Kia Fakamaama he Kupu he Atua e Puhala Hau
Kia Fakamaama he Kupu he Atua e Puhala Hau
“Ko e hāu a kupu ko e . . . maama ke he haku puhala.”—SALAMO 119:105.
1, 2. Ko e heigoa e tau tutuaga ka fakamaama he kupu ha Iehova ha tautolu a puhala?
TO FAKAMAAMA he kupu ha Iehova e puhala ha tautolu kaeke fakaata e tautolu. Ke aoga mai he maama fakaagaga pihia, lata ia tautolu ke eke mo tau tagata fakaako fakamakutu he Kupu tohia he Atua mo e fakagahua hana tau fakatonuaga. To maeke mogoia ia tautolu ke moua e logonaaga tuga he salamo: “Ko e hāu a kupu ko e hulu ia ke he haku tau hui, mo e maama ke he haku puhala.”—Salamo 119:105.
2 Kia fakatutala mogonei a tautolu ke he Salamo 119:89-176. Ko e loga ha ia he tau fakailoaaga ne toka i loto he tau kupu nei, ne fakatokatoka ke he 11 e veheveheaga! Kua maeke he tau kupu ia ke lagomatai a tautolu ke tumau ke he puhala he moui tukulagi.—Mataio 7:13, 14.
Ko e Ha ne Fiafia ke he Kupu he Atua?
3. Fakakite fefe he Salamo 119:89, 90 kua maeke ia tautolu ke falanaki ke he kupu he Atua?
3 Ko e fiafia ke he kupu ha Iehova ka tamai e lagotatai fakaagaga. (Salamo 119:89-96) Ne lologo e salamo: “Iehova na e, kua fakamau ke he lagi hāu a kupu ke tukulagi. . . . Ne fakamau e koe e lalolagi, ti tumau ai ni.” (Salamo 119:89, 90) Ha ko e kupu he Atua—ko e hana “tau fakatufono he lagi”—ati holo tatai e kau he lagi mo e tumau tukulagi e lalolagi. (Iopu 38:31-33; Salamo 104:5) Maeke ia tautolu ke falanaki ke he tau kupu oti ne to mai he gutu a Iehova; ko e mena ne talahau he Atua to “monuina foki” he fakamoliaga he finagalo hana.—Isaia 55:8-11.
4. Ko e heigoa kua taute he fiafia ma e kupu he Atua e tau fekafekau hana ne hokotia ke he matematekelea?
4 ‘Po kua liga mate e salamo ke he hana matematekelea ka nakai fiafia a ia ke he fakatufono he Atua.’ (Salamo 119:92) Nakai kua fakamatematekelea he tau tagata kehe a ia; ko e tau Isaraela holifono ne fakavihia ki a ia. (Levitika 19:17) Ka e nakai fakalolelole he mena nei a ia, ha kua ofania e ia e fakatufono fakamalolo he Atua. I Korinito, ne hao fetamaki e aposetolo ko Paulo “he tau matakainaga pikopiko,” ti putoia ai e “tau aposetolo kua mumua” ne kumi ke hokotaki kelea a ia. (2 Korinito 11:5, 12-14, 26) Pete ia, ne hao fakaagaga a Paulo kakano kua fiafia a ia ke he kupu he Atua. Ha kua fiafia a tautolu ke he Kupu tohia ha Iehova mo e fakagahua e tau mena ne talahau i ai, kua ofania e tautolu e tau matakainaga ha tautolu. (1 Ioane 3:15) Ti pihia foki e fakavihia mai he lalolagi, kua nakai taute a tautolu ke fakanimo ha fakaakoaga he Atua. Kua fakatumau a tautolu ke taute e finagalo hana he kaufakalataha mo e tau matakainaga ha tautolu he amanaki atu a tautolu ke fekafekau tukumalagi ki a Iehova.—Salamo 119:93.
