Tau Matua, Puipui ha Mutolu a Tufaaga Uho
Tau Matua, Puipui ha Mutolu a Tufaaga Uho
‘Kua eke e pulotu mo mena ke malu ai, kua moui a ia ne toka ai.’—FAKAMATALAAGA 7:12.
1. Ko e ha kua lata e tau matua ke onoono ke he tau fanau ha lautolu ko e tau mena fakaalofa?
KUA fanau mai he tau matua e tagata moui fou ke he lalolagi ne ha ha ia ia e tau mahani mo e tau aga ne tatai ke he ha laua. Kua fakahigoa he Tohi Tapu a lautolu ia ne ikiiki ‘ko e tufaaga ia mai ia Iehova.’ (Salamo 127:3) Ha ko Iehova ko e Foaki Moui moli, kua tuku age fakamoli e Ia ke he tau matua e tau koloa ne pule ki ai a ia. (Salamo 36:9) Tau matua, fefe e onoonoaga ha mutolu he moua e mena fakaalofa uho pihia mai he Atua?
2. Ko e heigoa e tali ha Manoa he iloa to eke a ia mo matua tane?
2 Moli kua lata ke moua e mena fakaalofa pihia ke he mahani fakatokolalo mo e loto fakaaue. Molea e 3,000 tau kua mole, ne tali pihia e Manoa ko e Isaraela he magaaho ne tala age e agelu ke he hoana hana to fanau e ia e tama. He logona e tala mitaki, ne liogi a Manoa: “Kua ole atu e au kia koe ma Iki na e, ke liu mai ai kia maua e tagata he Atua ne fakafano mai e koe, mo e fakakite mai e ia kia maua e tau mena ke eke ai e maua ke he tama ka fanau mai.” (Tau Fakafili 13:8) Tau matua, ko e heigoa ha mutolu ne ako mai he fakafifitakiaga ha Manoa?
Kakano kua Lata e Lagomatai Faka-Atua Mogonei
3. Ko e ha kua lata pauaki e lagomatai he Atua ke feaki e tau fanau he vaha nei?
3 Nakai la pihia fakamua, kua lata e tau matua mo e lagomatai ha Iehova he feaki e tau fanau ha lautolu. Ko e kakano? Ko Satani ko e Tiapolo mo e hana tau agelu ne tolo mai he lagi ke he lalolagi. “Oi fakaalofa kia mutolu kua nonofo ke he fonua,” he hataki he Tohi Tapu, “ha kua hifo kia mutolu e tiapolo kua ita lahi, ha kua iloa e ia kua tote hana vaha.” (Fakakiteaga 12:7-9, 12) “Tuga ne leona tagi,” he fakamaama he Tohi Tapu, ko Satani “kua kumi kia falu ke faiola ai e ia.” (1 Peteru 5:8) Ne mahani e tau leona ke tatao a lautolu ne lolelole lahi, ko lautolu haia ne ikiiki. Pulotu ai, kia kumi atu e tau matua Kerisiano ki a Iehova ma e takitakiaga ke puipui e tau fanau ha lautolu. Lahi fefe e laliaga hane taute e koe?
4. (a) He iloa ko e leona hane takalo he kavi kaina ko e heigoa e tali atu he tau matua? (e) Ko e heigoa he tau fanau kua lata ma e puipuiaga?
4 He iloa e koe e leona ne takalo he kavi kaina hau, ko e matapatu tupetupe moli hau ke puipui e fanau hau. Ko e kelipopo a Satani. Ne tutuli a ia ke matahavala ke he tau tagata he Atua, he taute a lautolu ke nakai moua e taliaaga he Atua. (Iopu 2:1-7; 1 Ioane 5:19) Ko e matahele mukamuka e tau fanau. Ke hao mai he tau matahele he Tiapolo, kua lata e tau fanau ke iloa mo e omaoma ki a Iehova. Kua aoga lahi e iloilo he Tohi Tapu. “Ko e moui tukulagi foki hanai,” ne pehe a Iesu, “kia iloa e lautolu a koe, ko e Atua moli tokotaha ni, katoa mo ia ne fakafano mai e koe, ko Iesu Keriso haia.” (Ioane 17:3) Lafi ki ai, kua lata a lautolu ne ikiiki mo e pulotu—ko e lotomatala ke maama mo e ke fakagahua e mena ne ako e lautolu. Ha ko e ‘pulotu kua moui ai a ia ne toka ai,’ kua lata a mutolu ma tau matua ke to e kupu moli he tau loto he tau fanau ha mutolu. (Fakamatalaaga 7:12) Liga taute fefe e mutolu e mena nei?
