Kia Mataala Neke Fakatupu e Loto ne Fakatokoluga
Kia Mataala Neke Fakatupu e Loto ne Fakatokoluga
“Kua totoko atu e Atua ke he tau [“tagata,” NW] fakatokoluga.”—IAKOPO 4:6.
1. Foaki taha fakafifitakiaga ke he tau logonaaga kua tonu he hula.
KUA taute nakai he falu mena tutupu e loto hau ke puke he hula? Tokologa ia tautolu kua mailoga e logonaaga fiafia ia. Ti nakai hepe ka logona hifo e tautolu e taha fuafuaaga he hula he falu magaaho. Ke fakatai ki ai, magaaho ne totou he hoa Kerisiano e hokotaki aoga hagaao ke he mahani mitaki mo e gahua lahi he tama fifine ha laua, ne tuga kikila e tau fofoga ha laua he olioli ke he tau gahua ne taute he tama. Ne hula e aposetolo ko Paulo mo e tau kapitiga hana ke he fakapotopotoaga fou ne lagomatai e lautolu ke fakatu, ha kua fakauka fakamoli e tau matakainaga ke he favaleaga.—1 Tesalonia 1:1, 6; 2:19, 20; 2 Tesalonia 1:1, 4.
2. Ko e ha ne nakai fa mitaki e tau logonaaga he hula?
2 Mai he tau fifitakiaga fakamua, ne kitia e tautolu kua fakakite he hula e logonaaga fiafia ne tupu mai he falu mena taute po ke he mouaaga. Pete ia, ne fa fakakite he hula e fakahakehake fakatagata, ko e logonaaga he fia pule ha ko e hana makaka, foliga, mautu, po ke tuaga. Kua fa mahani ai ke fakakite e aga fakaikaluga, ko e loto ne fakatokoluga. Ko e hula pihia ko e taha mena ne kua lata ia tautolu ko e tau Kerisiano ke puipui mai i ai. Ko e ha? Ha kua ha ha ia tautolu e fatuakiloto ke lotokai ne moua mai he matua fakamua ha tautolu ko Atamu. (Kenese 8:21) Ko e fua mogoia, kua mukamuka e tau loto ha tautolu ke fakahehe a tautolu ke hula ke he tau kakano hepe. Ke tuga anei, lata e tau Kerisiano ke totoko ke he tau logonaaga ke hula ke he motu, mautu, fakaakoaga, tau makaka pauaki, po ke tau gahua he fakatatai atu ke he falu. Ko e hula ne tupu mai he tau mena ia kua nakai hako mo e nakai fiafia a Iehova ki ai.—Ieremia 9:23; Gahua 10:34, 35; 1 Korinito 4:7; Kalatia 5:26; 6:3, 4.
3. Ko e heigoa e fakatokoluga, mo e ko e heigoa ne talahau e Iesu hagaao ki ai?
3 Ti fai kakano foki ke fakaheu e hula kua nakai hako. Kaeke fakaata ai ke tupu he tau loto ha tautolu, to holofa ai ke he puhala hula kelea muitui ne iloa ko e fakatokoluga. Ko e heigoa e fakatokoluga? Lafi ke he logonaaga fia lahi, ne onoono hifo e tagata fakatokoluga ke he falu, ko e tau tagata ne manatu e ia ke fakateaga. (Luka 18:9; Ioane 7:47-49) Ne tohi auloa e Iesu e “fakatokoluga” mo e falu mahani kelea ne “hau mai he loto” ti “kelea ai e tagata.” (Mareko 7:20-23) Mailoga ai he tau Kerisiano e aoga ke kalo mai neke fakatupu e loto ne fakatokoluga.
