Skip to content

Skip to table of contents

Ko Iehova e ha Tautolu a Lagomatai

Ko Iehova e ha Tautolu a Lagomatai

Ko Iehova e ha Tautolu a Lagomatai

“Ko e haku a lagomatai, mai ia Iehova ia, ko ia ne eke e lagi katoa mo e lalolagi.”—SALAMO 121:2.

1, 2. (a) Ko e ha ne talahau kua manako lagomatai a tautolu oti he falu magaaho? (e) Ko e faga Lagomatai fefe a Iehova?

KO HAI ia tautolu ne nakai manako lagomatai? Ko e moli kua manako lagomatai a tautolu oti he falu magaaho—ke fahia ke he tau lekua mamafa, ke fakauka ke he mamahi he mate, ke fakamanavalahi i lalo he kamatamata uka. He magaaho ka manako lagomatai, kua fa mahani e tau tagata ke fuluhi ke he kapitiga mokoina. He matutaki mo e kapitiga pihia ka fakamama e tau lekua hau. Pete ia, kua fakakaupa ni e lagomatai ne maeke he katofia tagata ke taute. Taha mena foki, to nakai maeke ke foaki tumau he falu e lagomatai ka manako.

2 Ka e, kua ha ha i ai e Lagomatai ne nakai fakakaupa e malolo mo e tau foakiaga. Mua atu foki, ne fakamafana mai a ia to nakai tiaki e ia a tautolu. Ko Ia haia ne fakakite he salamo ne kua loto mauokafua lahi: “Ko e haku a lagomatai, mai ia Iehova ia.” (Salamo 121:2) Ko e ha ne mauokafua e salamo nei to lagomatai e Iehova a ia? Ke tali e huhu ia, kia kumikumi a tautolu ke he Salamo 121. He taute pihia ka fakaata a tautolu ke kitia e kakano ne kua lata foki ia tautolu ke ono mauokafua ki a Iehova mo Lagomatai ha tautolu.

Ko e Punaaga Nakai Kaumahala he Lagomatai

3. Ke he tau mouga fe ne haga hake e tau mata he salamo ki ai, mo e ko e ha?

3 Ne kamata e salamo he tuhi ke he tufugatia ha Iehova mo fakaveaga he mauokafua: “Kua haga hake haku tau mata ke he tau mouga, ke hoko mai ai haku a lagomatai. Ko e haku a lagomatai, mai ia Iehova ia, ko ia ne eke e lagi katoa mo e lalolagi.” (Salamo 121:1, 2) Ne nakai haga hake e tau mata he salamo ke he ha mouga ni. He mogo ne fakamau hifo e tau kupu nei, kua toka e faituga a Iehova i Ierusalema. Ko e maga ia, ne toka i luga matua he tau mouga a Iuta, ko e nofoaga fakatai a Iehova. (Salamo 135:21) Liga ne haga hake e tau mata he salamo ke he tau mouga ha Ierusalema ne fakatu ai e faituga a Iehova, he onoono mauokafua ki a Iehova ma e lagomatai. Ko e ha ne iloa moli he salamo to lagomatai e Iehova a ia? Kakano “ko [Ia] ne eke e lagi katoa mo e lalolagi.” Ti kua pehe moli e salamo, ‘Moli kua nakai fai mena ka taofi e Tufuga malolo katoatoa mai he lagomatai au!’—Isaia 40:26.

4. Fakakite fefe he salamo e mataala lahi a Iehova ke he tau manako he tau tagata hana, mo e ko e ha kua mafanatia e manatu ia?

4 Ne fakamaama foki he salamo na mataala tumau a Iehova ke he tau manako he tau fekafekau hana: “Nakai tuku e ia hāu a hui ke heke, ko e hāu a leoleo nakai matamohe a ia. Kitiala, ko e leoleo a Isaraela nakai matamohe a ia, nakai tugolo a ia.” (Salamo 121:3, 4) Ne nakai maeke he Atua ke fakaata a lautolu ne falanaki ki a ia “ke heke” po ke veveli tukulagi. (Tau Fakatai 24:16) Ko e ha ne nakai pihia ai? Kakano kua tatai a Iehova mo e leveki mamoe mataala lahi hane leveki e tau mamoe hana. Nakai kia ko e manatu mafanatia a ia? Ti nakai to pa fakaku foki hana tau mata ke he manako he tau tagata hana. Ke he aho mo e po ne matakaki tumau a ia ki a lautolu.