5. (a) Foaki fefe e pulotu? (e) Fakamaama fefe he Tau Fakatai e uho he pulotu?
5 Maeke ia koe—mo e lata—ke totou ke he fanau hau e Kupu he Atua. Ka ke lagomatai a lautolu ke fakaalofa mo e omaoma ki a Iehova kua lata ke taute foki taha mena—kua lata ke maama e lautolu. Ke fakatai: Kua liga tala age ke he tama ke nakai fano ke he taha fahi he puhalatu ka e nakai ono fakamua ke he taha fahi mo e taha fahi. Ka e, fai fanau ne nakai omaoma. Ko e ha? Ko e fua he pakia he motoka ne nakai fa lahi e talahauaga po ke puhala ne fakamaama e hagahagakelea ke he tama, ke kautu mai he “goagoa” neke pakia. Kua lata ke fai magaaho he foaki e pulotu, ti lahi foki e fakauka. Ka e uho lahi moli e pulotu! “Ko e hana tau puhala ko e tau puhala fulufuluola,” he talahau he Tohi Tapu, “mo e hana tau puhala loto oti ha ha i ai e monuina. Ko ia ko e akau he moui kia lautolu kua toto atu kia ia; uhoaki foki a lautolu kua taofi ai a ia.”—Tau Fakatai 3:13-18; 22:15.
Fakaakoaga ne Foaki e Pulotu
6. (a) Ko e ha ne fa hehe e tau mena taute he tau fanau? (e) Ko e heigoa e felakutaki hane tumau agaia?
6 Ne fa hehe e tau mena ne taute e lautolu ne ikiiki, nakai kakano kua ai fakaako ki a lautolu e mena kua hako, ka e kakano kua nakai hokotia e fakaakoaga ke he ha lautolu a tau loto—ki loto matua ha lautolu. Kua tau e Tiapolo ke moua e tau loto ha lautolu ne ikiiki. Ne taute lagatau a ia ke kitia kua fakatapakupaku a lautolu ke he tau fakaohoohoaga nakai mahani Atua he lalolagi hana. Ne lali foki a ia ke fakaaoga e manako agahala ne haia ia lautolu ke taute e tau mena kelea. (Kenese 8:21; Salamo 51:5) Kua lata e tau matua ke mailoga ko e felakutaki moli ko e lali ke moua he tau loto he tau fanau ha lautolu.
7. Ko e ha ne nakai lahi ke tala age ke he tama e mena kua hako po ke hepe?
7 Fa mahani e tau matua ke tala age ke he tama e mena kua hako po ke hepe, he talitonu kua fakaako e lautolu a ia ke he falu matapatu fakaakoaga he mahani. Liga pehe a lautolu ke he tama kua hepe ke pikopiko, ke kaiha, po ke taute e mahani fakatane mo e fifine ka e nakai la mau ia. Pete ia, kua lata e tama ke fakalagalaga malolo ke omaoma nakai ha kua tala age pihia he tau matua hana. Ko e tau matafakatufono ha Iehova anei. Kua lata e tama ke ako ko e puhala he pulotu ke omaoma e tau poakiaga he Atua.—Tau Fakatai 6:16-19; Heperu 13:4.
