‘Kia Faifano ke he Motu’

‘Kia faifano ke he motu ke he hana a loa, mo e hana laulahi.’​—Kenese 13:17.

1. Ko e heigoa e hatakiaga fakalagalaga loto ne foaki he Atua ki a Aperahamo?

FIAFIA nakai a koe ke fenoga atu ke he maga i tua, ti liga uta e motoka ke evaeva he taha matahiku fahitapu? Ko e falu kua fiafia ke taholi e pasikala ke faofao tino mo e fai magaaho ke kitekite. Ka e ha ha agaia e falu ne manako ke o hui ke fai magaaho foki ke iloa mitaki mo e nava ke he matakavi. Kua nakai fa mamao e tau o fenoga pihia. Ka e manamanatu la ke he logonaaga a Aperahamo he mole e tala age e Atua ki ai: “Kia tu a koe mo e faifano ke he motu ke he hana a loa, mo e hana a laulahi; ha ko e mena foaki atu ai e au kia koe”!​—Kenese 13:17.

2. He toka hifo a Aikupito, ne fano a Aperahamo ki fe?

² Kia mailoga e fakatokaaga he tau kupu ia. Fakalataha mo e hoana hana mo e falu, ne nonofo fakaku a Aperahamo i Aikupito. Ne talamai e Kenese veveheaga 13 ki a tautolu, ne toka e lautolu a Aikupito mo e ta atu e fuifui mamoe ha lautolu ‘ke he Negeb.’ He mole atu, ne ‘fano foki a Aperahamo he hana fenoga mai he Negeb ki Peteli.’ He magaaho ne fai lekua e vahaloto he tau leveki manu a Aperahamo mo e nefiu hana ko Lota ne kitia maali ai kua lata tuai ke kumi e tau vala kelekele kehekehe ma laua, ati fakamakai a Aperahamo ke toka a Lota ke taute e fifiliaga fakamua. Ne fifili e Lota e “kelekele tatai ha i ai a Ioritana,” ko e pahua uhiuhi “tuga ne kaina a Iehova,” ti nofo hifo ai i Sotoma. Ne tala age e Atua ki a Aperahamo: “Haga atu hāu a tau mata mo e kitekite atu he mena nā ne nofo ai a koe, ki tokelau mo toga, ki uta mo lalo.” Liga mai he fahi tokoluga ia i Peteli, ne maeke ia Aperahamo ke kitia falu fahi motu. Ka e, nakai ni kuenaia, ne uiina he Atua a ia ke “faifano ke he motu” mo e iloa mitaki e kelekele mo e tau magamotu i ai.

3. Ko e ha kua paleko ai ke fakatino ke he manamanatuaga e tau fenoga ha Aperahamo?

³ Pete he laulahi ki fe e faifano a Aperahamo ke he motu ato hoko atu ki Heperona, nukua iloa lahi e ia e Motu he Maveheaga ke he tokologa ia tautolu. Kia manamanatu ke he tau matakavi ne totoku i loto he fakamauaga nei​—ko Negeb, Peteli, ko e Kelekele Tatai i Ioritana, Sotoma, mo Heperona. Kua uka kia ia koe ke fakatino he manamanatuaga hau e tau matakavi ia? Kua uka e mena nei ke he tokologa kakano kua tokogahoa e tau tagata ha Iehova ne ahiahi e tau matakavi ne totou e lautolu i loto he Tohi Tapu, ti o fenoga ai ke he motu katoa. Ka e, fai kakano agaia a tautolu ke fakamakutu ke iloa hagaao ke he tau magamotu he Tohi Tapu. Ko e ha?

4, 5. (a) Hagaao fefe e Tau Fakatai 18:15 ke he iloilo mo e maamaaga he tau motu Tohi Tapu? (e) Ko e heigoa ne fakamaama he Sefanaia veveheaga 2?

