‘Kua Fakatau a Mutolu ke he Totogi’
‘Kua Fakatau a Mutolu ke he Totogi’
‘Ko e mena kua fakatau a mutolu ke he totogi; ko e mena ia kia fakaheke atu ai a mutolu ke he Atua.’—1 KORINITO 6:20.
1, 2. (a) Hagaao ke he Fakatufono faka-Mose, kua lata ke fehagai fefe ke he tau tupa Isaraela? (e) Ko e heigoa e fifiliaga ne ha ha he tupa ne fakaalofa ke he hana iki?
“KO E tuaga fakatupa kua holofa mo e mahuiga lahi he lalolagi i tuai,” he tohi he Holman Illustrated Bible Dictionary. Ne lafi: “Ko e puhala tupe ha Aikupito, Heleni, mo Roma kua fakave ke he gahua fakatupa. He senetenari Kerisiano fakamua, ne taha mai he tokotolu e tagata i Italia mo e taha mai he lima he falu motu foki ne fakatupa.”
2 Pete he taute foki e tuaga fakatupa i Isaraela i tuai, ne matakaki e Fakatufono faka-Mose ke moua he tau tupa Heperu e puipuiaga. Ke tuga anei, kua lata ke eke e tagata Isaraela mo tupa ke nakai molea e ono tau. He tau ke fituaki, ‘kua toka noa a ia ke fano.’ Ti ko e tau fakatufono ke fehagai ke he tau tupa kua tonu lahi mo e hofihofi e fakaalofa, ati taute he Fakatufono ha Mose e fakaholoaga nei: “Kaeke ke vagahau fakatonu mai e fekafekau, Kua fakaalofa au ke he haku iki, mo e haku hoana, mo e haku fanau, nakai ni fano kehe au; ti uta he iki hana a ia ke he [Atua moli]; to uta foki a ia ke he pahala po ke pou gutuhala; ti huki ai hana iki e teliga hana ke he huki, ti [fakatupa] muatua a ia kia ia.”—Esoto 21:2-6; Levitika 25:42, 43; Teutaronome 15:12-18.
3. (a) Ko e heigoa taha tuaga fakatupa ne talia he tau Kerisiano he senetenari fakamua? (e) Ko e heigoa ne omoi a tautolu ke fakatupa ke he Atua?
3 Ko e fakaholoaga foaki noa ke fekafekau, kua foaki mai e fakakiteaga tuai he taha tuaga fakatupa ne ha ha e tau Kerisiano moli i lalo. Ke fakatai ki ai, ne fakakite he tau tagata tohia Tohi Tapu ko Paulo, Iakopo, Peteru, mo Iuta a lautolu ko e tau tupa he Atua mo e he Keriso. (Tito 1:1; Iakopo 1:1; 2 Peteru 1:1; Iuta 1) Ne fakamanatu e Paulo e tau Kerisiano Tesalonia kua lata ia lautolu ke “hagao mai ke he Atua mai he tau tupua [ha lautolu] ke [tupa] ke he Atua kua moui to moli.” (1 Tesalonia 1:9) Ko e heigoa ne omoi e tau Kerisiano ia ke eke mo tau tupa fakamakai he Atua? Ti, ko e heigoa ne omoomoi fakamalolo e tupa Isaraela ke fakatikai e tokanoaaga hana? Nakai kia ko e fakaalofa ma e hana iki? Nukua matapatu e fakatupa Kerisiano ke he fakaalofa ma e Atua. He magaaho ka o mai a tautolu ke fakaalofa ke he Atua moli mo e moui, kua omoi a tautolu ke tapuaki a ia ‘mo e ha tautolu a loto katoa mo e ha tautolu a solu katoa.’ (Teutaronome 10:12, 13) Ka ko e heigoa ka putoia ki ai e tau tupa he Atua mo e he Keriso? Ti lauia fefe e tau momoui ha tautolu he tau aho takitaha ke he mena nei?
