Ke Moua e Palepale, Kia Fakagahuahua e Manako Fakalatalata!
Ke Moua e Palepale, Kia Fakagahuahua e Manako Fakalatalata!
‘Takitokotaha a lautolu kua laga ke he male mo e manako fakalatalata, ke he tau mena oti.’—1 KORINITO 9:25.
1. He hagaaki ki a Efeso 4:22-24, ko e puhala fe ne pehe, e, e totou miliona ki a Iehova?
KAEKE kua papatiso a koe mo taha he Tau Fakamoli a Iehova, kua fakailoa tuai e koe ke he toloaga tagata e fakamakai hau ke putoia ke he laga ne ha ha ai e moui tukulagi ma e palepale. Kua pehe, e, a koe ke taute e finagalo a Iehova. Fakamua to taute e tautolu e tukuleleaga ki a Iehova, kua tokologa ia tautolu ne kua lata ke taute e tau hikihikiaga ke maeke e tukuleleaga ha tautolu ke aoga, mo e talia ke he Atua. Kua mumui a tautolu ke he fakatonuaga he aposetolo ko Paulo ke he tau Kerisiano: “Kia tuku kehe e mutolu e tagata tuai ke he tau mena ne mahani ai a mutolu i tuai, ko ia ha ne kelea, ke lata mo e tau manako lahi ke fakahehe ai . . . Mo e tapulu a mutolu ke he tagata fou kua eke ke lata mo e Atua, ke he tututonu mo e mahani mitaki ke fakamoli ai.” (Efeso 4:22-24) Ke he falu a kupu, fakamua to pehe, e, he hagaao ke he tukuleleaga ke he Atua, kua lata ia tautolu ke pehe, nakai, ke he puhala moui fakamua ne nakai hako.
2, 3. Fakakite fefe he 1 Korinito 6:9-12 kua lata ke ua e vahega he tau hikihikiaga ke taute ke moua e taliaaga he Atua?
2 Ko e falu a puhala he tagata tuai kua lata ke tuku kehe e lautolu ne amanaki ke eke mo Tau Fakamoli a Iehova kua fakavihia fakamahino mai he Kupu he Atua. Ne tohi fakapapahi e Paulo e falu i loto he hana tohi ke he tau Korinito, he talahau: “Ko e tau tagata feuaki, mo lautolu kua hufeilo ke he tau tupua, mo lautolu kua faivao, mo lautolu kua fakakelea e lautolu a lautolu, mo lautolu kua eke e mahani Sotoma, mo lautolu kua kaiha, mo lautolu kua velevelemena, mo lautolu kua konahia, mo lautolu kua tauamuamu, mo lautolu kua fofo mena, nakai moua e lautolu nā e kautu he Atua.” Ne fakakite ai e ia na taute pihia he tau Kerisiano he senetenari fakamua e tau hikihikiaga fakatagata ne kua lata, he lafi ki ai: “Ne pihia foki e falu ia mutolu.” Kia mailoga, kua pehe ne, nakai pehe kua.—1 Korinito 6:9-11.
3 Ne talahau e Paulo kua lata ke fai hikihikiaga foki, he matutaki atu a ia: “Kua pule e au ke he tau mena oti ke eke e au, ka e nakai aoga e tau mena oti.” (1 Korinito 6:12) Ti, he vaha nei ko e tokologa ne manako ke eke mo Tau Fakamoli a Iehova kua kitia e latatonu ke pehe, nakai, ke he tau mena ne pete he lata ka e nakai aoga po ke nakai tukulagi. Liga ko e tau mena moumou magaaho anei ti liga fakahehe a lautolu he tutuli e tau mena ne mua atu e aoga.
4. Ko e heigoa ne fetaliaaki e tau Kerisiano mo Paulo?
4 Ko e tukuleleaga ke he Atua kua taute fakamakai, nakai foaki fakauaua, ke tuga ko e mena mamafa gugune. Kua fetaliaaki e tau Kerisiano tukulele mo Paulo, ko ia ne talahau he mole he eke mo tutaki he Keriso: “Ha ko [Iesu] kua nakai aoga ai kia au e tau mena oti, kua manatu foki au ko e otaota ia, kia moua e au a Keriso.” (Filipi 3:8) Ne fiafia a Paulo ke pehe, nakai, ke he tau mena aoga tote ke maeke ia ia ke matutaki atu ke pehe, e, ke he Atua.