4. Maeke fefe he manamanatu ke he tau fakafifitakiaga he Tohi Tapu ke he fakatokoluga ke lagomatai a tautolu?
4 Maeke ia koe ke moua e lagomatai ke kalo mai he fakatokoluga, he manamanatu ke he falu fakamauaga he Tohi Tapu he tau tagata ne fakatokoluga. To ha ha ai a koe he tuaga mitaki ke kitia e tau logonaaga he hula kua nakai hako, ne liga ha ha ia koe po ke ka tupu he fai magaaho. To maeke he mena nei ke lagomatai a koe ke fakaheu e tau manatu po ke tau logonaaga ka takitaki atu ke he loto ne fakatokoluga. Ko e fua, to nakai lauia kelea a koe he magaaho ka fakalago mai e Atua ke fakamoli e hatakiaga hana: “To uta kehe e au mai loto ia koe a lautolu ha ha ia koe kua hula mo e fakatokoluga; ti nakai fakatokoluga ai foki a koe ke he haku a mouga tapu.”—Sefanaia 3:11.
Fakafehagai e Atua mo Lautolu ne Fakatokoluga
5, 6. Fakakite fefe e Farao e fakatokoluga, ti ko e heigoa e fua?
5 Maeke foki ia koe ke kitia e onoonoaga ha Iehova ke he fakatokoluga he puhala ne fakafehagai a ia mo e tau pule malolo lahi tuga a Farao. Kua nakai fakauaua ne ha ha ia Farao e loto ne fakatokoluga. He kitia ne ia a ia ko e atua ke tapuaki ki ai, ne fakavihia e ia e tau tupa hana, ko e tau Isaraela. Kia mailoga hana tali ke he poaki ke fakaata e tau Isaraela ke o atu ke he tutakale ke “eke galue” ki a Iehova. “Ko hai kia a Iehova kia fanogonogo ai au ke he hana tau kupu, mo e toka e au a Isaraela ke o?” e tali fakatokoluga ha Farao.—Esoto 5:1, 2.
6 He mole e tau malaia ono ne fakafita a Farao ki ai, ne fekau e Iehova a Mose ke huhu ke he pule ha Aikupito: “Ka e fakatokoluga agaia kia a koe ke he haku motu, he nakai toka e koe a lautolu ke o?” (Esoto 9:17) Ati fakapuloa e Mose e malaia ke fitu aki—ko e uha tuli ne moumou e motu. Ka e he magaaho ne ata ai e tau Isaraela ke o he mole e malaia ke hogofulu aki, ne hiki e loto ha Farao mo e tutuli a lautolu. Fakahiku, ne apitia a Farao mo e tau kau hana i loto he Tahi Kula. Ko e heigoa la ne manamanatu a lautolu ki ai he liu hifo mai e vai ki luga ha lautolu! Ko e heigoa e fua he fakatokoluga ha Farao? Ne pehe e tau kautau mitaki lahi hana: “Kia fehola a tautolu ia Isaraela; ha ko Iehova kua tau ma lautolu ke he tau tagata Aikupito.”—Esoto 14:25.
7. Fakakite fefe he tau tagata pule ha Papelonia e fakatokoluga?
7 Ne fakama foki he lima a Iehova e falu a tagata pule ne fakatokoluga. Taha ko Sanerivi, ko e patuiki a Asuria. (Isaia 36:1-4, 20; 37:36-38) Fakahiku, ne kautu e tau Papelonia ke he tau Asuria, ka e ua foki e patuiki fakatokoluga ha Papelonia ne fakama. Manatu e kaiaga he Patuiki ko Pelesara he magaaho ne inu uaina a ia mo e tau iki hana mai he tau kapiniu ne fofo he faituga ha Iehova, mo e fakaheke ke he tau atua ha Papelonia. Amanaki ni, ti kitia e tau matalima he lima he tagata ne tohia e fekau he kaupa. He ole ke fakamaama e tau matatohi ofogia, ne fakamanatu he perofeta ko Tanielu ki a Pelesara: “Ne foaki he Atua ne mua ue atu ke he matua hau ko Nepukanesa e kautu, . . . Ka e hoko ke he aho kua fakatokoluga ai hana loto, . . . ti palu hifo ai a ia he hana nofoaiki, ne uta kehe foki ia ia hana lilifu. . . . Ko koe foki ko e tama hana, Pelesara na e, pete he iloa e koe e tau mena oti ia, nakai fakatokolalo ai e finagalo hau.” (Tanielu 5:3, 18, 20, 22) He po taha ia ni, ne tapaki he kau ha Metai-Peresia a Papelonia, ti kelipopo a Pelesara.—Tanielu 5:30, 31.
