Fakaata he Tau Kerisiano e Lilifu a Iehova

“Uhoaki ha mutolu a tau mata, nukua kitekite; mo e tau teliga ha mutolu, nukua fanogonogo.”—MATAIO 13:16.

1. Ko e heigoa e huhu ne manatu hagaao ke he aga he tau Isaraela ki a Mose he Mouga ko Sinai?

KUA ha ha he tau Isaraela ne fakapotopoto ke he Mouga ko Sinai e tau kakano loga ke fakatata atu ki a Iehova. Ha ko e mena kua laveaki mai e ia a lautolu i Aikupito mo e lima malolo hana. Ne leveki e ia e tau manako ha lautolu, he foaki e tau kai mo e vai he tutakale. Taha mena foki, ne fakakautu e ia a lautolu he tau ke he kau Amaleka. (Esoto 14:26-31; 16:2–17:13) He api a lautolu he tutakale i kelekele he Mouga ko Sinai, ne matakutaku lahi e tau tagata he pakulagi mo e tau uhila ati vivivivi a lautolu. Magaaho fakamui, ne kitia e lautolu a Mose ne hifo mai he Mouga ko Sinai, kua kikila e fofoga hana he lilifu a Iehova. Ka e, he lata ke fiafia mo e loto fakaaue, ne fehola a lautolu. “[Ne] matakutaku ai a lautolu ke fakatata kia [Mose].” (Esoto 19:10-19; 34:30) Ko e ha ne matakutaku a lautolu he kitia e kikila he lilifu a Iehova, ko ia ne lahi e leveki ki a lautolu?

2. Ko e ha ne liga matakutaku e tau Isaraela he kitia e lilifu he Atua ne fakaata e Mose?

² Tuga ni, kua matakutaku e tau Isaraela he magaaho nei ha ko e mena ne tupu fakamua atu. He mogo ne nakai omaoma pauaki a lautolu ki a Iehova he ta e punua povi auro, ne akonaki e ia a lautolu. (Esoto 32:4, 35) Kua ako mai nakai a lautolu he akonaki ha Iehova mo e loto fakaaue ki ai? Kua laulahi ne nakai. Ke he fakahikuaga he moui hana, ne manatu e Mose e magaaho he punua povi auro mo e pihia  foki e falu magaaho ne nakai omaoma e tau Isaraela. Ne pehe a ia ke he tau tagata: “Ti fakafualoto ai a mutolu ke he kupu a Iehova ha mutolu a Atua, ti nakai tua a mutolu kia ia, ti nakai fanogonogo a mutolu ke he hana leo. Kua fakafualoto a mutolu kia Iehova tali mai he aho ne iloa ai e au a mutolu.”—Teutaronome 9:15-24.

3. Ko e heigoa ne taute e Mose he ufiufi e fofoga hana?

³ Mailoga e aga ha Mose ke he matakutaku ne fakakite he tau Isaraela. Ne pehe e fakamauaga: “Kua oti atu e tau kupu a Mose kia lautolu, ti tuku ai e ia e ufiufi ke he hana fofoga. Ka hu atu a Mose [ke he faituga utafano] ki mua a Iehova ke vagavagahau a laua mo ia, ti tuku kehe e ia e ufiufi ato liu foki hu mai; ti fano ai a ia mo e fakamatala atu ke he fanau a Isaraela e tau mena ne poaki mai. Kua kitia he fanau a Isaraela e fofoga a Mose, kua kikila mai e kili he fofoga a Mose, ti tuku ai e Mose e ufiufi ke he hana fofoga ato liu hu atu foki a ia ke vagavagahau a laua mo [Iehova].” (Esoto 34:33-35) Ko e ha ne ufiufi e Mose e fofoga hana he falu magaaho? Ko e heigoa ka ako e tautolu mai he mena nei? Ko e tau tali ke he tau huhu nei ka lagomatai a tautolu ke filifilia e fakafetuiaga ha tautolu mo Iehova.

