Kua Moui e Kupu ha Iehova

Tau Fakamaamaaga Mai he Tohi Ua a Samuela

KE MAILOGA e pule katoatoa ha Iehova kua lata kia ia tautolu ke foaki e omaoma mitaki katoatoa? Taute tumau kia he tagata mahani fakamoli e tau mena hako ki mua he Atua? Ko e vahega tagata fefe ne kitia he Atua moli mo tau “tagata māna”? (1 Samuela 13:14) Kua makona e tau tali ne foaki mai he tohi Ua a Samuela he Tohi Tapu ke he tau huhu nei.

Ko e Ua a Samuela ne tohi e Kato mo Natano, ko e tau perofeta tokoua ne tata ke he Patuiki ko Tavita i Isaraela i tuai. * Fakakatoatoa ai he kavi 1040 F.V.N., he matahiku he tau ke 40 aki ne pule fakapatuiki a Tavita, kua lahi ni e tohi ke hagaao ki a Tavita mo e hana fakafetuiaga mo Iehova. Ko e tala ofoofogia nei kua hagaao ke he motu kua mavehevehe he matematekelea ne eke mo kautu kaufakalataha monuina i lalo hifo he patuiki ko e toa. Ko e tala malolo nei kua puke ke he tau logonaaga he tau tagata ne fakamoli mo e malolo.

KO TAVITA KUA “TOLOMAKI FAKAHAGA NI E LILIFU”

(2 Samuela 1:1–10:19)

Ko e logonaaga ha Tavita ke he ogo kua mamate a Saulo mo Ionatana kua fakakite e tau logonaaga hana ki a laua mo Iehova. I Heperona, ne fakauku a Tavita mo patuiki ke he magafaoa a Iuta. Ko e tama tane a Saulo ko Isoposeta ne eke mo patuiki ke he vala ha Isaraela ne toe. Ne “tolomaki fakahaga ni e lilifu” a Tavita, ti kavi ke he fitu mo e hafa e tau he mole, ne eke a ia mo patuiki ki Isaraela oti.—2 Samuela 5:10.

Ne fofo e Tavita a Ierusalema mai he tau Iepusi ti taute ai mo taone he hana kautu. Ko e laliaga fakamua hana ke tamai e puha he maveheaga ki Ierusalema ne pu atu ke he matematekelea. Pete ia, ne kautu e laliaga ke uaaki, ti koli fiafia a Tavita. Ne taute e Iehova e maveheaga mo Tavita ma e kautu. Ne fakakaumahala e Tavita e tau fi hana ha kua matutaki e Atua ke fakatauo mo ia.

Tali he Tau Huhu Faka-Tohiaga Tapu:

2:18—Ko e ha a Ioapo mo e lafu tokoua hana ne iloa ai ko e tau tama tane tokotolu ha Seruia, ko ia e matua fifine ha lautolu? He tau Tohiaga Tapu Heperu, kua fa hifo mai e tau matohiaga he fahi he matua tane. Liga ne mate tuai e tane ha Seruia, po kua nakai felauaki mitaki a ia ke lafi ke he Fakamauaga Tapu. Liga tokutoku a Seruia kakano ko e mahakitaga ha Tavita po ke mahakitaga ne tupu mai he hoana he hana matua tane. (1 Nofoaga Patuiki 2:15, 16) Ko e magaaho ni ne hagaao ke he matua tane he lafu tokotolu nei ko e matakavi ne tanu ai a ia i Petelehema.—2 Samuela 2:32.

3:29—Ko e heigoa e kakano “he tagata tane ne toto e akau vilo filo”? (NW) Ko e gahua aga mau he tau fifine ke lalaga ie. Ko e mena ia, kua hagaao e talahauaga nei ke he tau tagata tane ne nakai maeke ke o atu he tau ti kua kotofa ke taute e tau gahua ne fa taute he tau fifine.

5:1, 2—Fiha e leva he tamate fakahaupo a Isoposeta ato eke a Tavita mo patuiki ki Isaraela oti? Kua liga lata ke pehe ne kamata patuiki a Isoposeta ke he ua e tau he nakai leva e mole e mate a Saulo, liga magaaho taha ia ne kamata patuiki a Tavita i Heperona. Ne pule a Tavita ki a Iuta mai i Heperona ke he fitu mo e hafa e tau. Nakai leva e fakatu mo patuiki ki Isaraela oti, ti hiki e ia e taone lahi hana ki Ierusalema. Ti, kavi lima e tau he mole e mate a Isoposeta ato patuiki a Tavita ki Isaraela oti.—2 Samuela 2:3, 4, 8-11; 5:4, 5.