8. Fakafehagai fefe a Iehova mo e tau tagata fakatokoluga kehekehe?
8 Kia manamanatu foki ke he falu tagata fakatokoluga ne fakavihia e tau tagata ha Iehova: ko e tagata Filisitia makimaki ko Koliato, ko e Alagavaka ne Mua ha Peresia ko Hamanu, mo e Patuiki ko Herota Akeripa, ne pule ke he fahimotu ha Iuta. Ha ko e ha lautolu a fakatokoluga, ne matematekelea e tau tagata tokotolu ia ke he mate fakama he tau lima he Atua. (1 Samuela 17:42-51; Eseta 3:5, 6; 7:10; Gahua 12:1-3, 21-23) Ko e puhala ne fakafehagai a Iehova mo e tau tagata fakatokoluga ia ne peehi e moli nei: “Kua mua atu e mahani fakatokoluga ke he malaia; kua mua atu foki e mahani fakahakehake he loto ke veli ai e tagata.” (Tau Fakatai 16:18) Moli ai, kua nakai fakauaua “kua totoko atu e Atua ke he tau [“tagata,” NW] fakatokoluga.”—Iakopo 4:6.
9. Puhala fe ne eke e tau patuiki ha Turo ko e tau afokau?
9 Kehe mai he tau tagata pule ne fakatokoluga ha Aikupito, Asuria, mo Papelonia, ne lagomatai he patuiki ha Turo he taha magaaho e tau tagata he Atua. He tau magahala pule he Patuiki ko Tavita mo Solomona, ne foaki age e ia e tau tagata gahua makaka mo e tau koloa ma e tau fale patuiki mo e faituga he Atua. (2 Samuela 5:11; 2 Nofoaga he Tau Patuiki 2:11-16) Momoko ni, he fai magaaho ne totoko e tau tagata Turo ke he tau tagata ha Iehova. Ko e heigoa ne fakatupu e mena ia?—Salamo 83:3-7; Ioelu 3:4-6; Amosa 1:9, 10.
“Ne Fakatokoluga e Loto Hau”
10, 11. (a) Ko hai ka liga fakatatai ke he tau patuiki ha Turo? (e) Ko e heigoa ne hiki ai e aga he tau Turo ke he tau Isaraela?
10 Ne omoi e Iehova e perofeta hana ko Esekielu ke fakatapakupaku mo e fakahala e kautu he tau patuiki ha Turo. Ko e matafekau ia ke he “patuiki a Turo” kua tohi ai e tau talahauaga ne latatonu ke he kautu ha Turo mo e afokau fakamua, ko Satani, ne “nakai tumau ni a ia ke he mena moli.” (Esekielu 28:12; Ioane 8:44) Fakamua ko Satani ko e mena moui fakaagaga loto fakamoli he fakatokatokaaga he tau tama ha Iehova he lagi. Ne fakakite e Iehova ko e Atua e puhala ia Esekielu e matapatu kakano ne hala ai e kautu ha Turo mo Satani:
11 “Ha i Etena a koe ke he kaina he Atua, ne ufi a koe he tau maka uho oti . . . Ko koe ko e kerupi ne fakauku, ko ia ne fakamalu; . . . Ne katoatoa e mitaki e mahani hāu tali he aho ne eke ai a koe, ke hoko ke he aho ne kitia ai e mahani kelea kia koe. Ne fakapuke e lautolu a koe ke he favale, mo e hala ai a koe, he loga hāu a tau koloa ne fakafua; . . . to fakaoti e au a koe ko e kerupi ne fakamalu, . . . Ne fakatokoluga e loto hāu ha ko e hāu a fulufuluola, ne moumou ai hāu a iloilo ha ko e fulufuluola hāu.” (Esekielu 28:13-17) E, ko e fakatokoluga ne omoomoi e tau patuiki ha Turo ke favale ke he tau tagata ha Iehova. Ne malikiti e mautu ha Turo ko e motu fakafua koloa mo e talahaua ha ko e tau koloa fulufuluola i ai. (Isaia 23:8, 9) Ati molea e manamanatu he tau patuiki ha Turo ki a lautolu ni, mo e kamata a lautolu ke ekefakakelea e tau tagata he Atua.
