Skip to content

Skip to table of contents

Fakaotiaga ke he Felakutaki

Fakaotiaga ke he Felakutaki

Fakaotiaga ke he Felakutaki

Ko e 12 laia e tau tau momoui ha mautolu. Nakai maeke ia mautolu ke fakaohooho e tau politika mo e felakutaki, ka e manako a mautolu ke momoui! Leo a mautolu ke he mafola. To momoui nakai a mautolu ke kitia e mena ia?’​—Ko e tau fanau aoga he vahega lima

‘Manako a mautolu ke o he aoga mo e ke ahi e tau kapitiga mo e tau magafaoa ha mautolu ka e nakai matakutaku neke uta kaiha. Amanaki au ke logona he fakatufono. Manako a mautolu ke he moui mitaki. Manako a mautolu ke he mafola.’​—Alhaji, 14 e tau he moui

KO E tau kupu amotia nei kua talahau e amaamanakiaga he tau loto he tau tagata ikiiki ne matematekelea ke he tau tau loga ha ko e fua he latau fakamatakau. Ko e mena hokoia ne manako a lautolu ki ai ko e moui mitaki. Ka e liliu e amaamanakiaga ke he moliaga ko e mena nakai mukamuka. To momoui nakai a tautolu ke kitia e lalolagi nakai fai felakutaki?

He tau tau ne mole laia, ha ha i ai e tau laliaga he tau atu motu ke fakamafola e tau felakutaki fakamatakau he peehi e tau fahi totoko ke saini e maveheaga he mafola. Kua fakafano he falu motu e tau matakau puipui mafola ke fakamoli e tau maveheaga ia. Ka e gahoa e motu ne ha ha ai e tupe po ke manako ke leoleo e tau motu mamao ne ufia lahi ai he vihiatia mo e fakafualoto ne taute e ha maveheaga he vahaloto he tau matakau felatauaki ne nakai mauokafua. Nakai aga mau ai, kua liu malaga foki e latau he mole la ia e tau fahitapu po ke tau mahina gahoa he oti e saini. He fakakite he Stockholm International Peace Research Institute, “kua uka ke moua e mafola ka fita e ha ha he tau tagata tau e manako mo e lotomatala ke fakatumau e tau.”

He magaaho taha, ko e tau fetokoaki uka lahi nei kua fakamalaia e tau kalakala loga he lalolagi nukua fakamanatu ke he tau Kerisiano e perofetaaga he Tohi Tapu. Kua tutala e tohi ha Fakakiteaga ke he magahala uka he fakamauaga tala ke he tagata heke solofanua fakatai ka “uta kehe e mafola mai he lalolagi.” (Fakakiteaga 6:4) Ko e fakatino nei he latau fakatumau ko e vala he fakamailoga kua fakakite nukua nonofo a tautolu mogonei he magaaho kua fakamaama he Tohi Tapu “ko e tau aho fakamui.” * (2 Timoteo 3:1) Kua fakamoli he Kupu he Atua ki a tautolu, ko e tau aho fakamui nei kua takitaki atu ke he mafola.

Kua fakamaama he Tohi Tapu ia Salamo 46:9 kua lata e mafola ke fakaoti e felakutaki, nakai ke he taha ni e fahi motu he fua lalolagi ka ke he lalolagi katoa. Lafi ki ai, ko e salamo taha nei kua talahau fakahako e moumouaga he tau kanavaakau tau he vaha Tohi Tapu​—ko e mata fanafiti mo e tao. Ko e tau kanavaakau ne holofa he mogonei kua lata foki ke moumou kaeke ke nonofo tukulagi e tau tagata ke he mafola.

Matapatu ai mogoia, ko e vihiatia mo e lotokai ka e nakai ko e tau matapulu mo e tau fana ne fakapuho e velagia he felakutaki. Ko e velevelemena, po ke lotokai e matapatu fakatupu he felakutaki, mo e vihiatia tumau kua takitaki atu ke he favale. Ke huhuo kehe e tau logonaaga moumou nei, kua lata e tau tagata ke hiki e puhala manamanatu ha lautolu. Kua lata ke fakaako a lautolu ke he tau puhala he mafola. Ko e mena ia, ne talahau fakamoli he perofeta ko Isaia i tuai to nakai felakutaki kaeke ke “nakai liu ako tau foki” e tau tagata.​—Isaia 2:4.

Pete ia, kua nonofo a tautolu mogonei he lalolagi nukua fakaako e tau tagata lalahi mo e tau fanau, ke nakai tokiofa e mafola, ka ke fakaheke e felakutaki. Momoko ai, kua fakaako foki e tau fanau ke keli.