8. Ko e heigoa e vahega fakaako ka lagomatai aki e fanau ke gahua fakapulotu?
8 Ko e halavihi he lagi mo e lalolagi katoatoa, ko e kehekehe he tau mena momoui, ko e hikihiki he tau vaha—kua maeke he tau mena oti ia ke lagomatai e tama tote ke loto fakaaue ha kua ha ha i ai e Tufuga ne mua atu e pulotu. (Roma 1:20; Heperu 3:4) Lafi ki ai, kua lata e tama ke fakaako kua ofania he Atua a ia mo e taute e foakiaga puhala he poa he Hana Tama ke foaki e moui tukulagi ti maeke ia ia ke fakafiafia e Atua he omaoma ke he mena ne talahau e Ia. Ti liga to manako e tama ke fekafekau ki a Iehova, pete e tau laliaga he Tiapolo ke taofi a ia.—Tau Fakatai 22:6; 27:11; Ioane 3:16.
9. (a) Ko e heigoa kua lata mo e fakaakoaga fakahao moui? (e) Ko e heigoa ne fakaako ke he tau matua tane ke taute, ti ko e heigoa ne putoia he mena nei?
9 Ko e vahega fakaakoaga kua puipui e tama mo e fakalagalaga a ia ke taute e mena hako kua lata ke fai magaaho, makai, mo e fakaholoaga. Kua lata ke talia he tau matua e takitakiaga mai he Atua. Kua pehe e Tohi Tapu: ‘Ko mutolu foki, ko e tau matua tane, kia leveki ai e fanau ha mutolu ke he tau kupu akonaki mo e tau kupu fakamafana ha Iehova.’ (Efeso 6:4) Ko e heigoa e kakano he mena ia? Ko e “tau kupu fakamafana,” he faka-Heleni tuai, ne talahau e manatu ke “tokamau ke he manamanatuaga.” Ti kua fakamalolo ke he tau matua tane ke feaki e manamanatuaga ha Iehova i loto he tau fanau ha lautolu. Ko e puipuiaga moli ma lautolu ne ikiiki! Ka ha ha he tau tama e tau manatu he Atua, hana puhala manamanatu, ne toka mau he tau manamanatuaga ha lautolu, kua puipui a lautolu he tau gahua hepe.
Manako ne Omoi he Fakaalofa
10. Ke fakaako fakamitaki e tama hau, ko e heigoa e mena aoga ke iloa e koe?
10 Ke maeke ia koe ke fakamoli e manako hau ke feaki hake e tama hau fakamitaki, kua lata e tau laliaga ke omoi he fakaalofa. Ko e mena aoga ko e matutakiaga mitaki. Kumikumi e mena ne tupu ke he moui he tama hau mo e tau onoonoaga hana. He tuaga totoka, futia fakailoilo e tama hau. He tau magaaho, to ofo a koe he tau mena ka talahau e ia. Fakaeneene ke ua oho e manamanatuaga. Ka e, fanogonogo mo e logonaaga fakaalofa.
11. Maeke fefe he matua ke tuku e loto he Atua ke he tama?
11 Moli, kua liga lagaloga tuai e totou e koe mai he Tohi Tapu ke he tama hau e tau matafakatufono he Atua ke fakamamao mai he mahani fakatane mo e fifine. (1 Korinito 6:18; Efeso 5:5) Liga kua peehi he mena nei ke he tau fanau hau e mena ne fiafia mo e nakai fiafia ki a Iehova. Pete ia, he tuku e manamanatuaga Hana ke he tama kua fai mena foki kua lata ke taute. Kua lata e tau fanau mo e lagomatai ke fakakakano e aoga he tau matafakatufono ha Iehova. Kua lata ke iloa tonu e lautolu kua hako mo e mitaki Hana tau matafakatufono ti ko e omaoma ki ai ko e mena tonu mo e mitaki ke taute. Maeke ni he fakakakano e koe ke he fanau hau mai he tau Tohiaga Tapu ka talia e lautolu e manatu he Atua ati pehe ai kua maeke ia koe ke tuku e manamanatuaga Hana ia lautolu.
12. Maeke fefe he matua ke lagomatai e tama hana ke moua e onoonoaga tonu ke he tau fakafetuiaga mahani fakatane mo e fifine?