‘Eke e Tau Mena Oti Kana ke Fakaheke ke he Atua’
4. Puhala fe ne eke a tautolu mo tau tupa he Atua mo e he Keriso?
4 Ko e kakano he tupa ko e “tagata eke mo koloa fakamau he taha tagata po ke he falu, ti kua lata ni ke omaoma katoatoa.” Kua eke a tautolu mo koloa fakamau ha Iehova he magaaho ne tukulele e tautolu e tau momoui ki a ia mo e papatiso. ‘Ti nakai pule a mutolu kia mutolu. Ha ko e mena kua fakatau a mutolu ke he totogi,’ he fakamaama he aposetolo ko Paulo. (1 Korinito 6:19, 20) Ko e totogi ia ko e poa lukutoto ha Iesu Keriso, ti ha kua fakave ki ai ne talia he Atua a tautolu mo tau tupa hana, pete ko tautolu ko e tau Kerisiano fakauku po ke tau fakahoa a tautolu ki a lautolu ne ha ha ai e amaamanakiaga he lalolagi. (Efeso 1:7; 2:13; Fakakiteaga 5:9) Ti mai he magaaho ne papatiso a tautolu, “ko e tau tagata [ha Iehova] a tautolu.” (Roma 14:8) Ha kua fakatau he toto uho ha Iesu Keriso a tautolu, kua eke foki a tautolu mo tau tupa hana mo e ha ha i lalo he kotofaaga ke omaoma hana tau poakiaga.—1 Peteru 1:18, 19.
5. Ko e tau tupa ha Iehova, ko e heigoa e kotofaaga mua ne ha ha ia tautolu, mo e maeke fefe ia tautolu ke fakamoli ai?
5 Kua lata e tau tupa ke omaoma ke he tau iki ha lautolu. Ne foaki noa e fakatupa ha tautolu mo e kua hake mai he ha tautolu a fakaalofa ma e Iki. “Ko e fakaalofa ke he Atua hanai,” he tohia ia 1 Ioane 5:3, “kia omaoma a tautolu ke he tau poaki hana; nakai mamafa foki hana tau poaki.” Ma tautolu, mogoia, ko e omaoma ko e fakamoliaga he fakaalofa ti pihia foki e fakamakai ha tautolu. Kua kitia moli ke he tau mena oti ne taute e tautolu. “Hanai, po ke kai mena a mutolu, po ke inu a mutolu, po ke eke e mutolu taha mena,” he talahau e Paulo, “kia eke e mutolu e tau mena oti kana ke fakaheke ai ke he Atua.” (1 Korinito 10:31) He moui ke he tau aho takitaha, pihia ke he tau mena ikiiki, kua manako a tautolu ke fakakite “kua fekafekau a tautolu ki a Iehova.”—Roma 12:11.
6. Ha ko e tau tupa he Atua kua lauia fefe e tau fifiliaga ne taute e tautolu he moui? Fakamaama e mena nei aki e fakafifitakiaga.
6 He magaaho ka taute e tau fifiliaga, ke fakatai ki ai, kua manako a tautolu ke fakaeneene ke manamanatu fakalahi ke he finagalo he ha tautolu a Iki he lagi, ko Iehova. (Malaki 1:6) Liga kua kamatamata he tau fifiliaga uka e omaoma ha tautolu ke he Atua. To fanogonogo nakai a tautolu ke he fakatonuaga hana ka e nakai ke he tau fatuakiloto he loto “fakavai” mo e “gagao lahi”? (Ieremia 17:9) Ko Melisa, ko e Kerisiano nofo tokotaha, ne nakaila leva e papatiso he magaaho ne manako loto taha fuata tane ki a ia. Kua tuga e tagata mitaki a ia, ti kua fita he fakaako e ia e Tohi Tapu mo e Tau Fakamoli a Iehova. Moha ia, ne vagahau taha motua ki a Melisa ke fakapulotu ke muitua ke he poaki ha Iehova ke mau “lata mo e Iki.” (1 Korinito 7:39; 2 Korinito 6:14) “Ne nakai mukamuka ia au ke muitua ke he tomatomaaga nei,” he talahau e Melisa. “Ka e manatu au ha kua fita he taute e au e tukuleleaga ke he Atua ke taute e finagalo hana, to omaoma e au e tau fakaakoaga maaliali hana.” He liu manamanatu ke he mena ne tupu, ne pehe a ia: “Kua fiafia lahi au he muitua ke he tomatomaaga ia. He nakai leva ne fakagata he tagata ia e fakaakoaga. Ane mai tutuli e au e fakafetuiaga ia, liga kua mau au mogonei ke he tagata nakai talitonu.”
7, 8. (a) Ko e ha kua nakai lata ia tautolu ke tupetupe lahi ke fakafiafia e tau tagata? (e) Fakamaama e puhala kua maeke ke kautu mai he matakutaku tagata.