Ne Ako a Lautolu ke Keli

He 14 e tau he moui, ne nakai liu a Alhaji ke eke mo taha kautau. Ne hogofulu laia e tau hana he moui he magaaho ne tapaki he tau kautau totoko a ia mo e fakaako a ia ke tau he fakaaoga e fana vale AK-47. He mole e omoi ke kautau, ne moumou e ia e tau mena kai mo e tugi e tau fale. Ne keli mo e helehele e ia e tau alaga he tau tagata. He vaha nei, kua uka lahi a Alhaji ke nimo e felakutaki mo e ke hiki ke he moui nakai tau. Ko Abraham, ko e taha he tama ne kautau, ne ako foki ke keli mo e tehatehaua ke liuaki age e kanavaakau. Ne pehe a ia: “Ka pehe a lautolu ke fano kehe au ka e nakai fai fana mo au, kua nakai iloa e au e mena ke taute, mo e puhala ke moua e au e tau mena kai.”

Molea e 300,000 e tau tama ne kautau​—ko e tau tama tane mo e tau tama fifine—​hane tau agaia mo e mamate ke he tau taufetoko fakamatakau nakai fai fakaotiaga nukua moumou e palaneta ha tautolu. Fakamaama ai he taha takitaki totoko: “Kua omaoma a lautolu ke he tau poakiaga; nakai tupetupe a lautolu ke liliu atu ke he tau hoana po ke magafaoa ha lautolu; ti nakai iloa e lautolu e matakutaku.” Ka e, ko e tau fanau nei kua manako mo e kua lata mo e moui mitaki.

He tau motu talahaua, ko e tuaga matakutakuina he tama ne kautau ne liga haia he lalolagi kehe. Pihia foki, tokologa e tau fanau he Fahi Lalo hane ako tau he tau kaina ni ha lautolu. Ke he puhala fe?

Tuga e fakatai ki a José mai he fahi toga ki uta ha Sepania. Ko e fuata mui a ia ne fiafia ke taute e tau martial art. Ko e koloa uho hana ko e pelu loa Sapani ne fakatau he matua tane ma hana ke he Kirisimasi. Ti fiafia a ia ke he tau pele vitio, mua atu ke he tau vitio vale. Ia Aperila 1, 2000, ne fifitaki moli e ia he moui e vale he fakakite ko e toa he vitio hana. He lahi e favale hana, ne kelipopo e ia hana matua tane, hana matua fifine, mo e mahakitaga hana aki e pelu ne age he matua tane ki a ia. “Ne manako au ke nofo tokotaha he lalolagi; nakai manako au ke kumi he tau mamatua haku au,” he fakamaama e ia ke he leoleo.

He talahau e tau lauiaaga he fakafiafiaaga favale, ko e tagata tohia mo e ofisa kautau ko Dave Grossman ne talahau: “Kua hokotia a tautolu ke he tuaga mao nukua fakatupu he mamahi mo e matematekelea mo punaaga he fakafiafiaaga:fiafiaaga matakutakuina ka e nakai fakalialia. Hane ako a tautolu ke keli, ti ako a tautolu ke fiafia ki ai.”

Ne ako tokoua a Alhaji mo José ke keli. Ti nakai fakatoka tokoua ke eke mo tau tagata keli tagata, ka ko e fakaako ke he taha puhala kehe foki ne fakavaia e tau manamanatuaga ha laua. Ko e fakaako pihia​—ke lata mo e tau fanau po ke tau tagata lalahi—​ko e tau lakaaga ke he favale mo e felakutaki.

Ako e Mafola Nakai ko e Felakutaki

Kua nakai maeke he mafola tukulagi ke fakatu ka e hane ako e tau tagata ke keli. Loga e senetenari kua mole, ne tohi he perofeta ko Isaia: ‘Ane hagao mai a koe ke he tau poaki he Atua, po kua tuga e vailele hāu a mafola.’ (Isaia 48:17, 18) Ka tutuli he tau tagata e iloilo tonu hagaao ke he Kupu he Atua mo e ako ke ofania e matafakatufono he Atua, to eke e favale mo e felakutaki mo fakalialia ki a lautolu. Pihia foki mogonei, maeke he tau mamatua ke iloa moli ko e tau pele ne fefeua he tau fanau ha lautolu kua nakai fakamalolo e favale. Maeke foki he tau tagata lalahi ke ako ke kautu mai he vihiatia mo e lotokai. Ne iloa he Tau Fakamoli a Iehova e tau fakafifitakiaga loga na ha ha he Kupu he Atua e malolo ke hiki e tau aga fakatagata.​—Heperu 4:12.