12. Ko e heigoa ne takitaki atu ke he puhala fakavai ha Satani, mo e ko e heigoa ne fakaholo atu a ia ke taute?
12 Tatai foki, ko e mena moui fakaagaga ne eke ko Satani, ne ha ha fakamua ai e pulotu ke fakakatoatoa ha kotofaaga ne age he Atua ki a ia. Ka e nakai fakaaue, ne “fakatokoluga hana loto” mo e kamata ke vihiatia e puhala pule he Atua. (1 Timoteo 3:6) Ne lahi e manamanatu hana ki a ia ni ti kamata a ia ke manako lahi ke he tapuakiaga ha Atamu mo Eva. Ne fatu e manako kelea nei ti fanau mai e hala. (Iakopo 1:14, 15) Ne fakavai e Satani a Eva ke kai e fua he akau ne fakatapu he Atua. Ti, fakaaoga e Satani a Eva ke fakaohooho a Atamu ke kai e fua akau ne fakatapu. (Kenese 3:1-6) Ati fakaheu he hoa tagata fakamua e tonuhia he pule he Atua ki a laua, ti tuga kua eke a laua mo tau tagata tapuaki ha Satani. Ne nakai fai fakakaupaaga e fakatokoluga hana. Ne lali a ia ke fakavai e tau mena momoui lotomatala oti he lagi mo e lalolagi, pihia foki ki a Iesu Keriso, ke tapuaki ki a ia mo e fakaheu e pule katoatoa ha Iehova.—Mataio 4:8-10; Fakakiteaga 12:3, 4, 9.
13. Ko e heigoa e fua ne fakatupu he fakatokoluga?
13 Kitia ai e koe kua kamata e fakatokoluga mo Satani; ko e matapatu kakano ne tupu ai e hala, matematekelea, mo e kolokolovao he lalolagi he vaha nei. Ko e “atua he lalolagi nai,” ne fakaholo atu a Satani ke fakatolomaki e tau logonaaga nakai tonu he hula mo e fakatokoluga. (2 Korinito 4:4) Iloa e ia kua ku e magaaho hana, ati latau atu a ia ke he tau Kerisiano moli. Ko e foliaga hana ke fuluhi kehe a lautolu mai he Atua, ke ofaofa ni e lautolu a lautolu, manamanatu ki a ia ni, mo e fakatokoluga. Kua talahau tuai he Tohi Tapu ko e tau aga lotokai pihia to kitia lahi he “tau aho fakamui” nei.—2 Timoteo 3:1, 2; Fakakiteaga 12:12, 17.
14. Ko e heigoa e matafakatufono ne hagaao ki ai e fehagaiaga ha Iehova ke he tau mena momoui lotomatala hana?
14 Ke he hana vala, ne fakatapakupaku fakamalolo e Iesu Keriso e tau fua kelea ne taute he fakatokoluga a Satani. He tau magaaho tolu mo e he fakalataha mo e tau fi ne fia tututonu lahi hana, ne fakatu e Iesu e matafakatufono ne fakafehagai a Iehova ke he tau tagata: “Ko e tagata ne fakatokoluga e ia a ia, to fakatokolalo a ia; ka ko e tagata ne fakatokolalo e ia a ia, to fakamatalahi a ia.”—Luka 14:11; 18:14; Mataio 23:12.