5. Ko e ha ne pehe ko Iehova he “lima matau”?

5 He mauokafua ko Iehova e Puipui fakamoli he tau tagata hana, ne tohia e salamo: “Ko Iehova, ko e hāu a leoleo ia; ko Iehova ko e hāu a malu ia ke he tapa he hau a lima matau. Nakai kai he la a koe ke he aho, po ke mahina ke he po.” (Salamo 121:5, 6) Ma e tagata fano hui he Lotouho he Fahi Uta, kua foaki he malumalu e puipui kua lata mai he la puhopuho. Ko Iehova kua tuga e maluaga ke he hana tau tagata, he puipui a lautolu mai he vevela he matematekelea. Mailoga ne talahau ko Iehova ha he “lima matau.” He felakutaki i tuai, kua nakai malutia fakatote e lima matau he kautau mai he papa tau, ne toto he lima hema. Ti liga to foaki he kapitiga loto fakamoli e puipuiaga he tu mo e tau he fahi matau he kautau. Ke tuga e kapitiga ia, kua tu fakamoli a Iehova he tapa he tau tagata tapuaki hana, he mautali tumau ke lagomatai a lautolu.

6, 7. (a) Fakamafana fefe e salamo ki a tautolu to nakai mataofi e lagomatai ha Iehova ke he tau tagata hana? (e) Ko e ha kua lata ia tautolu ke mauokafua tuga e salamo?

6 Ka e to mataofi mai nakai a Iehova he lagomatai e tau tagata hana? To nakai fakai ke pihia. Ne fakahiku e salamo: “To leoleo e Iehova a koe ke he tau mena kelea oti kana; to leoleo e ia hāu a agaga. To leoleo e Iehova a koe ke he hāu a hu ki fafo mo e hāu a hufale, ke kamata ainei, to hoko ke he tukulagi.” (Salamo 121:7, 8) Mailoga ne hiki he tagata tohia e peehiaga mai he vaha nei ke he vaha anoiha. He vala fakamua he kupu 5, ne pehe e salamo: “Ko Iehova, ko e hāu a leoleo ia.” Ka e he tau kupu nei, ne tohia he salamo: “To leoleo e Iehova a koe.” Kua fakamafana ai ke he tau tagata tapuaki moli to hoko matua e lagomatai a Iehova ki anoiha. Pete ko e mena fe ka o atu ki ai a lautolu, po ke heigoa ni e matematekelea ka fehagai ki ai, to nakai tonoa a lautolu mo e lima lagomatai hana.—Tau Fakatai 12:21.

7 Kua moli ai e mauokafua he tagata tohia he Salamo 121, na matakaki e Tufuga mua ue atu ke he hana tau fekafekau mo e totonu he leveki mamoe fakaalofa mo e he leoleo mataala. Ha ha ai ia tautolu e tau kakano loga ke mauokafua tuga e salamo, na nakai hiki a Iehova. (Malaki 3:6) Kakano kia mogoia to moua tumau e tautolu e puipuiaga fakatino? Nakai, ka e ka haga tumau a tautolu ki a ia ko e Lagomatai ha tautolu, to leveki e ia a tautolu mai he tau mena loga ka fakamamahi fakaagaga a tautolu. Kua pauaki ni mogoia ke huhu, ‘Lagomatai fefe e Iehova a tautolu?’ Kia onoono a tautolu ke he fa e puhala ne lagomatai e ia a tautolu. He vala tala nei, to fakatutala a tautolu ke he puhala ne lalago e ia e tau fekafekau hana he tau vaha Tohi Tapu. He vala ka mui mai, to kikite a tautolu ke he puhala ne lagomatai e ia e tau tagata he vaha nei.