Manamanatu ke he fakafifitakiaga ha Hortêncio. Ko ia ko e tagata tane fuata ne omoi ke eke mo taha kautau. Kua talaga e fakaako kautau ke “to ki a mautolu e manako ke keli e falu tagata mo e nakai matakutaku he keli,” he fakamaama e ia. Ne tau a ia ke he felakutaki fakamatakau leva lahi i Aferika. “Ne lauia e aga fakatagata haku he felakutaki,” he talahau e ia. “Pihia foki he vaha nei kua manatu agaia e au e tau mena oti ne taute e au. Ne tokihala e logonaaga haku ke he mena ne omoi au ke taute.”

He tutala e matakainaga kautau ki a Hortêncio hagaao ke he Tohi Tapu, ne amotia hana loto. Ko e maveheaga he Atua ia Salamo 46:9 ka tamai e fakaotiaga ke he tau felakutaki oti ne nava a ia ki ai. Kua lahi e fakaako hana ke he Tohi Tapu, kua tote e manako hana ke tau. Nakai leva, ko ia mo e tokoua he tau kapitiga ne fakaoti mai he kautau, mo e tukulele ha lautolu a tau momoui ki a Iehova ko e Atua. “Kua lagomatai he kupu moli he Tohi Tapu au ke fakaalofa ke he fi haku,” he fakamaama e Hortêncio. “Ne kitia e au ko e tau he felakutaki, ne agahala moli au ki a Iehova, ha kua pehe e Atua kua nakai lata ia tautolu ke keli e katofia ha tautolu. Ke fakakite e fakaalofa nei, kua lata ia au ke hiki e puhala manamanatu haku mo e nakai onoono ke he tau tagata ko e tau fi haku.”

Ko e tau mena tutupu moli ke he moui pihia kua fakakite nukua fakatolomaki moli he fakaakoaga Tohi Tapu e mafola. Nakai ofo e mena nei. Ne talahau he perofeta ko Isaia na ha ha ai e matutakiaga he fakaakoaga faka-Atua mo e mafola. Ne talahau tuai e ia: ‘To fakaako e Iehova hau a fanau oti, ti lahi e mafola he fanau hau.’ (Isaia 54:13) Ne kitia tuai foki he perofeta taha ia e magaaho ka tafe mai e tau tagata he tau motu oti kana ke he tapuakiaga mea ha Iehova ko e Atua ke ako e tau puhala hana. Ti ko e heigoa e fua? “Ti tukituki e lautolu ha lautolu a tau pelu ke eke mo tau koho, ko e ha lautolu a tau tao foki ke eke mo tau titipi ke taute aki e tau vine; to nakai nikiti atu he taha motu e pelu ke he taha motu, to nakai liu ako tau foki e lautolu.”​—Isaia 2:2-4.

He lagotatai mo e perofetaaga ia, ne fakalataha e Tau Fakamoli a Iehova ke he gahua fakaako he lalolagi katoa nukua fita he lagomatai e tau miliona ke kautu mai he vihiatia ko e fakaveaga haia he tau felakutaki he tagata.

Ko e Moliaga ma e Mafola he Lalolagi

Kehe mai he foaki e fakaakoaga, ne fakatu he Atua e fakatufono, po ke “kautu,” nukua mauokafua e moliaga he mafola he lalolagi oti. Aoga ai, ne fakamaama he Tohi Tapu e Pule ne fifili he Atua, ko Iesu Keriso, ko e ‘Iki he Mafola.’ Kua fakamoli atu foki ki a tautolu “to nakai fai mena ke liu mai ai e lilifu he hana pule, mo e mafola he hana pule.”​—Isaia 9:6, 7.

Ko e heigoa e moliaga kua ha ha ia tautolu ko e pule he Keriso to kautu ai he utakehe e tau felakutaki oti kana? Kua lafi he perofeta ko Isaia: “To eke ai e tau mena ia ke he fakamalolo a Iehova Sapaota.” (Isaia 9:7) Ha ha he Atua e finagalo mo e lotomatala ke taofi mau e mafola tukulagi. Ha ha ia Iesu e mauokafua katoatoa ke he maveheaga nei. Ko e mena haia ne fakaako e ia hana tau tutaki ke liogi ma e Kautu he Atua ke hoko mai mo e finagalo he Atua ke eke he lalolagi. (Mataio 6:9, 10) Ka hokotia e ole moli ia ke tali, to nakai liu e felakutaki ke mafuta hake he lalolagi.

[Matahui Tala]

^ para. 6 Ma e kumikumiaga he fakamoliaga kua nonofo a tautolu he tau aho fakamui, kikite e veveheaga 11 he tohi Iloilo ne Takitaki Atu ke he Moui Tukulagi, ne lomi fakailoa he Tau Fakamoli a Iehova.

[Fakatino he lau 7]

Fakatolomaki he fakaakoaga Tohi Tapu e mafola moli