Tau Magaaho Tiaki Noa

4. Ko e heigoa e kakano ne fakakite he aposetolo ko Paulo he tui e Mose e ufiufi?

⁴ Ne fakamaama he aposetolo ko Paulo, he tui e Mose e ufiufi, kua putoia ai e tuaga he tau manamanatuaga mo e tau loto he tau Isaraela. Ne tohia e Paulo: “[Ne] nakai maeke ai ke he tau fanau a Isaraela ke mataono ke he fofoga a Mose ha ko e kikila he hana fofoga . . . Kua fakapouligia ha lautolu a tau manatu.” (2 Korinito 3:7, 14) Kua momoko ha e tuaga ia! Ko e tau Isaraela ko e tau tagata fifili ha Iehova, mo e manako a ia ke fakatata atu a lautolu ki a ia. (Esoto 19:4-6) Ka e kua matauka a lautolu ke mataono ke he kikila he lilifu he Atua. He nakai mafokifoki e tau loto mo e tau manamanatuaga ha lautolu ki a Iehova he fakaalofa fakamoli, ne fuluhi kehe a lautolu mai ia ia.

5, 6. (a) Ko e heigoa e fakatataiaga he vahaloto he tau Isaraela he senetenari fakamua mo e tau Isaraela he vaha a Mose? (e) Ko e heigoa e kehekeheaga he vahaloto ha lautolu ne fanogonogo ki a Iesu mo lautolu ne nakai?

⁵ Ke he mena nei, kua kitia foki e tautolu e tuaga pihia he senetenari fakamua V.N. He magaaho ne fakaliliuina a Paulo ke he faka-Kerisiano, kua fita he hukui he maveheaga fou e maveheaga he Fakatufono, ne hulalo e Iesu Keriso, ko Mose ne Mua Atu. Ke he tau kupu mo e tau gahua, ne fakaata katoatoa e Iesu e lilifu a Iehova. Ne tohia e Paulo hagaao ki a Iesu ne liu tu mai: “Ko e kikila a ia he hana [Atua] lilifu, mo e hana fakatai moli ni.” (Heperu 1:3) Kua mitaki ha e magaaho ia ne moua he tau Iutaia! Kua maeke ia lautolu ke fanogonogo ke he tau mena ne talahau he Tama he Atua! Momoko ni, ha kua nakai fanogonogo e laulahi ha lautolu ne fakamatala a Iesu ki ai. Hagaao ki a lautolu, ne fatiaki e Iesu e perofetaaga a Iehova puhala ia Isaia: “Ko e mena kua matolu e tau loto he motu nei, ti nakai fanogonogo ha lautolu a tau teliga he fanogonogo, kua momohe fakakikivi ha lautolu a tau mata; neke kitia ha lautolu a tau mata, mo e fanogonogo ha lautolu a tau teliga, mo e logona ha lautolu a tau loto, mo e mafokifoki mai a lautolu, mo e fakamalolo ne au a lautolu.”—Mataio 13:15; Isaia 6:9, 10.

⁶ Kua ha ha ai e keheaga lahi he vahaloto he tau Iutaia mo e tau tutaki ha Iesu, ne ui a Iesu ki ai: “Uhoaki ha mutolu a tau mata, nukua kitekite; mo e tau teliga ha mutolu, nukua fanogonogo.” (Mataio 13:16) Kua manako lahi e tau Kerisiano moli ke iloa mo e fekafekau ki a Iehova. Kua fiafia lahi a lautolu ke taute e finagalo hana, tuga ne fakakite he tau lau tohi he Tohi Tapu. Ko e fua, kua fakaata he tau Kerisiano fakauku e lilifu a Iehova ke he ha lautolu a fekafekauaga he maveheaga fou, ti ko e mena ia ne taute foki e lautolu he tau mamoe kehe.—2 Korinito 3:6, 18.

Kakano ne Ufiufi e Tala Mitaki

7. Ko e ha kua nakai ofo ha kua fakaheu he laulahi e tala mitaki?

⁷ Tuga kua kitia e tautolu, he vaha a Iesu  mo e vaha a Mose, kua fakaheu he laulahi he tau Isaraela e magaaho uho ne hafagi ki a lautolu. Kua pihia foki he vaha ha tautolu. Kua fakaheu he laulahi he tau tagata e tala mitaki ne fakamatala e tautolu. Kua nakai ofo a tautolu ha ko e mena nei. Ne tohia e Paulo: “Kaeke foki kua ufia ha mautolu a vagahau mitaki, kua ufia ia kia lautolu kua malaia. Kua fakapouli he atua he lalolagi nai e tau manatu ha lautolu kua nakai tua.” (2 Korinito 4:3, 4) Ke lafi ke he tau laliaga ha Satani ke fufu e tala mitaki, kua tokologa e tagata ne ufiufi ne lautolu ha lautolu a tau mata ha kua nakai manako a lautolu ke kitia.

