‘Kua Hakohako e Tau Puhala a Iehova’
‘Kua Hakohako e Tau Puhala a Iehova’
“Ko e mena hakohako e tau puhala a Iehova, to o ai a lautolu kua mahani tututonu.”—HOSEA 14:9.
1, 2. Ko e heigoa e tuaga ke kamata aki ne foaki e Iehova ke he tau Isaraela, ka ko e heigoa ne tupu ki a lautolu?
NE AGE e Iehova ke he tau Isaraela e tuaga hakohako he kamataaga he vaha he perofeta ko Mose. Ka e, he vala fakamua atu he senetenari ke valuaki F.V.N., ne kelea lahi e tuaga ha lautolu ati mailoga he Atua a lautolu ke agahala ha ko e tau gahua kelea muitui. Kua kitia maali e mena nei ia Hosea veveheaga 10 ke he 14.
2 Ne fakatupua e loto ha Isaraela. Ko e tau tagata he kautu ne hogofulu ia ‘kua keli e hala’ mo e helehele e mahani kelea. (Hosea 10:1, 13) “Ko e vaha ne tama tote ai a Isaraela, ne fakaalofa atu ai au kia ia,” he talahau e Iehova, “ne ui ai foki e au haku tama mai Aikupito.” (Hosea 11:1) Pete he laveaki he Atua e tau Isaraela mai he fakatupa i Aikupito, ne fuluhi a lautolu ke pikopiko mo e fakavai ki a ia. (Hosea 11:12) Ati foaki e Iehova ki a lautolu e fakatonuaga nei: “Kia liu mai ā ke he hau a Atua; kia eke a e [“fakaalofa-totonu mo e fakafili tonu,” NW].”—Hosea 12:6.
3. Ko e heigoa ka tupu ki a Samaria fakafualoto, ka e to moua fefe he tau Isaraela e fakaalofa noa?
3 Ko Samaria fakafualoto mo e patuiki i ai to moua e fakaotiotiaga kelea ue atu. (Hosea 13:11, 16) Ka e hafagi e veveheaga fakahiku ha Hosea aki e ole: “Isaraela na e kia liu mai a kia Iehova hau a Atua.” Kaeke tokihala e tau Isaraela mo e kumi fakamagalo, to fakakite he Atua e fakaalofa noa ki a lautolu. Ka e moli, kua lata ia lautolu ke talahau “ko e mena hakohako e tau puhala a Iehova” ti o ki ai.—Hosea 14:1-6, 9.
4. Ko e heigoa e tau matapatu fakaakoaga ka fakatutala a tautolu ki ai he perofetaaga ha Hosea?
4 Ko e vala nei he perofetaaga ha Hosea kua toka ai e tau matapatu fakaakoaga loga ka lagomatai a tautolu ke o mo e Atua. To fakatutala a tautolu ke he tau mena nei: (1) kua manako a Iehova ke he tapuaki ne nakai fakatupua, (2) ne fakakite he Atua ke he tau tagata hana e fakaalofa fakamoli, (3) kua lata ia tautolu ke amaamanaki tumau ki a Iehova, (4) kua hakohako tumau e tau puhala a Iehova, mo e (5) maeke he tau tagata agahala ke liliu ki a Iehova.
Manako a Iehova ke he Tapuaki ne Nakai Fakatupua
5. Ko e heigoa e fekafekauaga ne amanaki mai e Atua ki a tautolu?
5 Amanaki a Iehova ki a tautolu ke foaki e fekafekau tapu ki a ia ke he puhala mea mo e nakai fakatupua. Ka e, kua eke a Isaraela ko e “vine tupu lahi” ne nakai aoga. Ne ha ha he tau tagata i Isaraela e ‘tau fatapoa loga’ ke fakaaoga ma e tapuaki fakavai. Ne fakatu foki he tau tagata tiaki taofiaga nei e tau pou—liga ko e tau pou loloa ne hikukivi a luga ke fakaaoga ma e tapuaki fakavai. Ne mautali a Iehova ke ulu hifo e tau fatapoa nei mo e moumou e tau pou pihia.—Hosea 10:1, 2.