12 Ka tutala ke he mahani fakatane mo e fifine, liga huhu a koe, “Manatu nakai a koe ko e omaoma ke he matafakatufono ha Iehova ke nakai taute e mahani fakatane mo e fifine ato mau ka fofo e fiafia he tagata?” Fakamafana e tama hau ke fakamaama e tali hana. He mole liu fakamanatu he foakiaga mua ue atu he Atua he taute tama, liga huhu a koe: “To manatu nakai a koe to taute he Atua fakaalofa ha tautolu e tau matafakatufono ka fofo e fiafia ha tautolu he moui? Po ke manamanatu nakai a koe ke he tau matafakatufono hana kua taute a tautolu ke fiafia mo e puipui a tautolu?” (Salamo 119:1, 2; Isaia 48:17) Kumikumi e manamanatuaga he tama hau ke he mena nei. Ti liga talahau e koe e tau fakafifitakiaga he puhala he mahani fakatane mo e fifine ne takitaki atu ke he loto mamahi mo e matematekelea. (2 Samuela 13:1-33) Fakakakano ke he tama hau ke maeke ia ia ke maama mo e talia e onoonoaga he Atua, to maeke ia koe ke tuku e manamanatuaga he Atua ia ia. Pete ia, fai mena foki ke taute e koe.
13. Ko e maama ke he heigoa kua fakalagalaga moli e tama ke omaoma ki a Iehova?
13 Pulotu ai, to nakai ni fakaako e koe e tama hau ke he tau fua he nakai omaoma ki a Iehova ka e fakamaama foki e koe e puhala ne lauia a Iehova ke he puhala ne momoui a tautolu. Fakakite ke he tama hau mai he Tohi Tapu kua fakamamahi e tautolu a Iehova he magaaho ka kaumahala a tautolu ke taute e finagalo hana. (Salamo 78:41) Liga huhu a koe, “Ko e ha ne nakai manako a koe ke fakamamahi a Iehova?” ti fakamaama: “Ko e fi he Atua ko Satani ne pehe kua fekafekau a tautolu ki a Iehova ha ko e tau manatu lotokai mo e nakai ko e fakaalofa ha tautolu ki a ia.” Ti fakamaama ha ko e mahani fakamoli tumau, ne fakafiafia e Iopu e loto he Atua, ti foaki e tali ke he pikopiko ha Satani. (Iopu 1:9-11; 27:5) Kua lata e tama hau ke maama e mena ia fakave ke he puhala he mahani hana, maeke ia ia ke fakamomoko po ke fakafiafia a Iehova. (Tau Fakatai 27:11) Ko e tau fakaakoaga aoga nei mo e falu foki kua maeke ke fakaako e tau fanau he fakaaoga e tohi Learn From the Great Teacher. *
Tau Fua Mitaki Lahi
14, 15. (a) Ko e tau fakaakoaga fe he tohi Teacher ne fakalagalaga e tau fanau? (e) Ko e heigoa e tau fua mitaki hau mai he fakaaoga e tohi? (Kikite foki e puha he lau tohi 28-29.)
14 Ko e tupuna tane i Koroatia ne totou e tohi Teacher mo e hana mokopuna tane ne fitu e tau he moui ne tohi kua tala age e tama tane ki a ia: “Pehe a Mami ki a au ke taute taha mena, ka e nakai manako au ke taute. Ti manatu e au e veveheaga ‘Puipui he Omaoma a Koe,’ ti liu au tala age ke he matua fifine to omaoma au ki a ia.” Hagaao ke he veveheaga “Kakano ne Nakai Lata ia Tautolu ke Pikopiko,” ko e hoa i Florida, U.S.A., ne pehe: “Kua foaki e tau huhu ne uiina ke he tau fanau ke hafagi e tau loto ha lautolu mo e talahau e tau hehe kua nakai fa mahani a lautolu ke talahau.”