7 Ko e tau tupa he Atua, kua nakai lata ia tautolu ke eke mo tau tupa he tagata. (1 Korinito 7:23) Moli, kua nakai fai ia tautolu ne manako ke nakai talahaua, ka e lata ia tautolu ke manamanatu na kehekehe e tau tutuaga he tau Kerisiano mai he lalolagi. Ne huhu a Paulo: “Po ke kumi kia e au ke fakafiafia ke he tau tagata?” Ne fakahiku e ia: “Ha ko e mena ane mai kua fakafiafia agaia e au ke he tau tagata, po kua nakai eke au mo [tupa] a Keriso.” (Kalatia 1:10) Kua nakai lata ia tautolu ke kaumahala ke he peehiaga he falu mo e eke mo tagata fakafiafia tagata. Ko e heigoa, mogoia, kua lata ke taute e tautolu ka hokotia ke fakaohooho he tau peehiaga?
8 Onoono ke he fakafifitakiaga ha Elena, ko e Kerisiano fuata i Sepania. Ne tokologa he vahega hana ne foaki noa e tau toto. Iloa e lautolu ko Elena, taha he Tau Fakamoli a Iehova, to nakai foaki noa po ke talia e fagai toto. He mafuta hake e magaaho ke fakamaama e tuaga hana ke he vahega katoa, ne foaki e Elena ke taute e fakatataaga. “Kua lahi e hopoate haku ke taute e mena nei,” he fakamaama e Elena. “Ka e tauteute fakamitaki au, ti mitaki lahi e mena ne tupu. Ne tokologa e tama ne fakalilifu au, mo e talamai e faiaoga ki a au kua nava a ia ke he gahua ne taute e au. Mua atu, ne logona hifo e au e makona lahi he papale e higoa a Iehova mo e maeke ke fakamaama fakamaali e tau kakano he tuaga faka-Tohiaga Tapu haku.” (Kenese 9:3, 4; Gahua 15:28, 29) E, ko e tau tupa he Atua mo e he Keriso, kua tutu kehe a tautolu. Ka e, to moua e tautolu e fakalilifu mai he tau tagata kaeke tauteute a tautolu ke papale foki e tau taofiaga ha tautolu.—1 Peteru 3:15.
9. Ko e heigoa ne ako e tautolu mai he agelu ne finatu ke he aposetolo ko Ioane?
9 He manatu ko e tau tupa he Atua a tautolu ka lagomatai foki a tautolu ke tumau ke fakatokolalo. He taha magaaho, ne nava lahi e aposetolo ko Ioane ha ko e fakakiteaga homo ue atu ha Ierusalema he lagi ati fakaveli fakafohifo a ia ke hufeilo ke he na ve he agelu ne eke mo gutu vagahau he Atua. “A koe, aua ia,” he tala age he agelu ki a ia, “ha ko au ko e hau a matakainaga a fekafekau, mo e taha he hau a tau matakainaga e tau perofeta, mo e taha a lautolu kua omaoma ke he tau kupu he tohi nai; kia hufeilo ke he Atua.” (Fakakiteaga 22:8, 9) Ko e fakafifitakiaga mitaki lahi ha a nei ne fakatoka he agelu ma e tau tupa oti kana he Atua! Liga fai Kerisiano ne ha ha ai e tau matagahua pauaki i loto he fakapotopotoaga. Moha ia, ne pehe a Iesu: “Ka fia tagata lahi e taha ia mutolu, kia eke a ia mo [tupa] ha mutolu; ka manako foki taha ia mutolu ke mua a ia, kia eke a ia mo tupa ha mutolu.” (Mataio 20:26, 27) Ha ko e tau tutaki ha Iesu, ko e tau tupa oti a tautolu.
‘Tau Mena kua Lata ke Eke e Mautolu, kua Eke Ni e Mautolu’
10. Talahau e tau fakafifitakiaga faka-Tohiaga Tapu ke fakakite kua nakai mukamuka tumau ma e tau tupa tua fakamoli he Atua ke taute e finagalo hana.
