“Kia Fakamalolo a Mutolu ke he Iki”

‘Kia fakamalolo a mutolu ke he Iki mo e ke he lahi he hana malolo.’​—Efeso 6:10.

1. (a) Ko e heigoa e tauaga kehe lahi ne hoko he kavi ke he 3,000 he tau tau kua mole? (e) Ko e ha ne kautu ai a Tavita?

KAVI ke he 3,000 e tau tau kua mole, ne fehagaaoaki ua e tagata totoko he tau matakau ua he male tau. Ko e fuata tote ko e leveki mamoe ne higoa ko Tavita. I mua hana ne tu a Koliato, ko e tagata foliga kehe e malolo mo e tokoluga. Ko e tapulu lapatoa hana kua mamafa ke kavi ke 57 e kilokuleme, mo e toto e ia e tao makimaki mo e pelu lahi. Ne nakai tui a Tavita he tapulu tau, ko e kavanaakau ni hana ko e fanamatoho. Ko e tupua Filisitia ko Koliato ne hogohogo manava lahi ha ko e tagata Isaraela ne totoko ki a ia ko e tama tane tote. (1 Samuela 17:42-44) Ke he tau kau ne kitekite mai he tau fahi ne ua, ko e fakahikuaga kua tuga ko e mena fakatoka pauaki. Ka e kua nakai mahani ke kautu tumau e tau tagata lalahi he tau. (Fakamatalaaga 9:11) Ne kautu a Tavita ha kua tau a ia he malolo a Iehova. “Ko e mena ha ha ia Iehova e pule ke he tau,” he talahau e ia. Ne tohi he fakamauaga he Tohi Tapu “ne kautu ai a Tavita ke he tagata Filisitia ke he maka mo e filo.”​—1 Samuela 17:47, 50.

2. Ko e vahega tau fefe kua putoia ki ai e tau Kerisiano?

² Kua nakai putoia e tau Kerisiano ke he tauaga fakatino. Pete he loto mafola a lautolu ke he tau tagata oti, kua tau a lautolu he tauaga fakaagaga ke he tau fi totoko malolo lalahi. (Roma 12:18) I loto he veveheaga fakahiku he hana tohi ke he tau Efeso, ne fakamaama e Paulo e tauaga ne putoia ki ai e tau Kerisiano oti kana. Ne tohia e ia: ‘Ko e mena nakai taufetului a tautolu mo e tau tagata, ka ko e tau iki lalahi, mo e tau pule, mo e tau iki he pouli ha he lalolagi nai, katoa mo e tau agaga kelea ke he tau mena ha he lagi.’​—Efeso 6:12.

3. Hagaao ki a Efeso 6:10, ko e heigoa kua lata ia tautolu ke moua moli aki ha tautolu a kautu?

³ Ko e “tau agaga kelea” ia ko Satani mo e tau temoni, ne manako ke moumou e fakafetuiaga ha tautolu mo Iehova ko e Atua. Ha kua mua atu e malolo ha lautolu ki a tautolu, kua moua e tautolu a tautolu ke he tuaga tuga ni ha Tavita, ti nakai maeke ia tautolu ke kautu ato falanaki a tautolu ke he malolo he Atua. Moli, kua fakamakamaka a Paulo ki a tautolu ke ‘fakamalolo ke he Iki mo e ke he lahi he hana malolo.’ (Efeso 6:10) He mole e foaki e fakatonuaga ia, ne fakamaama he aposetolo e tau foakiaga fakaagaga mo e tau fua faka-Kerisiano ka lagomatai a tautolu ke kautu.​—Efeso 6:11-17.

4. Ko e heigoa e tau matapatu manatu ua ka kikite a tautolu ki ai he vala tala nei?

 ⁴ Kia kumikumi mogonei a tautolu ke he tau mena ne talahau he tau Tohiaga Tapu hagaao ke he tau malolo mo e tau lagatau he fi ha tautolu. Ati manamanatu mogoia a tautolu ke he pulega puipui kua lata ke fakagahuahua e tautolu ke puipui ne tautolu a tautolu. Kaeke mumuitua a tautolu ke he tau fakaakoaga a Iehova, maeke ia tautolu ke mauokafua to nakai kautu ha tautolu a tau fi ki a tautolu.

