Taute Tumau e Iehova e Mena Hako

“Kua tututonu a Iehova ke he hana tau mahani oti.”—SALAMO 145:17.

1. Tali atu fefe a koe ka hopo taha tagata ke he fakaotiaga hepe hagaao ki a koe, ti ko e heigoa e fakaakoaga kua maeke ke ako mai e tautolu he mena ia?

KUA fai tagata nakai ne hopo ke he fakaotiaga hagaao ki a koe, liga tuaha ke he tau gahua po ke tau aga hau, ka e nakai katoatoa e iloaaga? Ka pihia, to liga mamahi e logonaaga hau—ti maama ka logona pihia a koe. Mai he mena nei, maeke ke ako e tautolu e fakaakoaga aoga: Kua pulotu ke kalo mai he hopo ke he fakaotiaga ka e nakai iloa e tautolu e tala katoa.

2, 3. Tali fefe e falu ke he tau tala he Tohi Tapu ne nakai lahi e fakamatafeiga ke tali e tau huhu takitaha, ka ko e heigoa ne talahau he Tohi Tapu ki a tautolu hagaao ki a Iehova?

² Kua lata ia tautolu ke tokaloto e fakaakoaga nei ka hopo ke he fakaotiaga hagaao ki a Iehova ko e Atua. Ko e ha e mena ia? Ha kua ha ha i ai e falu tala he Tohi Tapu ne tuga e halahu fakamua. Ko e tau tala nei—liga hagaao ke he tau gahua he falu tagata tapuaki he Atua po ke tau fakafiliaga i tuai he Atua—ne liga nakai lahi e fakamatafeiga ke tali e tau huhu oti ha tautolu. Momoko ai, falu ne tuhituhi e tau tala pihia, ti hoko foki ke tuaha e tututonu mo e fakafili tonu moli he Atua. Ka e, talahau e Tohi Tapu ki a tautolu “kua tututonu a Iehova ke he hana tau mahani oti.” (Salamo 145:17) Kua fakamalolo foki he Kupu hana a tautolu ne “nakai mahani kelea” a ia. (Iopu 34:12; Salamo 37:28) Manamanatu la ke he puhala kua logona hifo e ia he hohopo falu ke he fakaotiaga hepe hagaao ki a ia!

³ Kia kitekite la tautolu ke he lima e kakano ne kua lata ia tautolu ke talia e tau fakafiliaga a Iehova. He tokaloto e tau kakano ia, to kumikumi a tautolu ke he ua e tala he Tohi Tapu ne kua liga uka e falu ke maama.

Ko e Ha kua Talia e Fakafiliaga a Iehova?

4. Ko e ha kua lata ia tautolu ke fakatokolalo ka manamanatu ke he tau gahua he Atua? Fakataitai.

⁴ Fakamua, ha kua iloa e Iehova e tau mena oti ne putoia ai ka e nakai iloa e tautolu, ti kua lata ia tautolu ke fakatokolalo ka manamanatu ke he tau gahua he Atua. Ke fakataitai: Fakatino ko e ikifakafili ne ha ha ai e fakamauaga talahaua mitaki he taute e tau fifiliaga tonutika he talahau e fakahala ke he hopoaga. Ko e heigoa hau a manatu hagaao ke he taha tagata ne nakai iloa katoa e tala hako po ke maama moli e tau matafakatufono ne lauia he tuhituhi e fifiliaga he ikifakafili? To goagoa ma e taha tagata ke taute e fakafiliaga ka e nakai iloa katoatoa e matakupu. (Tau Fakatai 18:13) Ko e goagoa ha ia kaeke ke tuhituhi he tau tagata e “[F]akafili he lalolagi oti”!—Kenese 18:25.

5. Ko e heigoa kua nakai lata ke nimo e tautolu ka totou e tautolu e tau tala he Tohi Tapu he fakahoko e tau fakafiliaga he Atua ke he tau tagata pauaki?

