Ne Fanau a Lautolu ke he Motu Fifili he Atua
Ne Fanau a Lautolu ke he Motu Fifili he Atua
“Ne fifili ai e Iehova hau a Atua a koe ke eke mo motu mana.”—TEUTARONOME 7:6.
1, 2. Ko e heigoa e tau gahua mamahaki ne taute e Iehova ma e tau tagata haana, ti ko e heigoa e fakafetuiaga ne moua he tau Isaraela mo e Atua?
HE 1513 F.V.N., ne tamai e Iehova e tau fekafekau haana he lalolagi ke he fakafetuiaga foou mo ia. He tau ia, ne fakatokolalo e ia e pule he lalolagi ti fakahao e tau Isaraela mai he fakatupa. He taute pihia, ne eke a ia mo Fakamoui mo e Leveki ha lautolu. Ato taute pihia, ne tala age e Atua ki a Mose: “Kia tala atu ke he fanau a Isaraela, Ko au ko Iehova, to ta mai e au a mutolu i lalo he tau kavega mamafa a Aikupito; to laveaki foki e au a mutolu mai he tau gahua ha lautolu; to fakamoui foki e au a mutolu mo e lima fakaolo mo e tau fakahala lalahi. To eke foki e au a mutolu mo motu maku, to eke foki au mo Atua ma mutolu.”—Esoto 6:6, 7; 15:1-7, 11.
2 Nakai leva e O Kehe ha lautolu i Aikupito, ne moua he tau Isaraela e fakafetuiaga he maveheaga mo e ha lautolu a Atua, ko Iehova. He nakai fehagai mo e tau tagata takitaha, tau magafaoa, ne ha ha ia Iehova e tau tagata ne fakapotopoto, ko e motu he lalolagi. (Esoto 19:5, 6; 24:7) Ne foaki e ia ke he tau tagata haana e tau fakatufono ne takitaki e tau puhala momoui ha lautolu, ti mua atu e aoga he tapuakiaga ha lautolu. Ne pehē a Mose ki a lautolu: “Ko fe kia ha motu lahi kua tata ki ai ha lautolu a tau atua, ke tuga a Iehova ha tautolu a Atua kua tata mai ke he tau mena oti ni ke ui atu ai a tautolu ki a ia. Ko fe foki ha motu ne ha i ai e tau fakatufono mo e tau fakafiliaga tonu, tuga ne tau fakatufono oti kua tuku atu e au kia mutolu ke he aho nai?”—Teutaronome 4:7, 8.
Fanau ke he Motu he Tau Fakamoli
3, 4. Ko e heigoa e kakano aoga ha kua eke a Isaraela mo motu?
3 He tau senetenari fakamui, ne fakamanatu e Iehova ke he tau Isaraela he puhala he perofeta ko Isaia e kakano aoga kua eke a lautolu mo motu. Ne pehē a Isaia: “Kua talahau mai pehe a Iehova, ko ia ne eke a koe, Iakopo na e, mo ia ne eke a koe ma Isaraela na e; ua matakutaku a koe, ha kua laveaki e au a koe, kua ui ai e au a koe ke he hau a higoa; kua eke a koe maku. Ka ko au ko Iehova hau a Atua, ko ia ne Tapu i Isaraela, ko e Fakamoui hau; . . . Kia tamai haku a tau tama tane he mena mamao, mo e haku a tau tama fifine mai he motuaga he lalolagi. Ko lautolu oti ne ui ai ke he haku a higoa, ne eke e au a lautolu ke lilifu ai au; ne taute ai e au, mo e eke e au a lautolu. Kua pehe mai a Iehova, Ko e haku a tau fakamoli a mutolu, mo e haku a tau fekafekau ne fifili e au a mutolu; . . . ne eke e au e motu nai māku; to talahau ai e lautolu haku a fakahekeaga.”—Isaia 43:1, 3, 6, 7, 10, 21.
4 Ha ko e tau tagata ne ui aki e higoa a Iehova, to eke e tau Isaraela mo tau fakamooli ke he pule katoatoa haana ki mua he tau motu. To eke a lautolu mo tau tagata ‘ne eke ma e lilifu a Iehova.’ Ko lautolu ka ‘talahau e fakahekeaga a Iehova,’ mo e fakailoa e tau gahua ofoofogia haana he fakahaoaga ti fakaheke haana higoa tapu. He fakakū, to eke a lautolu mo motu he tau fakamoli ma Iehova.
