Feaki e Mahani Fakatokolalo Moli
Feaki e Mahani Fakatokolalo Moli
“To fakamoui e koe e motu kua [“fakatokolalo,” NW].”—2 SAMUELA 22:28.
1, 2. Ko e heigoa ne tatai e tau tagata pule tokologa he lalolagi?
NE FAKAKITE moli he tau piramiti i Aikupito e tau tagata ne pule fakamua ke he motu ia. Ko e falu ne toka hifo e fakamailoga ha lautolu ke he fakamauaga tala tuai ko Sanerivi ha Asuria, ko Alexander the Great ha Heleni, mo Julius Caesar ha Roma. Ko e tau tagata pule malolo ia kua tatai e tau mahani. Ne nakai toka hifo e lautolu e fakamauaga he fakatokolalo moli.—Mataio 20:25, 26.
2 Manatu nakai a koe kua fai he tau tagata pule na i luga ne kumi fakamakutu ke he kautu ha lautolu e tau lalo tagata ne manako ma e fakamafanaaga? Nakai pihia! Ti nakai manatu foki a koe kua o atu a lautolu ke he tau nonofoaga tokolalo he tau tagata loto malipilipi ke atihake e tau agaga ha lautolu. Ko e kehe ha ia e mahani ha lautolu ke he tau lalo tagata mai he mahani he Pule Tokoluga he lagi mo e lalolagi katoatoa, ko Iehova ko e Atua!
Ko e Fakafifitakiaga Mua Ue Atu he Mahani Fakatokolalo
3. Fehagai fefe e Pule Tokoluga ke he hana tau tagata?
3 Kua lahi mo e lilifu ue atu a Iehova, pete ia ‘ko e tau fofoga hana kua o tafeliuaki ai ke he lalolagi oti, ke lagomatai kia lautolu kua katoatoa ha lautolu a tau loto kia ia.’ (2 Nofoaga he Tau Patuiki 16:9) Ti ko e heigoa ne taute e Iehova he magaaho ne moua e tau tagata tapuaki holoilalo ne loto malipilipi he tau kamatamata loga? Kua tuga “nofo” a ia mo lautolu puhala he agaga tapu hana ke “fakamafana a lautolu ne loto holoilalo, mo e fakamafana ai e tau loto ha lautolu ne loto malipilipi.” (Isaia 57:15) Ti ko e hana tau tagata tapuaki ne fakamafana kua maeke mogonei ke liliu fekafekau ki a ia mo e fiafia. Ko e mahani fakatokolalo ha ia he Atua!
4, 5. (a) Fefe e logonaaga he salamo hagaao ke he puhala pule he Atua? (e) Ko e heigoa e kakano he “hifo taha mai” e Atua ke lagomatai e “lalo tagata”?
4 Kua nakai fai tagata foki he lagi mo e lalolagi katoatoa ne fakatokolalo ne ia a ia ke lagomatai e tau tagata agahala, ke fakatatai atu ke he Iki Pule Katoatoa. Maeke ai he salamo ke tohia: “Kua tokoluga ni a Iehova ki luga he tau motu kehe oti, kua tokoluga hana lilifu ki luga he lagi. Ko hai kia ke tuga a Iehova ha tautolu a Atua, ko ia kua fakatu ki luga hana haeleaga? Ko ia ni kua [“hifo taha mai,” NW] a ia ke kitekite ke he lagi katoa mo e lalolagi. Kua fakatu hake mai he kelekele e lalo tagata, kua lagaaki e ia e tagata nofogati mai he toloaga veve.”—Salamo 113:4-7.
5 Mailoga e tau kupu “hifo taha mai.” Ka e ka hagaao ke he tau tagata, kua kelea e kakano he tau kupu ia, ‘ke fia pule ke he lalo tagata po ke tagata nakai muhukoloa.’ Ko e aga fakatokoluga pihia kua nakai fakaai ke fakamaama aki a Iehova ko e Atua, ne mea mo e tapu mo e nakai ha ha ai e “fakatokoluga.” (Mareko 7:22, 23) Ka e kua maeke foki e tau kupu “hifo taha mai” ke ha ha ai e kakano ke hifo matua mai ke he tuaga he lalo tagata po ke hifo matua mai he tuaga mahuiga ke fakafehagai mo e lalo tagata. Ati, fakakite he falu Tohi Tapu e Salamo 113:6 ke pehe kua loto fakatokolalo ni he Atua a ia. Kua fakakite moli he mena ia e fakatai he Atua fakatokolalo ha tautolu ne mataala fakaalofa ke he tau manako he tau tagata tapuaki nakai mitaki katoatoa hana!—2 Samuela 22:36.