6. Ke o mo e Atua, ko e heigoa e mahani kua lata ke ataina mai a tautolu i ai?
6 Kua nakai fai nofoaga e fakatupua he tau fekafekau ha Iehova. Ka e, ko e heigoa ne tupu ke he tau Isaraela? Nukua ‘fakatupua e tau loto ha lautolu’! Pete he fita e huhu atu a lautolu ke he maveheaga mo Iehova ko e tau tagata ne tukulele ki a ia, ne mailoga e ia a lautolu ke agahala he fakatupua. Ko e heigoa ka ako e tautolu mai he mena nei? Kaeke tukulele ni e tautolu a tautolu ke he Atua, kua nakai lata a tautolu ke fakatupua. Ne hataki e Tau Fakatai 3:32: “Kua vihiatia e Iehova e tagata mahani keukeu; ka kua feofanaki a [I]a mo lautolu ne mahani hakohako.” Ke maeke ke o mo e Atua, kua lata ia tautolu ke fakakite e fakaalofa “mai he loto mea, mo e loto manamanatu hifo mitaki, mo e tua [“ne nakai fakatupua,” NW].”—1 Timoteo 1:5.
Fakakite he Atua ke he Hana Tau Tagata e Fakaalofa Fakamoli
7, 8. (a) I lalo he tau tutuaga fefe ka olioli e tautolu e fakaalofa fakamoli he Atua? (e) Ko e heigoa ka taute e tautolu kaeke hokulo e agahala ha tautolu?
7 Kaeke tapuaki a tautolu ki a Iehova ke he puhala nakai fakatupua mo e hakohako, to eke a tautolu mo tau tagata he hana fakaalofa-totonu, po ke fakaalofa fakamoli. Kua tala age ke he tau Isaraela mahani keukeu: “Kia gana saito e mutolu ma mutolu mo e mahani tututonu, kia helehele mai ai mo e mahani [“fakaalofa-totonu,” NW]; kia keli e mutolu ha mutolu a tau fonua talue; ha kua hoko ke he vaha ke kumi kia Iehova, ato haele mai a ia, mo e fakato hifo e ia po ke uha e mahani tututonu ki luga kia mutolu.”—Hosea 10:12.
8 Ane mai ni ke tokihala e tau Isaraela mo e kumi a Iehova! Mogoia ka fiafia a ia ke ‘fakato hifo kia lautolu e mahani tututonu.’ Kaeke hokulo e agahala fakatagata ha tautolu, kia kumi e tautolu a Iehova, he liogi ki a ia ma e fakamagaloaga mo e kumi e lagomatai fakaagaga mai he tau motua Kerisiano. (Iakopo 5:13-16) Kia kumi foki e tautolu e takitakiaga he agaga tapu he Atua, “ha ko ia kua gana e tau mena ke lata mo e hana ni a tino, to helehele mai ai e ia ke he tino e mena ke popo; ka ko ia kua gana e tau mena ke lata mo e [a]gaga, to helehele mai ai e ia ke he [a]gaga e moui tukulagi.” (Kalatia 6:8) Kaeke ‘kua gana a tautolu ke lata mo e agaga,’ to fakatumau a tautolu ke olioli e fakaalofa fakamoli he Atua.
9, 10. Hagaao fefe a Hosea 11:1-4 ki a Isaraela?
9 Lata ia tautolu ke mauokafua nukua fehagai tumau a Iehova mo e tau tagata hana ke he puhala fakaalofa mokoina. Ko e fakamoliaga ke he mena nei kua moua ia Hosea 11:1-4, ne totou ai e tautolu: “Ko e vaha ne tama tote ai a Isaraela, ne fakaalofa atu ai au kia ia, ne ui ai foki e au haku tama mai Aikupito. . . . Ne eke poa a lautolu kia Paala, mo e huhunu ai e tau mena manogi ke he tau tupua kua ta. Ne fakaako e au a Efaraimo [tau Isaraela] ke fano, ne uta e au a lautolu ke he tau lima haku, ka e nakai iloa e lautolu ko au ne fakamalolo ai a lautolu. Ne toho e au a lautolu ke he tau afo he tagata, ko e tau afo fakaalofa ni; ti ha i ai au ia lautolu tuga e taha ne lagaaki e lakau hahamo mai he tau kauloa ha lautolu, ne tuku atu [“fakaeneene,” NW] foki e au e tau mena kai kia lautolu.”