 ⁴ Ne talahau he Kupu he Atua: “Ko e loto he tagata pulotu kua moua e ia e iloilo; ko e tau teliga foki he tagata iloilo kua kumi ia ke he iloilo.” (Tau Fakatai 18:15) Kua ha ha ai e tau matakupu loga ke liga moua he tagata e iloilo, ka ko e iloilo tonu ne hagaao ki a Iehova ko e Atua kua mua ue atu e aoga. Moli ai, ko e tau mena ne totou e tautolu i loto he Tohi Tapu kua aoga lahi ke moua aki e iloilo ia. (2 Timoteo 3:16) Kia mailoga foki, nukua putoia ki ai e maamaaga. Ko e kakano ke kitia e tuaga, ke manamanatu po ke maama e matutakiaga he tau vala ia mo e he tuaga katoa. Kua moli lahi e mena nei hagaao ke he tau matakavi ne talahau i loto he Tohi Tapu. Ke tuga anei, kua laulahi ia tautolu ne iloa ko fe a Aikupito, ka e lahi fefe e maamaga ha tautolu ke he fakamauaga na finatu a Aperahamo i Aikupito ke he Negeb, ti ki Peteli, mo e ki Heperona? Maama nakai e koe e matutakiaga he tau matakavi ia?

⁵ Po kua liga muitua a koe ke he setulu he totou Tohi Tapu ne putoia ai e Sefanaia veveheaga 2. Ne totou ai e koe e tau higoa he tau maga, tau tagata, mo e tau motu. Ko Kasa, Asekelona, Asetota, Ekerona, Sotoma, mo Nineva pihia foki mo Kanana, Moapi, Amoni, mo Asuria kua totoku oti i loto he veveheaga taha ia. Kua lahi fefe e maamaaga hau he fakatino ke he manamanatuaga e tau matakavi ne nonofo moli e tau tagata i ai, tau tagata ne putoia ke he fakamoliaga he perofetaaga faka-Atua?

6. Ko e ha ne loto fakaaue ai falu Kerisiano ke he tau mepe? (Kikite puha.)

⁶ Kua lahi e aoga ne moua he tokologa he tau tagata fakaako ke he Kupu he Atua he  kumikumi ke he tau mepe he tau motu Tohi Tapu. Kua taute ai e lautolu, nakai ha kua fiafia noa ke he tau mepe, ka e kakano ha kua iloa e lautolu ka fakaoga e tau mepe, kua maeke ia lautolu ke lafi ke he ha lautolu a iloilo ke he Kupu he Atua. Kua maeke foki he tau mepe ke lagomatai a lautolu ke fakatolomaki e maama ha lautolu, he kitia e puhala he tau vala tala ne fita he iloa e lautolu ne matutaki ke he falu vala tala foki. He kitekite atu a tautolu ke he falu a fakataiaga, liga ni to fakahokulo foki e loto fakaaue hau ma Iehova mo e moua e lotomatala lahi ke he tau mena ne talahau he Kupu Hana ke tupu.​—Kikite puha he lau tohi 14.

Fai Kehe e Iloaaga he Iloa e Tau Veha

7, 8. (a) Ko e heigoa e mena ofogia ne taute e Samisoni ne putoia a Kasa? (e) Ko e heigoa e tau vala tala ka foaki taha onoonoaga kehe ke he mena ne taute e Samisoni? (i) Maeke fefe he iloilo mo e he maama ke he fakamauaga nei hagaao ki a Samisoni ke lagomatai a tautolu?

⁷ He Tau Fakafili 16:2, to totou e koe hagaao ke he Ikifakafili ko Samisoni ne ha ha i Kasa. Ko e higoa Kasa kua fa kitia he vaha fou nei ke he tau hokotaki he tau nusi, ti liga kua fai iloaaga a koe ke he matakavi ne ha ha i ai a Samisoni, he magamotu Filisitia ne tata ke he Kaukau Tahi Metiteraneani. [11] Mogonei, kia mailoga e Tau Fakafili 16:3: “Kua takoto ai a Samisoni ato tuloto e po, kua hoko ke he tuloto po ti matike ai a ia; ti toto ai e ia e tau puipui he gutuhala he maga mo e na pou ne ua, ti lagaaki ai e ia katoa mo e fakamau, ti tuku ai e ia ke he hana ua, mo e ta hake ai ke he tapunu mouga he mouga ne fehagai mo Heperona.”

