Aoga e Falanaki ma e Moui Fiafia

KO E tau mena kai kona kua nakai mitaki. Ko e tagata kua moua tumau nukua lata tumau ke mailoga mitaki hana tau puhala kai. Ka ke tiaki katoatoa e tau mena kai ke fakamamao mai neke kona he tau mena kai ko e fifiliaga nakai mitaki a ia. Ko e taute pihia ka fakatupu e tau lekua loga ka e nakai moua ha tali. Ka nakai kai e tagata ti nakai moui leva.

Puhala taha, ka afokau e falanaki he taha kua mamahi lahi. Ko e fatiaki he afokau he falanaki kua liga taute a tautolu ke manamanatu fakamitaki ke he ha tautolu a fifili he tau feoakiaga. Ka e, ke vevehe kehe katoatoa mai he tau tagata ke fakamamao neke fakatolalo ne nakai ko e tali. Nakai pihia he ha? Ha ko e nakai falanaki ke he falu kua fofo e fiafia lahi ni ha tautolu. Ke takitaki atu ke he moui fiafia, kua lata ia tautolu ke moua e tau fakafetuiaga ne fakave ke he falanaki fetataiaki.

“Kua fakatu he falanaki e taha he tau matapatuaga ma e mukamuka he fio fakalataha mo e falu he tau aho takitaha,” he talahau he tohi Jugend 2002. “Manako oti e tau tagata ma e falanaki,” he hokotaki he nusipepa Neue Zürcher Zeitung. “Kua fakatolomaki he falanaki e uho he moui” ke hokotia atu ke he “lata ma e fakahaoaga.” Moli, kua matutaki e nusipepa, he nakai fai falanaki, “kua nakai maeke he tagata ke fahia ke he moui.”

Ha kua moua e tautolu e lata moli ke falanaki ke he taha tagata, ko hai kua maeke ia tautolu ke falanaki ki ai ka e nakai tupetupe neke fakatolalo ai?

Falanaki kia Iehova mo e Hau a Loto Katoa

‘Falanaki kia Iehova mo e hau a loto katoa,’ he talahau he Tohi Tapu ki a tautolu. (Tau Fakatai 3:5) Moli, ne fatiaki mai fakamalolo e Kupu he Atua ki a tautolu ke falanaki ke he Tufuga ha tautolu, ko Iehova ko e Atua.

Ko e ha kua maeke ia tautolu ke falanaki ke he Atua? Fakamua, ha kua tapu a Iehova ko e Atua. Ne tohi he perofeta ko Isaia: “Kua tapu, kua tapu, kua tapu a Iehova.” (Isaia 6:3) Kua kaumahala kia e manatu he tapuina ke futia a koe? Na moli, kua lata ke futia a koe ha ko e tapuina ha Iehova kua kakano na tavana a ia, ne utakehe mai he mahani kelea oti kana, mo e falanaki katoatoa ki ai. Nakai maeke ia ia ke kolokolovao po ke fakakelea mai,  ti nakai maeke ia ia ke moumou e falanaki ha tautolu.

Lafi atu ki ai, maeke ia tautolu ke falanaki ke he Atua ha ko e hana lotomatala mo e manako ke lalago a lautolu kua fekafekau ki a ia. Ko e malolo tokoluga ue atu hana, ma e fakatai, kua fakamalolo a ia ke gahuahua. Ko e fakafili tonu mo e pulotu mitaki katoatoa hana kua takitaki e puhala gahuahua hana. Ti ko e fakaalofa nakai fai fakatataiaga hana kua fakalagalaga a ia ke gahuahua. “Ko e Atua ko e fakaalofa a ia,” he tohi he aposetolo ko Ioane. (1 Ioane 4:8) Kua omoomoi he fakaalofa he Atua e tau mena oti ne taute e ia. Ko e tapuina ha Iehova mo e falu mahani ue atu hana kua taute a ia mo Matua ne mua e mitaki, ko e taha kua maeke ke falanaki katoatoa a tautolu ki ai. Nakai fai mena mo e nakai fai tagata kua mahomo atu e falanaki katoatoa ia Iehova.

Falanaki ki a Iehova mo e Fiafia

Ko e taha kakano aoga ma e falanaki ki a Iehova ha kua lahi atu e maama hana ki a tautolu mai he ha tagata foki. Ne iloa e ia igatia e tagata mo e manako kua lata ma e fakafetuiaga haohao mitaki, tumau, mo e falanaki mo e Tufuga. Ko lautolu kua ha ha ai e fakafetuiaga pihia kua lahi e haohao mitaki. “Uhoaki e tagata kua [“falanaki,” NW] kia Iehova,” he fakahiku he Patuiki ko Tavita. (Salamo 40:4) Totou miliona he vaha nei ne taogo loto katoa e tau manatu ha Tavita.