10 Ke taute e finagalo he Atua kua nakai mukamuka tumau ma e tau tagata nakai mitaki katoatoa. Ne fakauaua e perofeta ko Mose ke omaoma he magaaho ne ole age a Iehova ke fano mo e tamai hana fanau he fakatupaaga i Aikupito. (Esoto 3:10, 11; 4:1, 10) Magaaho ne moua e kotofa ke fakapuloa e fakafiliaga ke he tau tagata i Nineva, ne “matike a Iona ke hola ki Tasesa mai mua a Iehova.” (Iona 1:2, 3) Ko Paruka, ko e tohikupu he perofeta ko Ieremia, ne fakaagitau ha ko e tau lolelole. (Ieremia 45:2, 3) Kua lata ke tali fefe a tautolu he magaaho ka fekehekeheaki ha tautolu a manako po ke fifiliaga fakatagata mo e taute e finagalo he Atua? Kua foaki he fakataiaga ha Iesu e tali.
11, 12. (a) Talahau fakaku e fakataiaga ha Iesu ne fakamau ia Luka 17:7-10. (e) Ko e heigoa e fakaakoaga ne moua e tautolu mai he fakataiaga ha Iesu?
11 Ne vagahau a Iesu ke he tupa ne leveki e tau mamoe he iki ke he aho katoa he fonua. He magaaho ne hoko e tupa ki kaina, kua mategugu he gahua lahi ke 12 e tula, ne nakai fekau he iki a ia ke nofo hifo ke olioli ke he kai mitaki. Ka e kehe, ne tala age e iki: “Ati taute mai a haku a mena kai, mo e pipi a koe, ti fekafekau mai kia au ato oti haku a kai mo e inu, ka mole ia, ti kai ai a koe mo e inu.” To fakamakona la he tupa e manako hana ka oti e fakatupa ke he hana iki. Ne fakahiku e Iesu e fakataiaga he pehe: “To pihia foki a mutolu, ka oti he eke e tau mena oti ne poaki atu ai kia mutolu, ti pehe a mutolu, Ko e tau [tupa] nakai aoga a mautolu; ha ko e tau mena kua lata ke eke e mautolu, ko e tau mena ia kua eke e mautolu.”—Luka 17:7-10.
12 Ne nakai foaki e Iesu e fakataitaiaga nei ke fakakite kua nakai fiafia a Iehova ke he tau mena ne taute e tautolu ke he ha tautolu a fekafekauaga. Ne talahau fakamahino he Tohi Tapu: “Ko e mena nakai hepehepe e Atua ke fakanimonimo ai e ia ha mutolu a tau gahua, mo e gahua fakamalolo he fakaalofa kua fakakite mai ai e mutolu ke he hana higoa.” (Heperu 6:10) Ka e, ko e manatu he fakatai ha Iesu nukua nakai maeke e tupa ke fakafiafia ne ia a ia po ke manamanatu ke he hagahaga mitaki ni hana. Magaaho ne tukulele a tautolu ke he Atua mo e fifili ke eke mo tau tupa hana, kua talia a tautolu ke tuku fakamua e finagalo hana ke he ha tautolu. Lata ia tautolu ke tuku atu e finagalo ha tautolu ke he finagalo he Atua.
13, 14. (a) Ko e heigoa e tau tutuaga kua liga lata ia tautolu ke kautu mai he tau manako ni ha tautolu? (e) Ko e ha kua lata ia tautolu ke toka e finagalo he Atua ke pule?
13 Ke fakatumau ke fakaako e Kupu he Atua mo e tau tohi he ‘tupa fakamoli mo e loto matala,’ kua lata ia tautolu ke lali fakalahi. (Mataio 24:45) Kua liga latatonu e mena nei kaeke kua fa uka ia tautolu ke totou, po ke kaeke fakatutala e tohi ke he “tau mena hokulo ia he Atua.” (1 Korinito 2:10) Ti kua nakai kia lata ia tautolu, mogoia, ke toka kehe taha magaaho ke fakaako fakatagata? Liga kua lata ia tautolu ke akonaki e tautolu a tautolu ke nakai fakaaveave e mena ne fakaako. Ka nakai taute pihia, to moua fefe e tautolu e manako ke he “tau mena kakano, kua lata ia mo e tau tagata motua”?—Heperu 5:14.