Kakano ne Fakatokolalo a Iesu
6. Ko e heigoa e mahani mua ue atu he fakatokolalo ne taute e Iehova?
6 Ko e mena mua ue atu ne taute he Atua he mahani fakatokolalo mo e fakaalofa, ko e fakafano mai e Tama uluaki fakahele hana ke fanau ke he lalolagi mo e liu fakatu hake ko e tagata ma e fakamouiaga he tau tagata. (Ioane 3:16) Ne fakaako e Iesu ki a tautolu e kupu moli hagaao ke he Matua hana he lagi mo e foaki hana moui mitaki katoatoa ke utakehe e “hala he lalolagi.” (Ioane 1:29; 18:37) He fakaata mitaki katoatoa hana Matua, pihia foki mo e mahani fakatokolalo a Iehova, ne fakamakai a Iesu ke taute e mena ne ole he Atua ki a ia. Ko e fakafifitakiaga mua ue atu a ia he mahani fakatokolalo mo e fakaalofa ne fakatoka he taha he tau mena momoui he Atua. Ne nakai loto fakaaue e tau tagata oti ke he mahani fakatokolalo ha Iesu, ne kitia he tau fi hana a ia ko e “tagata fakateaga.” (Tanielu 4:17) Moha ia, ne mailoga he aposetolo ko Paulo kua lata he tau katofia talitonu hana ke fifitaki a Iesu mo e ke fakatokolalo ke he tau fakafehagai ha lautolu mo e falu.—1 Korinito 11:1; Filipi 2:3, 4.
7, 8. (a) Ako fefe a Iesu ke fakatokolalo? (e) Ko e heigoa e tomatomaaga ne taute e Iesu ki a lautolu ka eke mo tau tutaki?
7 Ne fakakite e Paulo e fakafifitakiaga mua atu ha Iesu, he tohia: “Kia toka foki ia mutolu e manatu ia ne toka ai ia Keriso Iesu, ko ia ne mahani fakalataha mo e Atua, nakai manatu a ia ko e fofo mena ke fakataufata a ia mo e Atua; ka kua fakatokolalo e ia a ia, ne mahani a ia fakalataha mo e tupa, nukua eke a ia tuga ne tagata; ne kitia foki a ia kua tino mai po ke tagata, ne fakatokolalo e ia a ia, ne oma e ia kua hoko ke he mate, ko e mate haia he [“akau fakakikiveka,” NW].”—Filipi 2:5-8.
8 Liga manatu falu, ‘Ako fefe a Iesu ke fakatokolalo?’ Ko e fua homo ue atu ne tupu mai he hana lafiaga tata mo e hana Matua he lagi ke he piliona e tau tau, ne eke a ia mo “iki gahua” he Atua he tau tufugatiaaga kehekehe oti. (Tau Fakatai 8:30, NW) He mole e totokoaga i Etena, kua ha ha e Tama Uluaki he Atua he tuaga ke kitia e tau fakafehagaiaga fakatokolalo he Matua hana ke he tau tagata agahala. Hagaao ki ai, magaaho ne nofo he lalolagi, ne fakaata e Iesu e mahani fakatokolalo he hana Matua mo e tomatoma age: “Kia hahamo e mutolu e lakau hahamo haku, mo e fifitaki mai a mutolu kia au; ha ko au ni ko e totonu mo e loto holoilalo; ti moua ai e mutolu e okiokiaga mo e tau agaga ha mutolu.”—Mataio 11:29; Ioane 14:9.
9. (a) Ko e heigoa ati fiafia a Iesu ke he fanau? (e) He fakaaoga e tama tote, ko e heigoa e fakaakoaga ne fakaako e Iesu?