⁵ Ko e kakano ke ua aki ke talia e tau fakafiliaga he Atua kua nakai tatai ke he tau tagata, ha kua maeke e Atua ke kitia e tau loto. (1 Samuela 16:7) Talahau e Kupu hana: “Ko au ko Iehova kua kumikumi ke he loto, kua kamatamata e au e tau manatu, kia ta atu e au ke he tau tagata takitokotaha ke lata mo e hana mahani, ke lata foki mo e tau fua he tau mena ne eke e ia.” (Ieremia 17:10) Ti, he magaaho ne totou e tautolu e tau tala he Tohi Tapu hagaao ke he tau fakafiliaga he Atua ke he tau tagata pauaki, kia nakai nimo e tautolu ha kua kitia oti e ia e tau mena he tau mena galo he tau manatu, tau logonaaga, mo e tau fatuakiloto ne nakai tohia he Kupu hana.—1 Nofoaga he Tau Patuiki 28:9.

6, 7. (a) Fakatata fefe e Iehova kua taofi a ia ke he tau tuaga fakafili tonu mo e tututonu hana pete ni e poa makimaki ki a ia ni? (e) Ko e heigoa kua lata ia tautolu ke manatu kaeke ke totou e tautolu taha mena he Tohi Tapu ne fakatupu a tautolu ke manamanatu kua gahua kia e Atua ke he puhala fakafili tonu po ke hako?

 ⁶ Mailoga e kakano ke tolu aki ke talia e tau fakafiliaga a Iehova: Ne tumau a ia ke he tau tuaga tututonu pete ni ko e poa makimaki ki a ia ni. Manamanatu ke he fakatai. He foaki hana Tama mo lukutoto ke fakahao e tau tagata omaoma mai he agahala mo e mate, ne fakamakona e Iehova hana tau tuaga fakafili tonu mo e tututonu. (Roma 5:18, 19) Ka e, he kitia e Tama fakahele hana ne matematekelea mo e mate ke he akau fakakikiveka kua liga ke fakatupu e mamahi mua ue atu ki a Iehova. Ko e heigoa he mena nei kua talahau ki a tautolu hagaao ke he Atua? Hagaao ke he “lukutoto a Keriso Iesu,” ne pehe e Tohi Tapu: Kua “fakakite mai ai hana [Atua] tututonu.” (Roma 3:24-26) Ko e taha fakaliliuaga he Roma 3:25 ne totou: “Ne fakakite he mena nei kua taute tumau he Atua e mena hako mo e tonu.” (New Century Version) E, ko e laulahi he makau ha Iehova ke maeke ke foaki e lukutoto kua fakakite e ha ha ia ia e fakalilifu tokoluga ue atu ma e “mena hako mo e tonu.”

⁷ Ti, kaeke ke totou e tautolu taha mena he Tohi Tapu ne fakatupu e falu ke manamanatu mena taute moli kia he Atua e puhala hako po ke tonu, kua lata ke manatu e tautolu e mena nei: Ha ko e mahani fakamoli hana ke he tau tuaga tututonu mo e fakafili tonu hana, ne nakai laveaki e Iehova e Tama ni hana mai he mate mamahi. To maeke kia a ia ke fakahui e tau tuaga pihia he falu puhala? Ko e moli hanei, ne nakai moumou e Iehova e tau tuaga tututonu mo e fakafili tonu hana. Fai kakano lahi a tautolu ke talitonu ko e mena taute tumau e ia e mena kua hako mo e tonu.—Iopu 37:23.

8. Ko e ha to nakai fakatumau ma e tau tagata ke manamanatu ko e fakafili tonu mo e tututonu kua liga nakai ha ha ia Iehova?

⁸ Manamanatu ke he kakano ke fa aki ne lata ia tautolu ke talia e tau fakafiliaga a Iehova: na taute e Iehova e tagata ke he Hana fakatai. (Kenese 1:27) Ti foaki ke he tau tagata e tau mahani tuga ia he Atua, putoia e aga he fakafili tonu mo e tututonu. Kua nakai fakatumau kaeke kua fakatupu he aga he fakafili tonu mo e tututonu a tautolu ke manamanatu ko e tau mahani pihia kua nakai ha ha ia Iehova. Kaeke ke tupetupe a tautolu ke he falu tala he Tohi Tapu, kua lata ia tautolu ke manatu ha kua agahala a tautolu, kua nakai mitaki katoatoa e aga ha tautolu ke he fakafili tonu mo e hako. Ko Iehova ko e Atua, ne fakatai ia tautolu, kua mitaki katoatoa e fakafili tonu mo e tututonu. (Teutaronome 32:4) To goagoa ai ke manamanatu foki kua maeke he tau tagata ke fakafili tonu mo e tututonu lahi atu mai he Atua!—Roma 3:4, 5; 9:14.