8:2—Toko fiha e Moapi ne keli he oti e latau a Isaraela mo lautolu? Liga moua mai e numera he fafati ka e nakai totou takitaha. Liga ne fekau e Tavita e tau Moapi ke tatakoto fakalaini he kelekele. Ti, fafati e ia e loa he laini aki e kave filo po ke toua. Maali ai, ke he kave filo ko e ua mai he tolu e fafati, po ke ua mai he tolu e Moapi ne tamate mo e taha e fafati he kave filo, po ke taha mai he tolu ia lautolu ne fakamomoui.

Tau Fakaakoaga ma Tautolu:

2:1; 5:19, 23. Ne huhu a Tavita ki a Iehova ato finatu a ia ki Heperona mo e ato hake a ia ke tau ke he hana tau fi. Kua lata foki ia tautolu ke kumi e takitakiaga  ha Iehova ato taute e tautolu e tau fifiliaga ka lauia ha tautolu a moui fakaagaga.

3:26-30. Moua e tau fua momoko ka taui.—Roma 12:17-19.

3:31-34; 4:9-12. Ko e nakai taui mo e nakai fakafualoto ha Tavita ko e tau fakafifitakiaga mitaki.

5:12. Kua nakai lata ke nimo ia tautolu ko Iehova ne fakaako a tautolu ke he hana tau puhala mo e kia taute e fakafetuiaga mitaki mo ia.

6:1-7. Pete kua manatu mitaki a Tavita, ko e laliaga hana ke hiki e Puha he fakaaoga e fata fakataveli ko e holia he poakiaga he Atua ti pu atu ke he kaumahalaaga. (Esoto 25:13, 14; Numera 4:15, 19; 7:7-9) Ko e fakaolo e Usa e lima ke toto e Puha kua kitia foki ko e tau fatuakiloto mitaki ka kua nakai hiki e manako he Atua.

6:8, 9. He tuaga kamatamata, fakamua ne ita a Tavita, ti matakutaku—liga hokotia ke tukumale a Iehova ma e tau matematekelea fakaofo. Kua latatonu ia tautolu ke puipui mai he tukumale a Iehova ma e tau lekua ne fua mai he fakaheu e tau poakiaga hana.

7:18, 22, 23, 26. Ko e fakatokolalo ha Tavita, fakamoli katoatoa ki a Iehova, mo e fiafia ke fakatokoluga e higoa he Atua ko e tau mahani kua lata ke fifitaki e tautolu.

8:2. Ko e perofetaaga ne talahau he kavi ke 400 tau fakamua atu ne kua fakamoli ai. (Numera 24:17) Kua fakamoli tumau e kupu ha Iehova.

9:1, 6, 7. Ne fakamoli a Tavita ke he maveheaga hana. Lata foki ia tautolu ke eketaha ke fakamoli e maveheaga ha tautolu.

FAKATUPU E IEHOVA E KELEA KE HE HANA TAU TAGATA FAKAUKU

(2 Samuela 11:1–20:26)

“Kitiala, ko e fakatupu ne fai e au e kelea kia koe mai he magafaoa hau ni,” ne talahau e Iehova ki a Tavita, “to uta e au hau a tau hoana ki mua hau, mo e ta age ai ke he taha tagata, ti mohe a ia mo e tau hoana hau ke he maama he la na.” (2 Samuela 12:11) Ko e heigoa e kakano he fakailoaaga nei? Ko e agahala ha Tavita mo Patesepa. Pete he fakamagalo e fakatokihala ha Tavita, ne nakai hao a ia mai he matematekelea he hana agahala.

Fakamua ne mate e tama ne fanau e Patesepa. Ti fakapilo pulenoa e tama fifine taopou hana ko Tamara he hana tugaane ni, ko e tama a Tavita, ko Amanono. Ne tamate he tugaane tata ha Tamara ko Apisaloma a Amanono he taui. Ko e tama tane hana ko Apisaloma ne fakafualoto ke he matua tane ni hana mo e talahau kua patuiki a ia i Heperona. Ne fakaohooho ai ki a Tavita ke hola mai i Ierusalema. Ne feuaki a Apisaloma mo e tokohogofulu e hoana fakahoa he matua tane hana ne toka hifo ke leveki e fale hana. Ne liu a Tavita ke he hana tuaga patuiki he mole e mate a Apisaloma. Ko e fakavihiatia he tagata Peniamina ko Sihipa ne fakaoti he mate a Sihipa.