5. Kumi fefe he Patuiki ko Asa a Iehova?
5 He fakakite e fakamoli ha tautolu ki a Iehova, liga liogi a tautolu: “Ha ia koe ni au, kia fakamoui mai e koe au; ha kua kumi e au ke he hāu a tau fekau.” (Salamo 119:94) Ne kumi he Patuiki ko Asa e Atua mo e utakehe e tiaki taofiaga i Iuta. Ke he fakapotopotoaga lahi he tau 15 aki he patuiki a Asa (963 F.V.N.), ne eke he tau tagata a Iuta “e maveheaga ke kumi kia Iehova.” Ati ‘moua ai e lautolu’ e Atua mo e fakatumau a ia ke ‘foaki e okiokiaga ki a lautolu ke he tau fahi oti.’ (2 Nofoaga he Tau Patuiki 15:10-15) Kua lata he fakafifitakiaga nei ke fakamalolo a lautolu ne mokulu kehe mai he fakapotopotoaga Kerisiano ke liliu kumi e Atua. To fakamonuina mo e puipui e ia a lautolu ne liliu ke fakalataha mo e tau tagata hana.
6. Ko e heigoa e puhala ka puipui a tautolu mai he hagahaga kelea fakaagaga?
6 Kua foaki he kupu ha Iehova e pulotu ke puipui mai a tautolu he hagahaga kelea fakaagaga. (Salamo 119:97-104) Kua fakapulotu he tau poaki he Atua a tautolu ke mua atu ke he tau fi ha tautolu. He omaoma ke he tau fakamanatuaga hana kua foaki ki a tautolu e iloilo, mo e he ‘omaoma ke he tau fekau hana ne taute a tautolu ke loto matala ke mua ke he tau patu.’ (Salamo 119:98-100) Kaeke ‘humelie na ati kehe ke he tau gutu ha tautolu ke mua ke he meli,’ e tau talahauaga ha Iehova to vihiatia e tautolu e “tau mahani pikopiko oti.” (Salamo 119:103, 104) To eke e mena nei mo puipuiaga mai he hagahaga kelea fakaagaga, he feleveia a tautolu mo e tau tagata fakaikaluga mo e ita he tau aho fakamui nei.—2 Timoteo 3:1-5.
Ko e Hulu he Tau Hui ha Tautolu
7, 8. Ke felauaki mo e Salamo 119:105, ko e heigoa kua lata ia tautolu ke taute?
7 Ko e kupu he Atua ko e punaaga he maama fakaagaga tukulagi. (Salamo 119:105-112) Pete ko e tau Kerisiano fakauku a tautolu po ke tau hoa he ‘tau mamoe kehe,’ kua fakamatala e tautolu: “Ko e hāu a kupu ko e hulu ia ke he haku tau hui, mo e maama ke he haku puhala.” (Ioane 10:16; Salamo 119:105) Ko e kupu he Atua kua tuga e hulu ke fakamaama e puhala ha tautolu ti nakai taututupe ti veli fakaagaga. (Tau Fakatai 6:23) Ka kua lata ia tautolu ke fakaata e kupu ha Iehova ke eke mo hulu ke he tau hui ha tautolu.
8 Kua lata ia tautolu ke mauokafua tuga e tagata ne fati e Salamo 119. Ne fakamalolo a ia ke nakai hehe mai he tau fekau he Atua. “Ne omonuo au,” he talahau e ia, “ti fakamoli foki, to omaoma au ke he hāu [Iehova] a tau fakafiliaga tonu.” (Salamo 119:106) Kia nakai lata ia tautolu ke fakateaga ke he aoga he fakaako tumau e Tohi Tapu mo e fakalataha ke he tau feleveiaaga Kerisiano.
9, 10. Iloa fefe e tautolu kua maeke he tau tagata ne tukulele ki a Iehova ke ‘hehe mai he tau fekau Hana,’ ka e maeke fefe ke kalo mai he mena nei?
9 Ko e salamo kua nakai ‘hehe mai he tau fekau ha Iehova,’ ka kua maeke e mena ia ke tupu ke he tagata ne tukulele ki a Iehova. (Salamo 119:110) Nukua hehe e Patuiki ko Solomona, pete kua mai a ia he motu tukulele ki a Iehova ti omaoma he magaaho fakamua ke he pulotu ne foaki e Ia. “Ka e pete ia ne fakatupu he tau fifine he tau motu kehe e hala kia ia” he fakataki a ia ke tapuaki e tau atua pikopiko.—Nehemia 13:26; 1 Tau Patuiki 11:1-6.