14 Ka e kua e tau magaaho ne o mai a tautolu ki kaina mo e lolelole he mole e aho loa he gahua? Liga kua lata ia tautolu ke omoi e tautolu a tautolu ke o atu ke he tau feleveiaaga Kerisiano. Po ke, liga fakamatala ke he tau tagata kehe ko e mena nakai manako ki ai a tautolu. Ne mailoga e Paulo to fai magaaho ka fakapuloa e tautolu e tala mitaki ka e “nakai eke mo e loto.” (1 Korinito 9:17) Pete he pihia, kua taute e tautolu e tau mena nei ha kua talamai a Iehova ki a tautolu—ha tautolu a Iki he lagi, ne fakaalofa a tautolu ki ai—kua lata ia tautolu ke taute pihia. Mo e nakai kia logona tumau e tautolu e makona mo e hauhau he loto ka lali fakalahi a tautolu ke fakaako, ke o atu ke he tau feleveiaaga, mo e ke fakamatala?—Salamo 1:1, 2; 122:1; 145:10-13.
Aua Neke “Haga ki Tua”
15. Fakatoka fefe e Iesu e fakafifitakiaga he omaoma ke he Atua?
15 Ne fakatata e Iesu Keriso e omaoma hana ke he hana Matua he lagi ke he puhala mitaki ue atu. “Ko e mena nakai hifo mai au he lagi ke eke ni hoku loto, ka ko e finagalo hana ne fakafano mai au,” he tala age e Iesu ke he tau tutaki hana. (Ioane 6:38) Magaaho ne momoko lahi he katene ko Ketesemane, ne liogi a ia: “Hoku Matua na e, kaeke kua maeke, kia uta kehe e kapiniu nai ia au; ka e aua neke eke hoku loto, ka ko e hau a finagalo.”—Mataio 26:39.
16, 17. (a) Lata ke fefe e onoonoaga ke he tau mena ne toka hifo e tautolu? (e) Fakakite e puhala ne fuafua moli e Paulo e tau tutuaga fakalalolagi hana ke eke mo “otaota.”
16 Kua manako mai a Iesu Keriso ke tua fakamoli tumau a tautolu ke he fifiliaga ha tautolu ke eke mo tau tupa he Atua. Ne pehe a ia: “Ko ia kua toto hana lima ke he arote mo e haga ki tua, nakai lata a ia mo e kautu he Atua.” (Luka 9:62) Kua nakai lata ke fakatumau ke manamanatu ke he tau mena ne toka hifo e tautolu he magaaho ka tupa ke he Atua. Ka e, kua lata ia tautolu ke tokiofa e tau mena ne moua e tautolu he fifili ke eke mo tau tupa he Atua. Ke he tau Filipi, ne tohia e Paulo: “Ko e moli ni, ko e haku a manatu kua nakai aoga e tau mena oti kana ha ko e mitaki mua ue atu he iloa a Keriso Iesu ko e haku a Iki; ha ko ia kua nakai aoga ai kia au e tau mena oti, kua manatu foki au ko e otaota ia, kia moua e au a Keriso.”—Filipi 3:8.
17 Manamanatu ke he tau mena oti ne kitia e Paulo ko e tau otaota mo e tiaki ai ma e tau palepale fakaagaga he eke mo tupa he Atua. Ne nakai ni tiaki e ia e tau hagahaga mitaki he lalolagi ka e pihia foki ke he tuaga ke eke mo takitaki he lotu faka-Iutaia a mui. Kaeke fakatumau a Paulo ke putoia ke he faka-Iutaia, to liga holo hake a ia ke he tuaga tatai mo Simeona, ko e tama he tagata ne fakaako a Paulo, ko Kamalielu. (Gahua 22:3; Kalatia 1:14) Ne eke a Simeona mo takitaki he tau Farasaio ti taute e matagahua mahuiga—pete kua ha ha ia ia e tau mena fakauaua—ke he fakafualoto faka-Iutaia ki a Roma he 66-70 V.N. Ne mate a ia he totokoaga ia, ke he tau lima he tau kau vale faka-Iutaia po ke he kau Roma.
18. Talahau e fakafifitakiaga ke fakakite e puhala ne tamai he tau gahua fakaagaga e tau palepale.
18 Tokologa e Tau Fakamoli a Iehova ne mumui ke he fakafifitakiaga ha Paulo. “He nakaila loga e tau he oti au mo e aoga, ne moua e au e gahua ko e takitaki tohikupu ma e loea tu tokoluga i London,” he talahau e Jean. “Ne fiafia au ke he haku gahua mo e lahi e totogi ne moua, ka e iloa hifo e au kua maeke ia au ke fakalahi e tapuaki a Iehova. Fakahiku ne fakaoti e gahua haku mo e kamata ke paionia. Kua lahi e fiafia haku ha kua taute e au e lakaaga ia ke teitei 20 e tau kua mole! Kua fakamonuina he fekafekauaga tumau haku a moui ke mua atu ke he ha gahua tohikupu. Kua mua atu e fiafia he kitia e puhala ne maeke he Kupu ha Iehova ke hiki e moui he tagata. Ke fai vala he fakaholoaga ia ko e mena homo ue atu. Nakai ko e ha mena a ia ne foaki e tautolu ki a Iehova ka fakatatai mo e tau mena ne moua e tautolu.”