15 Ko e tohi Teacher ne molea e 230 e fakatino, ti ha ha ai e talahauaga ku, po ke manatu ma e tau fakatino takitaha po ke tau fufuta fakatino. “Kua kitekite tumau e tama tane haku ke he tau fakatino ti ai fia loto ke fuke ke he taha lau,” he talahau he taha matua fifine loto fakaaue. “Nakai ni futiaki e tau fakatino ka e fakaako foki he tau fakatino e tau fakaakoaga, po ke taute e tau fanau ke fai huhu. Ke he fakatino ne kitekite tivi e tama he poko pouli, ne huhu e tama haku, ‘Mami, ko e heigoa e tama tane ko ne taute?’ he leo nukua iloa e ia kua fai mena hepe.” Ko e talahauaga ku ke he fakatino kua totou: “Ko hai kua maeke ke kitia e tau mena oti ne taute e tautolu?”
Fakaakoaga Aoga ma e Vaha Nei
16. Ko e heigoa e aoga ke fakaako e tau fanau he vaha nei, mo e ko e ha?
16 Kua lata e tau fanau ke iloa e tonu mo e nakai tonu he fakaaoga e tau vala galo he tino. Ka e, tutala ke he tau mena nei kua nakai mukamuka tumau. Ko e tagata tohi nusipepa ne talahau kua tupu hake a ia he magahala ne mailoga kua nakai mitaki ke fakaaoga e tau kupu kua hagaao ke he tau vala kakano he mahani fakatane mo e fifine. Hagaao ke he fakaakoaga he fanau hana, ne tohi e ia: “Kua taute au ke galo e ma haku.” Moli, ha ko e ma kua fakamamao e tau matua mai he matakupu ke he mahani fakatane mo e fifine, kua nakai puipui e tama. Ko e tau tagata fakakelea mahani fakatane mo e fifine ne fakaaoga hehe e goagoa he tama. Kua talahau he Learn From the Great Teacher e matakupu ke he puhala lilifu mo e atihake. He tala age ke he tau tama hagaao ke he mahani fakatane mo e fifine kua aoga ki a lautolu, ka ko e kaumahala ke nakai tala age ki a lautolu ka takitaki ke he nakai fiafia.
17. Lagomatai fefe he tohi Teacher e tau matua ke fakaako e tau fanau ha lautolu hagaao ke he mahani fakatane mo e fifine?
17 He veveheaga 10, ka fakatutala ke he tau agelu kelea ne o hifo mai ke he lalolagi ti eke mo matua tane ke he tau tama, huhu ke he tama, “Ko e heigoa hau ne iloa ke he mahani fakatane mo e fifine?” Kua foaki he tohi e tali mukamuka, ti lilifu. Fakahiku, kua fakamaama he veveheaga 32 e puhala ke puipui e tau fanau mai he tau tagata fakakelea he mahani fakatane mo e fifine. Loga e tohi ne talahau kua aoga e fakaakoaga pihia. Taha e matua fifine ne tohi: “He fahi tapu kua mole ne fano e tama tane haku ko Javan ke he ekekafo hana, ne huhu a ia kua fakatutala nakai e maua e puhala tonu he fakaaogaaga ke he tau vala galo he tino. Ne nava lahi e ekekafo ha kua tutala a maua ki ai he fakaaoga e tohi fou ha tautolu.”
18. Fakatutala fefe he tohi Teacher e fakalilifu ke he tau tuaga fakalotu he motu?
18 Kua tutala foki taha veveheaga he Tohi Tapu ke he tau fuata Heperu tokotolu ko Sataraka, Mesako, mo Apetiniko, ne nakai hufeilo ke he tupua ne hukui e Motu Papelonia. (Tanielu 3:1-30) Falu ne liga nakai kitia e matutakiaga he tapuakiaga ke saluti e matini, tuga ne fakakite he tohi Teacher. Pete ia, mailoga e mena ne talahau he tagata tohia ko Edward Gaffney ne huhu tala ki ai e U.S. Catholic. Ne talahau e ia he magaaho ne tala age e tama fifine hana ki a ia he mole e aho fakamua he aoga kua ako e ia e “liogi fou he aoga,” ne pehe a ia ke he tama fifine hana ke fatiaki age ki a ia. “Ne tuku e ia e lima ke he ate hana,” he talahau e Gaffney, “mo e matalahi he kamata, ‘Kua omonuo au ke he fakamoliaga ke he matini . . . ’ ” Ne matutaki he matua tane: “Ne amanaki ni, ti fai mena ne maama e au. Ne hako e Tau Fakamoli a Iehova. Ha ha i ai e puhala he tapuakiaga he motu ne kua fakatupu ki mua he tau aoga ha tautolu he vaha ikiiki—ko e mahani fakamoli katoatoa.”