10 “Ko e tagata takafaga,” ko Satani, ne loga e hele ne fakatoka. (Salamo 91:3) Ke tuga anei, liga lali e tagata tapuaki fakamua ke fakataki a tautolu ke hehe mai he maama fakaagaga ke o atu ke he pouligia he tiaki taofiaga. Ha ha ai he tau Kerisiano i Tuataira “e fifine ko Iesepela,” liga ko e matakau he tau fifine ne fakaako falu ke tapuaki tupua mo e ke feuaki. Ne nakai tokanoa e Iesu e tau mahani kelea pihia, ti kua nakai lata foki ia tautolu. (Fakakiteaga 2:18-22; Iuta 3, 4) Kia liogi a tautolu ki a Iehova ma e lagomatai ke nakai hehe mai he tau fekau hana ka e nonofo mau he maama faka-Atua.—Salamo 119:111, 112.
Fakamalolo he Kupu he Atua
11. Hagaao ki a Salamo 119:119, fefe e mailogaaga he Atua ke he tau tagata mahani kelea?
11 Kaeke nakai hehe a tautolu mai he tau fakatufono hana, to fakamalolo he Atua a tautolu. (Salamo 119:113-120) Kua nakai fiafia a tautolu ke he “tau tagata hikihikifano,” tuga he nakai talia e Iesu a lautolu ne talahau ko e tau Kerisiano mafanafana he vaha nei. (Salamo 119:113; Fakakiteaga 3:16) Ha kua fekafekau mo e loto katoa a tautolu ki a Iehova, ko ia ko e ‘fakamumuliaga ha tautolu’ ti to fakamalolo foki a tautolu. To ‘fakalialia e ia a lautolu oti kana kua hehe mai he tau fakatufono Hana’ he taute e tau lagatau mo e tau pikopiko. (Salamo 119:114, 117, 118; Tau Fakatai 3:32) Ne mailoga e ia a lautolu ne mahani kelea ke “tuga ne otaota”—ko e tau kiva ne utakehe mai he tau lapatoa aoga ne tuga e ario mo e auro. (Salamo 119:119; Tau Fakatai 17:3) Kia fakatata tumau e tautolu e ofania ma e tau fakamanatuaga he Atua, ha kua nakai manako a tautolu ke fakalataha mo e tau tagata mahani kelea ne ha ha he tuga veve ke moumou!
12. Ko e ha ne aoga ai ke matakutaku ki a Iehova?
12 “Kua memege haku kakano he matakutaku kia koe [Iehova],” he talahau he salamo. (Salamo 119:120) Ko e matakutaku atihake ha tautolu ke he Atua, ne kitia he kalo mai he tau mena ne nakai talia e ia, kua aoga lahi kaeke ke fakamalolo e ia a tautolu ko e tau fekafekau hana. Ne fakatupu he matakutaku fakalilifu ki a Iehova a Iopu ke takitaki e moui tututonu. (Iopu 1:1; 23:15) Maeke he matakutaku mahani Atua ke taute a tautolu ke fakamakamaka ke he puhala ne talia he Atua pete ko e heigoa ni ka fakauka a tautolu ki ai. Ko e fakauka, mogoia, kua lata mo e liogi fakamakai ne talahau mo e tua.—Iakopo 5:15.
Liogi mo e Tua
13-15. (a) Ko e ha kua lata ke tua a tautolu to tali e ha tautolu a tau liogi? (e) Ko e heigoa ka tupu kaeke nakai iloa e tautolu e mena ke talahau he liogi? (i) Fakakite e puhala he Salamo 119:121-128 ne liga hagaao ke he ‘tau oi ha tautolu kua nakai maeke ke fakamatala’ he liogi?
13 Maeke ia tautolu ke liogi mo e tua to lalago mai e Atua ki a tautolu. (Salamo 119:121-128) Ke tatai mo e salamo, kua iloa moli e tautolu to tali e tau liogi ha tautolu. Ko e ha? Ha kua ofania e tautolu e tau poaki faka-Atua ke ‘mua ke he tau auro ko e tau auro mitaki.’ Mua atu foki, ‘kua manatu e tautolu kua tonu e tau fekau oti kana he Atua.’—Salamo 119:127, 128.
14 Kua logona e Iehova e tau ole ha tautolu ha kua liogi a tautolu mo e tua mo e fakaeneene ke felauaki mo e tau fekau hana. (Salamo 65:2) Ka e kua kaeke ha ha ia tautolu e tau lekua lalahi ati nakai iloa e tau mena ke talahau he liogi? Mogoia ‘ka olelalo e agaga ma tautolu ke he tau oi kua nakai maeke ke fakamatala atu.’ (Roma 8:26, 27) He tau magaaho pihia, ne talia he Atua e tau talahauaga tuga e liogi ne moua i loto he Kupu hana ke he tau manako ha tautolu.
