Skip to content

Skip to table of contents

Mataala ke he Tau Aga Fakamotu ne Nakai Fakafiafia e Atua

Mataala ke he Tau Aga Fakamotu ne Nakai Fakafiafia e Atua

Mataala ke he Tau Aga Fakamotu ne Nakai Fakafiafia e Atua

KE HE lotopa tote, ne ha ha ai e puha mate ne hafagi ke he latititi i Aferika. He o atu fakalaini e tau tagata fakatutuku ke fakakite ha lautolu a momoko, ne tu e fuakau tane. Ne puke e tau mata hana he fakaatukehe, ne pepelu tata hifo a ia ke he fofoga he tagata mate mo e kamata ke tutala: “Ko e ha ne ai talahau e koe ki a au ko e fano fai a koe? Ko e ha ne toka pehe e koe au? Ha kua liu atu a koe mogonei, to matutaki nakai a koe ke lagomatai au?”

Ke he taha vala i Aferika, kua fanau e tama mukemuke. Nakai fai tagata ne fakaata ke kitia e tama. Fai magaaho la he mole ti tamai e tama mukemuke ke kitia he tau tagata mo e taute e fakamanatuaga ke fakahigoa e tama.

Ke he falu tagata, ko e tutala ke he tagata mate po ke fufu e tama fanau fou neke kitia he falu ko e mahani fakaliga kehe. Pete ia, ke he falu aga fakamotu mo e tau kaufakalatahaaga tagata, ko e tau mahani mo e tau onoonoaga he tau tagata ki a lautolu ne mamate mo e kua fanau mai ne fakaohooho he taofiaga malolo lahi ko e tau tagata mamate kua momoui mo e fai logonaaga.

Ko e taofiaga nei kua malolo lahi ati eke mo vala aoga lahi he tau aga fakamotu mo e tau aga tuai ne teitei lauia e tau fahi oti he moui. Ma e fakatai, totou miliona ne talitonu ko e tau lakaaga he moui he tagata—tuga e fanau mai, tagata lahi, mau, fanafanau, mo e mate—ko e tau vala he takitakiaga ke he lalolagi fakaagaga he tau tupuna. I ai, nukua talitonu ko e tagata mate kua matutaki ke fai vala lahi he tau momoui ha lautolu ne toe hifo. Ti maeke ia ia ke matutaki e holoaga he moui he liu fanau.

Ke fakatumau e holo mitaki he vahaloto he tau lakaaga oti he holoaga nei, loga lahi e tau aga fakamotu mo e tau aga tuai kua taute. Ko e tau aga fakamotu nei ne fakaohooho ai he talitonu na fai mena i loto ia tautolu ka hao he nakai mate. Kua kalo e tau Kerisiano moli mai he ha aga fakamotu ne fio mo e taofiaga nei. Ko e ha?

Ko e Heigoa e Tuaga ha Lautolu ne Mamate?

Kua fakamaama fakamahino he Tohi Tapu e tuaga ha lautolu ne mamate. Kua talahau fakahako ai: “Ko lautolu kua momoui, kua iloa e lautolu to mamate a lautolu; ka ko lautolu ne mamate nakai iloa e lautolu ha mena . . . Ko e fakaalofa foki ha lautolu, mo e ha lautolu a ita, mo e ha lautolu a mahekeheke, kua mole atu ia . . . ha kua nakai fai gahua, po ke manamanatu, po ke mena kua iloa, po ke iloilo ke he tukuaga, kua fina atu ki ai a koe.” (Fakamatalaaga 9:5, 6, 10) Nukua leva tigahau e tokiofa he tau tagata tapuaki moli he Atua e matapatu kupu moli nei he Tohi Tapu. Ne maama e lautolu kua nakai fai vala e tagata ne nakai maeke ke mate. (Esekielu 18:4, NW) Kua iloa foki e lautolu kua nakai momoui e tau agaga he tau tagata mamate. (Salamo 146:4) He tau vaha i tuai, ne poaki fakakikili a Iehova ke he tau tagata hana ke fakamamao katoatoa mo e ha aga fakamotu po ke aga tuai ne lafi mo e taofiaga na fai logonaaga a lautolu kua mamate mo e maeke ke fakaohooho a lautolu kua momoui.—Teutaronome 14:1; 18:9-13; Isaia 8:19, 20.

Ko e tau Kerisiano he senetenari fakamua ne kalo foki he ha aga fakamotu he vaha ia po ke aga tuai ne lafi ke he tau fakaakoaga lotu fakavai. (2 Korinito 6:15-17) He vaha nei, ko e Tau Fakamoli a Iehova, pete e lanu, magafaoa, po ke tupumaiaga, kua tiaki e tau aga tuai mo e tau aga fakamotu ne fakapiki ke he fakaakoaga fakavai ne pehe na fai mena i loto he tagata ne nakai mate.