9 Ha kua fakatokolalo moli a Iesu, ne nakai matakutaku e fanau ia ia. Ka e fiafia lahi a lautolu ki a ia. Ti fakakite e ia e fakaalofa ma e fanau mo e fiafia ki a lautolu. (Mareko 10:13-16) Ko e heigoa ati fiafia a Iesu ke he fanau? Moli, ne ha ha ia lautolu e tau mahani mitaki lahi ne nakai fakakite tumau he tau tutaki hana. Ko e mena iloa tuai na kitia he fanau ikiiki e tau tagata lalahi ke mua hake ia lautolu. Kua kitia e koe e mena nei he tau huhu loga ha lautolu. E, he fakatatai ke he tokologa he tau tagata lalahi, kua mukamuka e fanau ke fakaako ti nakai fa mahani a lautolu ke hula. He taha magaaho ne fakatu tokotaha e Iesu e tama tote mo e pehe ke he tau tutaki Hana: “Ka nakai mafoki a mutolu ti eke ni mo tau tama ikiiki, ti nakai ni huhu atu a mutolu ke he kautu he lagi.” Ne fakaholo atu a ia: “Ko ia ke fakatokolalo e ia a ia ke tuga e tama tote nai, to mua a ia ia lautolu ha ha he kautu he lagi.” (Mataio 18:3, 4) Ne fakatu e Iesu e matafakatufono: “Ko e tagata ne fakatokoluga e ia a ia, to fakatokolalo a ia; ka ko e tagata ne fakatokolalo e ia a ia, to fakamatalahi a ia.”—Luka 14:11; 18:14; Mataio 23:12.
10. Ko e heigoa e tau huhu ka fakatutala a tautolu ki ai?
10 Ne fakatupu he kupu moli ia e tau huhu aoga. Ko e amaamanakiaga ha tautolu ke moua e moui tukulagi kua falanaki ni ke he ha tautolu a feakiaga he mahani fakatokolalo moli, ka ko e ha ne uka ai he tau Kerisiano he falu magaaho ke fakatokolalo? Ko e ha ne paleko ki a tautolu ke tautaofi e hula ha tautolu, mo e fakafehagai ke he tau kamatamata mo e mahani fakatokolalo? Ti ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke kautu he feaki e mahani fakatokolalo moli?—Iakopo 4:6, 10.
Kakano ne Uka ke Fakatokolalo
11. Ko e ha kua nakai ofo ha kua taufetului a tautolu ke fakatokolalo?
11 Kaeke hane taufetului a koe ke fakatokolalo, kua nakai tokotaha a koe. Mai he 1920, ne fakatutala e mekasini nei ke he fakatonuaga he Tohi Tapu ke moua e mahani fakatokolalo: “Ha kua mailoga e tautolu e aoga lahi ne tuku he Iki ke he mahani fakatokolalo, kua lata he mena ia ke fakamalolo e tau tutaki moli oti ke feaki e mahani nei he tau aho takitaha.” Ti fakamoli mai foki: “Pete ko e tau fakatonuaga oti he tau Tohiaga Tapu ko e aga kelea pauaki he tagata kua tuga anei, ko lautolu ne eke mo tau tagata he Iki mo e fifili ke o he puhala ia kua tuga ke uka lahi, mo e mua atu e taufetului, ke he lekua nei mai he falu.” Kua fakamaama ai taha kakano ne taufetului e tau Kerisiano moli ke fakatokolalo—he manako e aga pauaki ha tautolu ne agahala ke moua e lilifu nakai hako. Kua pihia e mena nei ha ko tautolu ko e tau hologa he hoa agahala, ko Atamu mo Eva, ne mahala ke he tau manako lotokai.—Roma 5:12.
12, 13. (a) Puhala fe ne eke e lalolagi mo fakatauhele ke he mahani fakatokolalo he Kerisiano? (e) Ko hai ne taute e taufetului ke he mahani fakatokolalo ha tautolu ke uka lahi?