8. Ko e heigoa e puhala ne pouligia e tokologa he goagoa, mo e maeke fefe ia tautolu ke kalo mai neke lauia pihia foki?

⁸ Kua pouligia e tau mata fakatai he tokologa ha ko e goagoa. Ne tala e Tohi Tapu hagaao ke he tau motu kua “pouligia ha lautolu a tau loto manamanatu, kua mafoki kehe a lautolu mai he moui ha he Atua, ha ko e goagoa ha lautolu.” (Efeso 4:18) Ato eke a ia mo Kerisiano, ko Paulo, ko e tagata pulotu mo e iloilo ke he Fakatufono, kua pouligia he goagoa ati favale a ia ke he fakapotopotoaga he Atua. (1 Korinito 15:9) Pete ia, ne fakakite e Iehova e kupu moli ki a ia. Ne fakamaama e Paulo: “Ko e hanai e mena ne ofania ai au, kia fakakite fakamua ia au e Iesu Keriso e fakauka lahi ni kia eke au mo fakafifitaki kia lautolu kua nakai la tua kia ia, ke moua ai e moui tukulagi.” (1 Timoteo 1:16) Ke tuga a Paulo, ko e tokologa ne totoko fakamua ke he kupu moli he Atua hane fekafekau ki a Ia he mogonei. Ko e kakano mitaki ainei ke fakamatala tumau ki a lautolu ne totoko foki ki a tautolu. He mogonei, he fakaako tumau e Kupu he Atua mo e lali ke moua e kakano, kua puipui mai a tautolu he fakagoagoa ke he puhala ne tamai e nakai fiafia ki a Iehova.

9, 10. (a) Fakakite fefe he tau Iutaia he senetenari fakamua a lautolu ni ke nakai makai ke fakaako mo e mao kikiha ke he tau onoonoaga ha lautolu? (e) Kua fai fakatataiaga nakai ia Kerisitenitome he vaha nei? Fakamaama.

⁹ Ma e tokologa, kua fakaalaia e kitiaaga fakaagaga ha kua nakai makai a lautolu ke fakaako ti kua mao kikiha ke he tau onoonoaga ha lautolu. Ne fakaheu he tau Iutaia tokologa a Iesu mo e tau fakaakoaga hana ha kua pipiki fakamakamaka a lautolu ke he Fakatufono faka-Mose. Ka e, kua fai fakaataaga. Ke fakatai, he mole e liu tu mai ha Iesu, “kua omaoma foki e tokologa he tau ekepoa ke he tua.” (Gahua 6:7) Moha ia, ke he laulahi he tau Iutaia, ne tohia e Paulo: “Kua hoko ke he aho nai, kua toka agaia e ufiufi ke he tau loto ha lautolu ka totou a Mose.” (2 Korinito 3:15) Tuga kua iloa e Paulo e mena ne talahau fakamua e Iesu ke he tau takitaki lotu Iutaia: “Kia kumikumi a mutolu ke he tau Tohi, ha ko e mena kua manatu a mutolu, ke moua ai e mutolu e moui tukulagi; ko e tau Tohi foki ia kua talahau a au.” (Ioane 5:39) Ko e tau Tohiaga Tapu ne kumikumi fakamatafeiga e lautolu kua lata ke lagomatai a lautolu ke iloa ko Iesu e Mesia. Ka e pete he pihia, kua fai manatu kehe e tau Iutaia, ti nakai maeke foki he Tama he Atua ne taute e tau mana ke fakaohooho a lautolu ke maliu.

 ¹⁰ Kua moli pihia ke he tokologa ne ha ha i Kerisitenitome he vaha nei. Ke tuga e tau Iutaia he senetenari fakamua, kua “ha ha ia lautolu e fakamakutu ke he tau mena he Atua, ka e nakai lata mo e maama.” (Roma 10:2) Pete he kumikumi falu ke he Tohi Tapu, kua nakai manako a lautolu ke talitonu ke he tau mena ne talahau. Kua matauka a lautolu ke talia kua fakaako e Iehova e tau tagata hana puhala he vahega he fekafekau fakamoli mo e loto matala he tau Kerisiano fakauku. (Mataio 24:45) Ka kua maama e tautolu kua fakaako e Iehova e tau tagata hana mo e kua tupu tolomaki tumau e maamaaga he kupu moli hana. (Tau Fakatai 4:18) He fakaata e tautolu a tautolu ke fakaako e Iehova, kua fakamonuina a tautolu aki e iloilo ke he finagalo hana.