Leveki e Loto Hau Neke Fakatokoluga
15, 16. Ko e heigoa ne taute a Hakara ke fakatokoluga?
15 Liga kua mailoga e koe ko e tau fakafifitakiaga he fakatokoluga ne totoku fakamua kua putoia ai e tau tagata tane talahaua. Kakano kia mogoia ko e tau tagata noa kua nakai fakaai ke fakatokoluga? Nakai pihia. Mailoga e mena ne tupu ke he magafaoa ha Aperahamo. Ne nakai fai tama tane e tupuna ke eke mo hakega hana, ti ko e hana hoana, ko Sarai, kua molea lahi e magaaho fanafanau. Ti ko e aga fakamotu ma e tagata tane he tuaga ha Aperahamo ke uta e hoana ke uaaki ke moua e fanau. Ne fakaata he Atua e tau fakamauaga pihia ha kua nakaila hoko hana magaaho ke liu fakatu e fakatufono fakamua hana he fakamauaga ke he hana a tau tagata tapuaki moli.—Mataio 19:3-9.
16 He fakaohooho he hoana hana, ne talia e Aperahamo ke fakatupu e hakega puhala he fekafekau Aikupito fifine ha Sarai, ko Hakara. Ko e hoana ke uaaki ha Aperahamo, ne fatu a Hakara. Kua lata ia Hakara ke loto fakaaue lahi ma e tuaga lilifu hana. Ka e nakai, ne fakaata e ia e hana loto ke fakatokoluga. Ne pehe e Tohi Tapu: “Kua iloa e ia kua fatu a ia, ti fakateaga ai a ia ke he hana iki fifine.” Ne fakatupu he aga ia e latau he magafaoa ha Aperahamo ati vega e Sarai a Hakara. Ka e fai tului e lekua ia. Ne fakatonu he agelu he Atua a Hakara: “Liu a koe ke he iki fifine hau, mo e fakatokolalo a koe kia ia.” (Kenese 16:4, 9) Moli ni, ne fanogonogo a Hakara ke he fakatonuaga nei, hiki e aga hana ki a Sarai, mo e eke mo tupuna fifine ke he tau tagata tokologa.
17, 18. Ko e ha kua lata ia tautolu oti ke leveki neke fakatokoluga?
17 Ne fakakite he mena ne tupu ki a Hakara ka hiki e tuaga he taha tagata ke he mitaki, liga to fua mai e fakatokoluga. Ko e fakaakoaga mogoia kua maeke foki he Kerisiano ne fakakite e loto mitaki he fekafekau ke he Atua ke fakatokoluga he moua e tau koloa loga po ke pule. Kua maeke foki e aga ia ke tupu kaeke fakaheke atu he falu ki a ia ma e hana kautuaga, pulotu, po ke lotomatala. E, kua lata he Kerisiano ke mataala ke nakai fakaata e fakatokoluga ke he hana loto. Kua moli lahi e mena ia kaeke kautu a ia po ke moua atu foki e falu matagahua.
18 Ko e kakano malolo lahi ke kalo mai he fakatokoluga ha ko e onoonoaga he Atua ke he mahani nei. Ne pehe e Kupu hana: “Ko e tau mata fakaikaluga, mo e loto fakatokoluga, ko e lamepa foki he tau tagata mahani kelea, ko e hala haia.” (Tau Fakatai 21:4) Ka e mailoga, ne fakatonutonu e hataki he Tohi Tapu ke he tau Kerisiano ne “maukoloa he mouiaga nai” ke nakai “fakatokoluga.” (1 Timoteo 6:17; Teutaronome 8:11-17) Ko e tau Kerisiano ne nakai maukoloa kua lata ke kalo mai he “mata kakana,” mo e lata ia lautolu ke manatu kua maeke he ha tagata ke fakatokoluga—maukoloa po ke mativa.—Mareko 7:21-23; Iakopo 4:5.