Ko e Taufetului mo e Tau Agaga Kelea

5. Maeke fefe he fakaaogaaga he kupu ‘taufetului’ he Efeso 6:12 ke taute a tautolu ke mailoga e tau lagatau a Satani?

⁵ Ne fakamaama e Paulo kua ha ha ia tautolu e ‘taufetului mo e tau agaga kelea ke he tau mena ha he lagi.’ Moli lahi, ko e agaga kelea ne mua, ko Satani ko e Tiapolo, ‘ko e iki he tau temoni.’ (Mataio 12:24-26) Kua fakakite he Tohi Tapu e tauaga ha tautolu ke tuga e ‘taufetului,’ po ke taufagatua. Ke he tau taufetuluiaga ha Heleni i tuai, ne igatia e tagata tau mo e lali ke fakaveli e fi hana ke he kelekele. Pihia foki, kua manako e Tiapolo ke galo ia tautolu e lagotatai fakaagaga ha tautolu. Maeke fefe ia ia ke omoi a tautolu ke taute e mena nei?

6. Kia fakakite mai he tau Tohiaga Tapu e puhala kua maeke he Tiapolo ke fakaaoga e tau lagatau kehekehe ke fakalolelole aki e tua ha tautolu.

⁶ Liga eke e Tiapolo ke tuga e gata, leona tagi, po ke agelu he maama. (2 Korinito 11:3, 14; 1 Peteru 5:8) Maeke ia ia ke fakaaoga e tau tagata ke favale mai po ke fakalolelole a tautolu. (Fakakiteaga 2:10) Ha kua ha ha e lalolagi katoa he pule a Satani, maeke ia ia ke fakaaoga e tau manako mo e tau mena fulufuluola i ai ke hele aki a tautolu. (2 Timoteo 2:26; 1 Ioane 2:16; 5:19) Maeke ia ia ke fakagahuahua e tau manatu fakalalolagi po ke tau manatu tiaki taofiaga ke fakahehe aki a tautolu, tuga ne fakavaia e ia a Eva.​—1 Timoteo 2:14.

7. Ko e heigoa e tau kaupaaga ne ha ha he tau temoni, mo e heigoa e tau fua mitaki kua olioli e tautolu?

⁷ Pete kua liga mua atu e tau kanavaakau mo e malolo a Satani mo e tau temoni hana, kua ha ha agaia ia lautolu e tau kaupaaga. Nakai maeke he tau agaga kelea nei ke toho a tautolu ke taute e tau mena kelea ke fakaita aki ha tautolu a Matua he lagi. Ko e tau tagata lotomatala a tautolu, mo e ha ha ia tautolu e pule ke he tau manatu mo e tau gahua ha tautolu. Mua atu, kua nakai tau a tautolu hoko tautolu ni. Ko e mena kua moli he vaha ha Elisaio kua moli foki he vaha ha tautolu: “Kua mua he tokologa ha ha ia tautolu, kia lautolu ha ha ia lautolu.” (2 Tau Patuiki 6:16) Kua fakamafana mai e Tohi Tapu ki a tautolu kaeke ke omaoma a tautolu ke he Atua mo e totoko e Tiapolo, to hola kehe a ia ia tautolu.​—Iakopo 4:7.

Mataala ke he Tau Lagatau ha Satani

8, 9. Ko e heigoa e tau kamatamata ne tamai e Satani ki luga a Iopu ke moumou aki e mahani fakamoli hana, mo e heigoa e tau hagahagakelea fakaagaga ne fehagaoaki mo tautolu he vaha nei?

⁸ Kua nakai goagoa a tautolu ke he tau lagatau a Satani ha kua fakakite mai he tau Tohiaga Tapu e tau matapatu matahele hana. (2 Korinito 2:11) He totoko atu ke he tagata tututonu ko Iopu, ne  fakaaoga he Tiapolo e tau lekua fakatupe lalahi, ko e mamate e tau fakahele, totoko fakamagafaoa, matematekelea fakatino, mo e tuhituhi teao mai he tau kapitiga fakavai. Ne fakaagitau ai a Iopu mo e manatu kua tiaki he Atua a ia. (Iopu 10:1, 2) Pete kua nakai fakatupu fakahako mai e Satani e tau lekua nei he vaha nei, ko e tau tutuaga uka pihia kua lauia ai e tau Kerisiano loga, mo e maeke he Tiapolo ke fakaaoga e tau mena ia ma e aoga ni hana.

⁹ Ko e tau hagahagakelea fakaagaga kua tutupu fetui ke he magaaho fakamui nei. Kua nonofo a tautolu he lalolagi ne tolomaki ki mua e tau tutuliaga koloa ke he tau foliaga fakaagaga. Kua fakatumau e puhala uta tala ke fakakite e mahani fakahanoa he fakatane mo e fifine mo punaaga he fiafia ka e nakai ko e mena fakamamahi loto. Ti kua tokologa ne kua eke mo ‘tau tagata fakaalofa ni ke he tau mena fakafiafia ka e nakai fakaalofa ke he Atua.’ (2 Timoteo 3:1-5) Maeke he puhala manamanatu nei ke fakakelea e lagotatai fakaagaga ha tautolu ato “tau fakalahi [a tautolu] ha ko e tua.”​—Iuta 3.

