Skip to content

Skip to table of contents

Tau Fakamaamaaga Mai he Tohi Tolu mo e Fa he Tau Salamo

Tau Fakamaamaaga Mai he Tohi Tolu mo e Fa he Tau Salamo

Kua Moui e Kupu ha Iehova

Tau Fakamaamaaga Mai he Tohi Tolu mo e Fa he Tau Salamo

HE LIOGI ke he Atua, ne ole e salamo: “To talahaua kia hāu a fakaalofa ke he tukuaga? po ke talahaua hāu a fakamoli ke he mena ke mahakava ai?” (Salamo 88:11) Ko e tali, nakai. Ka nakai fai moui, ti nakai maeke ia tautolu ke fakaheke a Iehova. Ko e fakaheke ki a Iehova ko e kakano mitaki ma tautolu ke tumau e momoui, ti ko e moui ko e kakano mitaki foki ke fakaheke a ia.

Ko e tohi Tolu mo e Fa he Tau Salamo, ne ha ha ai e Salamo 73 ke he 106, kua loga e kakano ne foaki mai ki a tautolu ke fakaheke e Tufuga ha tautolu mo e fakamonū haana higoa. Ko e manamanatu ke he tau salamo nei kua lata ke fakahokulo e loto fakaaue ha tautolu ma e “kupu he Atua” mo e omoomoi a tautolu ke fakalahi atu mo e fakatolomaki ki mua e tau fakahekeaga ha tautolu ki a ia. (Heperu 4:12) He fiafia lahi, kia fuluhi mua a tautolu ke he Tohi Tolu he Tau Salamo.

“KO E MITAKI KIA AU KE FAKATATA KE HE ATUA”

(Salamo 73:1–89:52)

Ko e tau salamo 11 fakamua he potaaga ke toluaki ko e tau lologo ne fati e Asafo po ke tau tagata he faoa a Asafo. Ko e lologo ne kamata aki ne fakamaama e mena ne fakahao ai a Asafo mai he fakahēhē he tau manamanatuaga hepe. Ti kua hako e fakahikuaga haana. “Ka ko au,” he lologo e ia, “ko e mitaki kia au ke fakatata ke he Atua.” (Salamo 73:28) Ko e tagi aue ha ko e moumouaga ha Ierusalema ne mui mai he Salamo 74. Fakakite mai he tau Salamo 75, 76, mo e 77 ko Iehova ko e Fakafili tututonu, ko e Fakamoui ha lautolu ne loto holoilalo, mo e Fanogonogo liogi. Kua liu kitekite e Salamo 78 ki a Isaraela he vahā fakamua tali mai he vahā a Mose ki a Tavita. Ko e Salamo ke 79 aki ko e tagi aue he moumouaga he faituga. Mui mai e Salamo 80 ko e liogi ma e fakafoouaga he tau tagata he Atua. Ke he Salamo 81 ko e ole ke omaoma ki a Iehova. Ko e Salamo 82 mo e 83 ko e tau liogi ma e fakafiliaga faka-Atua he tau iki fakafili kolokolovao mo e tau fi he Atua.

“Kua manako lahi haku agaga mo e mate au he fia fina atu ke he tau lotopā a Iehova,” he lologo he tau fanau taane a Koru. (Salamo 84:2) He Salamo 85 ko e ole ke fakamonuina he Atua a lautolu ne liliu mai he paeaaga. Ne peehi he salamo nei kua mua atu e aoga he tau monuina fakaagaaga ke he tau monuina fakatino. Ko e Salamo 86, kua ole a Tavita ke puipui mo e fakaako he Atua a ia. He Salamo 87, ko e lologo hagaao ki a Siona mo lautolu ne fanau i ai, mo e mui mai e liogi ki a Iehova he Salamo 88. Ko e [“fakaalofa-totonu,” NW] ha Iehova he Salamo 88 ne talahau he maveheaga faka-Tavita ne peehi mai he Salamo 89, ne fati ai e Etano, liga ko e taha he tau tagata pulotu tokofā he vahā a Solomona.—1 Tau Patuiki 4:31.