⁸ Nakai fakauaua, ko e tau gutuhala mo e tau pou he taue malolo tuga a Kasa kua lalahi mo e mamafa. Manamanatu la he lali ke lalapo e tau mena ia! Nukua lalapo ai e Samisoni, ka e fua e Samisoni ki fe e tau mena ia, ti fefe mogoia e fenoga ne taute e ia? Ko Kasa kua haia he kaukau tahi. [15] Ka ko Heperona kua haia he fahi uta ne 900 e mita he tokoluga​—ko e gahua lahi ke toli hake ki ai! Kua nakai iloa tonu e tautolu e matakavi he “mouga ne fehagai mo Heperona,” ne kavi ke 60 e kilomita mai i Kasa​—ti haia i luga e mena ia! He iloa e veha ne putoia ki ai, ati fou foki e onoonoaga ke he mena ne taute e Samisoni, moli nakai? Mo e liu manatu e kakano ne kua maeke ia Samisoni ke taute e tau matagahua pihia—‘ne hifo mai e agaga a Iehova ki luga hana.’ (Tau Fakafili 14:6, 19; 15:14) Ko e tau Kerisiano he vaha nei, kua nakai amanaki a tautolu ke foaki pauaki mai he agaga he Atua e malolo lekeleke ki a tautolu. Ka e, kua maeke he agaga malolo taha ia ke fakatolomaki e maama ha tautolu ke he tau mena fakaagaga ne hokulo mo e fakamalolo e tau loto ha tautolu. (1 Korinito 2:10-16; 13:8; Efeso 3:16; Kolose 1:9, 10) E, ha kua maama e fakamauaga hagaao ki a Samisoni ati peehi mai kua maeke he agaga he Atua ke lagomatai a tautolu.

9, 10. (a) Ko e heigoa ne putoia ke he kautu a Kiteona ke he tau Mitiana? (e) Maeke fefe he iloilo ha tautolu ke he tau matakavi nei, ke fakakakano lahi e fakamauaga nei?

⁹ Ko e kautu a Kiteona ke he tau Mitiana e taha fakamauaga ne fakakite mai e aoga he iloa e veha  he tau matakavi. Kua iloa he laulahi he tau tagata totou Tohi Tapu na kautu e Ikifakafili ko Kiteona mo e kau toko 300 hana ke he 135,000 he kau lafilafi ne totoko​—ko e tau Mitiana, tau Amaleka, mo e falu ne kemu he kelekele tatai i Isereelu, ne tata ke he mouga ko More. [18] Ne uulo he tau tagata ha Kiteona e tau pu, lipilipi e tau lupo vai ke fakakite aki e tau hulu ha lautolu, mo e kalaga: “Ko e pelu a Iehova mo Kiteona”! Ne fakagogoa mo e fakamatakutaku he mena nei e tau fi, ti kamata ai a lautolu ke keli he taha e taha. (Tau Fakafili 6:33; 7:1-22) Kua tupu mafiti ni kia e mena nei he pouli he taha ni e po? Kia fakaholo atu e totou ke he Tau Fakafili veveheaga 7 mo e 8. To kitia e koe a Kiteona hane tau agaia. Ke he tau matakavi loga ne totoku, kua nakai tuai kitia he vaha nei e tokaaga he falu, ti liga nakai tohi a lautolu i loto he tau mepe he Tohi Tapu. Moha ia, kua lahi e mena kua fakakite ki a tautolu ke maeke ke muitua ke he tau matagahua a Kiteona.