15 Ko e tau Tohiaga Tapu kua puke he tau liogi mo e tau manatu ka felauaki mo e ‘tau oi kua nakai maeke ke fakamatala’ ha tautolu. Ke fakatai, kikite e Salamo 119:121-128. Ko e puhala ne fakakite ai e tau mena nei ne tuga kua tatai mo e tau tutuaga ha tautolu. Tuga anei, kaeke matakutaku a tautolu neke favale, to liga ole a tautolu ke he Atua ma e lagomatai ke he puhala ne taute he salamo. (Kupu 121-123) Liga kua lata ia tautolu ke taute e fifiliaga uka lahi. Mogoia ka liga liogi a tautolu ma e agaga ha Iehova ke lagomatai a tautolu ke liu manatu mo e liu fakagahuahua e tau fakamanatuaga hana. (Kupu 124, 125) Pete ‘kua vihiatia e tautolu e tau mahani pikopiko oti,’ liga lata ia tautolu ke ole ke he Atua ma e lagomatai ke nakai muitua ke he falu kamatamata ke holitu e fakatufono hana. (Kupu 126-128) Kaeke totou e tautolu e Tohi Tapu he tau aho takitaha, to liu manatu e tau kupu tohi lagomatai pehenei ka liogi a tautolu ki a Iehova.
Lagomatai he Tau Fakamanatuaga ha Iehova
16, 17. (a) Ko e ha kua lata ia tautolu ke moua e tau fakamanatuaga he Atua, mo e lata ke fefe e onoono ha tautolu ki ai? (e) Liga fefe e onoonoaga he falu ki a tautolu, ka ko e heigoa ne aoga moli?
16 Ke logona e tau liogi mo e ke olioli e fiafia faka-Atua, kua lata ia tautolu ke fanogonogo ke he tau fakamanatuaga he Atua. (Salamo 119:129-136) Ha kua loto nimo a tautolu, kua lata ia tautolu ke moua e tau fakamanatuaga homo ue atu ha Iehova ne fakamanatu mai e tau fakaakoaga mo e tau poakiaga hana. Moli, kua loto fakaaue a tautolu ke he maama fakaagaga mai he tau fakakiteaga fou oti he tau kupu he Atua. (Salamo 119:129, 130) Kua loto fakaaue foki a tautolu ki a Iehova he ‘fakakikila mai hana fofoga he talia a tautolu,’ pete ni ‘kua lele hifo e tau vai lele ke he ha tautolu a tau mata’ ha kua holitu he falu e fakatufono hana.—Salamo 119:135, 136; Numera 6:25.
17 Kua iloa moli e tautolu to moua tumau e tautolu e fiafia he Atua kaeke omaoma a tautolu ke he tau fakamanatuaga tututonu hana. (Salamo 119:137-144) Ko e tau fekafekau ha Iehova, kua talahau e tautolu e tonuhia hana ke liu fatiaki mai ki a tautolu e tau fakamanatuaga tututonu mo e tau poakiaga hana ne kua lata ke omaoma e tautolu. (Salamo 119:138) Ha kua omaoma e salamo ke he tau poaki he Atua, ko e ha ne pehe ai a ia: “Ko e tagata fakateaga au mo e fakalialia”? (Salamo 119:141) Kitia maali, kua hagaao e onoonoaga hana ke he tau fi hana. Kaeke taofi mau a tautolu ke he tuaga nakai fakahui he tututonu, liga to onoono fakateaga mai e falu ki a tautolu. Pete ia, ko e mena ne aoga kua fiafia a Iehova ki a tautolu ha kua momoui a tautolu hagaao ke he tau fakamanatuaga tututonu hana.
Puipui mo e Mafola
18, 19. Ko e heigoa e tau fua he mailoga e tautolu e tau fakamanatuaga he Atua?
18 He mailoga e tau fakamanatuaga he Atua ka fakatumau a tautolu ke fakatata ki a ia. (Salamo 119:145-152) Ha kua fanogonogo a tautolu ke he tau fakamanatuaga ha Iehova, ne logona e tautolu e ataina ke o atu ki a ia mo e loto katoa, mo e amanaki a tautolu ke logona e ia. Liga aala hake a tautolu he “matafatafa ata he aho ke kalaga” mo e manako ma e lagomatai. Ko e magaaho mitaki ha a ia ke liogi! (Salamo 119:145-147) Kua tata mai foki e Atua ki a tautolu ha kua kalo mai a tautolu he mahani kelea mo e fioia e kupu hana ke moli, tuga ne taute e Iesu. (Salamo 119:150, 151; Ioane 17:17) Ko e fakafetuiaga ha tautolu mo Iehova ka fakamalolo a tautolu he lalolagi lekua nei mo e to fakahao a tautolu mai he tau lahi i Amaketo.—Fakakiteaga 7:9, 14; 16:13-16.