Lagomatai Mai he Tau Agelu

8. Ko e ha ne nakai ofo kua mamata lahi e tau agelu ke he tau gahua he tau fekafekau he Atua he lalolagi?

8 Ha ha he poakiaga a Iehova e miliona mo miliona he tau agelu. (Tanielu 7:9, 10) Ne taute fakamoli he tau tama fakaagaga nei e finagalo hana. (Salamo 103:20) Ne iloa mitaki e lautolu e fakaalofa lahi ha Iehova ma e tau tagata tapuaki hana mo e kua manako a ia ke lagomatai a lautolu. Nakai ofo foki, kua mamata lahi e tau agelu ke he tau gahua he tau fekafekau he Atua he lalolagi. (Luka 15:10) Ati moli ni, kua liga fiafia lahi e tau agelu he fakaaoga e Iehova ke lalago e tau tagata. Ko e heigoa e tau puhala ne fakaaoga e Iehova e tau agelu ke lagomatai e tau fekafekau hana i tuai?

9. Talahau e fakafifitakiaga ke he puhala ne foaki he Atua e malolo ke he tau agelu ke puipui e tau tagata tua fakamoli.

9 Ne foaki he Atua e malolo ke he tau agelu ke puipui mo e laveaki e tau tagata tua fakamoli. Ua e agelu ne lagomatai a Lota mo e fanau fifine hana ke hao he moumouaga i Sotoma mo Komora. (Kenese 19:1, 15-17) Ne tamate he agelu tokotaha 185,000 e tau kautau Asuria ne fakahagahaga kelea a Ierusalema. (2 Tau Patuiki 19:35) He magaaho ne liti a Tanielu ke he ana leona, ‘ne fakafano e Iehova hana agelu ke pa e tau gutu he tau leona.’ (Tanielu 6:21, 22) Ne fakatoka mai he agelu e aposetolo ko Peteru he fale puipui. (Gahua 12:6-11) Ne talamai he Tohi Tapu falu a fakafifitaki loga he puipuiaga fakaagelu, ti fakamoli e talahauaga he Salamo 34:7: “Kua fakatu e fale api he agelu a Iehova ke pa takai a lautolu kua matakutaku kia ia, ke laveaki foki e ia a lautolu.”

10. Fakaaoga fefe e Iehova e agelu ke fakamafana e perofeta ko Tanielu?

10 He falu magaaho, ne fakaaoga e Iehova e tau agelu ke fakamafana mo e fakamalolo e tau tagata tua fakamoli. Kua moua e fakafifitakiaga mokoina ia Tanielu veveheaga 10. He magaaho ia, liga teitei a Tanielu ke 100 e tau tau he moui. Ne loto lolelole lahi e perofeta, moli ni ha ko e tuaga malamalaega ha Ierusalema mo e he fakatuai ke liu atihake e faituga. Ne tupetupe foki a ia he kitia e fakakiteaga matakutakuina. (Tanielu 10:2, 3, 8) Ne fakaalofa e Atua ti fakafano e agelu ke fakamafana a ia. Ti lagaloga, ne fakamanatu age e agelu ki a Tanielu “ko koe, ko e tagata kua ofania” ki mua he Atua. Ko e fua? Ne tala age e perofeta kua motua ke he agelu: “Kua fakamalolo mai e koe au.”—Tanielu 10:11, 19.

11. Ko e heigoa taha fakafifitakiaga ke he puhala ne fakaaoga e tau agelu ke takitaki e gahua fakamatala he tala mitaki?

11 Ne fakaaoga foki e Iehova e tau agelu ke takitaki e gahua fakamatala he tala mitaki. Ne takitaki he agelu a Filipo ke fakamatala hagaao ki a Keriso ke he eunuka Aitiope, ne fakahiku ti papatiso. (Gahua 8:26, 27, 36, 38) Nakai leva he mole, ne finagalo e Atua ke fakamatala e tala mitaki ke he tau Tagata Kehe nakaila peritome. He fakakiteaga, ne finatu e agelu ki a Konelio, ko e Tagata Kehe ne matakutaku Atua, mo e poaki a ia ke ahi atu ke he aposetolo ko Peteru. Magaaho ne moua he tau utafekau ha Konelio a Peteru, ne tala age a lautolu: ‘Kua foaki he agelu tapu ki a Konelio ke ahi a koe, ke fano a koe ke he hana fale, kia fanogonogo a ia ke he tau kupu ha ha ia koe.’ Ne talia e Peteru, ati eke ai e tau Tagata Kehe nakaila peritome fakamua mo vala he fakapotopotoaga Kerisiano. (Gahua 10:22, 44-48) Manamanatu la ke he logonaaga hau he iloa ko e agelu ne lagomatai a koe ke matutaki atu ke he tagata ne kotofa!