¹⁰ Ne tutuli e Kiteona a lautolu ne toe he tau kau lafilafi ti mole a Pete-sita ti o atu ke he fahi toga ki Apela-mehola, ne tata ki Ioritana. (Tau Fakafili 7:22-25) Ne talahau he fakamauaga: “Kua hoko atu a Kiteona ki Ioritana, ti o ai a lautolu mo e tau tagata tolu e teau ne fakalataha mo ia ke he fahi atu, kua nakai fahia a lautolu, ka e tutuli ai ni.” He hohoko ke he taha fahi, ne tutuli he tau Isaraela e tau fi ke he fahi toga ki Sukota mo Penueli, ne tata ki Iapoka, ti toli hake he tau matiketike ki Iakepea (tata ki Amman fou, i Ioritana). Ko e kavi ke 80 e kilomita he tutuli mo e tau ki ai. Ne tapaki mo e kelipopo e Kiteona ua e patuiki Mitiana; ti liu a ia ke he maga hana, ko Ofera, ne tata ke he kavi ne kamata e tau. (Tau Fakafili 8:4-12, 21-27) Kitia maali ai, ko e gahua a Kiteona kua nakai kuenaia ke ulo e tau pu, nikiti e tau hulu, mo e tui kalaga. Mo e manamanatu foki ke he puhala ne peehi fakalahi he mena ia e tau talahauaga hagaao ke he tau tagata ne tua: “Ko e mena kūkū e tau aho ke talatala atu ai kia Kiteona [mo e falu foki] ne fakamalolo ai foki ka lolelole, ne eke ai a lautolu mo tau toa ke tau.” (Heperu 11:32-34) Liga to lolelole fakatino foki e tau Kerisiano, ka e nakai kia kua aoga lahi ke fakatumau a tautolu ke taute e finagalo he Atua?​—2 Korinito 4:1, 16; Kalatia 6:9.

Fefe e Manamanatuaga mo e Tali he Tau Tagata?

11. Ko e heigoa e o fenoga ne ha ha he magaaho fakamua mo e magaaho fakamui he hohoko e tau Isaraela ki Katesa?

¹¹ Liga kumikumi falu ke he tau mepe he Tohi Tapu ma e tau matakavi, ka e manatu nakai a koe to maeke e tau mepe ke fakalotomatala e tau manamanatu he tau tagata? Kikite atu ke he fakatai he tau Isaraela ne o he Mouga ko Sinai ke he Motu he Maveheaga. He fa okioki fakaku mai he o fenoga, ne hohoko agataha atu a lautolu ki Katesa (po ko, Katesapanea).  [9] Ne fakakite mai he Teutaronome 1:2 kua 11 e aho he fenoga nei, ko e kavi ke 270 kilomita he mamao. Ko e matakavi ia ne fakafano e Mose 12 e tagata toko ke he Motu he Maveheaga. (Numera 10:12, 33; 11:34, 35; 12:16; 13:1-3, 25, 26) Ne o atu hala tokelau e tau tagata toko he puhala he Negeb, liga mole a Peresepa, mo Heperona, ti hohoko atu ke he katofia he fahi uta he Motu he Maveheaga. (Numera 13:21-24) Ha kua fanogonogo a lautolu ke he hokotaki nakai mitaki he tau tagata toko ne tokohogofulu, ati o fano ai e tau Isaraela ke he tutakale ke 40 e tau tau. (Numera 14:1-34) Ti ko e heigoa ne fakakite he mena nei hagaao ke he ha lautolu a tua mo e fakamakai ke falanaki ki a Iehova?​—Teutaronome 1:19-33; Salamo 78:22, 32-43; Iuta 5.

12. Ko e heigoa ka fakahiku e tautolu hagaao ke he tua he tau Isaraela, mo e ko e ha kua lata ia tautolu ke manamanatu ke he mena ia?