12 Taha foki e kakano ne liga uka ia tautolu ke fakakite e mahani fakatokolalo ha kua agaagai ia tautolu e lalolagi ne fakamalolo e tau tagata ke lali fakalahi ke mua hake ke he falu. Haia he tau foliaga fa mahani he lalolagi nei ke fakamakona “e manako lahi he tino [agahala], mo e manako lahi he tau mata, katoa mo e tau mena he mouiaga nai ke hula ki ai.” (1 Ioane 2:16) He nakai lauia he tau manako fakalalolagi pihia, kua lata he tau tutaki ha Iesu ke fakamukamuka e tau mata ha lautolu mo e fakatumau ke taute e finagalo he Atua.—Mataio 6:22-24, 31-33; 1 Ioane 2:17.
13 Ko e kakano ke toluaki ne uka ke feaki mo e fakatata e mahani fakatokolalo ha ko e kamataaga he fakatokoluga, ko Satani ko e Tiapolo, hane pule ke he lalolagi nei. (2 Korinito 4:4; 1 Timoteo 3:6) Ne fakamatalahi e Satani e tau mahani kelea hana. Ke fakatai ki ai, ne manako a ia ke tapuaki a Iesu ki a ia he foaki ki a Iesu e “tau kautu oti he lalolagi, mo e lilifu ha lautolu.” Ha kua lahi e fakatokolalo, ne fakaheu fakalapalapa e Iesu e foaki he Tiapolo. (Mataio 4:8, 10) Tuga foki, kua lali a Satani ke kamatamata e tau Kerisiano ke kumi e lilifu ma lautolu ni. He nakai pihia, ne eketaha e tau Kerisiano fakatokolalo ke mumuitua ke he fakafifitakiaga ha Iesu, he foaki e fakahekeaga mo e fakalilifuaga ke he Atua.—Mareko 10:17, 18.
Feaki mo e Fakatata e Mahani Fakatokolalo Moli
14. Ko e heigoa e ‘fakatokolalo fakavai’?
14 I loto he tohi hana ke he tau Kolose, ne hataki a Paulo ke he fakapikopiko he mahani fakatokolalo ke nava mai e tau tagata. Ne fakakite e Paulo e mena nei ko e ‘fakatokolalo fakavai.’ Ko lautolu ne fakapikopiko ke mahani fakatokolalo nakai ko e tau tagata fakaagaga a lautolu. Ka kua fakakite moli e lautolu e “fakatokoluga” ha lautolu fakalataha mo e hula. (Kolose 2:18, 23) Ne fakakite e Iesu e tau fakafifitakiaga he tau mahani fakatokolalo pikopiko ia. Ne akonaki e Iesu e tau Farasaio ha ko e tau liogi fakatata ha lautolu mo e ma e puhala ne fakakanopogi a lautolu ke tuga e tau tagata matematekelea mo e fakamaheu e tau mata ke mailoga he tau tagata. Ke he taha fahi, ma e tau liogi fakatagata ke aoga ke he Atua, kua lata ni ke talahau mo e mahani fakatokolalo.—Mataio 6:5, 6, 16.
15. (a) Ko e heigoa ka taute e tautolu ke fakatumau ke loto holoilalo? (e) Ko e heigoa falu a fakafifitakiaga mitaki he mahani fakatokolalo?
15 Kua lagomatai e tau Kerisiano ke fakatumau e loto holoilalo moli he onoono fakatonu atu ke he tau fakafifitakiaga mitaki lahi he mahani fakatokolalo, ha Iehova ko e Atua mo Iesu Keriso. He taute e mena nei kua putoia ai e fakaakoaga tumau he Tohi Tapu mo e tau tohi lagomatai he Tohi Tapu puhala he “fekafekau fakamoli mo e loto matala.” (Mataio 24:45) Ko e fakaakoaga ia kua aoga lahi ma e tau leveki Kerisiano, “neke fakatokoluga ai [ha lautolu a] loto ke he [ha lautolu] tau matakainaga.” (Teutaronome 17:19, 20; 1 Peteru 5:1-3) Manamanatu ke he tau fakafifitakiaga loga he tau tagata ne fakamonuina ma e aga fakatokolalo ha lautolu, tuga a Ruta, Hana, Elisapeta, mo e loga atu foki. (Ruta 1:16, 17; 1 Samuela 1:11, 20; Luka 1:41-43) Manamanatu, foki, ke he loga he tau fakafifitakiaga mitaki he tau tagata tane talahaua ne fakatumau ke fakatokolalo he fekafekauaga ha Iehova, tuga a Tavita, Iosia, Ioane ko e Papatiso, mo e aposetolo ko Paulo. (2 Nofoaga he Tau Patuiki 34:1, 2, 19, 26-28; Salamo 131:1; Ioane 1:26, 27; 3:26-30; Gahua 21:20-26; 1 Korinito 15:9) Ka e kua e tau fakafifitakiaga loga he mahani fakatokolalo he vaha nei ne kitia e tautolu i loto he fakapotopotoaga Kerisiano? He manamanatu fakahokulo ke he tau fakafifitakiaga nei, ka lagomatai e tau Kerisiano ke ‘tapulu ke he loto holoilalo ko e taha kia taha.’—1 Peteru 5:5.