10 Hanei kua fakatai a Isaraela ke he tama tote. Ne fakaako fakaalofa e Iehova e tau Isaraela ke lalaka, he uta a lautolu ke he tau lima hana. Mo e toho tumau e ia a lautolu aki e “tau afo fakaalofa.” Kua aamotia lahi e fakatino ia! Manatu la ko e matua a koe hane lagomatai e tama hau ke kamata ke fano. Ne fakakakapa age e tau lima hau. Liga fakaaoga e koe e tau kave afo ke toto he tama hau neke veli a ia. Ti kua hofihofi pihia e fakaalofa ha Iehova ma hau. Kua fiafia lahi a ia ke takitaki a koe aki e “tau afo fakaalofa.”
11. Ko e puhala fe ne eke e Atua “tuga e taha ne lagaaki e lakau hahamo”?
11 He fakafehagai mo e tau Isaraela, ne eke a Iehova ‘tuga e taha ne lagaaki e lakau hahamo mai he tau kauloa ha lautolu, ne tuku atu fakaeneene foki e ia e tau mena kai kia lautolu.’ Ne eke e Atua tuga e tagata ne lagaki po ke poka e lakau hahamo ke he mafoa ke maeke he tau manu ke kai mo e hagahaga mitaki. Ko e magaaho ni ne moumou e Isaraela e lakau hahamo he omaoma ki a Iehova ati o mai a lautolu ki lalo he lakau hahamo favale he tau fi ha lautolu. (Teutaronome 28:45, 48; Ieremia 28:14) Kia nakai mokulu a tautolu ke he tau matahele he matapatu fi ha tautolu, ko Satani, ti matematekelea ke he mamahi he lakau hahamo favale hana. Ka kia fakatumau a tautolu ke o fakamoli mo e Atua fakaalofa ha tautolu.
Amaamanaki Tumau ki a Iehova
12. Hagaao ki a Hosea 12:6, ko e heigoa ka fakatumau a tautolu ke o mo e Atua?
12 Ke tumau ke o mo e Atua, kua lata ia tautolu ke amaamanaki tumau ki a ia. Ne tala age ke he tau Isaraela: “Hanai, kia liu mai ā ke he hau a Atua; kia eke a e mahani [“fakaalofa-totonu mo e fakafili tonu,” NW], mo e tatali atu mau a koe ke he hau a Atua.” (Hosea 12:6) Kua lata e tau tagata Isaraela ke foaki e fakamoliaga he tokihala mo e liliu ki a Iehova he fakakite e fakaalofa-totonu, he fakagahua e fakafili tonu, mo e ‘tatali atu mau ke he Atua.’ Pete ko e fiha e leva he o a tautolu mo e Atua, kua lata ia tautolu ke fakamalolo ke fakakite e fakaalofa-totonu, fakagahua e fakafili tonu, mo e amaamanaki tumau ke he Atua.—Salamo 27:14.
13, 14. Fakagahua fefe e Paulo a Hosea 13:14, ti ko e heigoa e kakano ne foaki mai ki a tautolu ke amaamanaki ki a Iehova?
13 Ko e perofetaaga ha Hosea ne putoia ai e tau Isaraela kua foaki ki a tautolu e kakano uho ke amaamanaki ke he Atua. “To laveaki e au a lautolu mai he malolo he tukuaga; to fakamoui e au a lautolu mai he mate,” he talahau e Iehova. “Ko e mate na e, ko fe kia e tatalu ha ha ia koe? Ko e tukuaga na e, ko e fe kia e malaia ha ha ia koe?” (Hosea 13:14) Ne nakai mautali a Iehova ke laveaki e tau Isaraela mai he mate he magaaho ia, ka e to fakahiku a ia ke fakaoti tukulagi e mate mo e fakagata hana a kautuaga.