¹² Kia manamanatu ke he mena nei mai he puhala fakamatakavi. Ane mai ke tua mo e fanogonogo e tau Isaraela ke he tomatomaaga ha Iosua mo Kalepa, to liga mamao nakai e o fenoga ha lautolu ke he Motu he Maveheaga? Ko Katesa kua kavi ke 16 e kilomita mai i Perelaharoi, ne nonofo ai a Isaako mo Repeka. [7] Mo e nakai molea e 95 e kilomita ki Peresepa, ne tu he kaukau he fahi toga he Motu he Maveheaga. (Kenese 24:62; 25:11; 2 Samuela 3:10) He fenoga mai a lautolu i Aikupito ke he Mouga ko Sinai mo e 270 e kilomita ki Katesa, tuga kua haia ni a lautolu he gutuhala he Motu he Maveheaga. Ka ko tautolu, kua amanaki a tautolu ke huhu atu ke he lalolagi Parataiso he maveheaga. Ti ko e heigoa mogoia e fakaakoaga ma tautolu? Ne matutaki he aposetolo ko Paulo e tuaga he tau Isaraela mo e fakatonuaga nei: “Hanai, kia eke taha a tautolu ke hao atu ke he okiokihaga ia, neke veli taha tagata he hana fifitaki kia lautolu ne faliuliu.”​—Heperu 3:16–4:11.

13, 14. (a) Ko e tuaga fe ne taute he tau tagata Kipeona e lakaaga aoga lahi? (e) Ko e heigoa ne fakakite e aga he tau tagata Kipeona, mo e heigoa kua lata ke ako e tautolu mai he mena nei?

¹³ Ha ha ai foki e aga kua kehe​—ko e aga falanaki ke he Atua ke fakamoli e finagalo hana—​kua kitia moli ke he mena ne putoia ki  ai e tau tagata Kipeona. He mole e takitaki e Iosua e tau Isaraela ke he taha fahi he Vailele ko Ioritana ke he motu ne mavehe he Atua ke he magafaoa a Aperahamo, ko e magaaho a ia ke vega kehe e tau Kanana. (Teutaronome 7:1-3) Kua putoia ai foki e tau tagata Kipeona. Ne kautu e tau Isaraela ki Ieriko mo Ai mo e kemu a lautolu tata ki Kilikala. Ha kua nakai manako e tau tagata Kipeona ke fakaotioti ke tuga e tau tagata malaia i Kanana, ne fakafano e lautolu e tau tagata hukui ki a Iosua i Kilikala. Ne fakatupua a lautolu ke o mai i fafo he katofia a Kanana ke maeke ia lautolu ke taute e fakamauaga fakakapitiga mo e tau Heperu.

¹⁴ Ne talahau e lautolu ne o ke hukui: “Ko e motu mamao lahi ni kua o mai ai hau a tau fekafekau, ha ko e higoa a Iehova hau a Atua.” (Iosua 9:3-9) Ne fakakite he tau mena tui mo e tau mena kai ha lautolu kua tuga e o mai a lautolu he kavi mamao, ka kua kavi ke 30 ni e kilomita mai i Kipeona ki Kilikala. [19] Ne talia ai e Iosua mo e hana tau iki ti taute e fakamauaga fakakapitiga mo e tau tagata Kipeona fakalataha mo e tau maga tata ne matutaki mo Kipeona. Ti ko e kakano ni kia a ia he lagatau he tau tagata Kipeona ke kalo mai neke mamate? Nakai pihia, ha kua fakakite he naia e manako ke moua e fiafia he Atua a Isaraela. Mo e fiafia a Iehova ke eke e tau tagata Kipeona “mo tau tagata fai gaafi, mo e utu vai mo e fakapotopotoaga, mo e fatapoa a Iehova” ke taute e tau poa. (Iosua 9:11-27) Ne tolomaki e tau tagata Kipeona ke fakakite e fakamakai ke taute e tau gahua tokolalo he fekafekauaga a Iehova. Ti tuga kua haia ai foki a lautolu mo e tau Netinimo ne liliu ki Papelonia mo e gahua he faituga ne liu ati hake. (Esera 2:1, 2, 43-54; 8:20) Kua maeke ia tautolu ke fifitaki e aga ha lautolu he eketaha ke taofimau e mafola mo e Atua mo e he fakamakai ke taute foki e tau kotofaaga tokolalo he fekafekauaga hana.