19 Ha ko e fakalilifu hokulo ha tautolu ma e kupu he Atua, kua olioli e tautolu e puipuiaga moli. (Salamo 119:153-160) Nakai tatai mo e tau tagata mahani kelea, kua ‘nakai mafoki kehe mai a tautolu he tau fakamanatuaga ha Iehova.’ Kua ofania e tautolu e tau fekau he Atua ti kua puipui ai he hana fakaalofa, po ke fakaalofa-totonu. (Salamo 119:157-159) Kua fakalagalaga he tau fakamanatuaga ha Iehova e tau manamanatuaga ha tautolu ke liu manatu e tau mena ne manako a ia ki a tautolu ke taute he falu tutuaga. Ko e tau fekau he Atua, ke he taha fahi, ko e tau takitakiaga, mo e mautali a tautolu ke talahau e tonuhia he Tufuga ke takitaki a tautolu. He mataala ‘kua moli e tau kupu he Atua’ mo e nakai maeke ke o fano ni a tautolu hoko tautolu ni, ne talia fiafia e tautolu e takitakiaga faka-Atua.—Salamo 119:160; Ieremia 10:23.
20. Ko e ha ne “lahi e mafola” ne ha ha ia tautolu?
20 He ofania e tautolu e fakatufono ha Iehova ati moua ai e tautolu e mafola lahi. (Salamo 119:161-168) Kua nakai fofo he favale e ‘mafola mua ue atu he Atua’ mai ia tautolu. (Filipi 4:6, 7) Kua loto fakaue lahi a tautolu ke he tau fakafiliaga ha Iehova ati fakaheke ai e tautolu a ia—ke ‘takilagafitu he aho.’ (Salamo 119:161-164) “Kua lahi e mafola ha lautolu kua manako lahi ke he hāu a fakatufono,” he lologo he salamo, “ti nakai fai mena ke tupetupe ai a lautolu.” (Salamo 119:165) Kaeke ko tautolu ko e tau tagata takitokotaha ne ofania mo e taofi mau e fakatufono ha Iehova, to nakai lolelole fakaagaga a tautolu ha ko e tau mena ne taute he taha tagata po ke he ha lekua ni.
21. Ko e heigoa e tau fakafifitakiaga faka-Tohiaga Tapu ne fakakite mai kua nakai lata ia tautolu ke fakalolelole kaeke tupu e tau lekua i loto he fakapotopotoaga?
21 Tokologa e tau tagata takitokotaha he fakamauaga he Tohi Tapu ne nakai fakaata ha mena ke fakatauhele tukulagi aki a lautolu. Tuga anei, ko e tagata Kerisiano ko Kaio kua nakai fakalolelole ka e ‘eke e mahani he kupu moli’ pete ko e tau mahani nakai Atua ha Tioterefe. (3 Ioane 1-3, 9, 10) Ne olelalo a Paulo ke he tau fifine Kerisiano ko Evotia mo Sunetuke ke “manamanatu a laua ke he mena taha ke he Iki,” ti liga ha kua fai fekehekeheaki. Kua lagomatai moli ki a laua ke fakamafola e tau lekua, mo e matutaki atu a laua ke fekafekau mo e tua fakamoli ki a Iehova. (Filipi 4:2, 3) Ti kua nakai lata ia tautolu ke fakalolelole kaeke fai lekua ka tupu i loto he fakapotopotoaga. Kia manamanatu fakahokulo a tautolu ke taofi mau e tau fekau ha Iehova, he manatu kua ‘ha i mua hana e tau mahani oti kana ha tautolu.’ (Salamo 119:168; Tau Fakatai 15:3) Ti nakai fai mena mogoia ka fofo tukulagi e ‘mafola lahi’ ia tautolu.
22. (a) Kaeke omaoma a tautolu ke he Atua, ko e heigoa e monuina ka olioli e tautolu? (e) Lata ke fefe e onoonoaga ha tautolu ke he falu ne o kehe mai he fakapotopotoaga Kerisiano?