Ko e heigoa ka takitaki a tautolu ko e tau Kerisiano ke fifili ke fakamanatu e aga fakamotu ia po ke nakai? Kua latatonu ia tautolu ke manamanatu fakamitaki neke fai matutakiaga ke he ha fakaakoaga nakai faka-Tohi Tapu, tuga e taofiaga na fakaohooho he tau agaga ha lautolu ne mamate e tau momoui ha lautolu ne momoui agaia. Lafi ai, kua lata ia tautolu ke manamanatu neke fakalolelole e tautolu e falu ne iloa e taofiaga mo e fakaakoaga he Tau Fakamoli a Iehova he fakalataha ke he aga fakamotu po ke fakamanatuaga pihia. He tokaloto e tau manatu ia, kia kitekite a tautolu ke he ua e fahi ne kua fakatupetupe ai—fanau mai mo e mate.

Tau Fakamanatuaga he Fanau Mai mo e Fakahigoa e Tama

Loga e tau aga fakamotu ne fakapiki mo e fanau tama kua latatonu. Pete ia, he tau matakavi ne onoono ko e fanau mai kua tuga e holo mai he lalolagi he agaga he tau tupuna ke he matakavi he tau tagata, kua lata e tau Kerisiano moli ke fakaeneene. He falu vala i Aferika, ma e fakatai, kua toka e tama fanau fou i fale mo e fakatali ke fai magaaho ato fakahigoa e tama. Ha kua igatia e matakavi mo e magaaho fakatalitali, kua fakahiku aki e fakamanatuaga ka fakahigoa e tama, kua tamai e tama ki fafo ke he tau magafaoa mo e tau kapitiga. He magaaho ia, kua fakailoa pauaki laia e higoa he tama ki a lautolu kua ha ha i ai.

Ke fakamaama e aoga he aga fakamotu nei, ko e tohi Ghana—Understanding the People and Their Culture ne talahau: “He fitu e aho fakamua he moui he tama, ko e mukemuke kua pehe ko e ‘ahiahi’ mo e ko e holo mai he lalolagi he tau agaga ke he moui he lalolagi. . . . Kua fa mahani ke toka e mukemuke i fale mo e nakai fakaata e tau tagata i tua he magafaoa ke kitia e tama.”

Ko e ha ne fai magaaho fakatalitali ai ato fakamanatu he fakahigoa e tama? Ko e tohi Ghana in Retrospect kua fakamaama: “Ato valu e aho, kua nakaila talahau ia ko e tagata moui e tama. Tuga ko e piki agaia a ia ke he lalolagi kehe ne hau ai a ia.” Ne matutaki e tohi: “Ha ko e higoa ati eke e tama mo tagata moui, ka matakutaku e tau mamatua neke liga mate e tama ha laua ne fa mahani ai ke fakaloaloa to fakahigoa e tama ato iloa moli e laua to moui e tama. . . . Ko e mena ia ko e matapulega nei, kua talahau ko e uta ki fafo he tama, kua manatu ke lauia lahi mahaki e tama mo e tau mamatua hana. Ko e fakamanatuaga ka tamai e tama ke he lafiaga po ke lalolagi he tau tagata momoui.”

Ko e matua tupuna he magafaoa kua fa mahani ke fakamatapatu e fakamanatuaga he fakahigoa e tama. Kua kehekehe e tau mena ne taute he fakamanatuaga ia mai he taha matakavi ke he taha matakavi, ka e he fakamanatuaga kua fa liligi e lautolu e poa, taute e tau liogi ke he tau agaga he tau tupuna he fakaaue ha kua hoko haohao mitaki mai e tama, mo e falu aga tuai foki.

Ko e vala pauaki he fakamanatuaga e magaaho ka fakailoa e higoa he tama. Pete kua lago ke he tau mamatua ke fakahigoa e tama ha laua, ko e falu tagata he magafaoa kua fa lahi e fakaohooho ke he higoa kua fifili. Ko e falu higoa ne kakano fakatai ke he vagahau motu, tuga e “ne fano ti liu mai,” “Matua fifine kua liu mai ke lagauaaki,” po ke “Matua tane kua liu mai.” Falu higoa ne kakano ke fakalolelole e tau tupuna neke liuaki e tama fanau fou ke he lalolagi ha lautolu ne mamate.