5. Ko e heigoa e poitufi ne poi mo e kautu a Paulo ki ai, mo e maeke fefe ia tautolu ke taute pihia?
5 Ne fakagahuahua e Paulo e manako fakalatalata he poi he hana poitufi fakaagaga ati maeke ai ke talahau fakamui: “Kua tau tuai au ke he tau mitaki, kua fakahiku e au e poitufi, kua taofi au ke he tua. Hanai, kua fakatoka tuai maku e foufou he tututonu, ke foaki mai kia au ke he aho ia he Iki ko e fakafili tututonu; ka e nakai kuenaia kia au, ka e katoa foki mo lautolu oti kana kua fiafia ke he hana fakakite mai.” (2 Timoteo 4:7, 8) To maeke nakai ia tautolu he taha aho ke talahau e mena taha ia ni? To maeke ia tautolu kaeke kua tua a tautolu ke fakagahuahua e manako fakalatalata he tafepoi a tautolu he poitufi faka-Kerisiano mo e nakai fakalolelole ato hoko ke he fakahikuaga.
Manako Fakalatalata ke Taute e Mitaki
6. Ko e heigoa e manako fakalatalata, mo e heigoa e tau fahi ua ne kua latatonu ia tautolu ke fakagahuahua ai?
6 Ko e tau kupu Heperu mo e Heleni ne fakaliliu “manako fakalatalata” i loto he Tohi Tapu ne kakano moli kua moua he tagata e malolo po ke pule ki a ia ni. Kua talahau mai foki e manatu ke tautaofi he tagata ni a ia mai he taute e kelea. Ka e kua lata lahi foki mo e taha a fuafuaaga he manako fakalatalata kaeke ke fakaaoga e tautolu e tau tino ha tautolu ke he tau gahua mitaki. Ko e aga pauaki he tau tagata nakai mitaki katoatoa ke taute e mena hepe, ti kua fakafahiua e taufetului ha tautolu. (Fakamatalaaga 7:29; 8:11) He fakamamao mai he taute e tau mena kelea, kua lata foki ia tautolu ke fakaohooho ne tautolu a tautolu ke taute e tau mena mitaki. Ko e moli, he pule ke he tino ha tautolu ke maeke ke taute e tau mena mitaki, ko e taha he tau puhala ne mua atu a ia ke kalo mai he taute e tau mena kelea.
7. (a) Kua lata a tautolu ke liogi ma e heigoa, ke tuga ne taute e Tavita? (e) Ke manamanatu fakahokulo ke he heigoa ka lagomatai a tautolu ke fakagahuahua e manako fakalatalata lahi?
7 Kitia maali ai, kua aoga lahi e manako fakalatalata kaeke ke muitua a tautolu ke he tukuleleaga ha tautolu ke he Atua. Lata ia tautolu ke liogi tuga ne taute e Tavita: “Ko e Atua na e, kia eke e koe e loto meā maku; mo e fakafou e loto mau ki loto ia au.” (Salamo 51:10) Maeke ia tautolu ke manamanatu fakahokulo ke he tau mena aoga he kalo mai he tau mahani hepe po ke matulituli fakatino. Manamanatu la ke he tau hagahaga kelea he nakai kalo mai he tau mena pihia: ko e tau lekua hokulo he malolo tino, tau fakafetuiaga hagahagakelea, pihia foki mo e mate tuai. Ke he taha fahi, kia manamanatu ke he tau mena aoga loga he fakatumau ke he puhala moui ne poaki e Iehova. Ka e he fakamataala, kia aua neke pokia ia tautolu na fakavai ha tautolu a loto. (Ieremia 17:9) Kua lata ia tautolu ke mauokafua ke totoko ke he tau laliaga he loto ke fakatemotemoai e hokulo he aoga ke fakatokoluga e tau tutuaga a Iehova.