Kia Lali Fakalahi a Tautolu

15. Ko e ha kua lata ia tautolu ke mataala ke he tau matakavi he tau motu hagaao ke he Tau Tohiaga Tapu Heperu Kerisiano?

¹⁵ Ko e tau matakavi he tau motu he Tohi Tapu kua tohi he tau fakamauaga i loto he Tau Tohiaga Tapu Heleni Kerisiano, tuga e fenoga mo e fekafekauaga a Iesu mo e aposetolo ko Paulo. (Mareko 1:38; 7:24, 31; 10:1; Luka 8:1; 13:22; 2 Korinito 11:25, 26) Ke he tau fakamauaga ne mumui mai, lali ke fakatino ke he manamanatuaga e tau o fenoga i ai.

16. Fakakite fefe he tau Kerisiano i Perea e loto fakaaue ki a Paulo?

¹⁶ He fenoga fakamisionare ke uaaki hana (laini fuahoi he mepe), ne hoko a Paulo ki Filipi, ne ha ha mogonei i Heleni. [33] Ne fakamatala a ia i ai, tuku he fale puipui oti ti fakatoka  mai, ti finatu ki Tesalonia. (Gahua 16:6–17:1) He magaaho ne fakatupu he tau Iutaia e taufetoko, ne tomatoma e tau matakainaga i Tesalonia ki a Paulo ke finatu ki Perea, ne kavi ke 65 e kilomita he mamao. Ne tupu mitaki e fekafekauaga a Paulo i Perea, ka e o mai e tau Iutaia mo e fakalagalaga e moto tagata. Ati, “fakafano kehe ai agataha he tau matakainaga a Paulo, ke hifo ni ki tahi,” ti “ko lautolu foki ne fakafano a Paulo kua uta e lautolu a ia ki Atenai.” (Gahua 17:5-15) Ka ko e falu ne liliuina fou kua fakamakai ke o hui ke 40 e kilomita ke he Tahi i Aegean, totogi e pasese he foulua, ti fenoga ke kavi 500 e kilomita. Ko e tau fenoga pihia kua hagahaga kelea, ka e talia he tau matakainaga e tau hagahaga kelea ia mo e fakalahi e magaaho ha lautolu ke matutaki mo e hukui faifano nei he Atua.

17. Ko e heigoa ka fakaaue lahi ki ai a tautolu he iloa e tautolu e veha i Mileto mo Efeso?

¹⁷ He fenoga ke toluaki hana (laini laumame he mepe), ne hoko atu a Paulo ke he uaafo i Mileto. Ne ogo atu a ia ke he tau patu he fakapotopotoaga Efeso, kavi ke 50 e kilomita he mamao. Manamanatu la ke he tau motua ia ne amanaki ti toka e falu matagahua ke o atu ki a Paulo. Ti he o hui a lautolu, tuga kua fakatutala fiafia a lautolu hagaao ke he feleveiaaga a mui. He mole e feleveia mo Paulo mo e fanogonogo ki a ia ne liogi, “ne tagi lahi a lautolu oti kana, mo e peka kia Paulo, mo e taufigita kia ia.” “Ati fakafano ai e lautolu a ia ke he foulua” ke finatu ki Ierusalema. (Gahua 20:14-38) Liga kua lahi e mena ha lautolu ke manamanatu mo e fakatutala ki ai he liliu a lautolu ki Efeso. Nakai kia nava a koe ke he loto fakaaue ne fakakite e lautolu he mamao e hala ne o hui ai ke fakalataha mo e fekafekau faifano ka fakaako mo e fakamalolo a lautolu? Kitia nakai e koe taha mena he fakamauaga nei ka fakaaoga e koe ke he hau a moui mo e manamanatuaga?