Manamanatu ke he falu fakafifitakiaga. Kua nofo a Doris he Repapiliki a Tominika, Sihamani, Heleni, mo e Fahi Kaufakalataha. Kua pehe a ia: “Kua fiafia lahi au ke falanaki ki a Iehova. Iloa e ia ke leveki au fakatino, fakaagaga, mo e loto manamanatu. Ko ia hokoia e kapitiga mitaki lahi mahaki ka moua he tagata.” Ko Wolfgang, ko e fakatonutonu matafakatufono, kua fakamaama: “Kua homo ue atu ke maeke ke falanaki ke he taha tagata kua fiafia lahi he manamanatu ki a koe, ko e taha tagata kua maeke—mo e to moli—ke taute e mena mitaki lahi mahaki ma hau!” Ko Ham, ne fanau i Asia ka e nofo mogonei i Europa, ne pehe: “Kua mauokafua au na takitaki e Iehova e tau mena oti, ti nakai taute mena hepe a ia, ti fiafia au ke falanaki ki a ia.”

Moli, igatia a tautolu mo e lata ke falanaki nakai ni ke he Tufuga ha tautolu ka e ke he tau tagata foki. Ti, ko Iehova, ko e kapitiga pulotu mo e fai iloaaga, kua foaki ki a tautolu e hatakiaga ke he tau vahega tagata kua lata ke falanaki a tautolu ki ai. He totou fakamitaki e Tohi Tapu, kua maeke ia tautolu ke mailoga e hatakiaga ke he mena nei.

Tau Tagata kua Lata ia Tautolu ke Falanaki ki Ai

“Aua neke [“falanaki,” NW] a mutolu ke he tau iki, po ke fanau he tau tagata, nakai ha i ai ha fakamouiaga,” he tohi he salamo. (Salamo 146:3) Ko e talahauaga omoomoi nei kua lagomatai a tautolu ke talahau kua nakai lata e tau tagata tokologa mo e ha tautolu a mauokafua. Pihia foki a lautolu he tuaga tokoluga ko e “tau iki” he lalolagi nei, tuga e tau pulotu kua makaka ke he falu a fahi po ke tau gahua pauaki, kua nakai amanaki ti moua ai ha tautolu a falanaki. Na fa hehe e tau takitakiaga ha lautolu, ti ko e falanaki ke he “tau iki” pihia kua mukamuka lahi ke moua e fakaita.

 Moli, kua nakai lata he mena nei ke taute a tautolu ke nakai falanaki ke he tau tagata oti. Pete ia, kua lata moli ia tautolu ke mataala ka fifili a lautolu ke falanaki a tautolu ki ai. Ko e heigoa e puhala kua lata ke fakaaoga e tautolu? Ko e fakafifitakiaga mai he motu a Isaraela i tuai ka lagomatai a tautolu. Ka lata ke kotofa a lautolu ke hahamo e matagahua mamafa i Isaraela, ne hataki ki a Mose ke “fifili . . . mai he motu oti e tau tagata malolo, kua matakutaku ke he Atua, ko e tau tagata fakamoli, kua vihiatia e velevelemena.” (Esoto 18:21) Ko e heigoa kua ako mai e tautolu he mena nei?

Ko e tau tagata tane anei ne fakakite e tau mahani Atua pauaki fakamua ato kotofa ma e tau tutuaga he falanaki. Kua fita he foaki e lautolu e fakamoliaga na matakutaku a lautolu ke he Atua; ha ha ia lautolu e fakalilifu mitaki ma e Tufuga mo e matakutaku ke nakai fakaita a ia. Ne maaliali ke he tau tagata oti ko e tau tagata tane nei ne eketaha a lautolu ke toto mau e tau poakiaga he Atua. Ne vihiatia e lautolu e velevelemena, ne fakakite ai e malolo ke he mahani mitaki ka puipui a lautolu he kolokolovao ha ko e pule. To nakai fakahehe e falanaki ha lautolu ke maeke ke fakalahi e tau fiafia fakatagata ni ha lautolu po ke he tau magafaoa po ke tau kapitiga.

Nakai kia pulotu ma tautolu ke fakaaoga e puhala pihia he vaha nei ka fifili a lautolu ke falanaki a tautolu ki ai? Iloa nakai e tautolu a lautolu kua fakakite e tau mahani na matakutaku a lautolu ke he Atua? Kua fifili kia a lautolu ke fakatumau ke he hana tau poakiaga he mahani? Ha ha nakai ia lautolu e mahani fakamoli ke fakamamao mai he taute e tau mena kua nakai hako? Ha ha nakai ia lautolu e fakamoli ke nakai fakataki e puhala ke he mouaaga ni ha lautolu po ke maeke ke moua e mena ne manako a lautolu ki ai? Moli ai ko e tau tagata tane mo e fifine ne fakakite e tau aga pihia kua latatonu mo e ha tautolu a falanaki.