Tali he Tau Huhu faka-Tohiaga Tapu:

14:7—Ko e heigoa ne fakatino he “haku a malala kaka”? Ne fakaaoga e malala kaka kua puho tolili ke fakakite e ohi ne moui agaia.

19:29—Ko e ha ne tali pihia a Tavita ke he fakamaamaaga ha Mefiposeta? He logona a Mefiposeta, ne liga mailoga e Tavita kua hehe tuai a ia he uta tuli e tau kupu ha Tipa. (2 Samuela 16:1-4; 19:24-28) Liga, kua fakahogohogo manava he mena nei a Tavita, ti nakai manako a ia ke logona falu mena foki hagaao ki ai.

Tau Fakaakoaga ma Tautolu:

11:2-15. Ko e tala moli ke he kaumahalaaga ha Tavita kua fakakite e moli he Tohi Tapu ko e Kupu he Atua kua omoomoi he agaga.

11:16-27. Ka taute e tautolu e tau agahala kelea lahi, kua nakai lata ia tautolu ke lali ke fufu e agahala ke tuga ne taute e Tavita. Ka e, lata ia tautolu ke fakakite ha tautolu a agahala ki a Iehova mo e kumi lagomatai ke he tau motua i loto he fakapotopotoaga.—Tau Fakatai 28:13; Iakopo 5:13-16.

12:1-14. Ne fakatoka e Natano e fakafifitakiaga mitaki ma e tau motua ne kotofa i loto he fakapotopotoaga. Ko e tau motua ke lagomatai a lautolu ne kaumahala ke he agahala ke fakahako ha lautolu a puhala. Kua latatonu e tau motua ke taute fakapulotu e kotofaaga nei.

12:15-23. Ko e moua e onoonoaga tonu ke he lekua ne lauia ai a Tavita ati lagomatai a ia ke talia e matematekelea.

15:12; 16:15, 21, 23. He kitia ai to tu hake a Apisaloma ke he nofoaiki, ne takitaki he fakatokoluga mo e foli tuaga tokoluga e tagata fakatonu mo e lotomatala ko Aitofele ke afokau. Na maeke e lotomatala ka e nakai fakatokolalo ke eke mo matahele.

19:24, 30. Ne loto fakaaue moli a Mefiposeta ke he fakaalofa-totonu ha Tavita. Ne talia fiafia a ia ke he fifiliaga he patuiki hagaao ki a Tipa. Kua lata he loto fakaaue ki a Iehova mo e hana  fakatokatokaaga ke omoomoi a tautolu ke omaoma.

20:21, 22. Ko e pulotu he taha e tagata kua maeke ke fuluhi kehe e matematekelea lahi mai he tokologa.—Fakamatalaaga 9:14, 15.

KIA VEVELI ATU A TAUTOLU KE HE “LIMA A IEHOVA”

(2 Samuela 21:1–24:25)

Kua tolu e tau ne hoge hololoa ha ko e fakamaligi toto ne taute e Saulo he tamate e tau Kipeona. (Iosua 9:15) Ke huhui e fakamaligi toto ia, ne ole e tau Kipeona ke tuku age tokofitu e tama tane a Saulo ke tamate. Ne tuku age e Tavita a lautolu ke he tau lima he tau Kipeona, ti fakaoti ai e to e la ti to lipilipi e uha. Tokofa e tagata Filisitia tokoluga ne “mamate a lautolu ke he lima a Tavita mo e tau lima he hana tau fekafekau.”—2 Samuela 21:22.

Ne taute e Tavita e agahala kelea lahi mahaki he poaki ke totou puke tagata ka e nakai fai tonuhia. Ne fakatokihala a ia mo e fifili ke ‘veli atu ai ke he lima a Iehova.’ (2 Samuela 24:14) Ko e fua, toko 70,000 ne mamate he tatalu. Ne muitua a Tavita ke he poaki ha Iehova ti motuhia ai e matematekelea.