8. Ko e heigoa e moliaga ne fakaako mai he tau fakafita ki a tautolu? Fakamaama.
8 Kua iloa he laulahi ia tautolu mai he tau fakafita, na lali tumau e tino nakai fakamakai ke tamate e puhopuho he agaga fakamakai. Ka e kia fakatai ki ai, e fakamatalaaga he Kautu. Nukua fiafia lahi a Iehova ke he fakamakai he tau tagata ke fakalataha ke he gahua foaki moui nei. (Salamo 110:3; Mataio 24:14) Ke he laulahi ia tautolu, ke fakaako ke fakamatala ke he toloaga tagata kua nakai mukamuka. Kua lata—ti liga lata agaia—ke pule a tautolu ke he tau tino ha tautolu, ke “tatuki” ai mo e “fakatupa a ia,” ka e nakai fakaata ai ke pule ke he puhala mukamuka ke nakai fakamatala.—1 Korinito 9:16, 27; 1 Tesalonia 2:2.
“Ke he Tau Mena Oti”?
9, 10. Ko e heigoa kua putoia ke he fakagahuahuaaga he “manako fakalatalata ke he tau mena oti”?
9 Ko e fakatonuaga mai he Tohi Tapu ke fakagahuahua e ‘manako fakalatalata, ke he tau mena oti’ kua fakakite mai kua mua atu e putoia ki ai ke he pule ke he ha tautolu a ita mo e tautaofi mai he tau mahani kelea. Liga kua logona e tautolu e kautu ha tautolu ke he fahi nei he manako fakalatalata, mo e kaeke pihia, kua lata moli ia tautolu ke fakaaue tulutulou. Pete ia, ka e kua e falu a fahi he moui ne kua liga nakai kitia maaliali e latatonu ke manako fakalatalata? Ke fakataitai, kau kua nonofo a tautolu he motu muhukoloa ne kua tokoluga e tau tutuaga moui. Kua nakai kia pulotu ke ako ke pehe, nakai, ke he fakaaoga fakahanoa he tupe? Kua mitaki he tau matua ke fakaako e fanau ha lautolu ke nakai fakatau e tau mena ne kitia e lautolu ha kua fai, kua fulufuluola, po kua maeke ia lautolu ke fakatau. Ka e moli, kaeke ke hufia mitaki e tau fakaakoaga pihia, kua lata he tau matua ke fakatoka e fakafifitakiaga hako.—Luka 10:38-42.
10 He ako ke nonofo mo e nakai fai koloa loga, ka fakamalolo e fifiliaga ha tautolu. Kua maeke ai ke fakamalikiti e loto fakaaue ma e tau koloa ne moua e tautolu mo e maeke ke taute a tautolu ke fakaalofa atu ki a lautolu ne kua nakai moua e tau koloa oti, nakai ha kua fifili ke pihia, ka e he nakai maeke. Moli, kua fekehekeheaki e moui fakalaulau ke he tau aga mahuiga pehenei tuga e “kia mahani mitaki ki a koe ni” po ke “latatonu ni mo koe.” Kua fakamalolo he lalolagi fakatata-koloa e manako ke moua vave e tau koloa, ka kua taute pauaki ni ke moua ne lautolu e tupe mai he tau fakafuaaga. Ko e tuaga nei ka liga fakaalaia e tau laliaga ha tautolu ke fakakite e manako fakalatalata. Ne talahau fou he taha mekasini mai he motu mautu i Europa: “Kaeke kua taufetului fakatagata a lautolu ne nonofo i lalo he tau tutuaga matematekelea he kua mativa lahi ke pule ke he tau fakaohoohoaga kelea, kua mua atu foki e moli ki a lautolu ne nonofo he motu ne tafe ai e puke huhu mo e meli he tau kaufakalatahaaga muhukoloa he vaha nei!”