Tali he Tau Hūhū Faka-Tohiaga Tapu:

73:9—Puhala fe he tau tagata mahani kelea “kua hake e tau gutu ha lautolu ke he lagi, kua o fano foki e tau alelo ha lautolu ke he lalolagi”? Ha kua nakai manamanatu e tau tagata mahani kelea ke he ha mena he lagi po ke lalolagi, ne nakai fakauaua a lautolu ke amuamu e Atua ke he tau gutu ha lautolu. Kua pikopiko a lautolu ke he tau tagata ke he tau alelo ha lautolu.

74:13, 14—Magaaho fe ne ‘iihi e Iehova e tau ulu he tau tanimo mo e tuki malipilipi’ e tau ulu a Leviatana? Ko ‘Farao ko e patuiki a Aikupito,’ ne fakahigoa ko e “tanimo lahi, kua takoto ke he vaha he hana tau vailele.” (Esekielu 29:3) Liga fakatino he Leviatana e tau tagata malolō a Farao. Ko e tuki malipilipi he tau ulu ha lautolu kua liga hagaao ke he kaumahala lahi ha Farao mo e kautau haana he magaaho ne laveaki e Iehova e tau Isaraela mai he liliaga ha Aikupito.

75:4, 5, 10—Ko e heigoa ne fakamailoga he kupu “hoe”? Ko e hoe he tau manu ko e tau kanavaakau malolō lahi. Ko e mena ia, ko e kupu “hoe” kua fakatai ke he pule po ke malolō. Ne fakatū hake e Iehova e tau hoe he tau tagata haana, he tuku fakatokoluga a lautolu, ka e ‘hehele e ia e tau hoe ha lautolu ne mahani kelea.’ Kua hataki a tautolu ke he ‘tuku fakatokoluga e hoe ha tautolu’ he nakai lata ke aga fakaikaluga po ke hula. Ha ko Iehova ka tuku fakatokoluga, kua lata ke onoono ke he tau kotofaaga gahua he fakapotopotoaga kua mai ia ia.—Salamo 75:7.

76:10—Maeke fēfē “e ita he tau tagata” ke fakaheke a Iehova? Ka toka he Atua e tau tagata ke fakakite e ita ha lautolu ki a tautolu ha ko e tau fekafekau haana, to liga moua e fakahikuaga mitaki. Ko e ha tuaga uka ka liga moua e tautolu kua eke ai mo akonakiaga ki a tautolu. Na fakaatā ni e Iehova e matematekelea ke fakaako aki a tautolu. (1 Peteru 5:10) ‘Ko e ita kua toe to taofi he Atua.’ Ka e kua ka matematekelea a tautolu ke hoko ke he mate? Fakaheke foki he mena nei a Iehova kakano ko lautolu ne kitia a tautolu he fakauka fakamooli to liga kamata foki a lautolu ke fakaheke e Atua.

78:24, 25—Ko e ha e manai ne fakahigoa ko e “mena kai mai he lagi” mo e “tau mena kai he tau iki”? Ko e “tau iki” he kupu nei ko e tau agelu he lagi. Pete ia, nakai kakano e tau talahauaga ua i luga ko e manai ko e mena kai he tau agelu. Ko e “mena kai mai he lagi” ha ko e punaaga mai he lagi. (Salamo 105:40) Ha kua nonofo e tau agelu po ke “tau iki” he lagi, ko e talahauaga ke he “tau mena kai he tau iki” liga kakano kua foaki mai he Atua ha ha he lagi. (Salamo 11:4) Ne liga fakaaoga foki e Iehova e tau agelu ke tamai e manai ma e tau Isaraela.

82:1, 6—Ko hai ne fakahigoa ko e “tau atua” mo e “fanau hana kua Mua ue atu”? Ko e tau talahauaga ua ia kua hagaao ke he tau iki fakafili a Isaraela. Kua felauaki e mena nei ha kua fekafekau a lautolu ko e tau gutu vagahau mo e tau hukui he Atua.—Ioane 10:33-36.