Moli, kua nakai fai lekua e olioli he fanau mai he tama. He fakahigoa e tama aki e higoa he taha tagata mo e fakahigoa aki e taha tuaga he magaaho ia ne fanau a ia ko e tau aga fakamotu kua talia, mo e magaaho ka fakahigoa e tama ko e fifiliaga fakatagata a ia. Ka e, ko e tau Kerisiano ne manako ke fakafiafia e Atua kua fakaeneene ke kalo mai he ha aga fakamotu po ke fakamanatuaga ne fakakite kua talia a lautolu ke he onoonoaga ko e tama fanau fou ko e “tagata ahiahi” ne holo mai he lalolagi fakaagaga he tau tupuna ke he lalolagi he tau tagata momoui.

Ke lafi, pete he tokologa he matakavi ne onoono ke he fakamanatuaga he fakahigoa e tama ko e matapulega aoga lahi, kua lata e tau Kerisiano ke fakaeneene ke he tau logonaaga he falu mo e manamanatu ke he onoonoaga he tau tagata ne nakai talitonu. Ko e heigoa e talahauaga he falu, ma e fakatai, kaeke puipui he magafaoa Kerisiano e tama fanau fou ha laua neke kitia he falu ato taute e fakamanatuaga ke fakahigoa e tama? Ko e heigoa e onoonoaga kaeke ko e higoa ne fakahigoa aki e tama kua nakai felauaki mo e talahauaga ha lautolu ko e tau faiaoga he kupu moli he Tohi Tapu?

Ko e mena ia, ka fifili e magaaho ke fakahigoa e tau fanau ha lautolu, kua fakamakamaka e tau Kerisiano ke ‘eke e tau mena oti kana ke fakaheke ai ke he Atua’ he nakai eke mo mena ke fakalolelole. (1 Korinito 10:31-33) Kia nakai tuku kehe e lautolu e ‘poaki he Atua he taofi e mutolu ha mutolu a tau kupu toka tuai’ ne kua taute pauaki ke fakalilifu a lautolu kua mamate. Ke he taha fahi, kua fakaheke mo e fakalilifu e lautolu e Atua moui ko Iehova.—Mareko 7:9, 13.

Holo Mai he Mate ke he Moui

Ko e mate, tuga e fanau mai, kua onoono e tokologa ki ai ko e hikiaga; ko e taha kua mate ne holo mai he lalolagi kitia ke he lalolagi nakai kitia he tau agaga he tau tagata mamate. Tokologa ne talitonu ka nakai taute e mauku ke he puhala he aga fakamotu pauaki mo e tau aga tuai he mate e tagata, ko e tau agaga he tau tupuna, ne talitonu ke fai malolo ke fakahala po ke palepale a lautolu ne momoui, to ita lahi ai. Ko e taofiaga nei kua fakaohooho lahi e puhala kua fakatokatoka mo e taute aki e tau mauku.

Ko e tau mauku ne taute ke fakafiafia a lautolu kua mamate kua fa kehekehe e tau logonaaga kua putoia ai—mai he tagi fekapai mo e tui ka he mena ne toka ai e gati tino ke he tau faiagahau olioli he mole e tanuaga. Ko e kai galue hololoa, konahia, mo e koli ke he tau leo kofe fakatagi lahi kua fa fakakite e tau fakamanatuaga he tau mauku. Kua lahi pihia e aoga he tau mauku ti hokotia foki e tau magafaoa mativa lahi ke fakamakamaka ke fakaputu ke loga e tupe mo taute aki “e tanuaga mahuiga,” pete he liga uka mo e lahi mahaki e kaitalofa.

Ke he tau tau loga, kua fakatapakupaku he Tau Fakamoli a Iehova e tau mauku fakamotu ne nakai faka-Tohi Tapu. * Kua putoia he aga fakamotu pihia e tau alaala, liligi he tau poa, tutala mo e kai ole ke he tau tagata mamate, fakamanatu tumau he tu e tau ne mate ai, mo e falu aga fakamotu ne fakave ke he taofiaga na fai mena i loto he tagata ne hao mai he mate. Ko e tau aga fakamotu pihia ne nakai fakalilifu e Atua kua “kelea,” mo e “fakahehe” ne fakave ke he “tau kupu fakamua he lalolagi” mo e nakai mai he Kupu he Atua ko e kupu moli.—Isaia 52:11; Kolose 2:8.