9, 10. Ko e ha ne nakai omoi a Iehova ke fakamaama po ke fakatonu e tau gahua hana ke he tau tagata?

 ⁹ Ko e kakano ke lima aki he talia e tau fakafiliaga a Iehova ha ko ia ko e “Mua ue atu ke he lalolagi oti.” (Salamo 83:18) Tuga a ia, ne nakai omoi a ia ke fakamaama po ke fakatonu e tau gahua hana ke he tau tagata. Ko ia ko e Eke Kapiniu Kelekele ne Mua, ti tuga ko e kelekele a tautolu ne fakahakohako ke he tau kapiniu, ke taute e ia ke he puhala kua fiafia a ia ki ai. (Roma 9:19-21) Ko hai a tautolu—ko e kelekele he tau lima hana—ke tuaha hana tau fifiliaga po ke tau gahua? He magaaho ne nakai maama he tupuna ko Iopu e tau fakafehagaiaga he Atua mo e tau tagata, ne fakahako e Iehova a ia, he huhu: “To ulu kia e koe haku a [fakafili tonu]? To fakahala kia e koe au, kia talahaua tututonu ai a koe?” He mailoga kua vagahau a ia mo e nakai maama, ne tokihala a Iopu he magaaho fakamui. (Iopu 40:8; 42:6) Kia nakai taute e tautolu e hehe he kumi hepe ke he Atua!

¹⁰ Maaliali, kua ha ha ia tautolu e tau kakano mitaki ke talitonu kua taute tumau e Iehova e mena kua hako. Mo e fakaveaga nei he maama e tau puhala a Iehova, kia kumikumi la e tautolu ua e tala he Tohi Tapu kua fakauaua e falu ki ai. Fakamua kua putoia e tau gahua he taha he tau tagata tapuaki he Atua, mo e taha foki, kua fakahoko he Atua e fakafiliaga.

Ko e Ha ne Age e Lota e Fanau Fifine Hana ke he Matakau Ita?

11, 12. (a) Talahau e mena ne tupu he magaaho ne fakafano he Atua e tau agelu tino tagata ki Sotoma. (e) Ko e heigoa e tau tuaha ne fakatupu he tala nei ke he manamanatuaga he falu?

¹¹ Ia Kenese veveheaga 19, kua moua e tautolu e tala ke he mena ne tupu he magaaho ne fakafano he Atua tokoua e agelu tino tagata ki Sotoma. Ne peehi a Lota ke he tau tagata ne ahi atu ke nonofo he kaina hana. Ka e, he po ia ko e matakau he tau tagata tane mai he maaga ne agaagai he kaina mo e poaki malolo ke tamai e tau tagata ahi atu ki fafo ki a lautolu ke taute e mahani feuaki. Ne lali a Lota ke fakakakano ke he matakau, ka e nakai maeke. He tutuli ke puipui e tau tagata ahi hana, ne pehe a Lota: “Haku tau matakainaga na e, ua mahani kelea a mutolu. Kitiala, ha ha ia au haku tau tama [fi]fine tokoua, kua nakaila iloa e laua ha tane; to ta mai e au a laua kia mutolu, to pule a mutolu kia laua; ka ko e na tagata ia, ua eke e mutolu ha mena kia laua, ha ko e mena ia ne o mai ai a laua ke he haku fale ke malu ai.” To nakai ni fanogonogo e matakau mo e teitei moumou e gutuhala. Fakahiku ai, ne ta he tau agelu tino tagata e moto tagata aki e matapouli.—Kenese 19:1-11.