Ako Hagaao ke he Motu he Maveheaga mo e Tau Mena Anoiha

18. Ko e heigoa ha tautolu kua lata ke taute hagaao ke he tau matakavi he Tohi Tapu?

¹⁸ Kua fakakite he tau fakafifitakiaga na i luga e aoga he maama e motu ne foaki he Atua ke he tau Isaraela, ti kua uho e motu ia ke he tau fakamauaga loga he Tohi Tapu. (Mo e lata ia tautolu ke fakalaulahi ha tautolu a manamanatuaga ke fakaako atu foki hagaao ke he tau takatakaimotu ne tohi i loto he tau fakamauaga he Tohi Tapu.) He lafi e tautolu ha tautolu a iloilo mo e maama lahi ke he Motu he Maveheaga, kua lata ia tautolu ke manatu e matapatu fakatufono ma e tau Isaraela ke huhu atu mo e ke olioli e motu he “puke huhu mo e meli.” Ko e fakatufono ia ke matakutaku ki a Iehova mo e omaoma ke he tau poakiaga hana.​—Teutaronome 6:1, 2; 27:3.

19. Ko e heigoa e tau parataiso ua ne kua lata ke hahaga atu tumau a tautolu ki ai?

¹⁹ Tatai foki mo e vaha nei, kua lata ke taute pihia foki e tautolu, he matakutaku ki a Iehova mo e fakapiki ke he tau puhala hana. Ka taute pihia, to lagomatai foki a tautolu ke fakatolomaki mo e fakafulufuluola e parataiso fakaagaga kua kitia mogonei ke he fakapotopotoaga Kerisiano he lalolagi katoa. To malikiti hake ha tautolu a iloilo hagaao ke he tau puhala mo e tau monuina he parataiso fakaagaga. Mo e iloa e tautolu to loga atu foki e tau monuina ka moua. Ne takitaki e Iosua e tau Isaraela ke he taha fahi he Ioritana ke he motu fua loga mo e makona. Ati moua ai e tautolu mogonei e kakano mitaki ke hahaga atu mo e mauokafua ke he Parataiso moli, ko e motu mitaki ne haia i mua ha tautolu.

Manatu Nakai e Koe?

• Ko e ha kua lata ia tautolu ke fakamalikiti e iloilo mo e maama ha tautolu hagaao ke he tau motu he Tohi Tapu?

• Ko e heigoa e tau matafeiga ke he tau matakavi ne tutala e vala tala nei ki ai ne kua lagomatai lahi ki a koe?

• Ko e heigoa e maama ne hokotia ki a koe he fakaako fakalahi a koe ke he tau matakavi ne putoia ke he falu mena tutupu?

[Tau Huhu he Fakaakoaga]

[Puha/Fakatino he lau 14]

“See the Good Land”

He tau fonoaga he 2003 mo e 2004, ne moua fiafia he Tau Fakamoli a Iehova e porosua “See the Good Land.” Ko e tohi fou nei, kua moua ke he teitei 80 e vagahau, ti kua kehekehe e lanu he tau mepe mo e tau fakafonua ne fakakite e tau matakavi kehekehe he lalolagi faka-Tohi Tapu, mua atu ke he Motu he Maveheaga he tau vaha kehekehe.

Ko e vala tala ne lafi ke he vala tala nei, kua hagaao ke he tau mepe takitaha ne fakakite he tau numera lau tohi ne uli lahi, tuga e [15]. Ka ha ha ia koe e porosua fou nei, kia fakaaoga falu magaaho ke iloa mitaki e tau fakamailoga kehekehe ka lagomatai a koe ke holo ki mua e iloilo mo e maama hau ke he Kupu he Atua.