5. Ko e heigoa e tau puhala ne eke a Isaraela mo motu tapu?
5 He senetenari 11 aki F.V.N., ne fakakite he Patuiki ko Solomona kua taute e Iehova a Isaraela ko e motu ne vevehe kehe. He liogi ki a Iehova, ne talahau e ia: “Ne vevehe kehe e koe a lautolu mai he tau motu oti he lalolagi, ke eke mo tufaaga.” (1 Tau Patuiki 8:53) Moua foki he tau tagata Isaraela takitaha e fakafetuiaga uho mo Iehova. Fakamua atu, ne tala age a Mose ki a lautolu: “Ko mutolu, ko e fanau a Iehova ha mutolu a Atua. . . . Ko e motu tapu ni a koe kia Iehova hau a Atua.” (Teutaronome 14:1, 2) Ko e mena ia, ne nakai lata he tau tama ikiiki a Isaraela ke tukulele e tau momoui ha lautolu ki a Iehova. Ne fanau a lautolu ko e tau tagata tukulele he Atua. (Salamo 79:13; 95:7) Igatia e atuhau foou mo e fakaako ke he fakatufono a Iehova ti kua lata ke taofi tumau e lautolu ha ko e maveheaga ne fakavē a Isaraela ki a Iehova.—Teutaronome 11:18, 19.
Atāina ke Fifili
6. Ko e heigoa e fifiliaga he tau Isaraela takitaha ka taute?
6 Pete ne fanau e tau Isaraela ke he motu tapu, igatia e tagata mo e taute e fifiliaga fakatagata ke fekafekau ke he Atua. Ato huhū atu a lautolu ke he Motu he Maveheaga, ne tala age a Mose ki a lautolu: “Kua ui age au ke he aho nai ke he lagi mo e lalolagi ke talahau atu kia mutolu, kua tuku atu e au ki mua ha mutolu e moui mo e mate, ko e monuina mo e malaia; ko e hanai, kia fifili la e moui, kia moui ai a koe katoa mo e hau a fanau. Kia fakaalofa atu a koe kia Iehova hau a Atua, mo e fanogonogo ke he hana leo, mo e pipiki atu a koe kia ia; ha ko e hau a moui haia, ko ia foki ke fakaloga ai hau a tau aho; ke nofo ai a koe ke he motu ne omonuo ai e Iehova ke he hau a tau matua, ko Aperahamo, mo Isaako, mo Iakopo, ke foaki atu ai kia mutolu.” (Teutaronome 30:19, 20) Ti igatia e Isaraela mo e fifili ke fakaalofa ki a Iehova, ke fanogonogo ke he leo haana, mo e ke pipiki mau ki a ia. Ha kua ha ha he tau Isaraela e atāina ke fifili, to fua ne lautolu e fakahikuaga he fifiliaga ha lautolu.—Teutaronome 30:16-18.
7. Ko e heigoa e mena ne tupu he mole atu e mamate he atuhau a Iosua?
7 Ko e vahā he tau Fakafili ne fakakite e fakataiaga mitaki he fakahikuaga he tua fakamooli mo e nakai tua fakamooli. Ato kamata e magahala ia, ne muitua he tau Isaraela e fakafifitakiaga mitaki ha Iosua ati fakamonuina ai. “Ne fekafekau ai e motu kia Iehova ke he tau aho oti a Iosua, mo e tau aho oti he tau patu kua momoui agaia ka kua mate a Iosua, ko lautolu ne iloa e tau gahua lalahi oti ne eke e Iehova ma Isaraela.” Ka e, he mole e mate a Iosua, “ti tupu ai e taha hau nakai iloa e lautolu a Iehova mo e tau gahua ne eke ai e ia ma Isaraela. Ti mahani kelea e fanau a Isaraela ki mua a Iehova.” (Tau Fakafili 2:7, 10, 11) Kitia maali ai, ko e atuhau foou ne nakai la lotomatala lahi ne nakai tokiofa e tufaaga ha lautolu ko e tau tagata tukulele, ti ko e ha lautolu a Atua, ko Iehova, ne taute e tau gahua mamahaki he tau vahā kua mole.—Salamo 78:3-7, 10, 11.
Momoui Fakatatau ke he Tukuleleaga ha Lautolu
8, 9. (a) Ko e heigoa e fakatokaaga ne fakaatā e tau Isaraela ke fakakite e tukuleleaga ha lautolu ki a Iehova? (e) Ko e heigoa ne moua e lautolu ne taute e tau poa ne foaki noa?