11. Ko e ha ne kua aoga ai ke moui mo e nakai loga e koloa, ka ko e ha ne uka ai e mena nei?
11 Kaeke kua uka ia tautolu ke kitia e kehe he vahaloto he mena ne fia loto ki ai mo e mena ne manako moli ki ai a tautolu, liga lata ni ke taute e tau lakaaga ke nakai fakatepetepe a tautolu he taute taha mena. Ke fakatai ki ai, kaeke manako a tautolu ke totoko ke he fakahihiga atu ke fakaaoga fakahanoa e tupe, liga to manako a tautolu ke taute e fifiliaga ke nakai kaitalofa, po ke ka fano ke fakatau, liga uta ni e tautolu e vala tupe ne kua fakatoka. Manatu na talahau e Paulo “ko e mahani Atua mo e fakamate” ko e “koloa lahi ni haia.” Ne fakamaama e ia: “Kua nakai ta mai e tautolu ha mena taha ke he lalolagi, ti iloa maliali foki e tautolu nakai maeke ni ke uta kehe ai ha mena. Kaeke kua moua e tautolu e tau mena kai, mo e tau mena ke fakatapulu ai, to lata ia kia tautolu.” (1 Timoteo 6:6-8) Pihia nakai a tautolu? Ke ako ke moui fakamukamuka, he tokanoa mai he tau mena nakai aoga he fiafia fakatagata—ko e heigoa ni e tau mena ia—kua lata ma e fifiliaga malolo mo e manako fakalatalata. Ti, ko e mena aoga lahi a ia ke ako.
12, 13. (a) Ko e tau puhala fe he tau feleveiaaga faka-Kerisiano ne putoia ki ai e manako fakalatalata? (e) Ko e heigoa foki e falu a fahi ne kua latatonu ia tautolu ke feaki e manako fakalatalata?
12 He o atu ke he tau feleveiaaga, tau toloaga, mo e tau fonoaga, kua putoia ai foki e taha fakakiteaga he manako fakalatalata. Ke tuga anei, kua latatonu e fua ia neke eva holo e manamanatuaga ha tautolu he magahala he tau polokalama. (Tau Fakatai 1:5) Kua liga lata ke manako fakalatalata ke nakai faguna e falu he fanafana ke he katofia ha tautolu ka e nakai fanogonogo katoatoa ke he tagata lauga. Ke hiki e setulu ha tautolu ke hohoko atu tuai kua lata mo e manako fakalatalata. Mua atu, kua liga latatonu mo e manako fakalatalata ke toka taha magaaho ke tauteute tuai ma e tau feleveiaaga ti fakalataha ki ai foki.
13 He fakagahuahua e manako fakalatalata ke he tau mena ikiiki ka fakamalolo e lotomatala ha tautolu ke taute pihia ke he tau mena lalahi. (Luka 16:10) Ti, ko e mitaki ha ia ke akonaki ne tautolu a tautolu ke totou tumau e Kupu he Atua mo e tau tohi faka-Tohi Tapu, he kumikumi ki ai mo e manamanatu fakahokulo ke he tau mena ne ako e tautolu! Ko e pulotu ha ia ke akonaki ne tautolu a tautolu hagaao ke he tau gahua nakai lata, tau kapitiga, tau aga, mo e tau aga mau fakatagata, po ke akonaki ne tautolu a tautolu ke pehe, nakai, ke he tau matagahua ka fofo e tau magaaho uho ha tautolu ma e fekafekauaga he Atua! He nakai faihoania ke he fekafekauaga a Iehova ko e puipuiaga mitaki ni a ia mai he tau mena ka futia kehe a tautolu mai he parataiso fakaagaga he fakapotopotoaga ha Iehova he lalolagi katoa.
Kia Eke mo Tau Tagata Lalahi he Manako Fakalatalata
14. (a) Lata ke ako fefe e fanau ke fakagahuahua e manako fakalatalata? (e) Ko e heigoa e tau aoga ka moua ane mai ako tuai he fanau e tau fakaakoaga ia he moui?