Tali he Tau Huhu Faka-Tohiaga Tapu:

21:8—Maeke fefe ke talahau na tokolima e tama tane he tama fifine ha Saulo ko Mekala, ka e pehe e 2 Samuela 6:23 ne mate a ia nakai fai tama? Tokologa ne talia e fakamaamaaga ko e tau tama tane he taokete ha Mekala ko Merapa a nei, ko ia ne mau mo Atarielu. Liga mate tuai a Merapa ti feaki hake e Mekala ko ia ne nakai fai tama e tau tama tane nei.

21:9, 10—Fiha e leva he leoleo e Risepa e tau tama tane tokoua hana mo e tau mokopuna tokolima ha Saulo ne tamate he tau Kipeona? Ko lautolu tokofitu nei ne fakatautau he “tau aho fakamua he heleheleaga”—Mati po ko Aperila. Ne tokanoa e tau tino gati ha lautolu he mouga. Ne leoleo e Risepa fitu e gati tino nei he aho mo e po ato fakakite e Iehova kua matutu hifo hana ita he motuhia e la hololoa. Ne liga to lipilipi e uha he oti e magahala helehele ia Oketopa. Ka e, ne liga matutaki a Risepa ke leoleo ke he kavi lima po ke ono e mahina. Fakamui, ne tanu e Tavita e tau hui atua he tau tagata tane nei.

24:1—Ko e ha e totou he tau tagata ko e agahala kelea lahi mahaki ma Tavita? Ko e totou puke tagata kua fakaata foki he Fakatufono. (Numera 1:1-3; 26:1-4) Ne nakai talahau he Tohi Tapu e kakano ati totou e Tavita e tau tagata. Pete ia, fakakite mai he 1 Nofoaga Patuiki 21:1 ne fakaohooho e Satani a ia ke taute pihia. He ha tuaga ni, ne iloa he takitaki kautau hana ko Ioapo kua hepe e fifiliaga ha Tavita ke totou e tau tagata, ti lali a ia ke fakatonu a Tavita ke aua neke taute ai.

Tau Fakaakoaga ma Tautolu:

22:2-51. Kua fulufuluola ha e tau lologo ha Tavita ne fakakite a Iehova ko e Atua moli, kua latatonu mo falanaki katoatoa ha tautolu!

23:15-17. Ne fakalilifu lahi e Tavita e fakatufono he Atua ke he moui mo e toto ti he magaaho tonu nei, ne nakai taute e ia e mena ne tuga ke holia e fakatufono ia. Latatonu ia tautolu ke feaki e aga pihia ke he tau poakiaga oti he Atua.

24:10. Ne omoomoi he loto manamanatu ha Tavita a ia ke fakatokihala. Mataala pihia nakai e tau loto manamanatu ha tautolu ke tali pihia?

24:14. Iloa mitaki e Tavita kua mua atu e fakaalofa noa ha Iehova ka fakatatai ke he tau tagata. Manatu malolo pihia nakai a tautolu?

24:17. Ne tokihala a Tavita ha kua tamai he agahala hana e matematekelea ke he motu. Ko e tagata taute mena hehe ka kua tokihala kua lata ke fuafua kelea ke he higoa kelea ne tamai he mena ne taute e ia ke he fakapotopotoaga.

Maeke ia Tautolu ke ‘Kumi e Taliaaga he Atua’

Ko e patuiki ke uaaki ha Isaraela ne fakamoli ai ‘ko e tagata talia ki a Iehova.’ (1 Samuela 13:14) Ne nakai huhu e Tavita e tau tutuaga tututonu ha Iehova, ti nakai tutuli e ia e puhala ke tu tokotaha mai he Atua. He tau magaaho oti ne hehe a Tavita, ne fakakite e ia hana agahala, ne talia e akonakiaga, mo e fakahako hana tau puhala. Ko Tavita ko e tagata mahani fakamoli. Nakai kia pulotu a tautolu ke taute tuga a ia, mua atu ka hehe a tautolu?

Ko e tala moli he moui a Tavita kua fakakite fakamaali ko e mailogaaga he pule katoatoa ha Iehova kua kakano ke talia Hana tau tutuaga he mitaki mo e kelea mo e fakamakamaka ke omaoma ki ai ko e tau tagata mahani fakamoli. Maeke ia tautolu ke taute e mena nei. Kua lahi ha e fiafia ha tautolu ke he tau fakaakoaga ne ako e tautolu mai he tohi Ua a Samuela! Ko e fekau omoomoi he agaga ne ha ha he tau lau tohi ia, kua moui moli mo e gahua malolo.—Heperu 4:12.

[Matahui Tala]