22 Kaeke omaoma tumau a tautolu ki a Iehova, to monuina a tautolu ke fakatumau ke fakaheke a ia. (Salamo 119:169-176) He felauaki e tau momoui mo e tau fakatufono he Atua, to nakai ni olioli e tautolu e puipuiaga fakaagaga ka e ‘fakatumau e tau laugutu ha tautolu ke talatala atu e fakahekeaga ha Iehova.’ (Salamo 119:169-171, 174) Ko e monuina lahi anei ka moua e tautolu he tau aho fakahiku nei. Ne manako e salamo ke moui tukulagi mo e fakaheke a Iehova, ka e ke he taha puhala nakai iloa, ‘ne fano kehe a ia tuga e mamoe hehe.’ (Salamo 119:175, 176) Ko e falu ne o kehe he fakapotopotoaga Kerisiano kua liga ofania agaia e Atua mo e liga manako ke fakaheke a ia. Kia taute ai e tautolu e tau mena kua fahia ke lagomatai a lautolu ke liliu mai ke moua e puipuiaga fakaagaga mo e logona e fiafia he fakaheke auloa a Iehova mo e tau tagata hana.—Heperu 13:15; 1 Peteru 5:6, 7.
Maama Tukulagi ma e Puhala ha Tautolu
23, 24. Ko e heigoa e tau aoga ne moua mai e koe ia Salamo 119?
23 Kua maeke he Salamo 119 ke foaki ki a tautolu e aoga ke he tau puhala kehekehe. Ke tuga anei, maeke ke taute a tautolu ke falanaki fakalahi ke he Atua, ti fakakite kua fua mai e fiafia moli he “o fano ke he fakatufono a Iehova.” (Salamo 119:1) Ne fakamanatu mai he salamo ki a tautolu ‘kua moli e tau kupu he Atua.’ (Salamo 119:160) Kua lata moli he mena nei ke fakamalikiti e loto fakaaue ha tautolu ma e Kupu tohia katoa he Atua. He manamanatu fakahokulo ke he Salamo 119 ka lata ke omoi a tautolu ke fakaako fakailoilo e tau Tohiaga Tapu. Ne ole tumau e salamo ke he Atua: “Kia fakaako e koe au ke he hāu a tau fakatufono.” (Salamo 119:12, 68, 135) Ne olelalo foki a ia: “Kia fakaako e koe au ke he loto matala mitaki mo e pulotu; ha kua talia fakatonu e au hāu a tau poaki.” (Salamo 119:66) Kua lata foki ia tautolu ke liogi pihia.
24 Ha ko e fakaakoaga faka-Atua ati maeke ai ke moua e fakafetuiaga tata mo Iehova. Ne fa ui he salamo ni a ia ko e fekafekau he Atua. Ko e moli, ne tala age e ia ki a Iehova mo e tau kupu aamotia: “Ha ia koe ni au.” (Salamo 119:17, 65, 94, 122, 125; Roma 14:8) Ko e lilifu ha ia ke fekafekau mo e fakaheke ki a Iehova ko e taha he Tau Fakamoli hana! (Salamo 119:7) Hane fekafekau nakai a koe mo e fiafia ke he Atua ko e tagata fakapuloa he Kautu? Kaeke ke pihia, kia mauokafua to matutaki atu a Iehova ke lalago mo e fakamonuina a koe ke he gahua monuina nei kaeke falanaki tumau a koe ke he kupu hana mo e fakaata ai ke fakamaama e puhala hau.
To Tali Fefe e Koe?
• Ko e ha kua lata ia tautolu ke fiafia ke he kupu he Atua?
• Fakamalolo fefe he kupu he Atua a tautolu?
• Ko e tau puhala fe kua lagomatai he tau fakamanatuaga ha Iehova a tautolu?
• Ko e ha kua puipui mo e mafola e tau tagata ha Iehova?
[Tau Huhu he Fakaakoaga]
[Fakatino he lau 14]
Ko e Kupu he Atua ko e punaaga he maama fakaagaga
[Fakatino he lau 15]
Kaeke ofania e tautolu e tau fakamanatuaga ha Iehova, to nakai hagaao a ia ki a tautolu “tuga ne otaota”
[Tau Fakatino he lau 16]
Kaeke totou e tautolu e Tohi Tapu he tau aho takitaha, to liga manatu e tautolu e tau vala ka lagomatai a tautolu he liogi