¹² Maama ai, ko e tala nei ne fakatupu e tuaha he tau manamanatuaga he falu. Ne manamanatu a lautolu: ‘Maeke fefe ia Lota ke tutuli ke puipui e tau tagata ahi hana he foaki e fanau fifine hana ke he matakau mahani feuaki? Nakai kia kua hehe e mena ne taute e ia, po ke hopoate teao?’ He onoonoaga ke he tala nei, ko e ha ne omoomoi he Atua a Peteru ke ui a Lota ko e “tagata tututonu”? Kua taute kia e Lota mo e taliaaga he Atua? (2 Peteru 2:7, 8) Kia fakakakano la e tautolu e matakupu nei ke maeke ke nakai hopo a tautolu ke he fakaotiaga.

13, 14. (a) Ko e heigoa kua lata ke mailoga he tala he Tohi Tapu hagaao ke he tau gahua a Lota? (e) Ko e heigoa ne fakakite kua nakai gahua a Lota ke he puhala hopoate teao?

¹³ Ke kamata aki, kua lata ke mailoga, he nakai talia po ke fakaheu e tau gahua ha Lota, ne talahau he Tohi Tapu e mena ne hoko. Kua nakai talahau foki he Tohi Tapu ki a tautolu e mena ne manamanatu a Lota ki ai po ke mena ne fakalagalaga a ia ke taute e mena ne taute e ia. Ka fakatu mai a ia ke he ‘liu tu mai he tau tagata tututonu,’ liga to tala mai fakalaulahi e ia e tau vala tala.—Gahua 24:15.

¹⁴ Nakai hopoate teao a Lota. Ne hoko a ia ke he tuaga uka. He talahau ko e tau tagata ahi ne ‘o mai ke malu’ he fale hana, ne fakakite e Lota e logonaaga omoomoi ke foaki e puipuiaga mo e huaga ma laua. Ka e nakai mukamuka e mena nei. Ne hokotaki he tagata tohi tala tuai Iutaia ko Josephus ko e tau Sotoma ne “nakai fakafili tonu ke he tau tagata, mo e nakai fakalilifu ke he Atua . . . Ne vihiatia e lautolu e tau tagata kehe, mo e fakakelea e lautolu a lautolu ke he tau mahani faka-Sotoma.”  Ka e, ne nakai fakapepeke a Lota mai he matakau fakavihiatia. Kehe ai, ne hu a ia ki fafo mo e fakakakano ke he tau tagata ita ia. Ati maeke a ia ke “pa ni e gutuhala ki tua hana.”—Kenese 19:6.

15. Ko e ha kua talahau ai liga gahua a Lota mo e tua?

¹⁵ Kua huhu ‘agaia’ ni e falu, ‘ko e ha ne age e Lota e fanau fifine hana ke he matakau?’ He nakai tali manatu kua kelea e tau logonaaga hana, ko e ha he manamanatu ke he falu kakano? Fakamua, kua liga gahua a Lota mo e tua. Pihia fefe? Nakai fakauaua kua mailoga e Lota e puhala ne puipui e Iehova a Sara, ko e hoana ha Aperahamo, ko e agikolo ha Lota. Liu manatu ki ai ha kua fulufuluola a Sara, ne ole a Aperahamo ki a ia ke fakakite ko e tugaane ha Sara a ia, neke keli he faoa a ia ke fofo a Sara. * Fakahiku ai, kua uta a Sara ke he fale ha Farao. Ka e, fakalava mai a Iehova mo e taofi a Farao neke fakakelea a Sara. (Kenese 12:11-20) Liga ha ha ia Lota e tua na to puipui pihia e fanau fifine hana. Fakaaue ai, ne fakalava moli mai a Iehova puhala he tau agelu hana, ti hao ai e tau tamaafine.

16, 17. (a) Ko e heigoa e puhala ati lali a Lota ke fakaofo po ke fakagoagoa e tau tagata ha Sotoma? (e) Ko e heigoa ni e fakakakano ha Lota, ko e heigoa kua iloa moli e tautolu?