19. Ko e heigoa e puhala ne moumou e Usia e fakamauaga mitaki hana?
19 Maeke he fakatokoluga mo e falu mahani kelea foki ke moumou e fakafetuiaga mitaki mo Iehova. Ke fakatai ki ai, kikite ke he vala fakamua he pule he Patuiki ko Usia: “Ne eke ai e ia e mahani tututonu ki mua a Iehova . . . Ne kumi e ia e Atua . . . ; ko e tau aho foki ia ne kumi e ia a Iehova, ne fakamonuina he Atua a ia.” (2 Nofoaga he Tau Patuiki 26:4, 5) Momoko ni, ne moumou he Patuiki ko Usia e fakamauaga mitaki hana, he “fakatokoluga ai hana loto, ke fakahiku ai ke he hana malaia.” Ne lahi e manamanatu hana ki a ia ni ti hu a ia ki loto he faituga ke poa e tau mena manogi. Ne hataki age e tau ekepoa ki a ia ke nakai taute e gahua fakaikaluga nei, “ti ita a Usia.” Ko e fua, ne ta e Iehova a ia ke he lepela, ti mate a ia he nakai fiafia e Atua.—2 Nofoaga he Tau Patuiki 26:16-21.
20. (a) Puhala fe ne fakahagahaga kelea ai e fakamauaga mitaki he Patuiki ko Hesekia? (e) Ko e heigoa ka fakatutala ki ai he vala tala ka mui mai?
20 Maeke ia koe ke kitia e kehe he mena ia mo e fakafifitakiaga he Patuiki ko Hesekia. He taha magaaho, ko e fakamauaga mitaki lahi he patuiki ia kua fakahagahaga kelea ha kua “fakatokoluga hana loto.” Fiafia ni, ne “fakatokolalo foki a Hesekia ha ko e fakatokoluga he hana loto” mo e liu moua e fiafia he Atua. (2 Nofoaga he Tau Patuiki 32:25, 26) Kia mailoga ko e tului ma e fakatokoluga ha Hesekia ko e loto fakatokolalo. E, ko e loto fakatokolalo ko e taha fahi he fakatokoluga. Ti, he vala tala ka mui mai, to fakatutala a tautolu ke he puhala ka maeke ia tautolu ke feaki mo e taofi mau e loto fakatokolalo he Kerisiano.
21. Ko e heigoa ka amanaki e tau Kerisiano fakatokolalo ki ai?
21 Ka e kia nakai nimo e tautolu, ko e tau fua kelea oti kana kua tupu mai he fakatokoluga. Ha kua “totoko atu e Atua ke he tau [“tagata,” NW] fakatokoluga,” kia fakamalolo lahi a tautolu ke fakaheu e tau logonaaga he hula kua nakai hako. He lali fakalahi a tautolu ke eke mo tau Kerisiano fakatokolalo, maeke ia tautolu ke amanaki ke hao mai he aho lahi he Atua, magaaho ka utakehe e tau tagata fakatokoluga mo e tau fua ha lautolu mai he lalolagi. Mogoia ka “fakatokolalo ai e mahani fakatokoluga he tau tagata; to fakatokolalo ai foki e mahani fakaikaluga he tau iki; ka ko Iehova hokoia ni ke lilifu ai ke he aho ia.”—Isaia 2:17.
Tau Mena ke Manamanatu Fakahokulo ki Ai
• Fakamaama fefe e koe e tagata fakatokoluga?
• Ko e heigoa e kamataaga he fakatokoluga?
• Ko e heigoa ka taute e tagata ke fakatokoluga?
• Ko e ha kua lata ia tautolu ke leveki mai neke fakatokoluga?
[Tau Huhu he Fakaakoaga]
[Fakatino he lau 9]
Takitaki he fakatokoluga ha Farao a ia ke he hana fakama
[Fakatino he lau 10]
Ne taute he tuaga mitaki ha Hakara a ia ke fakatokoluga
[Fakatino he lau 11]
Ne fakatokolalo a Hesekia ti liu moua e fiafia he Atua