10-12. (a) Ko e heigoa taha hatakiaga ne foaki e Iesu i loto he fakataiaga hana ke he tagata gana saito? (e) Fakakite e puhala ka maeke e tau koloa fakaagaga ke apitia.

¹⁰ Taha he tau matahele kautu lahi ha Satani ko e taute a tautolu ke hufia katoatoa ke he lalolagi nei mo e tau tutuliaga koloa i ai. I loto he fakataiaga hana ke he tagata gana saito, ne hataki mai a Iesu ke he falu mena tutupu “ko e fakaatukehe ke he tau mena he lalolagi nai, mo e fakavai he koloa, kua apitia ai e kupu [he Kautu].” (Mataio 13:18, 22) Ko e kakano he kupu Heleni “apitia” nei ko e “makoto katoatoa.”

¹¹ I loto he vaouhi he matakavi mafana, liga kitia he tagata e ovava. Ne kua tupu fakaeneene ai ti totolo viko he taha matapatu akau. Kua viko fakahaga i ai, ati kokoto he vine e akau aki e tau hokohoko hane tutupu malolo. Fakahiku ne mimiti hake he tau hokohoko loga he ovava e laulahi he tau huhua he kelekele he matafu akau, ka e uufitia he tau lau e maama ati malumohe e akau. Fakahiku, ti mate ai ni e akau.

¹² Ke he puhala tatai ia ni, ko e tau fakaatukehe he fakatokaaga nei mo e kumi ke mautu mo e puhala moui totoka mitaki ka mimiti fakalahi hake fakahaga e magaaho mo e malolo ha tautolu. Ka fuluhi atu e onoonoaga ha tautolu ke he tau mena he lalolagi, liga mukamuka ia tautolu ke fakaheu e fakaako Tohi Tapu fakatagata mo e eke ia mo mena mahani mau ke fakato e tau feleveiaaga Kerisiano, mogoia ka mumutu kehe mai he huhua fakaagaga. Ko e tau foliaga koloa mogonei kua hukui e tau tutuli fakaagaga, mo e fakahiku ai a tautolu mo matahele mukamuka ma Satani.

Lata a Tautolu ke Tutu Mau

13, 14. Ko e heigoa e tuaga kua lata ia tautolu ke uta he magaaho ka totoko mai a Satani?

¹³ Ne ole a Paulo ke he tau katofia talitonu ke ‘tutu mau ke totoko atu ke he tau lagatau he Tiapolo.’ (Efeso 6:11) Moli, kua nakai maeke ia tautolu ke moumou e Tiapolo mo e tau temoni hana. Kua kotofa he Atua e matagahua ia ki a Iesu Keriso. (Fakakiteaga 20:1, 2) Ka e, ato utakehe a Satani kua lata ia tautolu ke ‘tutu mau’ neke lofia a tautolu he tau lagatau hana.

¹⁴ Ne peehi foki he aposetolo ko Peteru e lata ke tutu mau he totoko ki a Satani. “Kia nonofo fakalatalata a mutolu, kia mataala,” he tohia e Peteru. “Ko ia kua eke a mutolu mo tau fi hana, ko e tiapolo  ia, kua faifano a ia tuga ne leona tagi, kua kumi kia falu ke faiola ai e ia. Kia totoko atu a mutolu kia ia, mo e mauokafua a mutolu ke he tua, he iloa e mutolu ha ne fakakatoatoa e tau mena mamahi ia ni ke he tau matakainaga ha mutolu ha he lalolagi.” (1 Peteru 5:8, 9) Ko e moli hanei, ko e lalagoaga he tau matakainaga fakaagaga ha tautolu kua uho lahi ke he ha tautolu a tutu mau he magaaho ka tau mai a Satani ke tuga e leona tagi.

15, 16. Talahau e fifitakiaga faka-Tohiaga Tapu ke fakakite e puhala kua maeke he lalagoaga he tau katofia talitonu ke lagomatai a tautolu ke tutu mau.