Aoga Oti e Tau Laliaga
19. Ko e heigoa e tau palepale he fakaako e tau fanau?
19 Ko e fakaako e fanau hau kua aoga moli e tau laliaga oti hau. Kua tagi e matua fifine i Kansas, U.S.A., he moua e tohi he tama tane hana. Ne tohi e ia: “Kua logona e au e monuina ke moua e feakiaga ne lagomatai au ke moua e malolo mo e lagotatai he manamanatuaga. Lata moli a koe mo Tete ke moua e navaaga.” (Tau Fakatai 31:28) Lagomatai he Learn From the Great Teacher e tokologa foki he tau matua ke fakaako e tau tama ke puipui e tufaaga uho nei.
20. Ko e heigoa kua lata he tau matua ke manatu tumau, ti ko e heigoa e lauiaaga kua lata ke ha ha ia lautolu?
20 Kua lata e fanau ha tautolu mo e tau magaaho, makai, mo e laliaga kua maeke ke foaki e tautolu. Nakai ikiiki tumau a lautolu. Fakaaoga fakamitaki e tau magaaho oti ke fakalataha mo lautolu mo e ke lagomatai a lautolu. To nakai tokihala a koe. To fakaalofa a lautolu ki a koe. Manatu tumau, ko e fanau hau ko e mena fakaalofa he Atua ki a koe. Ko e tufaaga uho moli a lautolu! (Salamo 127:3-5) Ti leveki pihia a lautolu, ke fai fakalagoaga a koe ke he Atua he puhala ne feaki e koe a lautolu kua taute moli e koe pihia.
[Matahui Tala]
^ para. 13 Ne taute fakailoa he Tau Fakamoli a Iehova. Kikite e veveheaga 40, “Puhala ke Fakafiafia e Atua.”
To Tali Fefe e Koe?
• Ko e ha e tau matua ne lata pauaki mogonei ke puipui e fanau ha lautolu?
• Ko e heigoa e vahega fakaako ne foaki e pulotu?
• Ko e heigoa e tau matakupu aoga ke fakatutala mo e tau fanau hau he vaha nei?
• Maeke fefe he tohi Teacher ke lagomatai e tau matua ke fakaako e tau fanau ha lautolu?
[Tau Huhu he Fakaakoaga]
[Puha/Tau Fakatino he lau 18, 19]
Ko e Tohi ma e Tau Tagata Oti
Ne tauteute e Learn From the Great Teacher ke lagomatai aki e tau matua po ke falu tagata lalahi ke totou mo e fakatutala e tau fakaakoaga ha Iesu Keriso mo e tau tama. Ka e, ko e tau tagata lalahi ne totou e tohi ne fakakite e loto fakaaue moli ma e tau mena ne ako e lautolu.
Ko e tagata tane i Texas, U.S.A., ne pehe: “Kua fakaohooho e Learn From the Great Teacher ke he puhala fakalagalaga kua mukamuka, he fakamalolo a tautolu ne kehekehe e tau tau moui—he 76 foki, tuga au. Fakaaue lahi mahaki, mai ia ia ne fekafekau ki a Iehova tali mai he vaha tote.”