14 Kua nakai manako fakalatalata e mukemuke fanau fou. Ne fakamaama mai e laupepa tote he tau pulotu ke he mahani he tama: “Kua nakai tupu noa po ke fakalutukia mai e manako fakalatalata. Kua latatonu e tau muke mo e tau tama ikiiki ma e takitakiaga mo e lalagoaga he tau matua ke kamata aki e fakaholoaga ke fakaako e manako fakalatalata. . . . Mo e tau matua ne takitaki e fakaholoaga ia, nukua tolomaki atu e manako fakalatalata ke he tau tau ka o he aoga.” Kua fakakite he kumikumiaga ke he fanau ne fa e tau tau he moui ko lautolu ne ako ke fakagahuahua e taha vala he manako fakalatalata “nukua fa mahani ke lalahi hake ke eke mo tau fuata ikiiki ne mukamuka ke hikihiki, ke talahaua, ke hakahakau, ke mauokafua mo e falanaki ki ai.” Ko lautolu ne nakai kamata ke ako e fakaakoaga nei “kua tuga lahi ni ke logona e matimati, mukamuka ke hogohogo manava mo e uluuka. Kua loloku a lautolu ki lalo he tupetupe mo e kalo mai he tau palekoaga.” Kitia maali ai, ke eke mo tagata lahi ne mukamuka ke hikihiki, kua lata he tama ke ako ke fakagahuahua e manako fakalatalata.
15. Ko e heigoa ne fakakite he mahala ke manako fakalatalata, he kehe mai he foliaga ne fakatoka i loto he Tohi Tapu?
15 Ke tuga foki, kaeke mo tau Kerisiano lalahi a tautolu, kua lata ia tautolu ke ako ke fakakite e manako fakalatalata. Ko e mahala ki ai ka fakakite ko e tau mukemuke fakaagaga agaia a tautolu. Kua tomatoma mai e Tohi Tapu ki a tautolu ke “eke mo tau tagata lalahi ke he manamanatu.” (1 Korinito 14:20) Ko e foliaga ha tautolu ke “hohoko atu a tautolu oti kana ke he loto fakalataha ke he tua, mo e iloa maliali e Tama he Atua, ato eke mo tau tagata kua katoatoa ai e mahani mitaki, ato hohoko atu foki ke he fafatiaga he loa kua lata mo e puke ha ia Keriso.” Ko e ha? “Kia nakai tuai eke a tautolu mo tau tama ikiiki kua hikihikifano, mo e havilia he tau matagi oti he tau kupu fakaako, ko e pikopiko he tau tagata ke he tau lagatau kelea kua taute ke fakahehe ai.” (Efeso 4:13, 14) Maaliali ai, he fakaako ke fakagahuahua e manako fakalatalata kua aoga lahi ma e tuaga fakaagaga ha tautolu.
Feaki he Manako Fakalatalata
16. Puhala fe ne foaki e Iehova e lagomatai?
16 Ke feaki e manako fakalatalata, kua lata a tautolu mo e lagomatai faka-Atua, ne kua maeke ke moua. Kua fakakite he Kupu he Atua, ne tuga e fakaata mitaki katoatoa, ki a tautolu e fahi ne kua latatonu ia tautolu ke taute e tau hikihikiaga fakatagata, ti kua foaki mai e tau fakatonuaga ke he puhala ke taute aki. (Iakopo 1:22-25) Ko e tau matakainaga mokoina hane tutu mautali ke foaki mai foki e lagomatai. Kua fakakite he tau motua Kerisiano e maamaaga he foaki e lalagoaga fakatagata. Kua foaki mai noa e Iehova e agaga tapu hana kaeke ole e tautolu he liogi. (Luka 11:13; Roma 8:26) Ati lata ai ia tautolu ke fakaaoga mo e olioli e tau foakiaga nei. Ko e tau manatu he lau tohi 21 ka lagomatai.