14 He tohi ke he tau katofia Kerisiano fakauku, ne futiaki e Paulo e perofetaaga ha Hosea mo e tohia: “Ka tapulu ai e tino nai ke popo ke he tino nakai tuai popo, ka tapulu ai foki e tino nai ke mate ke he tino nakai tuai mate, ti fakamoli ai e kupu kua tohi, Kua mahala e mate ke he kautu. Ko e mate na e, ko fe hau a huki? Ko e tukuaga na e, ko fe hau a kautu? Ko e huki he mate, ko e hala haia; ko e malolo foki he hala ko e fakatufono haia; ka e fakaaue ke he Atua, ko ia kua foaki mai e kautu kia tautolu ha ko e Iki ha tautolu ko Iesu Keriso.” (1 Korinito 15:54-57) Ne fakatu hake e Iehova a Iesu mai he mate, ati foaki mai e fakamoliaga mauokafua ko e tau tagata he manamanatuaga he Atua to fakaliu tutu mai. (Ioane 5:28, 29) Ko e kakano monuina ha ia ke amaamanaki ki a Iehova! Ka kua fai mena foki ne lafi mai ke he amaamanakiaga he liu tu mai ne omoomoi a tautolu ke o mo e Atua.
Hakohako Tumau e Tau Puhala a Iehova
15, 16. Ko e heigoa ne talahau tuai hagaao ki Samaria, mo e fakamoli fefe e perofetaaga?
15 Ko e mauokafua ha tautolu “ko e mena hakohako e tau puhala a Iehova” ka lagomatai a tautolu ke fakatumau ke o mo e Atua. Ko e tau tagata ha Samaria ne nakai o ke he puhala hakohako he Atua. Ko e mena ka tupu, to moua e lautolu e totogi ma e tau agahala mo e nakai tua ha lautolu ki a Iehova. Kua talahau tuai: “To fakahala ai a Samaria ha ko e hana fakafualoto ke he hana Atua; to veveli ai a lautolu ke he pelu; to palu ke he tau maka e tau tama mukemuke ha lautolu, to ihi ai e tau manava he tau fifine fatu ha lautolu.” (Hosea 13:16) Ne fakakite he tau fakamauaga tala i tuai ko e tau Asuria, ne kautu ki a Samaria, kua talahaua ke taute e tau fakamatematekelea fakakikiveka pihia.
16 Ko Samaria ko e maga lahi he kautu ne hogofulu ha Isaraela. Ka e mogonei, ko e higoa Samaria kua liga hagaao ke he matakavi katoa he kautu ia. (1 Tau Patuiki 21:1) Ne patakai he patuiki Asuria ko Salamanesa V e maga ha Samaria he 742 F.V.N. He magaaho fakahiku ne veli ai a Samaria he 740 F.V.N., ne tokologa e tau tagata mahuiga i ai ne uta fakapaea ki Mesopotamia mo Metai. Ko e tapaki e Salamanesa V po ke he hukui hana ko Sarekona II a Samaria kua nakai iloa moli. (2 Tau Patuiki 17:1-6, 22, 23; 18:9-12) Moha ia, ko e tau fakamauaga ha Sarekona kua hagaaki ke he fakapaeaaga he 27,290 he tau Isaraela ke he tau fahimotu Tokoluga he Eufirate mo Metai.
17. He nakai eke mo e fakavihia e tau tuaga he Atua, ko e heigoa kua lata ia tautolu ke taute?
17 Ne moua he tau tagata a Samaria e totogi lahi he kaumahala a lautolu ke fakafelau ke he tau puhala hakohako a Iehova. Ko e tau Kerisiano tukulele, to fakahiku a tautolu ke matematekelea lahi foki kaeke taute e tautolu e agahala, he eke mo e fakavihia e tau tuaga tututonu he Atua. Kia nakai tutuli e tautolu e puhala kelea pihia! Ka e lata ia tautolu ke fakagahua e fakatonuaga he aposetolo ko Peteru: “Aua foki neke fakamamahi he tagata ia mutolu he keli tagata, he kaiha, he mahani kelea, po ke ahiahi teao e tau mena he falu a tagata; kaeke ke fakamamahi taha ha ko e Kerisiano a ia, aua neke mā ai a ia, ka kia fakaheke atu a ia ke he Atua ha ko e mena ia ni.”—1 Peteru 4:15, 16.
