ne toe ki Iuta, ti ke he liu fakafou a Siona to fakamahaikava e Iehova e tau fi ha lautolu.
21, 22. Kua fakamoli fefe a Mika 5:2?
21 Ko e falu a tutupuaga lalahi kua talahau tuai mai ia Mika veveheaga 5. Ke tuga anei, kia mailoga e mena ne talahau ia Mika 5:2-4. Ne perofeta e Mika ko e Pule ne kotofa he Atua—ko ia ne “moui mai ne tali mai he vaha fakamua”—to hau i Petelehema. To pule ai a ia “ke he malolo a Iehova.” Mua atu foki, to lilifu e Pule nei, nakai ni ki Isaraela, ka e “ke he tau kala he lalolagi.” To liga fakagogoa e lalolagi lahi ko hai a ia, ka e nakai ko e mena galo a ia ki a tautolu.
22 Ko hai e tagata ne mua atu e aoga ne fanau mai i Petelehema? Mo e ko hai ka ‘lilifu ke hoko ke he tau kala he lalolagi’? Nakai fai foki ka ko e Mesia, ko Iesu Keriso! He magaaho ne huhu a Herota ne Mua ke he tau iki ekepoa mo e tau tohikupu to fanau i fe e Mesia, ne tali a lautolu: “Ko Petelehema i Iutaia.” Ne fatiaki foki e lautolu e tau kupu ia Mika 5:2. (Mataio 2:3-6) Kua iloa foki he tau tagata noa e mena nei, ha kua fakakite ia Ioane 7:42 a lautolu ke talahau: “Nakai kia talahau mai e Tohi, ke tupu mai e Keriso ke he fanau a Tavita, mai Petelehema ko e maga ne nofo ai a Tavita?”
Hauhau Moli ma e Tau Tagata
23. Ko e heigoa kua tupu he mogonei he fakamoliaga ia Mika 5:7?
23 Ne hagaaki a Mika 5:5-15 ke he tapakiaga he tau Asuria ne ku ni e magaaho mo e fakakite to fakahoko he Atua e taui ke he tau motu nakai omaoma. Ne mavehe mai ia Mika 5:7 e liuaki he tau Iutaia tokihala ne toe ke he motu ha lautolu, ka kua hagaao foki e tau kupu nei ke he vaha ha tautolu. Ne fakapuloa e Mika: “To ha i ai foki a lautolu kua toe kia Iakopo ke he tau motu loga tuga e hahau mai ia Iehova, tuga foki e uha ki luga he tau vao ikiiki.” Kua fakaaoga e tala fakatai fulufuluola nei ke talahau tuai ko lautolu ne toe ha Iakopo fakaagaga, po ko Isaraela, to eke mo monuina mai he Atua ke he tau tagata. Ko e ‘tau mamoe kehe’ ha Iesu, ne ha ha ai e amaamanakiaga ke he lalolagi, kua fiafia lahi ke fekafekau fakalataha mo lautolu ne toe ha “Isaraela he Atua,” he lagomatai ke fakahauhau fakaagaga e falu. (Ioane 10:16; Kalatia 6:16; Sefanaia 3:9) Hagaao ke he mena nei, kua ha ha ai e manatu mitaki lahi ke liliu kikite ki ai. Ha ko e tau tagata fakapuloa he Kautu, kua lata ia tautolu oti ke tokiofa e tau kotofaaga ha tautolu he tamai e hauhau moli ke he falu.
24. Ko e heigoa e tau manatu mai ia Mika tau veveheaga 3 ke he 5 ne matakaki a koe ki ai?
24 Ko e heigoa kua moua mai e koe he tau veveheaga 3 ke he 5 he perofetaaga ha Mika? Liga ni ko e tau manatu pehenei: (1) Kua finagalo e Atua ke fakagahuahua e lautolu ne takitaki e tau tagata hana e fakafili tonu. (2) To nakai tali e Iehova e tau liogi ha tautolu kaeke ke agahala pauaki a tautolu. (3) Kua maeke ni e fekau fakamatala ha tautolu ke fakamoli kaeke fakamalolo he Atua a tautolu he puhala he agaga tapu hana. (4) Ke olioli e fiafia faka-Atua, kua lata ia tautolu ke o ke he higoa a Iehova. (5) Ha ko e tau tagata fakapuloa he Kautu, kua lata ia tautolu ke tokiofa e kotofaaga ha tautolu he tamai e hauhau moli ke he tau tagata. Liga kua matakaki a koe ke he falu a manatu foki. Ko e heigoa foki ka ako e tautolu mai he tohi fakaperofeta nei he Tohi Tapu? To lagomatai he vala tala ka mui mai a tautolu ke futia e tau fakaakoaga gahuahua he tau veveheaga fakamui ne ua he perofetaaga fakamalolo tua ha Mika tau veveheaga 6, 7.
To Tali Fefe e Koe?
• Ko e heigoa ne finagalo e Atua ki a lautolu ne takitaki e tau tagata hana?
• Ko e ha ne aoga ai e liogi mo e agaga tapu ke lata mo e fekafekauaga ha tautolu ki a Iehova?
• ‘O fefe e tau tagata ke he higoa a Iehova’?
[Tau Huhu he Fakaakoaga]
[Fakatino he lau 11]
Maeke nakai ia koe ke fakamaama e fakataiaga ha Mika hagaao ke he ulo kai tunu?
[Tau Fakatino he lau 12]
Ke tuga a Mika, kua fakamalolo a tautolu ke taute e fekafekauaga ha tautolu