Ko e tagata totou mai i London, Igilani, ne talahau: “Ko e tau fakatai fulufuluola ne taute pauaki ke tataki moli e tau loto he tau matua pihia mo e fanau. Ko e tau huhu mo e puhala ne tohi aki kua homo ue atu, ti kua mitaki ha ia ke kitia e puhala ne fehagai ke he tau matakupu uliulitonu, tuga he veveheaga 32, ‘Puhala ne Puipui a Iesu.’” Ne fakahiku e ia: “Pete ni e talaga pauaki e tohi nei ma e fanau he Tau Fakamoli a Iehova, kua manamanatu au to fiafia lahi foki e tau faiaoga mo e falu ke fai lagaki foki. Kua onoono atu au ke fakaaoga he tau mahina mo e tau tau i mua.”
Ko e fifine mai i Massachusetts, U.S.A., ne talahau hagaao ke he loga e “tau fakatino fakatokatoka fakamitaki.” Ne tohi e ia: “Ne mailoga e au pete ni ko e tohi ma e fanau, ko e tau matakupu ne fakatutala i loto kua lagomatai foki a tautolu ko e tau tagata lalahi ke manamanatu hagaao ke he fakafetuiaga fakatagata ha tautolu mo Iehova.”
“Ae! Ko e tohi homo ue atu ha ia!” he talahau he fifine mai i Maine, U.S.A. “Nakai ni ma lautolu ne ikiiki ka e ma tautolu oti ko e fanau he Atua. Kua hoko hifo muatua ki loto ia au ti maeke ke fakalagalaga e tau logonaaga mo e fakatotoka ai, ti ha ha i ai e mafola. Kua tata lahi au ki a Iehova ko e Matua haku. Kua utakehe e ia e tau mamahi oti ne tupu ke he tau tau kua mole ti kua taute e finagalo hana ke maama mitaki.” Ne fakahiku e ia: “Kua tala age e au ke he tau tagata oti, ‘Fakamolemole totou ai.’”
Ko e fifine mai i Kyoto, Sapani, ne talahau he magaaho ne totou e ia ke he tau mokopuna hana, ne huhu e lautolu e tau huhu tuga: “‘Ko e heigoa he tama tane fa e taute? Ko e ha e tama fifine tote ne akonaki ai? Ka e kua e matua fifine e? Ka e kua e leona e?’ Kua fakaako ki a tautolu e tau mena ne fiafia ki ai a tautolu, ti manako lahi mahaki au ke he tohi nei mai he ha tohi ne kitia e au he fata tohi.”
Ko e matua tane i Calgary, Kanata, ne pehe he magaaho ne moua e ia e tohi, ne kamata a ia ke totou ai ke he tama fifine ono tau mo e tama tane hiva tau hana. “Nakai mule ne homo ue atu e tali,” he talahau e ia. “Ko e fanau haku ne muitua mo e tali e tau huhu mai he tau loto ha laua. Ne fai vala a laua he fakaakoaga, ti foaki foki ki a laua e magaaho ke talahau e tau manatu. Kua fiafia lahi a laua, ti pehe e tama fifine haku kua loto a ia ke fakaako e tohi fou he tau po oti.”
He mole e taha e fakaakoaga, ne pehe e matua tane: “Kua lahi mahaki e magaaho ne tutala au mo e tama tane haku hagaao ki a Iehova mo e hana tau finagalo. Kua loga lahi e tau huhu hana ne moua mai he tohi. Kua hihina e tau mata haku he pehe a ia, monuina e po ki a au, mo e ole ‘Liu nakai a taua ke taute pihia foki ma Tete? Kua loga lahi e tau huhu haku, ti manako au ke iloa e tau mena oti hagaao ki a Iehova.’”
[Fakatino he lau 25]
Tau matua, ko e heigoa ne ako e mutolu mai he fakafifitakiaga ha Manoa?
[Fakatino he lau 26]
Mutolu ne ikiiki, ko e heigoa ha mutolu ne ako mai he fakafifitakiaga ke he tau Heperu tokotolu?
[Tau Fakatino he lau 27]
Ko e tau fakatino mo e tau talahauaga kuku he tohi “Teacher” ko e tau kanavaakau fakaako malolo
Ko e heigoa e pikopiko ha Anania ne tala age ki a Peteru?
Ko hai ne kitia e tau mena oti ne taute e tautolu?