Lagomatai Puhala he Agaga Tapu

12, 13. (a) Ko e ha ne ha ha he tau aposetolo ha Iesu e kakano mitaki ke talitonu na maeke he agaga tapu ke lagomatai a lautolu? (e) Puhala fe ne fakamalolo he agaga tapu e tau Kerisiano he senetenari fakamua?

12 Nakai leva e mate hana, ne fakamafana e Iesu e tau aposetolo hana to nakai tiaki noa a lautolu mo e nakai fai lagomatai. To foaki he Matua ki a lautolu e ‘lagomatai, ko e agaga tapu.’ (Ioane 14:26) Ha ha ai he tau aposetolo e kakano mitaki ke talitonu na maeke he agaga tapu ke lagomatai a lautolu. Nukua puke e tau Tohiaga Tapu omoomoi he tau fakafifitakiaga ke he puhala ne fakaaoga e Iehova e agaga tapu, ko e malolo mua ue atu, ke lalago e tau tagata hana.

13 He tau magaaho loga, kua fakaaoga e agaga tapu ke fakamalolo e tau tagata ke taute e finagalo a Iehova. Ne fakamalolo he agaga tapu e tau Ikifakafili ke laveaki a Isaraela. (Tau Fakafili 3:9, 10; 6:34) Ko e agaga taha ia ne fakamalolo e tau Kerisiano he senetenari fakamua ke fakamao tumau ke fakamatala pete ko e tau totokoaga kehekehe. (Gahua 1:8; 4:31) Ne foaki he kautuaga ha lautolu ke he ha lautolu a gahua fekafekau e fakamoliaga malolo lahi ke he fakagahuahuaaga he agaga tapu. Ka e to fakamaama fefe foki na maeke he ‘tau tagata nakai ako mo e goagoa’ ke folafola e fekau he Kautu he magaaho ia ke he lalolagi katoa?—Gahua 4:13; Kolose 1:23.

14. Fakaaoga fefe e Iehova e agaga tapu hana ke fakalotomatala e tau loto he hana tau tagata?

14 Fakaaoga foki e Iehova e agaga tapu hana ke fakalotomatala e tau tagata hana. Mo e lagomatai he agaga he Atua, ne maeke ia Iosefa ke fakaliliu e tau miti fakaperofeta ha Farao. (Kenese 41:16, 38, 39) He puhala he hana agaga, ne fakakite e Iehova hana tau finagalo ki a lautolu ne fakatokolalo ka e ufiufi mai ia lautolu ne fakaikaluga. (Mataio 11:25) Ti, hagaao ke he tau mena ne foaki e Iehova ma “lautolu kua fakaalofa kia ia,” ne talahau e aposetolo ko Paulo: “Kua fakakite mai he Atua e tau mena ia kia tautolu ke he hana [a]gaga.” (1 Korinito 2:7-10) Ha ko e lagomatai hokoia he agaga tapu ka maeke e tagata ke maama moli e finagalo he Atua.

Lagomatai Mai he Kupu he Atua

15, 16. Ko e heigoa ne tala age ki a Iosua ke taute ke fakapulotu?

15 Ko e Kupu omoomoi a Iehova “kua aoga ni ke fakaako,” mo e taute e tau fekafekau he Atua ke ‘katoatoa ai e mitaki, ke taute e tau gahua mitaki oti kana.’ (2 Timoteo 3:16, 17) Ha i loto he Tohi Tapu e tau fakafifitakiaga loga ke he puhala ne moua he tau tagata he Atua he vaha i tuai e lagomatai mai he tau vala tohi ne fakamau hifo he Kupu hana.

16 Kua lagomatai he tau Tohiaga Tapu ke foaki e takitakiaga mitaki ke he tau tagata tapuaki he Atua. He magaaho ne kotofa ki a Iosua e matagahua ke takitaki a Isaraela, ne tala age ki a ia: “Nakai uta kehe mo e gutu hau e tohi he fakatufono nai [ne fakamau hifo e Mose], ka kia manamanatu ai a koe ke he aho katoa mo e po, kia taofi e koe ke eke ai ke lata mo e tau mena oti kua tohi ai; ti monuina a koe ke he tau puhala oti ke fano ai a koe, ti [“pulotu,” NW] ai ni.” Mailoga ne nakai mavehe e Atua ke foaki fakamana e pulotu ki a Iosua. Ka e, kaeke totou mo e manamanatu fakahokulo a Iosua ke he “tohi he fakatufono,” to pulotu ai a ia.—Iosua 1:8; Salamo 1:1-3.