(1) Kua loga e mepe ne ha ha ai e mataulu po ke puha ne fakakite e tau fakamailoga po ke tau maaka pauaki he mepe [18]. (2) Ti laulahi foki e tau mepe ne ha ha ai e fuafuaaga ke he tau maila mo e tau kilomita ka lagomatai a koe ke maama e mamao po ke tau veha i ai [26]. (3) Kua mahani e matatao ke tuhi ke he fahi tokelau, ke maeke ia koe ke maama e holoaga he tau matakavi [19]. (4) Kua fa mahani ke fakakehekehe foki e tau lanu he tau mepe ke fakakite e tokoluga he tau magamotu [12]. (5) Ke he tau kalakala he mepe, liga kua tohi i ai e tau matatohi mo e tau numera ke maeke ia koe ke fuafua e tau laini ke kumi aki e tau maga po ke tau higoa [23]. (6) Haia he index, ne ua e lau kua tohi i ai e tau higoa he tau matakavi [34-5], kitia ai e koe e numera lau tohi ne uli lahi, ti fa mui ki ai e laini ke moua aki e tau matakavi, tuga e U2. Ka eke lagaloga e fakaaoga e koe e tau puhala kehekehe nei, liga to nava lahi a koe ki ai ha kua lagomatai moli a koe ke fakatolomaki e iloilo mo e fakahokulo hau a maama ke he Tohi Tapu.

[Fakafonua/Mepe he lau 16, 17]

FAKAFONUA HE TAU MAGAMOTU PAUAKI

(Ma e puhala katoa ne tohi aki, kikite e tohi)

A. Kaukau he Tahi Lahi

E. Tau Kelekele Tatai he Fahi Lalo i Ioritana

1. Kelekele Tatai i Asera

2. Kaukau he Fahi Tahi i Toro

3. Tau Vao i Sarona

4. Kelekele Tatai i Filisitia

5. Pahua he Lotouho he Fahi Uta ki Lalo

a. Kelekele Tatai i Mekito

e. Pahua i Isereelu

I. Tau Mouga he Fahi Lalo i Ioritana

1. Tau Matiketike i Kalilaia

2. Tau Matiketike i Karamelu

3. Tau Matiketike i Samaria

4. Shephelah (tau matiketike tokolalo)

5. Motu Matiketike i Iuta

6. Tutakale i Iuta

7. Negeb

8. Tutakale i Parana

O. Arapa (Pahua he Vai)

1. Hula Basin

2. Matakavi he Tahi i Kalilaia

3. Pahua i Ioritana

4. Tahi Matima (Tahi Mate)

5. Arapa (fahi toga he Tahi Matima)

U. Tau Mouga/Atu Aluna he Fahi Uta i Ioritana

1. Vasana

2. Kiliata

3. Amoni mo Moapi

4. Mouga Aluna i Etoma

F. Tau Mouga i Lepanona

[Mepe]

Mouga Heremoni

More

Apela-mehola

Sukota

Iakepea

Peteli

Kilikala

Kipeona

Ierusalema

Heperona

Kasa

Peresepa

Sotoma?

Katesa

[Mepe/Fakatino he lau 15]

(Ma e puhala katoa ne tohi aki, kikite e tohi)

KANANA

Mekito

KILIATA

Totana

Sikema

Peteli (Lusa)

Ai

Ierusalema (Salema)

Petelehema (Efarata)

Mamere

Heperona (Makapelu)

Kira

Peresepa

Sotoma?

NEGEB

Rehopo?

[Tau Mouga]

Moria

[Tau tahi]

Tahi Matima

[Tau vailele]

Ioritana

[Fakatino]

Ne finatu a Aperahamo ke he taha fahi he motu

[Mepe he lau 18]

(Ma e puhala katoa ne tohi aki, kikite e tohi)

Tiroa

SAMOTAKE

Neapoli

Filipi

Amefipoli

Tesalonia

Perea

Atenai

Korinito

Efeso

Mileto

ROTO