¹⁶ Manamanatu ke he taha kakano foki. Kua liga lali a Lota ke fakaofo po ke fakagoagoa e tau tagata tane. Ne liga talitonu a ia to nakai manako e matakau ke he fanau fifine hana ha kua velagia e mahani fakasotoma he tau tagata Sotoma. (Iuta 7) Lafi ki ai, ne fakatu tane e tau tamafine fuata ke he tau tagata tane he maaga, ti liga ko e tau magafaoa, tau kapitiga, po ke tau tagata gahua auloa he hana tau figona tane anoiha ne haia he toloaga. (Kenese 19:14) Ne liga amanaki a Lota ha ko e kakano he tau fakafetuiaga pihia, to lago he falu tagata tane he matakau ia e fanau fifine hana. Ti ko e matakau ne lafilafi pihia to nakai hagahagakelea lahi. *

¹⁷ Ko e heigoa ni e fakakakano mo e tau logonaaga ha Lota, kua maeke ke iloa moli e tautolu e mena nei: Ha kua taute tumau e Iehova e mena kua hako, liga ha ha ia ia e kakano mitaki ke onoono ki a Lota ko e “tagata tututonu.” Mo e kitia ke he tau gahua he matakau fakagoagoa he tau Sotoma, maeke nakai ke tuaha e fakamoli katoatoa ha Iehova he fakahoko e fakafiliaga ke he tau tagata he maaga kelea ia?—Kenese 19:23-25.

Ko e Ha ne Ta e Iehova a Usa ti Mate?

18. (a) Ko e heigoa ne tupu he lali a Tavita ke tamai e Puha ki Ierusalema? (e) Ko e heigoa e huhu kua fakalaga mai he tala nei?

¹⁸ Ko e taha tala ne liga fakauaua e falu ne kua putoia he lali a Tavita ke tamai e puha he maveheaga ki Ierusalema. Kua tuku e Puha he peleo, ne takitaki ai e Usa mo e tau matakainaga hana. Kua pehe e Tohi Tapu: “Kua hohoko atu a lautolu ke he mena ne haha saito ai a Nakano, ti fakaolo atu e Usa hana lima ke he puha he Atua, mo e toto ai, ha kua tupetupe e tau povi. Ti tupu ai e ita a Iehova kia Usa, ti ta ai he Atua a ia ke he mena ia ha ko e hana hehe, ti mate ai a ia ke he mena ia ke he tapa he puha he Atua [moli].” Fai mahina he mole, ne kautu e laliaga ke ua aki he magaaho ne ta atu e Puha he puhala ne fifili he Atua, he hahamo ai ke he tau ua he tau Levi i Koato. (2 Samuela 6:6, 7; Numera 4:15; 7:9; 1 Nofoaga he Tau Patuiki 15:1-14) Liga pehe e falu: ‘Ko e ha ne mao lahi e mena ne taute e Iehova? Ne nakai kia kua lali a Usa ke puipui e Puha.’ Neke hopo a tautolu ke he fakaotiaga hepe, kua lata ia tautolu ke iloa moli e falu vala tala ke kitia e manatu.

19. Ko e ha ne nakai maeke ia Iehova ke taute e mena nakai fakafili tonu?

¹⁹ Kua lata ke manatu e tautolu kua nakai maeke ia Iehova ke taute e mena nakai fakafili tonu. (Iopu 34:10) Ma hana ke taute e mena ia to nakai fakaalofa, ti iloa e tautolu mai he fakaakoaga ha tautolu he Tohi Tapu katoa “ko e Atua ko e fakaalofa.” (1 Ioane 4:8) Lafi ki ai, kua pehe e tau Tohiaga Tapu ki a tautolu ko e ‘tututonu mo e fakafiliaga ne tumau ai he  nofoaiki he Atua.’ (Salamo 89:14) Ti maeke fefe a Iehova ke taute e mena nakai fakafili tonu? Ka taute e ia pihia, to fakahui e ia e fakaveaga he pule katoatoa hana.

20. Ko e heigoa e tau kakano ne lata ia Usa ke mailoga e tau fakatufono hagaao ke he Puha?

²⁰ Kia tokaloto na kua lata ia Usa ke iloa. Ko e Puha kua matutaki mo e fakalatahaaga ha Iehova. Kua fakamahino he Fakatufono kua nakai lata ke aamo ai he tau tagata ne nakai fifili, ati hataki katoatoa ai ko e tau tagata ne matakuene to fakahala mate. (Numera 4:18-20; 7:89) Ko e mena ia, he hiki e puha tapu ia ne nakai ko e mena fakateaga. Ko e tagata Levi moli a Usa (ka e nakai ko e ekepoa), ti kua lata a ia ke mahani mo e Fakatufono. Lafi ai, he tau tau fakamua ne uta e Puha ke he fale he matua tane hana ke leveki. (1 Samuela 6:20–7:1) Kua toka i ai ke 70 e tau, ato fifili a Tavita ke hiki ai. Ti tali mai he vaha tama, kua liga mailoga e Usa e tau fakatufono hagaao ke he Puha.