17. Tau puhala fe ne lagomatai he tau vala tohi he tau Tohiaga Tapu ne moua e Tanielu mo e Patuiki ko Iosia?

17 Lagomatai foki he Kupu tohia he Atua ke fakakite e finagalo hana. Ke fakatai ki ai, ne iloa e Tanielu mai he tau tohiaga ha Ieremia e loa ka toka malamalaega ai a Ierusalema. (Ieremia 25:11; Tanielu 9:2) Manamanatu foki, ke he mena ne tupu he magahala pule he Patuiki ko Iosia ha Iuta. He magaaho ia, kua fita e motu he o kehe mai ia Iehova, ti kua kaumahala moli e tau patuiki ke taute e lagaki he Fakatufono mo e mumuitua ki ai. (Teutaronome 17:18-20) Ka e, he magaaho hane fakafou agaia e faituga, ne moua e “tohi he fakatufono,” ne liga tohia e Mose. Kau ni ko e tohi fakamua anei, ne fakakatoatoa he kavi ke 800 tau he vaha fakamua. He oti e totou ki ai, ne mailoga e Iosia e mamao ligo he tau tagata mai he finagalo a Iehova, ati taute he patuiki e taha fuafuaaga ke fakagahuahua e tau mena ne tohia i loto he tohi. (2 Tau Patuiki 22:8; 23:1-7) Kitia ai kua lagomatai moli he tau vala tohi i loto he tau Tohiaga Tapu ne moua, e tau tagata he Atua he vaha i tuai.

Lagomatai Puhala he Tau Katofia Talitonu

18. Ko e ha kua talahau e tautolu ko Iehova e punaaga he lagomatai he magaaho ka felagomataiaki e tau tagata tapuaki moli hana?

18 Ko e lagomatai ne foaki e Iehova kua fa mahani ke puhala mai he tau katofia talitonu. Ka e ko e Atua e punaaga moli he lagomatai he magaaho ka felagomataiaki e tau tagata tapuaki moli. Ko e ha ne talahau pihia ai e tautolu? Ma e tau kakano ua. Fakamuaaki, kua putoia ai e agaga tapu he Atua. Kua fakatupu he agaga ia e tau fua, ne ha ha ai e fakaalofa mo e mahani mitaki, ia lautolu ne manako ki ai. (Kalatia 5:22, 23) Ti, he magaaho ka omoi taha he tau fekafekau he Atua ke lagomatai taha, ko e fakakiteaga anei he agaga hane fa e gahuahua ha Iehova. Ke uaaki, kua eke a tautolu ke he fakatai he Atua. (Kenese 1:26) Kakano, kua ha ha ia tautolu e lotomatala ke fakaata e tau mahani hana, ne putoia ai e totonu mo e fakaalofa hofihofi hana. Ti ka foaki he taha fekafekau ha Iehova e lagomatai ke he taha, kua kitia ai e Punaaga moli he lagomatai ia.

19. Hagaao ke he fakamauaga faka-Tohi Tapu, puhala fe ne foaki e Iehova e lagomatai puhala he tau katofia talitonu?

19 He tau vaha Tohi Tapu, foaki fefe e Iehova e lagomatai puhala he tau katofia talitonu? Ne fa mahani a Iehova ke omoi taha he tau fekafekau hana ke foaki e fakatonuaga ke he falu, tuga ne foaki e Ieremia e fakatonuaga fakamoui ki a Paruka. (Ieremia 45:1-5) He falu vaha, ne omoi e tau tagata tapuaki moli ke foaki e lagomatai fakakoloa ke he tau katofia talitonu, tuga he magaaho ne fakakite he tau Kerisiano i Maketonia mo Akaia e makai lahi ke lagomatai e tau matakainaga ha lautolu i Ierusalema. Ne talahau he aposetolo ko Paulo kua fakatupu moli he fakamokoi pihia e “fakaaue ke he Atua.”—2 Korinito 9:11.