Kia Nakai Fakalolelole he Fakaita ke he Falu Magaaho

He fifili ko hai ka falanaki a tautolu ki ai, kua lata ia tautolu ke fakauka, ha ko e mena to moua e tautolu e falanaki ke he vaha leva. Ko e puhala pulotu ke fakalaulahi fakatekiteki e falanaki ha tautolu ke he taha, he uta fakapapahi. Fefe? Liga fai magaaho ke kitekite e tautolu e mahani he tagata, he mailoga e puhala ne gahuahua a ia ke he tau tutuaga pauaki. Falanaki mauokafua nakai e tagata ke he tau mena ikiiki? Tuga anei, fa liuaki mai nakai e ia e tau mena ne ole tuga he mavehe ti fakamoli nakai a ia he hoko tuai ke he tau fakatokatokaaga? Ka pihia, ti logona e tautolu kua haohao mitaki a tautolu he fakalahi atu e falanaki ha tautolu ki a ia ke he tau mena lalahi. Lautatai e mena nei mo e matapatu fakaakoaga: “Ko ia ne fakamoli ke he mena tote, to fakamoli foki a ia ke he tau mena loga.” (Luka 16:10) Ko e mataala mo e fakauka ka lagomatai a tautolu ke fakamamao mo e tau fakaita lalahi.

Ka e kua, kaeke ke fakatolalo he taha tagata a tautolu? To liu manatu he tau tagata fakaako he Tohi Tapu e mena ia he po he hana tapaki, ne fakatolalo kelea he tau aposetolo ha Iesu a ia. Ne afo e Iuta Isakariota a ia, mo e fehola e falu he matakutaku. Ne fakatikai lagatolu foki e Peteru a Iesu. Ka e iloa e Iesu ko Iuta ni ne taute pauaki. He fakatolalo he tau magaaho uka pihia ne nakai puipui a Iesu mai he fakamoli hana falanaki ke he tau aposetolo 11 ne toe he tau fahitapu gahoa fakamui. (Mataio 26:45-47, 56, 69-75; 28:16-20) Pihia, kaeke ke logona e tautolu e afokau he taha tagata kua falanaki a tautolu ki ai, kua lata ia tautolu ke manamanatu fakamitaki ko e afokau pihia ko e fakamoliaga he aga nakai falanaki po ke ko e magaaho lolelole fakaku he tino.

Falanaki Nakai Au?

Ko e taha kua fifili ke mataala ke he tagata kua falanaki a ia ki ai nukua lata ke fakamoli mo e huhu hifo ki a ia ni: ‘Falanaki nakai au? Ko e heigoa e tau tutuaga mitaki he falanaki mauokafua kua amanaki au mai ia au mo e falu?’

Moli ko e tagata kua falanaki mauokafua tumau kua vagahau e mena moli. (Efeso 4:25) Ne nakai hiki e ia hana tau kupu ke lata mo e toloaga hana ke moua e aoga fakatagata. Ti ka taute e ia e maveheaga, kua taute he tagata falanaki mauokafua e tau mena oti ke he hana malolo ke tumau ke he hana kupu. (Mataio 5:37) Ka tutala taha tagata ki a ia, kua taofi mau he tagata falanaki e mauokafua mo e nakai uta tala ai. Ko e tagata falanaki kua tua fakamoli ke he hoa mau hana. Ne nakai onoono a ia ke he tau mena telefua, nakai manamanatu a ia ke he tau mena fakafiafia teao, mo e nakai kalahi a ia. (Mataio 5:27, 28) Ko e ha tagata kua latatonu mo e falanaki ha tautolu kua  gahua malolo ke moua e tau mena ma hana mo e he magafaoa hana ti nakai kumi puhala ke moua mafiti e tupe he fakaaoga e falu tagata. (1 Timoteo 5:8) He tokaloto e tau poakiaga mitaki mo e faka-Tohi Tapu pihia ka lagomatai a tautolu ke mailoga e tau tagata kua maeke ke falanaki a tautolu ki ai. Lafi atu, he pipiki ke he tau poakiaga he tau mahani agaia ia ka lagomatai a tautolu takitokotaha ke latatonu he falanaki ki ai e falu.

To eke mo fiafia lahi ke nonofo he lalolagi ne falanaki e tau tagata oti kana mo e ne mole atu oti e tau fakaita ha ko e moumou he falanaki! Ko e miti noa ni kia a ia? Nakai ma lautolu kua manamanatu fakahokulo ke he tau maveheaga he Tohi Tapu, ha kua talahau tuai he Kupu he Atua e “lalolagi fou” fulufuluola hane hau kua ataina mai he lagatau, tau pikopiko oti, mo e tau matahavala mo e ataina mai he momoko, gagao, mo e mate foki! (2 Peteru 3:13; Salamo 37:11, 29; Fakakiteaga 21:3-5) To nakai kia latatonu ke kumi fakalahi atu ke he amaamanakiaga nei? To fiafia lahi e Tau Fakamoli a Iehova ke foaki atu ki a koe e falu vala tala ke he mena nei mo e falu matakupu aoga foki.

[Fakatino he lau 4]

He nakai falanaki kua fofo e fiafia lahi ha tautolu

[Fakatino he lau 5]

Kua lata lahi a Iehova mo e falanaki ha tautolu

[Tau Fakatino he lau 7]

Kua lata ia tautolu ke moua e tau fakafetuiaga ne fakave ke he falanaki fetataiaki