17. Ko e heigoa e fakamafanaaga ne foaki he Tau Fakatai 24:16 ki a tautolu?
17 Ko e mafanatia ha ia ke iloa na uho ki a Iehova e tau laliaga ha tautolu he lali a tautolu ke fakafiafia a ia! Lata he mena nei ke omoomoi a tautolu ke matutaki atu ke ukufakina ke fakalahi e manako fakalatalata. Pete ni ko e lagafiha ne liga taututupe ai a tautolu, kia nakai fakalolelole a tautolu ke he ha tautolu a tau laliaga. “Ko e lagafitu he veli e tagata tututonu, ka e liu tu a ia.” (Tau Fakatai 24:16) Ko e tau magaaho takitaha ne kautu ai a tautolu, kua ha ha ia tautolu e kakano ke fiafia hifo ni ki a tautolu. Maeke ia tautolu ke iloa moli kua fiafia foki a Iehova ki a tautolu. Ne talahau he taha Fakamoli he fakamua to tukulele e moui hana ki a Iehova, ko e tau magaaho takitaha ne kautu a ia he tautaofi mai he ula tapaka ke he taha e fahitapu, ne palepale ne ia a ia he fakatau taha koloa aoga aki e tupe ne lagomatai he manako fakalatalata a ia ke fakaputu.
18. (a) Ko e heigoa kua putoia ke he tau ha tautolu ma e manako fakalatalata? (e) Ko e heigoa e fakamoliaga ne foaki e Iehova?
18 Mua atu, kua lata ia tautolu ke manatu kua putoia ke he manako fakalatalata e loto manamanatu mo e tau logonaaga. Maeke ia tautolu ke kitia e mena nei ke he tau kupu a Iesu: “Ka kikite atu taha ke he fifine kia manako ki ai, kua faivao tuai a ia ke he hana loto.” (Mataio 5:28; Iakopo 1:14, 15) Ko ia ne ako ke pule ke he hana ni a loto manamanatu mo e tau logonaaga ka mukamuka lahi ke pule ke he tino katoa hana. Kia o mai a a tautolu mogoia ke fakamalolo e fifiliaga ha tautolu ke kalo mai nakai ni he taute mena hepe ka e he manamanatu foki hagaao ki ai. Kaeke mafuta hake e tau manamanatu hepe, kia fakamafiti ke fakaheu ai. Maeke ia tautolu ke fehola mai he kamatamata he liogi ke fakatonutonu atu e tau mata ha tautolu ki a Iesu. (1 Timoteo 6:11; 2 Timoteo 2:22; Heperu 4:15, 16) He taute e tautolu e mena ne fahia a tautolu ki ai, to muitua a tautolu ke he fakatonuaga ia Salamo 55:22: “Kia tuku atu kia Iehova e tau mena ne fakaatukehe ai a koe; ko ia ni ke fakamalolo a koe; nakai tuku e ia tukulagi e tau tagata tututonu ke fagahuatia.”
Manatu Nakai e Koe?
• Ko e heigoa e tau puhala ua ne kua lata ia tautolu ke fakagahuahua e manako fakalatalata?
• Ko e heigoa e kakano ke fakagahuahua e “manako fakalatalata ke he tau mena oti”?
• Ko e heigoa e tau manatu aoga ke feaki e manako fakalatalata ne kua mailoga lahi e koe he magahala he kumikumiaga ha tautolu?
• Kamata i fe e manako fakalatalata?
[Tau Huhu he Fakaakoaga]
[Puha/Tau Fakatino he lau 21]
Puhala ke Fakamalolo e Manako Fakalatalata
• Feaki ai ke he tau mena ikiiki
• Manamanatu fakahokulo ke he hana aoga he vaha nei mo e vaha anoiha
• Taui aki e tau mena ne vihiatia he Atua e tau mena ne fakamafana mai e ia
• Fakaheu fakamafiti e tau manatu nakai hako
• Fakapuke e manamanatu hau aki e tau manatu atihake fakaagaga
• Talia e lagomatai ne kua maeke he tau katofia Kerisiano momotua ke foaki
• Kalo mai he tau tutuaga fakauaua
• Liogi ma e lagomatai he Atua he tau magaaho kamatamata
[Tau Fakatino he lau 14]
Omoi he manako fakalatalata a tautolu ke taute e mitaki