11. Ko e heigoa e fua ha ko e tau manatu noa he tagata ke fufu e kupu moli?

¹¹ Ko e falu kua pouligia he tau manatu noa ha lautolu. Kua talahau tuai to fakafiufiu he falu e tau tagata he Atua mo e fekau ne fakapuloa e lautolu hagaao ke he ha ha hinei ha Iesu. Ne tohia he aposetolo ko Peteru: “Kua loto a lautolu ke galo ia lautolu e mena nai,” nukua fakapuke he Atua e lalolagi he vaha a Noa. (2 Peteru 3:3-6) Pihia foki, tokologa a lautolu ne totoku ko e tau Kerisiano kua mautali ke talahau kua fakakite e Iehova e fakaalofa noa, totonu, mo e fakamagalo; ka kua tiaki mo e fakaheu e lautolu e kupu moli na nakai tokanoa e ia a lautolu kua hala. (Esoto 34:6, 7) Ka kua fakamakamaka e tau Kerisiano moli ke maama e tau mena ne fakaako he Tohi Tapu.

12. Kua pouligia fefe e tau tagata he aga tuai?

¹² Tokologa e tau tagata o tapu kua pouligia he aga tuai. Ke he tau takitaki lotu he vaha hana, ne pehe a Iesu: “Kua fakahui e mutolu e poaki he Atua ke he tau kupu toka tuai ha mutolu.” (Mataio 15:6) Ne makutu e tau Iutaia ke liu fakatu e tapuakiaga mea he mole e liliu he paea i Papelonia, ka ko e tau ekepoa kua fakaikaluga mo e fia tututonu lahi a lautolu. Ko e tau galue fakalotu kua taute noa, nakai ha ha ai e fakaheke moli ke he Atua. (Malaki 1:6-8) He vaha ha Iesu, ne lafi he tau tohikupu mo e tau Farasaio e tau aga tuai loga ke he Fakatufono faka-Mose. Ne fakakite e Iesu e tau tagata ia ko e tau tagata fakavai ha kua galo ia lautolu e tau matapatu fakaakoaga tututonu ne fakave e Fakatufono ki ai. (Mataio 23:23, 24) Ko e tau Kerisiano moli kua lata ke fakaeneene neke fakaata e tau aga tuai fakalotu ke fakakeukeu mai a lautolu he tapuakiaga mea.

‘Kua Kitia a Ia ne Nakai Kitia’

13. Ko e heigoa e tau puhala ua ne kitia e Mose e falu lilifu he Atua?

¹³ Ne ole a Mose ke kitia e lilifu he Atua i luga he mouga, mo e kitia moli e ia e kikila fakahiku he lilifu a Iehova. He finatu a ia ke he faituga utafano, ne nakai tui e ia e ufiufi. Ko Mose ko e tagata kua hokulo e tua fakamoli ne manako ke taute e finagalo he Atua. Pete kua fakamonuina a ia he kitia falu he tau fakakiteaga he lilifu a Iehova, kua tuga fita he kitia e ia e Atua aki e tau mata he tua hana. Ne pehe e Tohi Tapu “kua fakauka a [Mose] tuga ne mena kua kitia e ia a ia nakai kitia.” (Heperu 11:27; Esoto 34:5-7) Ti fakaata e ia e lilifu he Atua nakai ni ha ko e kikila mai he fofoga hana ne fai magaaho, ka e pihia foki puhala he tau laliaga hana ke lagomatai e tau Isaraela ke o mai ke iloa mo e fekafekau ki a Iehova.

14. Kitia fefe e Iesu e lilifu he Atua, mo e ko e heigoa ne fiafia a ia ki ai?

¹⁴ I luga he lagi, kua leva tigahau he kitia tonu e Iesu e lilifu he Atua ti fakamua atu foki ato tufuga e lagi mo e lalolagi katoatoa. (Tau Fakatai 8:22, 30) He magahala katoa ia, kua feaki ai e fakafetuiaga fakaalofa hokulo ue atu. Ne fakakite e Iehova ko e Atua e fakaalofa ne  mua atu ke he uluaki nei he tau tufugatia oti. Ne liu fakakite e Iesu e fakaalofa hokulo hana ma e Foaki Moui faka-Atua nei. (Ioane 14:31; 17:24) Ko e fakaalofa ha laua kua mitaki katoatoa ke he vahaloto he Matua mo e Tama. Ko Iesu, tuga a Mose, kua fiafia lahi ke fakaata e lilifu a Iehova ke he tau mena ne fakaako e ia.