20, 21. I lalo he tau tutuaga fe ne fakamalolo he tau matakainaga mai Roma a Paulo?

20 Kua mokoina lahi e tau fakamauaga ke he puhala ne lali fakalahi e tau fekafekau ha Iehova ke fakamalolo mo e fakamafana e falu. Kikite e fakafifitakiaga ne hagaao ke he aposetolo ko Paulo. He ta atu ki Roma ko e pagota, ne fenoga a Paulo he puhala lahi i Roma ne iloa ko e Puhala Apio. Ke he vala fakahiku he fenoga kua hagahaga kelea lahi, he o he hala kelekele ne pelapela lahi. * Ne iloa he tau matakainaga he fakapotopotoaga i Roma hane hau a Paulo. Ko e heigoa ha lautolu ka taute? To fakatalitali ni kia a lautolu he hagahaga mitaki he ha lautolu a tau kaina he maga, ato hoko age a Paulo to o atu laia ke feleveia?

21 Ko e tagata tohia Tohi Tapu ko Luka, ne faihoani a Paulo he fenoga ia, ne talamai ki a tautolu e mena ne tupu: “Kua logona e ogo kia mautolu he tau matakainaga ha ha i [Roma], ati o mai ai a lautolu ke fonofono a mautolu, kua hoko mai ni ki Apio Foro, mo Tapereno e Tolu.” Maeke nakai ia koe ke kitia e tuaga ia he manamanatuaga hau? He iloa hane hau a Paulo, ne o atu e tau matakainaga kotofa i Roma ke fakafeleveia a ia. Falu ia lautolu ne fakatali he Apio Foro, ko e fale okioki talahaua ne kavi ke 74 e kilomita i fafo ha Roma. Ne fakatali falu matakainaga he Tapereno ne Tolu, ko e matakavi okioki ne kavi ke 58 e kilomita i fafo he maga. Ka e fefe e aga ha Paulo? Ne hokotaki e Luka: “Kua kitia atu e Paulo a lautolu, ati fakaaue ai ke he Atua, mo e fakamanavalahi a ia.” (Gahua 28:15) Manamanatu la—he kitia e tau matakainaga ia ne o mai he hala loa nukua eke mo punaaga he malolo ki a Paulo! Ti ko hai ne fakaaue a Paulo ki ai ma e lalagoaga lagomatai nei? Ne fakaaue a ia ke he punaaga he lagomatai, ko Iehova ko e Atua.

22. Ko e heigoa e lauga he tau ma e 2005, mo e heigoa ka kikite ki ai he vala tala ka mui mai?

22 Maaliali ai, kua fakakite he tau fakamauaga omoomoi e tau fakafehagai he Atua, ko Iehova ko e lagomatai. Ko ia e Lagomatai ne nakai fai fakatataiaga. Kua tonu ai, to eke he Tau Fakamoli a Iehova e tau kupu he Salamo 121:2 ma e lauga he tau ma e 2005: “Ko e haku a lagomatai, mai ia Iehova ia.” Ka e lagomatai fefe e Iehova a tautolu he vaha nei? To kikite ke he mena nei he vala tala ka mui mai.

[Matahui Tala]

^ para. 20 Ko e tagata Roma tohi poeme ko Horace (he 65—8 F.V.N.), ne fano foki he puhala ia, ne tutala ke he matematekelea he matakavi nei. Ne talahau e Horace a Apio Foro ke “apiapi he tau tagata o toga mo e tau tagata lotokai he tau fale okioki.” Ne gugu a ia hagaao ke he “malaia he tau lago ikiiki mo e tau lane” mo e valavai “kiva lahi.”

Manatu Nakai e Koe?

Ko e tau puhala fe ne foaki e Iehova e lagomatai—

• puhala kia he tau agelu?

• puhala kia he agaga tapu hana?

• puhala kia he Kupu omoomoi agaga hana?

• puhala kia he tau katofia talitonu?

[Tau Huhu he Fakaakoaga]

[Blurb he lau 9]

Ko e lauga he tau ma e 2005 hanei: “Ko e haku a lagomatai, mai ia Iehova ia.”—Salamo 121:2.

[Fakatino he lau 10]

Ne fakaaue a Paulo ke he Atua ma e lagomatai ne moua e ia mai he tau matakainaga i Roma