¹⁵ He magaaho ka tagi tata mai e tau leona he tutakale Aferika, liga logona he anetelope he fehola mafiti ato ata mai a lautolu he hagahagakelea. Ka e, ko e tau elefane kua fakakite e fifitakiaga he kaufakalataha. Ko e tohi Elephants​—Gentle Giants of Africa and Asia, ne fakamaama: “Ko e puhala puipui ne fa taute pauaki he fuifui elefane ko e tutu viko a lautolu he fua veliveli, ti hahaga atu mogoia e tau manu lalahi ke he fahi ka hau ai e matematekelea, ka e haia e tau punua elefane hane puipui he lotouho he veliveli.” Ke fehagaao mo e fakatino pihia he malolo mo e lalagoaga, kua uka he tau leona ke faiola ke he tau punua elefane.

¹⁶ He magaaho ka matahavala mai a Satani mo e tau temoni hana, kua lata pihia foki a tautolu ke nonofo auloa, tukeua ke he tukeua mo e tau matakainaga ha tautolu ne kua mauokafua lahi ke he tua. Ne fakailoa e Paulo ko e falu katofia Kerisiano kua eke “mo fakamafanatia” ki a ia he magahala ne tuku a ia he fale puipui i Roma. (Kolose 4:10, 11) Ko e kupu Heleni ne fakaliliu “fakamafanatia” kua kitia lagataha ni ke he Tau Tohiaga Tapu Heleni Kerisiano. Hagaao ke he Expository Dictionary of New Testament Words ha Vine, “ko e fakaaogaaga he kupu ne fakakite e vai tului ka fakatotoka e mamahi.” Ke tuga e vai mulu, ko e lalagoaga he tau tagata motua ne tapuaki ha Iehova kua maeke ke fakamaulu hifo e mamahi ne fakatupu he matematekelea he manamanatuaga po ke fahitino.

17. Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke tua fakamoli ke he Atua?

¹⁷ Ko e fakamafanaaga mai he tau katofia Kerisiano he vaha nei kua maeke ke fakamalolo e fifiliaga ha tautolu ke fekafekau tua fakamoli ke he Atua. Kua mahomo atu e matamua he tau motua Kerisiano ke foaki e lagomatai fakaagaga. (Iakopo 5:13-15) Putoia ke he tau lagomatai ma e tua fakamoli ko e fakaako tumau e Tohi Tapu mo e o atu ke he tau feleveiaaga Kerisiano, tau toloaga, mo e tau fonoaga. Ko e ha tautolu ni a fakafetuiaga tata mo e Atua ka lagomatai a tautolu ke tumau ke tua fakamoli ki a ia. Moli lahi, pete ko e kai, inu, po ke taute e tautolu ha mena, lata ia tautolu ke taute e tau mena oti ke he lilifu he Atua. (1 Korinito 10:31) Pauaki ai, ko e liogi mo e falanaki ki a Iehova kua aoga lahi ke fakatumau ke he puhala ne fakafiafia ki a ia.​—Salamo 37:5.

18. Ko e ha kua nakai lata ia tautolu ke fakalolelole pete ni he fakatafea he tau tutuaga fakatupetupe e malolo ha tautolu?

¹⁸ Falu magaaho kua hohoko mai e tau kamatamata ha Satani he magaaho ka nakai logona e tautolu e malolo fakaagaga. Ne tapaki he leona e manu huifa ne fanefane. Tau lekua magafaoa, tau uka fakatupe, po ke tau tatalu kua maeke ke fakatafea e malolo fakaagaga ha tautolu. Ka e aua neke fakalolelole a tautolu mai he taute e tau mena ne fakafiafia e Atua, ha kua  talahau a Paulo: “Ko e mena ka lolelole au, ti malolo ai au.” (2 Korinito 12:10; Kalatia 6:9; 2 Tesalonia 3:13) Ko e heigoa e kakano hana? Kakano hana, ko e malolo he Atua kua maeke ke taui e tau lolelole fakatagata ha tautolu, ka e kua lata ni ke fuluhi a tautolu ki a Iehova ma e malolo. Kua fakakite he kautuaga ha Tavita ki a Koliato kua maeke mo e kua fakamalolo moli he Atua e tau tagata hana. Kua talahau he Tau Fakamoli a Iehova he vaha fou nei, kua maeke moli ia lautolu ke mailoga e lima malolo he Atua he tau magaaho ne velagia e tau matematekelea.​—Tanielu 10:19.

19. Talahau e fakafifitakiaga ke fakakite e puhala kua maeke ia Iehova ke fakamalolo e tau fekafekau hana.

¹⁹ Hagaaki ke he lalagoaga ne foaki he Atua ma laua, ne tohia he taha hoa mau: “Mai he tau tau loga, ne fekafekau a maua ki a Iehova ko e tane mo e hoana ti kua olioli e tau monuina loga mo e o mai ke iloa e tau tagata fulufuluola loga. Kua fakaako mo e fakamalolo foki e Iehova a maua ke fakatumau ke he tau tutuaga uka. Ke tuga a Iopu, ne nakai iloa tumau e maua ko e ha ne tutupu pihia ai e tau mena, ka e iloa e maua kua ha ha tumau ai a Iehova ke lagomatai a maua.”