18. Maeke fefe ia tautolu ke ‘fakaheke atu ke he Atua’?
18 Kua ‘fakaheke e tautolu e Atua’ he o ke he tau puhala hakohako hana ka e nakai taute e tau mena he puhala ni ha tautolu. Ne keli tagata a Kaino kakano he fano ni a ia he puhala hana mo e kaumahala ke fanogonogo ke he hatakiaga ha Iehova kua amanaki e agahala ke koto a ia. (Kenese 4:1-8) Ne talia e Palaamo e totogi he patuiki ha Moapi ka e teao e lali ke kaialu a Isaraela. (Numera 24:10) Mo e tamate he Atua e Levi ko Koru mo e falu foki he totoko ke he pule ha Mose mo Arona. (Numera 16:1-3, 31-33) Moli ai kua nakai manako a tautolu ke muitua ke he “puhala a Kaino,” fakatepetepe ke he “hehe a Palaamo,” po ke mahaikava ke he “fakafualoto a Koru.” (Iuta 11) Ka e, kaeke hehe a tautolu, kua foaki mai he perofetaaga ha Hosea ki a tautolu e mafanatia.
Maeke a Lautolu ne Agahala ke Liliu ki a Iehova
19, 20. Ko e heigoa e tau poa ne maeke he tau Isaraela ne tokihala ke foaki?
19 Kua maeke foki ia lautolu ne veveli he taute e mahani kelea ue atu ke liliu ki a Iehova. Ia Hosea 14:1, 2, ne moua e tautolu e ole nei: “Isaraela na e kia liu mai a kia Iehova hau a Atua; ha ko e tau mahani kelea hau kua veli ai a koe. Kia taute a ha mutolu a tau kupu mo e liliu atu kia Iehova. Kia pehe atu a mutolu kia ia, Kia uta kehe e koe e tau mahani kelea oti, mo e talia e koe e mena ne mitaki ti ta atu ai e mautolu kia koe e tau poa he tau laugutu ha mautolu.”
20 Ko e tau Isaraela ne tokihala kua maeke ke foaki ke he Atua e ‘tau poa he tau laugutu ha lautolu.’ Ko e tau poa anei he fakahekeaga fakamoli. Ne hagaaki a Paulo ke he perofetaaga nei he magaaho ne fakamafana e ia e tau Kerisiano ke uta e “poa fakaheke ke he Atua . . . ko e fua haia he tau laugutu ha lautolu, kua fakaaue atu ke he hana higoa.” (Heperu 13:15) Ko e lilifu ha ia ke o mo e Atua mo e foaki e tau poa pihia he vaha nei!
21, 22. Ko e heigoa e fakafouaga ka moua he tau Isaraela fakatokihala?
21 Ko e tau Isaraela ne tiaki e puhala keukeu mo e liliu atu ke he Atua kua foaki ki a ia e ‘tau poa he tau laugutu ha lautolu.’ Ati moua ai e lautolu e fakafou fakaagaga, tuga ni ne mavehe he Atua. Ne pehe a Hosea 14:4-7: “To fakamalolo e au [Iehova] ha lautolu a liliu kehe; to fakaalofa noa atu au kia lautolu; ha kua mafoki kehe haku a ita kia lautolu. To eke au mo hahau kia Isaraela; to fiti mai a ia tuga e susana, to totolo hana tau vaka tuga a Lepanona. To tutupu hake hana tau huli, to tuga e olive hana fulufuluola, to manogi foki a ia tuga a Lepanona. Ko lautolu kua nonofo i lalo hifo he malu hana to liliu mai a lautolu; to momoui a lautolu po ke tau saito, to fiti a ia tuga ne vine; to talahaua a ia tuga e uaina a Lepanona.”