19. Ko e heigoa kua lata mo fifiliaga ha tautolu, mo e ko e ha?
19 Liga hiki e tau tutuaga ha tautolu mo e vaha. Pete he pihia, kua tatai agaia e tukuleleaga ha tautolu ke he Atua. Ko e tau tupa agaia ha Iehova a tautolu, mo e toka e ia a tautolu ke fifili e puhala mitaki ke fakaaoga aki ha tautolu a magaaho, malolo, tau taleni, mo e falu koloa foki. Ti ko e tau fifiliaga ne taute e tautolu hagaao ke he mena nei ka fakaata e fakaalofa ha tautolu ma e Atua. Kua fakakite foki he tau mena ia e fakamakai lahi ha tautolu ke taute atu e tau foaki noa fakatagata. (Mataio 6:33) Pete ko e tau tutuaga ha tautolu, kua nakai kia lata ia tautolu ke fakamalolo ke foaki ki a Iehova e tau mena kua fahia ki ai a tautolu? Ne tohia e Paulo: “Ko e mena ka ha i ai e loto fakamakai, ti talia fakamitaki e tagata, kua fakalata ke he tau mena ha ha ia ia, ka e nakai fakalata ke he tau mena nakai ha ha ia ia.”—2 Korinito 8:12.
“Ha Ha ia Mutolu e Fua”
20, 21. (a) Ko e heigoa e tau fua ne fakatupu he tau tupa he Atua? (e) Palepale fefe e Iehova a lautolu ne age ki a ia e tau mena kua fahia a lautolu ki ai?
20 Kua nakai mamafa he eke mo tau tupa he Atua. Ke he taha fahi, kua puipui mai a tautolu he vahega fekafekauaga hagahagakelea ne fofo e fiafia ha tautolu. “Kua toka noa a mutolu mai he hala, mo e fakatupatupa a mutolu ke he Atua,” he tohia e Paulo, “ha ha ia mutolu e fua ke mahani mitaki ai, ko e hana fakahikuaga foki ko e moui tukulagi ia.” (Roma 6:22) Kua moua e tau fua mitaki he puhala tapu he tupa a tautolu ma e Atua, ti moua ai e tautolu e tau mena aoga he mahani ne kua tapu, po ke mea. Mua atu, kua takitaki atu ke he moui tukulagi anoiha.
21 Kua fakamokoi a Iehova ke he hana tau fekafekau. Magaaho ka taute e tautolu e mena kua fahia ki ai he fekafekauaga hana, ne hafagi e ia ki a tautolu e ‘tau pa he lagi’ mo e liligi mai ki a tautolu ‘e monuina ato lahi ue atu ni haia.’ (Malaki 3:10) Ko e fiafia ha ia ke fakatumau ke eke mo tau tupa tukulagi tukumuitea ha Iehova!
Manatu Nakai e Koe?
• Ko e ha ne eke a tautolu mo tau tupa he Atua?
• Fakakite fefe e tautolu e omaoma ha tautolu ke he finagalo he Atua?
• Ko e ha kua lata ia tautolu ke amanaki ke tuku fakamua e finagalo ha Iehova ke he ha tautolu?
• Ko e ha kua lata ia tautolu ke ‘aua neke haga ki tua’?
[Tau Huhu he Fakaakoaga]
[Fakatino he lau 14]
Ko e fakaholoaga foaki noa he fakatupa i Isaraela ko e fakakiteaga tuai he tuaga fakatupa faka-Kerisiano
[Fakatino he lau 15]
Kua eke a tautolu mo tau tupa he Atua he magaaho ne papatiso ai
[Tau Fakatino he lau 15]
Tuku fakamua he tau Kerisiano e finagalo he Atua
[Fakatino he lau 16]
Ne fakauaua a Mose ke talia e kotofaaga hana