8 Ne foaki e Iehova ke he tau tagata haana e tau magaaho ke momoui fakatatau ke he tukuleleaga ha lautolu ko e motu. Tuga anei, ne fakaatā he Fakatufono haana e fakatokaaga he tau poa, falu kua poaki, ka ko e falu ne foaki noa. (Heperu 8:3) Ko e tau poa pihia ne putoia e tau poa huhunu, tau poa mena kai, mo e tau poa fakaaue ne foaki noa—ko e tau mena fakaalofa ne foaki ki a Iehova ke moua e talia haana mo e fakakite e loto fakaaue.—Levitika 7:11-13.
9 Ko e tau poa ne foaki noa ia ne fiafia a Iehova ki ai. Ne talahau hagaao ke he poa huhunu mo e poa mena kai kua eke mo “mena manogi mitaki kia Iehova.” (Levitika 1:9; 2:2) He poa fakaaue, ko e toto mo e gako he manu huifa ne foaki ki a Iehova, ka ko e tau vala kakano ne kai he tau ekepoa mo lautolu ne foaki. Ko e kaiaga fakatai a ia ke fakakite aki e fakafetuiaga mafola mo Iehova. Ne talahau he Fakatufono: “Kaeke foki ke eke e mutolu e poa fakaaue kia Iehova, kia eke poa a mutolu kia ofania ai a mutolu.” (Levitika 19:5) Pete kua tukulele e tau Isaraela oti ki a Iehova ha ko e fanau mai ki ai, ko lautolu ne uta fakahokulo e tukuleleaga ha lautolu he poa foaki noa ‘ne ofania ai a lautolu’ mo e ne monuina lahi ai.—Malaki 3:10.
10. Fakakite fēfē e Iehova e nakai fiafia haana ke he vahā ha Isaia mo Malaki?
10 Ka e lagaloga ne nakai tua fakamooli e motu tapu ha Isaraela ki a Iehova. He puhala he haana a perofeta ko Isaia, ne pehē a Iehova ki a lautolu: “Nakai tamai e koe kia au e tau mamoe he hau a tau poa huhunu; to nakai fakalilifu mai a koe kia au ke he hau a tau poa; nakai fakafekafekau e au a koe ke he tau poa.” (Isaia 43:23) Lafi ki ai, ko e tau poa ne nakai taute fakamakai mo e nakai mai he fakaalofa ne nakai aoga ia ke he fofoga a Iehova. Tuga anei, tolu e senetenari he mole atu a Isaia, he vahā he perofeta ko Malaki, ne foaki he tau Isaraela e tau manu kelea. Ti tala age a Malaki ki a lautolu: “Nakai ni fai fiafia au kia mutolu, kua pihia mai a Iehova Sapaota; nakai talia foki e au e poa mai he tau lima ha mutolu. . . . Kua tamai foki e mutolu e mena ne fofo, mo e mena kulikuli, mo e mena gagao; kua ta mai ai e mutolu mo tau poa? Ke talia kia e au e tau mena ia mai he tau lima ha mutolu? kua pihia mai a Iehova.”—Malaki 1:10, 13; Amosa 5:22.
Tiaki e Motu Tapu
11. Ko e heigoa e kotofaaga ne foaki ki a Isaraela?
11 He magahala ne eke a Isaraela mo motu tapu ha Iehova, ne mavehe a ia ki a lautolu: “Kaeke ke fanogonogo fakamakutu a mutolu ke he haku tau kupu mo e omaoma ke he haku a maveheaga, ti eke ni a mutolu mo koloa uho maku, ke mua ke he tau motu oti, ha ko e haku ni e lalolagi oti. To eke ni a mutolu maku mo kautu he tau ekepoa, mo e motu tapu.” (Esoto 19:5, 6) To hau e Mesia ne mavehe mo e foaki ki a lautolu e kotofaaga fakamua ke eke mo tau tagata he fakatufono he Kautu he Atua. (Kenese 22:17, 18; 49:10; 2 Samuela 7:12, 16; Luka 1:31-33; Roma 9:4, 5) Ka ko e laulahi he motu ko Isaraela ne nakai fakamooli ke he tukuleleaga ha lautolu. (Mataio 22:14) Ne tiaki e lautolu e Mesia ti fakahiku tamate a ia.—Gahua 7:51-53.