22 Ko e tau Isaraela fakatokihala to fakamaulu fakaagaga mo e to liliu olioli e fakaalofa he Atua. To eke a Iehova mo hahau malolo ki a lautolu ha ko e mena to fakamonuina fakalahi e ia a lautolu. Ko e tau tagata fakafou hana to moua e lilifu ‘tuga e olive fulufuluola,’ ti o ai a lautolu he tau puhala he Atua. Ha kua fakamalolo a tautolu ke o mo Iehova ko e Atua, ko e heigoa kua poaki mai ki a tautolu?
Fakatumau ke O he Tau Puhala Hakohako a Iehova
23, 24. Ko e heigoa e perofetaaga fakamalolo ne fakaoti aki e tohi ha Hosea, mo e lauia fefe ai a tautolu?
23 Kaeke fakatumau a tautolu ke o mo e Atua, kua lata ia tautolu ke fakagahuahua e “iloilo mai luga” mo e fakalautatai tumau mo e tau puhala hakohako hana. (Iakopo 3:17, 18) Ne pehe e kupu fakamui he perofetaaga ha Hosea: “Ko hai kia kua iloilo? ke kitia ai e ia e tau mena na; ko hai kua pulotu? ke iloa ai e ia; ha ko e mena hakohako e tau puhala a Iehova, to o ai a lautolu kua mahani tututonu; ka to veveli ai e tau tagata holifono.”—Hosea 14:9.
24 He nakai takitaki he pulotu mo e tau tutuaga he lalolagi nei, kia fakamalolo a tautolu ke o ke he tau puhala hakohako he Atua. (Teutaronome 32:4) Ne taute pihia e Hosea ke 59 e tau po ke molea atu. Ne fakamatala tua fakamoli e ia e tau fekau faka-Atua, he iloa to maama e lautolu ne pulotu mo e lotomatala e tau kupu pihia. Ka e kua a tautolu? He tumau a Iehova ke fakaata a tautolu ke foaki e fakamatala, to tumau a tautolu ke kumi a lautolu ka talia fakapulotu e fakaalofa noa hana. Ti kua fiafia lahi a tautolu ke taute e mena nei he kaufakalataha katoatoa mo e “fekafekau fakamoli mo e loto matala.”—Mataio 24:45-47.
25. Ko e fakatutalaaga ha tautolu ke he perofetaaga ha Hosea kua lata ke lagomatai a tautolu ke taute e heigoa?
25 Ko e fakatutalaaga ha tautolu ke he perofetaaga ha Hosea kua lata ke lagomatai a tautolu ke fakatumau ke o mo e Atua mo e moui tukulagi ke he hana lalolagi fou ne mavehe i mua. (2 Peteru 3:13; Iuta 20, 21) Ko e amaamanakiaga mitaki ue atu ha ia! Ko e amaamanakiaga ia to mailoga fakatagata kaeke fakakite fakamoli e tautolu ke he tau kupu mo e tau gahua he magaaho ka talahau e tautolu: “Ko e mena hakohako e tau puhala a Iehova.”
To Tali Fefe e Koe?
• Kaeke foaki e tautolu e tapuaki mea ke he Atua, to fehagai fefe a iamo tautolu?
• Ko e ha kua lata ia tautolu ke amaamanaki tumau ki a Iehova?
• Ko e ha kua mauokafua a koe kua hakohako e tau puhala a Iehova?
• Maeke fefe ia tautolu ke fakatumau ke o ke he tau puhala hakohako a Iehova?
[Tau Huhu he Fakaakoaga]
[Fakatino he lau 14]
Talia e lagomatai fakaagaga mai he tau motua Kerisiano
[Fakatino he lau 15]
Foaki he perofetaaga ha Hosea ki a tautolu e kakano ke amaamanaki ke he tau maveheaga ha Iehova ke he liu tu mai
[Tau Fakatino he lau 17]
Fakatumau ke o mo e Atua mo e onoono ke he moui tukulagi i mua