16. Lagomatai fefe he fekafekauaga Kerisiano a tautolu ke fakatokolalo?
16 He fakalataha tumau ke he fekafekau faka-Kerisiano ka lagomatai a tautolu ke fakatokolalo. Maeke he loto holoilalo ke taute a tautolu ke kautu ka fehagai mo e tau tagata kehe ne feleveia mo tautolu he taha fale mo e taha fale mo e falu matakavi. Kua mahomo atu e moli he mena nei he magaaho ka vale po ke amuamu mai e tagata he fale ke he fekau he Kautu he magaaho fakamua. Kua fa paleko e tau taofiaga ha tautolu, ti maeke he mahani fakatokolalo ke lagomatai e Kerisiano ke fakatumau ke tali e tau huhu “mo e mahani molu mo e [“hokulo e fakalilifu,” NW].” (1 Peteru 3:15) Ne hiki atu e tau fekafekau fakatokolalo he Atua ke he tau matakavi fou mo e lagomatai e tau tagata he tau aga fakamotu mo e tau tutuaga kehekehe he moui. Ko e tau fekafekau pihia kua liga fahia fakatokolalo ke he matagahua uka he fakaako e vagahau fou ke maeke ke lahi e lagomatai ke he tau tagata ne manako a lautolu ke fakamatala e tala mitaki ki ai. Ko e navaaga lahi ke he gahua ia!—Mataio 28:19, 20.
17. Ko e heigoa e tau matagahua faka-Kerisiano ne lata mo e mahani fakatokolalo?
17 Fakalataha mo e mahani fakatokolalo, kua fakamoli he falu e tau matagahua faka-Kerisiano ha lautolu, he tuku fakamua e fiafia he falu ke he ha lautolu ni. Ke fakatai ki ai, ko e mahani fakatokolalo he matua tane Kerisiano ati fakatoka kehe taha magaaho mai he tau matagahua hana ke tauteute mo e takitaki e fakaako Tohi Tapu kautu mitaki mo e hana fanau. Ne lagomatai foki he mahani fakatokolalo e fanau ke fakalilifu mo e omaoma ke he tau matua ha lautolu, ne nakai mitaki katoatoa. (Efeso 6:1-4) Ko e tau hoana ne ha ha ai e tau tane nakai talitonu kua fa fehagai mo e tau tutuaga ke fakatokolalo he lali ke moua e tau hoa ha lautolu puhala he “mahani mea fakalataha mo e hokulo e fakalilifu.” (1 Peteru 3:1, 2, NW) Ko e mahani fakatokolalo mo e fakaalofa foaki fakatagata kua aoga lahi foki ka leveki fakaalofa e tautolu e tau manako he tau matua ne gagao mo e fuakau.—1 Timoteo 5:4.