12. Ko e heigoa e talahauaga ne fakakite e Iesu na tiaki e Iehova e motu tapu ko Isaraela?
12 Fai aho ato mate a Iesu, ne tala age a ia ke he tau takitaki lotu Iutaia: “Nakai kia totou e mutolu ke he tau Tohi, Ko e maka ne tiaki he tau tagata ati fale, kua eke a ia mo maka malokuaga tapa ki luga; ko e mena haia ne eke he Iki [Iehova], kua ofo a tautolu he kitekite ki ai? Ko e mena ia ke tala atu ai e au kia mutolu, To uta kehe ia mutolu e kautu he Atua, ka e age ke he taha motu ke ta mai ai e tau fua hana.” (Mataio 21:42, 43) He fakakite kua tiaki e Iehova a lautolu ko e motu ne tapu ki a Ia, ne talahau e Iesu: “Ierusalema na e, Ierusalema na e, ko koe ne kelipopo e tau perofeta, mo e taulitimaka a lautolu ne fakafano atu kia koe, kua lagaloga he manako au ke fakapotopoto hau a tau fanau, tuga ne moa kua fakapulupulu hana tau punua ki lalo hifo he hana tau tapakau; ka e nakai mafai a mutolu! Kitiala kua toka atu kia mutolu ha mutolu a fale kua moumou.”—Mataio 23:37, 38.
Ko e Motu Tapu Foou
13. Ko e heigoa e talahauaga fakaperofeta ne taute e Iehova he vahā a Ieremia?
13 He magahala he perofeta ko Ieremia, ne talahau tuai e Iehova e taha mena foou hagaao ke he tau tagata haana. Totou e tautolu: “Kua pehe mai a Iehova, Kitiala, to hoko mai e tau aho ke eke ai e au e maveheaga fou mo e magafaoa a Isaraela, mo e magafaoa a Iuta; nakai tuga e maveheaga ne eke e au mo e tau matua ha lautolu ke he aho ne toto e au e tau lima ha lautolu ke takitaki mai e au a lautolu he motu ko Aikupito; ko e haku a maveheaga ia ne holi e lautolu, pete he eke au mo Iki ha lautolu, kua pihia mai a Iehova. Ka ko e maveheaga hanai ke eke e au mo e magafaoa a Isaraela ka mole atu e tau aho ia, kua pihia mai a Iehova, to tuku e au haku a tau fakatufono ki loto ia lautolu, mo e tohi e au ke he tau loto ha lautolu; to eke foki au mo Atua ha lautolu, ti eke a lautolu mo motu haku.”—Ieremia 31:31-33.
14. Magaaho fe mo e ko e heigoa e fakaveaga he motu tapu foou a Iehova? Fakamaama e motu foou ia.
14 Ko e fakaveaga he maveheaga foou nei ne fakatoka he magaaho ne mate a Iesu ti ko e mogo fakamui kua foaki e uho he toto ne liligi e ia ke he Matua haana he 33 V.N. (Luka 22:20; Heperu 9:15, 24-26) Pete ia, he liligi e agaaga tapu he Penetekoso 33 V.N. mo e fanauaga he motu foou, ko “Isaraela he Atua,” ne gahuahua ai e maveheaga foou. (Kalatia 6:16; Roma 2:28, 29; 9:6; 11:25, 26) He tohi ke he tau Kerisiano fakauku, ne fakapuloa he aposetolo ko Peteru: “Ko mutolu, ko e hau fifili a mutolu, ko e tau patuiki mo e tau ekepoa, ko e motu tapu, mo e motu kua moua māna, kia fakakite atu e mutolu e mitaki hana ne ui a mutolu ke o mai he pouli ke he hana maama ke ofo lahi ai. Ko mutolu nakai ko e motu i tuai, ka ko e vaha nai ko e motu he Atua.” (1 Peteru 2:9, 10) Ne fakaoti e fakafetuiaga uho ha Iehova mo Isaraela fakatino. He 33 V.N., ne utakehe e Iehova e monuina mai he Isaraela fakatino ti age ke he Isaraela fakaagaaga, ko e fakapotopotoaga Kerisiano, “[ko e] motu ke tamai ai e tau fua” he Kautu faka-Mesia.—Mataio 21:43.