83:2—Ko e heigoa e kakano he “fakatokoluga tuai” e ulu? Kua fakakite ai e mautali ke fakagahua e malolō po ke taute ai, fa mahani ke pihia ka totoko, tau, po ke fakamatematekelea.

Tau Fakaakoaga ma Tautolu:

73:2-5, 18-20, 25, 28. Nakai lata ia tautolu ke mahekeheke ha kua monuina a lautolu ne mahani kelea mo e fifitaki e tau aga nakai mahani Atua ha lautolu. Ko e tau tagata mahani kelea kua ha ha he tau mena momole. To mooli ni ko lautolu to ‘fakato hifo ke he tau mena kua moumou.’ Lafi ki ai, ha kua nakai maeke ke utakehe e mahani kelea he tau tutuaga nakai mitaki katoatoa he pule he tagata, to kaumahala e tau laliaga ha tautolu ke utakehe ai. Tuga a Asafo, kua pulotu ma tautolu kaeke ke fehagai a tautolu mo e mahani kelea he “fakatata ke he Atua” mo e fiafia he tata e fakafetuiaga mo Ia.

73:3, 6, 8, 27. Kua lata ia tautolu ke puipui mai he palau, fakaikaluga, va, mo e vagahau fakatokoluga. Kua lata mooli e mena nei pete he tuga kua mitaki ke fifitaki e tau aga ia.

73:15-17. Ka tehatehaua e tau manamanatuaga ha tautolu, kua lata ke nakai talahau e tau manatu tehatehaua pihia he toloaga tagata. Ko e “talahau atu pihia” ka fakalolelole falu. Kua lata ia tautolu ke manamanatu fakamitaki ke he tau tupetupe ha tautolu mo e fakamafola ai he lafi mo e tau matakainaga talitonu ha tautolu.—Tau Fakatai 18:1.

73:21-24. Kua ‘mamahi e loto’ ha kua liga mitaki e tuaga he tau tagata mahani kelea ne tatai mo e fegui he tau manu nakai fai manamanatuaga. Ko e aga nei kua fakatepetepe, fakavē hokoia ni ke he tau logonaaga. Ka e, kua lata ia tautolu ke takitaki he fakatonuaga ha Iehova, he mauokafua to ‘toto e ia e lima matau ha tautolu’ mo e lalago a tautolu. Ke lafi ki ai, to ‘takitaki e Iehova a tautolu ke he monuina,’ kakano ke fakafetui fakatata mo ia.

77:6. He fakakite e manamanatu fakahokulo mai he loto ke he tau kupu mooli fakaagaaga mo e kumi fakamakutu ki ai kua lata ke fakatoka taha magaaho ke fakaako mo e manamanatu fakahokulo. Kua aoga ha ke fakaatā e tautolu taha magaaho he tau momoui ha tautolu!

79:9. Fanogonogo a Iehova ke he tau liogi ha tautolu, mua atu ka hagaao ke he fakatapuaga he haana higoa.

81:13, 16. Ko e fanogonogo ke he leo a Iehova mo e o he haana puhala ka takitaki ke he tau monuina loga.—Tau Fakatai 10:22.

82:2, 5. Kua “luelue e tau fakaveaga oti he lalolagi” ha ko e tau fakafiliaga hepehepe. Kua fakalagalaga he mahani hepehepe e tuaga mauokafua he tau tagata.

84:1-4, 10-12. Ko e loto fakaaue he tau salamo ma e matakavi he tapuakiaga ha Iehova mo e loto fiafia ke he tau kotofaaga lilifu ha lautolu he fekafekauaga kua fakatoka e tau fakafifitakiaga ma tautolu.

86:5. Kua loto fakaaue ha a tautolu ha kua “fakamagalo e [Iehova e] tau hala”! Kua mataala a ia ke he ha hikiaga ke maeke ia ia ke fakakite e fakaalofa noa ke he tagata taute mena kelea kua tokihala.