15. Ko e heigoa e puhala ne manamanatu e tau Kerisiano ke he lilifu he Atua?

¹⁵ Tuga a Mose mo Iesu, ko e Tau Fakamoli he Atua he vaha fou nei kua manako lahi ke manamanatu ke he lilifu a Iehova. Kua nakai mafoki kehe a lautolu he tala mitaki lilifu. Ne tohia he aposetolo ko Paulo: “Ka hoko ke he vaha ke mafoki ai ke he Iki [ke taute e finagalo hana], ti uta kehe ai e ufiufi.” (2 Korinito 3:16) Kua kumikumi a tautolu ke he tau Tohiaga Tapu ha kua manako a tautolu ke taute e finagalo he Atua. Kua fiafia a tautolu ke he lilifu ne kikila ke he fofoga he Tama mo e Patuiki fakauku ha Iehova, ko Iesu Keriso, mo e muitua a tautolu ke he fifitakiaga hana. Tuga a Mose mo Iesu, kua kotofa ki a tautolu e fekafekauaga, he fakaako falu hagaao ke he Atua lilifu ue atu ne tapuaki e tautolu.

16. Ko e ha kua monuina a tautolu ke iloa e kupu moli?

¹⁶ Ne liogi a Iesu: “Hoku Matua na e, kua fakaaue au kia koe, . . . he ufiufi e koe e tau mena nai he tau tagata iloilo mo e loto matala, ka kua fakakite atu ai ke he tau tama mukemuke.” (Mataio 11:25) Kua foaki e Iehova e maama ke he tau finagalo mo e aga hana ki a lautolu ne loto fakamoli mo e fakatokolalo. (1 Korinito 1:26-28) Kua o mai a tautolu ki lalo he puipuiaga hana, mo e fakaako e ia a tautolu ke moua e aoga—ke aoga ke he moui katoa. Kia fakaaoga e tautolu e tau magaaho oti ke fakatata atu ki a Iehova, he loto fakaaue ke he tau foakiaga loga hana ke iloa lahi a ia.

17. Maeke fefe ia tautolu ke o mai ke iloa katoatoa e tau mahani ha Iehova?

¹⁷ Ne tohia a Paulo ke he tau Kerisiano fakauku: “Ko tautolu oti, kua kitekite ke he fakaata mo e mata nakai ufia ke he lilifu he Iki [ti] kua faliu a tautolu mo e fakatino na, ko e lilifu ke hoko ke he lilifu.” (2 Korinito 3:18) Pete ko e amaamanakiaga ha tautolu ke he lagi po ke lalolagi, ka lahi atu e iloa ha tautolu ki a Iehova—ko e tau mahani mo e aga hana ne fakakite i loto he Tohi Tapu—to tatai lahi foki a tautolu mo ia. Kaeke manamanatu mo e loto fakaaue a tautolu ke he moui, fekafekauaga, mo e tau fakaakoaga ha Iesu Keriso, to fakaata fakalahi e tautolu e tau mahani a Iehova. Ko e fiafia ha ia ke iloa kua foaki e tautolu e fakaheke ke he Atua ha tautolu, ko e hana lilifu ne kumi e tautolu ke fakaata!

Manatu Nakai e Koe?

• Ko e ha ne matakutaku e tau Isaraela ke kitia e lilifu he Atua ne fakaata e Mose?

• Ko e heigoa e tau puhala ne ‘ufiufi’ ai e tala mitaki he senetenari fakamua? he vaha ha tautolu?

• Fakaata fefe e tautolu e lilifu he Atua?

[Tau Huhu he Fakaakoaga]

[Fakatino he lau 13]

Ne nakai maeke e tau Isaraela ke onoono ke he fofoga ha Mose

[Tau Fakatino he lau 15]

Tuga a Paulo, ko e tokologa ne totoko e kupu moli he Atua kua fekafekau ki a Ia mogonei

[Tau Fakatino he lau 17]

Kua fiafia e tau fekafekau a Iehova ke fakaata e lilifu he Atua