21. He mena ne tupu ki a Usa, ko e ha kua aoga ke manatu kua kitia e Iehova e tau logonaaga he loto?

²¹ He talahau fakamua, ne maeke a Iehova ke kitia e tau loto. He talahau he Kupu hana e gahua ha Usa kua “hehe,” kua liga kitia e Iehova e falu manatu lotokai ne nakai fakakite ai he tala. Liga ko Usa kia ko e tagata fakatokoluga, ne fa molea atu ke moumou e tau matafakatufono? (Tau Fakatai 11:2) Ko e takitaki kia e Puha ne leveki he magafaoa hana nukua foaki ki a ia e fakamatalahi ki a ia ni? (Tau Fakatai 8:13) Kua nakai kia tua a Usa ke manatu kua ku e lima a Iehova ke taofi hake e puha tapu ne fakakite e fakalatahaaga Hana? Ko e heigoa ni e mena ne tupu, kua maeke ke iloa e tautolu kua hako e mena ne taute e Iehova. Kua liga kitia e ia e taha mena he loto a Usa ne fakatupu a Ia ke fakahoko e fakafiliaga mafiti.—Tau Fakatai 21:2.

Ko e Fakaveaga Mitaki ma e Mauokafua

22. Kitia fefe e pulotu a Iehova ke he falu magaaho kua nakai tohi fakamatafeiga oti he Kupu hana?

²² Ko e pulotu nakai fai tataiaga a Iehova kua kitia i loto he Kupu hana ke he falu magaaho ne nakai tohi fakamatafeiga oti ai. Ko e mena ia ne foaki e Iehova ki a tautolu e magaaho ke fakakite kua falanaki a tautolu ki a ia. Ke he tau mena ne tutala a tautolu ki ai, nakai kia maama kua ha ha ia tautolu e tau kakano mitaki ke talia e tau fakafiliaga a Iehova? E, he magaaho ne fakaako e tautolu e Kupu he Atua he loto katoa mo e loto ataina, kua ako e tautolu lahi atu e mena hagaao ki a Iehova ke iloa moli kua taute tumau e ia e mena kua fakafili tonu mo e hako. Ti, ka fakatupu he falu tala he Tohi Tapu e tau tuaha kua nakai moua mafiti e tau tali katoatoa, kia mauokafua katoa a tautolu kua hako e mena ne taute e Iehova.

23. Ko e heigoa e mauokafua ka moua e tautolu hagaao ke he tau mena ka taute e Iehova anoiha?

²³ Maeke ia tautolu ke mauokafua pihia hagaao ke he tau gahua ha Iehova anoiha. Ti, kua fakamoli katoatoa e tautolu he magaaho ka fakahoko e ia e fakafiliaga hane hoko mai e matematekelea lahi, to nakai ‘fakamahakava e tau tagata tututonu fakalataha mo e tau tagata mahani kelea.’ (Kenese 18:23) Ko e fakaalofa hana ke he tututonu mo e fakafili tonu to nakai tokanoa a ia ke taute e mena ia. Kua mauokafua katoatoa foki a tautolu ke he lalolagi fou hane hau, to fakamakona e ia e tau manako oti ha tautolu ke he puhala kua mitaki lahi mahaki.—Salamo 145:16.

[Tau Matahui Tala]

Manatu Nakai e Koe?

• Ko e heigoa e tau kakano kua lata ke talia e tautolu e tau fakafiliaga a Iehova?

• Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu he kalo kehe neke hopo ke he fakaotiaga hepe he age e Lota e fanau fifine hana ke he matakau ita?

• Ko e heigoa e tau vala ka lagomatai a tautolu ke maama e kakano ne tamate e Iehova a Usa?

• Ko e heigoa e mauokafua kua ha ha ia tautolu hagaao ke he tau gahua ha Iehova anoiha?

[Tau Huhu he Fakaakoaga]