Tului he Mahani Fakatokolalo e Tau Lekua
18. Maeke fefe he mahani fakatokolalo ke lagomatai a tautolu ke tului e tau lekua?
18 Kua nakai mitaki katoatoa oti e tau tagata fekafekau he Atua. (Iakopo 3:2) He falu magaaho, ne liga mafuta hake e tau fekehekeheaki po ke tau fehalakaki he vahaloto he tau Kerisiano tokoua. Liga kua tonu e togi he taha hagaao ke he taha. Ka e fa mahani, kua maeke e tau tutuaga pihia ke tului he fakagahua e fakatonuaga nei: “Kia fefakaukaaki a mutolu, mo e fefakamagaloaki, kaeke kua mahani kelea taha kia taha; tuga ne fakamagalo mai a [“Iehova,” NW] kia mutolu, kia pihia foki a mutolu.” (Kolose 3:13) Moli, kua nakai mukamuka ke muitua ke he tomatomaaga nei, ka e maeke he mahani fakatokolalo ke lagomatai e tagata ke fakagahuahua ai.
19. Ko e heigoa kua lata ke manatu e tautolu he magaaho ka vagahau a tautolu ke he taha tagata ne fakahukia a tautolu?
19 He falu magaaho liga logona he Kerisiano kua lahi mahaki e mahani kelea ke fakaheu noa. Mogoia, ka lagomatai he mahani fakatokolalo a ia ke finatu ke he tagata ne kitia e ia kua hepe mo e amaamanakiaga ke taute e mafola. (Mataio 18:15) Taha e kakano ne tumau e tau lekua he vahaloto he tau Kerisiano ha kua fakatokoluga taha po ko laua tokoua ke talahau kua hehe. Po ko ia ne lotomatala ke finatu ke he taha, kua taute ni mo e aga ko ia ne hako mo e puhala tuhituhi. Ke he taha fahi, kua aoga lahi e aga fakatokolalo moli ke tului aki e tau fekehekeheaki loga.
20, 21. Ko e heigoa taha he tau lagomatai mua ue atu ke fakatokolalo?
20 Ko e lakaaga uho ke feaki e mahani fakatokolalo ko e liogi ma e lagomatai mo e agaga he Atua. Ka e manatu, ‘kua foaki he Atua e fakaalofa noa [pihia foki mo e agaga tapu hana] ke he tau tagata fakatokolalo.’ (Iakopo 4:6) Ti kaeke taufetoko a koe mo e katofia talitonu, liogi ki a Iehova ke lagomatai a koe ke fakatokolalo ke talahau e hehe hau ne lafi ke he lekua. Kaeke kua hukia a koe mo e tala atu fakamoli e tagata ne hepe, “Fakamolemole atu au,” kia fakatokolalo mo e fakamagalo age. Kaeke kua uka e mena nei, kumi a Iehova he liogi ke utakehe mai he loto hau ha aga fakatokoluga.
21 He maama e tau aoga loga ne tamai he mahani fakatokolalo ka omoi a tautolu ke feaki mo e taofi mau e mahani uho nei. Ko e mena ia, kua moua e tautolu e tau fakafifitakiaga homo ue atu ha Iehova ko e Atua mo Iesu Keriso! Kia nakai nimo e fakamaloloaga faka-Atua: “Ko e taui he mahani fakatokolalo mo e matakutaku kia Iehova, hanai, ko e koloa, mo e lilifu mo e moui.”—Tau Fakatai 22:4.
Tau Mena ke Manamanatu Fakahokulo ki Ai
• Ko hai e tau fakafifitakiaga mitaki lahi he mahani fakatokolalo?
• Ko e ha ne uka ke feaki e mahani fakatokolalo?
• Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke fakatokolalo?
• Ko e ha ne aoga lahi ai ke fakatumau ke fakatokolalo?
[Tau Huhu he Fakaakoaga]
[Fakatino he lau 13]
Ne fakatokolalo moli a Iesu
[Fakatino he lau 14]
Ne fakamalolo he lalolagi e tau tagata ke lali fakalahi ke mua hake ke he falu
[Credit Line]
WHO photo by L. Almasi/K. Hemzǒ
[Fakatino he lau 15]
Lagomatai he mahani fakatokolalo a tautolu ke o atu ke he tau tagata kehe he fekafekauaga ha tautolu
[Tau Fakatino he lau 16]
Kua maeke e tau fekehekeheaki ke tului he ufiufi fakatokolalo aki e tautolu e fakaalofa
[Tau Fakatino he lau 17]
Kua fakakite he tau Kerisiano e mahani fakatokolalo ke he tau puhala loga