Tukuleleaga Takitokotaha
15. He aho Penetekoso 33 V.N., ko e heigoa e papatisoaga ne tomatoma e Peteru ke taute he tau tagata fanogonogo haana?
15 He mole e Penetekoso 33 V.N., ko e tau Iutaia po ke tau Tagata Motu Kehe takitaha, ne kua lata ke taute e tukuleleaga fakatagata ke he Atua mo e papatiso “ke he higoa he Matua, mo e Tama, mo e [a]gaga [t]apu.” * (Mataio 28:19) He Penetekoso, ne tala age e aposetolo ko Peteru ke he tau Iutaia ne talia mo lautolu ne liliuina: “Ati tokihala a, ti takitaha mo e papatiso a mutolu oti ke he higoa a Iesu Keriso; mo e fakamagaloaga he tau hala; ati moua ai e mutolu e mena foaki noa mai, ko e [a]aga [t]apu haia.” (Gahua 2:38) Ko e tau Iutaia mo lautolu ne liliuina ne fakakite a lautolu he papatiso ti nakai ni he tukulele e tau momoui ha lautolu ki a Iehova ka e talia foki e lautolu a Iesu ko e puhala ka fakamagalo e Iehova e tau agahala ha lautolu. Lata ia lautolu ke fakakite ko ia ko e Ekepoa ne Mua ha Iehova mo e ha lautolu a Takitaki, ko e Ulu he fakapotopotoaga Kerisiano.—Kolose 1:13, 14, 18.
16. He vahā a Paulo, maeke fēfē he tau Iutaia mo e tau Tagata Motu Kehe kua kotofa, ke eke mo vala he Isaraela fakaagaaga?
16 He tau tau fakamui, ne talahau he aposetolo ko Paulo: “Kua fakamatala fakamua e au kia lautolu ne nonofo i Tamaseko mo lerusalema, ati hoko ai foki ke he tau magamotu oti kana i Iutaia, katoa mo e tau motu kehe, kia tokihala a lautolu mo e hagao mai ke he Atua, kia eke foki e lautolu e tau mahani ke lata mo e tokihala.” (Gahua 26:20) He mole e fakalagalaga e tau Iutaia mo e tau Tagata Motu Kehe—ko Iesu ko e Keriso, ko e Mesia, ne lagomatai e Paulo a lautolu ke tukulele mo e papatiso. (Gahua 16:14, 15, 31-33; 17:3, 4; 18:8) He hahaga atu ke he Atua, ko e tau tutaki foou ia ne eke mo tau tagata he Isaraela fakaagaaga.
17. Ko e heigoa e gahua fakamau fakamailoga kua teitei oti, ti ko e heigoa foki taha gahua ne mafiti lahi?
17 He vahā nei, ko e fakamau fakamailoga fakahiku he tau Isaraela fakaagaaga ne toe kua tata. Ka fakakatoatoa ai, ko e “tau agelu ne tokofa” ne taofi e tau matagi he fakaotiaga he “matematekelea lahi” ka foaki e pule ke fakatoka mai ai. He magaaho taha ia, ko e fakapotopoto mai he “moto tagata tokologa,” ne amanaki ke moui tukulagi ke he lalolagi, kua mafiti lahi. Ko e ‘tau mamoe kehe’ nei kua ataina ke fifili ke fakagahuahua e tua ke he “toto he Punua mamoe” ti papatiso he fakakite e tukuleleaga ha lautolu ki a Iehova. (Fakakiteaga 7:1-4, 9-15; 22:17; Ioane 10:16; Mataio 28:19, 20) Fakalataha mo lautolu ko e tau fuata mui tokologa ne feaki hake he tau matua Kerisiano. Kaeke ko koe taha fuata mui, to fiafia a koe ke totou e vala tala ne mui mai.
[Matahui Tala]
^ para. 15 Kikite The Watchtower, Me 15, 2003, lau tohi 30-1.
Ko e Puhala he Fakamanatu
• Ko e ha e tau tama Isaraela ne nakai lata ke taute e tukuleleaga fakatagata ki a Iehova?
• Maeke fēfē e tau Isaraela ke fakakite kua momoui fakatatau a lautolu ke he tukuleleaga ha lautolu?
• Ko e ha ne tiaki e Iehova a Isaraela ko e motu tapu haana, ti hukui fēfē ai?
• Tali mai he Penetekoso 33 V.N., ko e heigoa he tau Iutaia mo e tau Tagata Motu Kehe kua lata ke taute ke eke mo tau tagata he Isaraela fakaagaaga?
[Tau Hūhū he Fakaakoaga]
[Fakatino he lau 18]
Ne fanau e tau tama Isaraela ko e tau tagata he motu fifili he Atua
[Fakatino he lau 20]
Igatia e Isaraela mo e taute e fifiliaga fakatagata ke fekafekau ke he Atua
[Fakatino he lau 20]
Ko e tau poa foaki noa ne age ke he tau Isaraela e kotofaaga ke fakakite e fakaalofa ha lautolu ki a Iehova
[Fakatino he lau 21]
He mole e Penetekoso 33 V.N., ne taute he tau tutaki he Keriso e tukuleleaga fakatagata ke he Atua mo e fakakite ai he papatiso