87:5, 6. Liga iloa nakai e lautolu ka momoui he Parataiso he lalolagi e tau higoa ha lautolu ka liliu tu mai ke momoui he lagi? Fakakite mai he tau kupu nei kua liga maeke ke iloa.

88:13, 14. Ko e fakatuai ke moua e tali ke he tau liogi ha tautolu ke he lekua pauaki, liga kakano kua manako a Iehova ke fakatātā e tautolu e fakamooli katoatoa ha tautolu ki a ia.

‘KIA FAKAHEKE KIA IA, KIA FAKAMONU KE HE HANA HIGOA’

(Salamo 90:1–106:48)

Manamanatu ke he tau kakano loga ke fakaheke ki a Iehova ne totoku mai he potaaga ke faaki he tau salamo. He Salamo 90, ne fakakite e Mose e kehekehe he “Patuiki tukulagi” mo e ku he moui he tagata. (1 Timoteo 1:17) Hagaao ke he Salamo 91:2, ne hagaao a Mose ki a Iehova ko e ‘haana taue mo e haana kolo’—haana Punaaga he haohao mitaki. Kua tutala e tau salamo ne toe ke he tau aga fulufuluola he Atua, tau manatu mua atu e tokoluga, mo e tau gahua homo ue atu. Ne tolu e lologo ne kamata aki e talahauaga “Ko e Patuiki a Iehova.” (Salamo 93:1; 97:1; 99:1) He talahau ko Iehova ko e Taute ha tautolu, ne uiina he salamo a tautolu ke ‘fakaheke kia ia, kia fakamonu ke he hana higoa.’—Salamo 100:4.

Puhala fe kua lata e iki ne matakutaku ki a Iehova ke fakatokatoka haana tau gahua? Ko e Salamo 101, ne fati he Patuiki ko Tavita, kua foaki e tali. Ko e salamo ne mui mai kua talahau ki a tautolu ko Iehova to “hagao mai a ia ke he liogi he tagata nofogati, kua nakai vihiatia foki e ia ha lautolu a liogi.” (Salamo 102:17) Kua fakakite mai he Salamo 103 e [“fakaalofa-totonu,” NW] mo e fakaalofa noa ha Iehova. Hagaao ke he tau tufuga loga he Atua he lalolagi, ne pehē e salamo:“Iehova na e, kua loga ue atu hāu a tau gahua! Ne eke e koe e tau mena oti ia mo e iloilo.” (Salamo 104:24) Ko e tau lologo ua fakahiku he Tohi Fa kua fakaheke a Iehova ma e haana tau gahua homo ue atu.—Salamo 105:2, 5; 106:7, 22.

Tali he Tau Hūhū Faka-Tohiaga Tapu:

91:1, 2—Ko e heigoa e “mena galo ha i ai e Mua ue atu,” mo e liga ‘nonofo’ fēfē a tautolu i ai? Ko e matakavi fakatai anei ne nakai haofia mo e kua haohao mitaki fakaagaaga—ko e tuaga puipui neke hagahaga kelea fakaagaaga. Ko e matakavi galo anei kakano kua nakai iloa e lautolu ne nakai falanaki ke he Atua. Kua eke e tautolu a Iehova mo nofoaga ha tautolu he onoono ki a ia ko e taue mo e kolo, he fakaheke a ia ko e Pule Katoatoa he lagi mo e lalolagi, mo e he fakamatala e tala mitaki he Kautu. Kua moua e tautolu e logonaaga haohao mitaki fakaagaaga ha kua iloa e tautolu kua mautali tumau a Iehova ke lagomatai a tautolu.—Salamo 90:1.

92:12—Puhala fe kua “tupu hake e tagata tututonu tuga ne pama”? Kua talahaua e pama he loga e fakaaogaaga. Ko e tagata tututonu kua tuga e pama nukua hakohako ke he fofoga a Iehova ti “fua mitaki” tumau, putoia foki e tau gahua mitaki.—Mataio 7:17-20.