Peehiaga ke Talia

Ko e paleko moli ke he falu ke kalo mai he tau aga fakamotu tuai, mahomo atu ke he tau motu ne peehi e aoga lahi mahaki ke fakalilifu a lautolu ne mamate. Ha kua nakai mumuitua ke he tau aga fakamotu pihia, kua onoono tuaha ke he Tau Fakamoli a Iehova po ke tukumale kua nakai aga kapitiga mo e nakai fakalilifu ki a lautolu ne mamate. Ko e tuhituhi mo e peehi malolo nukua taute e falu ke hopoate neke kehe, pete he hako e maamaaga ha lautolu ke he kupu moli he Tohi Tapu. (1 Peteru 3:14) Ko e falu ne logona kua eke e tau aga fakamotu nei mo vala he mahani fakamotu ti nakai maeke ke kalo katoatoa mai i ai. Ka e tumau agaia falu ke fakakakano ha kua nakai muitua ke he aga fakamotu to liga onoono hifo e tau tagata he matakavi ke he tau tagata he Atua.

Nakai manako a tautolu ke fakakelea teao atu ke he falu. Kua hataki mai agaia e Tohi Tapu ki a tautolu ko e tu mauokafua ma e kupu moli to vihiatia mai he lalolagi ne kua tu kehe mai he Atua. (Ioane 15:18, 19; 2 Timoteo 3:12; 1 Ioane 5:19) Kua talia fakamakai e tautolu e tuaga ia, he iloa kua latatonu ia tautolu ke kehe mai ia lautolu he pouli fakaagaga. (Malaki 3:18; Kalatia 6:12) Tuga ne totoko e Iesu e kamatamata ha Satani ke taute e mena ke nakai fakafiafia e Atua, lata foki ia tautolu ke totoko e peehiaga ke taute e mena ne nakai fakafiafia e Atua. (Mataio 4:3-7) He nakai fakaohooho he matakutaku tagata, ko e matapatu tupetupe he tau Kerisiano moli ke fakafiafia a Iehova ko e Atua mo e fakalilifu a ia ko e Atua he kupu moli. Taute pihia e lautolu he nakai huhui e tau tutuaga he Tohi Tapu ke he tapuakiaga mea ha kua peehi mai he falu.—Tau Fakatai 29:25; Gahua 5:29.

Fakalilifu a Iehova ke he Puhala ne Onoono a Tautolu ki a Lautolu ne Mamate

Kua fa mahani ke hokulo e logonaaga momoko mo e fakaatukehe he loto ka mate taha ne ofania e tautolu. (Ioane 11:33, 35) He tokiofa e tau mena kua mole mo e taute e tanuaga lilifu ma e fakahele ha tautolu ko e fakakiteaga he fakalilifu kua felauaki mo e fakaalofa ha tautolu. Ka e, ko e Tau Fakamoli a Iehova kua fahia mai he momoko lahi mahaki he mate ka e nakai futia ke he ha aga tuai ne nakai fakafiafia e Atua. Kua nakai mukamuka e mena nei ma lautolu ne feaki hake he tau aga tuai ne matakutaku lahi ki a lautolu ne mamate. Liga ko e paleko ke fakatumau e lagotatai ha tautolu ka momoko lahi he mate taha kua tata ki a tautolu. Ka e, kua fakamalolo e Iehova, ‘ko e Atua he fakamafanatia’ e tau Kerisiano tua fakamoli, mo e aoga mai he lalagoaga fakaalofa he tau matakainaga talitonu. (2 Korinito 1:3, 4) Ko e tua malolo ha lautolu ko lautolu ne mamate ne nakai iloa ha mena kua ha ha he manamanatuaga he Atua mo e to liu momoui a taha aho kua foaki ke he tau Kerisiano moli e tau kakano ke vevehe katoatoa a lautolu mai he tau mauku nakai faka-Kerisiano ne fakatikai e moli he liu tu mai.

Nakai kia ofoofogia a tautolu kua ui e Iehova a tautolu “mai he pouli ke he hana maama ke ofo lahi ai”? (1 Peteru 2:9) He logona e tautolu e olioli he fanau mai mo e fakauka ke he momoko he mate, kia eke he manako lahi ha tautolu ke taute e mena hako mo e fakaalofa hokulo ha tautolu ma Iehova ko e Atua ke omoomoi a tautolu ke ‘mahani tuga e tau tagata he maama.’ Kia nakai fakaata e tautolu a tautolu ke takiva fakaagaga he tau aga fakamotu nakai faka-Kerisiano ne nakai fakafiafia e Atua.—Efeso 5:8.

[Matahui Tala]

^ para. 23 Fakamolemole kikite e tau porosua Tau Agaga he Tau Mena Mamate—Lagomatai Nakai e Lautolu a Koe po ke Fakamamahi a Koe? Gahuahua Moli Nakai a Lautolu? mo e The Road to Everlasting Life—Have You Found It? ne lomi fakailoa he Tau Fakamoli a Iehova.