20. Ko e heigoa e fakamoliaga faka-Tohiaga Tapu ne fakakite kua lalago tumau e Iehova e tau tagata hana?

²⁰ Ko e lima a Iehova kua nakai ku lahi ke lalago mo e fakamalolo e tau tagata tua fakamoli hana. (Isaia 59:1) Ne uhu he salamo ko Tavita: “Kua toto hake e Iehova a lautolu oti kua veveli; ko ia foki kua fakatu hako a lautolu oti kua fakatolotolo.” (Salamo 145:14) Haia, ko e ha tautolu a Matua he lagi ‘kua hahamo e tau kavega ha tautolu ke he taha aho mo e taha aho’ mo e foaki mai e tau mena kua lata moli mo tautolu.​—Salamo 68:19.

Lata a Tautolu mo e “Tau Tapulu Tau Katoa he Atua”

21. Peehi fefe e Paulo e lata ma e tapulu tau fakaagaga?

²¹ Kua kikite ai a tautolu ke he falu kamatamata ha Satani ti kua mailoga e lata ke tutu mau pete ko e hana a tau kamatamataaga. Mogonei kua lata ia tautolu ke mailoga taha foakiaga aoga ke kautu mai he puipui e tua ha tautolu. Kua lagaua i loto he tohi hana ke he tau Efeso, ne totoku he aposetolo ko Paulo e puhala aoga lahi ke tutu mau ke totoko ke he tau lagatau a Satani mo e kautu ke he taufetului ha tautolu mo e tau agaga kelea. Ne tohia a Paulo: ‘Kia tapulu a mutolu ke he tau tapulu tau katoa he Atua, kia maeke ia mutolu ke tutu mau he totoko atu ke he tau lagatau he tiapolo. Kia toto ai e mutolu e tau tapulu tau katoa he Atua, kia maeke ia mutolu ke totoko atu ka hohoko ke he aho kelea, ka oti e tau mena he eke e mutolu, ti tutu mau ai ni a mutolu.’​—Efeso 6:11, 13.

22, 23. (a) Ko e heigoa kua putoia ke he tapulu tau fakaagaga ha tautolu? (e) Ko e heigoa ka kikite a tautolu ki ai he vala tala ka mui mai?

²² E, kua lata ia tautolu ke tui e “tau tapulu tau katoa he Atua.” He magaaho ne tohia e Paulo e tohi hana ke he tau Efeso, ne leoleo he kautau Roma a ia, ne liga fa tui he falu magaaho e tapulu  tau katoa. Pete ia, ko e agaga faka-Atua ne omoi e aposetolo ke talahau kua aoga e tapulu tau fakaagaga ma e tau fekafekau oti kana ha Iehova.

²³ Ko e tapulu tau nei ne foaki he Atua kua putoia ki ai e tau mahani ne kua lata he Kerisiano ke moua ti pihia foki e tau foakiaga mai ia Iehova. He vala tala ka mui mai, to kumikumi a tautolu ke he tau vala takitaha he tapulu tau fakaagaga. To taute he mena nei a tautolu ke mailoga ko e lahi fefe e mautauteute ha tautolu ma e tauaga fakaagaga ha tautolu. He magaaho taha ia ni, to kitia e tautolu e puhala ne lagomatai he fakafifitakiaga homo ue atu ha Iesu Keriso a tautolu ke totoko a Satani ko e Tiapolo.

To Tali Fefe e Koe?

• Ko e heigoa e tauaga ne ha ha he tau Kerisiano oti kana?

• Fakamaama e falu kamatamata ha Satani.

• Maeke fefe he lalagoaga he tau katofia talitonu ke fakamalolo a tautolu?

• Ha hai e malolo ne kua lata ia tautolu ke falanaki ki ai, mo e ko e ha?

[Tau Huhu he Fakaakoaga]

[Tau Fakatino he lau 9]

Ko e tau Kerisiano ‘kua taufetului mo e tau agaga kelea’

[Fakatino he lau 10]

Ko e tau fakaatukehe he fakatokaaga nei kua maeke ke apitia e kupu he Kautu

[Fakatino he lau 11]

Kua maeke e tau katofia Kerisiano ke eke “mo fakamafanatia”

[Fakatino he lau 12]

Liogi nakai a koe ke he Atua ma e malolo?