Tau Fakaakoaga ma Tautolu:

90:7, 8, 13, 14. Kua fakakelea tumau he tau hepehepe ha tautolu e fakafetuiaga ha tautolu mo e Atua mooli. Ti nakai galo ia ia e tau hala fufū. Pete ia, ka fakatokihala moolioli a tautolu mo e tiaki e puhala hepe, to liu a Iehova fiafia ki a tautolu, ti ‘fakamakona a tautolu ke he haana fakaalofa-totonu.’

90:10, 12. Ha kua ku e moui, kua lata ia tautolu ke “totou ha [t]autolu a tau aho.” Taute fēfē? He moua e ‘tau loto iloilo,’ po ke he fakagahuahua e iloilo ke nakai moumou e tau aho ha tautolu kua toe ka e fakaaoga fakamitaki ke he puhala kua fakafiafia a Iehova. Kua lata ke tuku fakamua e tautolu e tau mena fakaagaaga mo e fakaaoga fakapulotu e tau magaaho ha tautolu.—Efeso 5:15, 16; Filipi 1:10.

90:17. Kua latatonu ke liogi ki a Iehova ke “fakamau . . . e gahua he tau lima ha mautolu” mo e fakamonuina e tau laliaga ha tautolu he fekafekauaga.

92:14, 15. He eke mo tau tagata fakaako fakamakutu he Kupu he Atua mo e lafi tumau mo e tau tagata ha Iehova, ko lautolu ne momotua kua fakatumau ke “lalahi mo e lauola”—hakahakau fakaagaaga—mo e aoga mooli ke he fakapotopotoaga.

94:19. Ke he ha mena ni ne fakatupu e “tau manamanatu loga” ha tautolu, ko e totou mo e manamanatu fakahokulo ke he tau “fakamafanaaga” i loto he Tohi Tapu ka atihake a tautolu.

95:7, 8. Ko e fakateliga ke he tomatomaaga mo e fanogonogo ke he Tohi Tapu, mo e mautali ke omaoma ki ai ka puipui a tautolu mai he loto maō.—Heperu 3:7, 8.

106:36, 37. Kua tuku fakalataha he tau kupu nei e tapuaki tupua mo e tau poa ke he tau temoni. Kua fakakite ai ko e tagata ne fakaaoga e tau tupua kua hufia a ia he tau temoni. Kua fakamalolō mai he Tohi Tapu a tautolu: ‘Kia leveki, kia mamao mo e tau tupua.’—1 Ioane 5:21.

Kia Fakaheke ki a Ioha a Mutolu

Kua fakaoti e tau lologo tolu fakahiku he Tohi Fa he Tau Salamo ke he tomatomaaga: “Haleluia” po ke kia fakaheke ki a Ioha a mutolu. Kua kamata pihia foki e salamo fakahiku. (Salamo 104:35; 105:45; 106:1, 48) Ko e talahauaga “Haleluia” kua lagaloga e kitia he Tohi Fa he tau salamo.

Kua fai kakano mooli a tautolu ke fakaheke a Iehova. Ne loga lahi e matakupu kua tuku mai he Salamo 73 ke he 106 ke manamanatu a tautolu ki ai, ti fakapuke e tau loto ha tautolu ke he fiafia ke he Matua ha tautolu he lagi. Ka manamanatu a tautolu ke he tau mena oti kua fitā e taute e ia ma tautolu mo e to taute anoiha, nakai kia omoomoi a tautolu ke “fakaheke a Ioha” mo e tau malolō katoatoa?

[Fakatino he lau 18]

Tuga a Asafo, maeke ia tautolu ke fahia ke he mahani kelea he “fakatata ke he Atua”

[Fakatino he lau 19]

Ne kaumahala a Farao he Tahi Kula

[Fakatino he lau 19]

Iloa nakai e koe e kakano ne fakahigoa e manai “ko e mena kai he tau iki”?

[Fakatino he lau 21]

Ko e heigoa ka lagomatai ke utakehe e “tau manamanatu loga” ha tautolu?