“Kua Fanogonogo a Mutolu ke he Fakauka a Iopu”
“Kua Fanogonogo a Mutolu ke he Fakauka a Iopu”
“Kua fanogonogo a mutolu ke he fakauka a Iopu, kua iloa foki e mutolu e fakahikuaga ha Iehova, kua fakaalofa fakalahi mai a Iehova mo e hofihofi noa.”—IAKOPO 5:11.
1, 2. Ko e heigoa e kamatamata ne fehagai e taane mo e hoana i Polani ki ai?
KO HARALD ABT ne nakai la katoa e tau he eke mo taha he Tau Fakamoli a Iehova he magaaho ne pule e matakau ha Hitler ki Danzig (ko Gdańsk he mogonei) he faahi tokelau a Polani. Magaaho ia ne uka e tau tutuaga, ti kua fakahagahaga kelea lahi ma e tau Kerisiano mooli i ai. Ne lali e Gestapo ke fakaohooho a Harald ke saini e laupepa ke fakahui e tua haana, ka e nakai talia e ia. Ne fai faahi tapu he mole he nofo he fale puipui, ne fakafano a Harald ke he kemuaga pagotā i Sachsenhausen, ne lagaloga e fakamatakutaku mo e keli a ia. Ne tuhi e ofisa ke he siminī he fale tugi tagata mate ti tala age ki a Harald, “Ko e mena i ko ka hake a koe ki a Iehova haau, kaeke ke pipiki tumau a koe ke he tua haau ka 14 e aho.”
2 He magaaho ne fakahala a Harald, ne fagai huhu agaia he hoana haana, ko Elsa, e tama mukemuke fifine ha laua ne hogofulu laia e mahina. Ka e nakai nimo he Gestapo a Elsa. Nakai leva, ne utakehe e tama mukemuke haana ia ia, ti fakafano a ia ke he kemu moumouaga i Auschwitz. Pete ia, ne hao a ia ke he tau tau loga, tuga a Harald. He The Watchtower ia Aperila 15, 1980, maeke ia koe ke totou hagaao ke he puhala ne fakauka a laua. Ne tohia e Harald: “Kua nofo au he kemuaga pagotā mo e he tau fale puipui ke 14 e tau he katoa ha ko e tua haaku ke he Atua. Ne hūhū mai ki a au: ‘Lagomatai nakai he hoana haau a koe ke fakauka ke he tau mena oti nei?’ Kua lagomatai mooli a ia ki a au! Na iloa e au tali mai he magaaho fakamua to nakai fakahui e ia e tua haana, ti lagomatai he iloaaga nei au ke fakamalolō. Iloa e au to fiafia a ia ke kitia au ka mate i luga he fata mate, ka e nakai manako ke iloa kua fakatoka mai au ha kua fakahui e tua haaku. . . . Ne loga e mena uka ne fakauka a Elsa ki ai he tau tau loga ne nofo a ia he kemuaga pagotā i Sihamani.”
3, 4. (a) Ha hai e tau fakafifitakiaga ka fakamalolō e tau Kerisiano ke fakauka? (e) Ko e ha ne hataki mai e Tohi Tapu ki a tautolu ke manamanatu ke he mena ne tupu ki a Iopu?
3 Kua nakai mukamuka ke mamahi ke he tau mena kelea, tuga ne talahau he tokologa he Tau Fakamoli. Ko e kakano nei ati hataki he Tohi Tapu e tau Kerisiano oti kana: “Tau matakainaga na e, kia fifitaki a mutolu e fakamalolo ke he tau mena matematekelea, katoa mo e fakauka he tau perofeta ne vagahau mai ke he higoa [a Iehova].” (Iakopo 5:10) Tali mai he tau tau loga, kua tokologa e tau fekafekau he Atua ne favale noa ki ai. Kua fakamalolō he tau fakafifitakiaga ne foaki he “fakapotopotoaga” lahi nei a tautolu ke tumau ke fakauka ke he poitufi faka-Kerisiano.—Heperu 11:32-38; 12:1.
4 I loto he fakamauaga he Tohi Tapu, ne fakatoka e Iopu e fakataiaga ne mua he fakauka. “Kitiala, kua talahau e tautolu kua monuina a lautolu kua fakauka,” he tohia e Iakopo. “Kua fanogonogo a mutolu ke he fakauka a Iopu, kua iloa foki e mutolu e fakahikuaga ha [Iehova], kua fakaalofa fakalahi mai [a Iehova] mo e hofihofi noa.” (Iakopo 5:11) Kua fakakite mai he mena ne tupu ki a Iopu e palepale hane tatali ke he tagata tua fakamooli, ko lautolu ne fakamonuina e Iehova. Mua atu e aoga, kua fakakite mai e tau talahauaga mooli ke lagomatai a tautolu he tau vahā uka. Kua lagomatai he tohi a Iopu a tautolu ke tali e tau hūhū nei: Ka kamatamata, ko e ha kua lata ia tautolu ke lali ke maama e kakano he tau matakupu aoga ia? Ko e heigoa e tau mahani mo e tau aga ka lagomatai a tautolu ke fakauka? Maeke fēfē ia tautolu ke fakamalolō e tau matakainaga Kerisiano ne lauia he mamahi?
Maama e Tuaga Katoa
5. Ko e heigoa e tau matakupu aoga ke mauloto ka fehagai a tautolu mo e tau kamatamata?
5 Ke fakatumau e lagotatai fakaagaaga he fehagai mo e tau mena uka, kua lata ia tautolu ke mahino e tuaga katoa. Neke liga fakapouli he tau lekua fakatagata e kitiaaga fakaagaaga ha tautolu. Kua aoga lahi e matakupu he fakamooli ke he Atua. Kua taute he Matua ha tautolu he lagi e poaki ke manamanatu fakatagata a tautolu ki ai: “Haku tama na e, kia iloilo ai a koe, kia fiafia ai haku loto; kia fai kupu au ke tali age kia ia kua fakafiu mai kia au.” (Tau Fakatai 27:11) Ko e kotofaaga kehe ue atu ha a ia! Pete ni ko e tau lolelole mo e tau nakai mitaki katoatoa ha tautolu, kua maeke agaia ke fakafiafia e Tufuga ha tautolu. Kua taute pihia e tautolu he magaaho ka omoi he fakaalofa ha tautolu ki a Iehova ke fakauka ke he tau kamatamata. Ko e fakaalofa mooli he Kerisiano kua fakauka ke he tau mena oti. Kua nakai kaumahala.—1 Korinito 13:7, 8.
6. Puhala fe ne fakafiufiu e Satani a Iehova, ti hoko ki fe e tau fakafiufiu ia?
6 Ne fakakite maali he tohi a Iopu ko Satani ne fakafiu a Iehova. Kua fakakite foki e kakano kelea he fi nakai kitia mata nei, mo e haana manako ke moumou e fakafetuiaga ha tautolu mo e Atua. Tuga ne fakamaama he mena ne tupu ki a Iopu, ne hokotaki e Satani kua lotokai e tau fekafekau oti ha Iehova mo e lali ke fakakite kua maeke ke galo e fakaalofa ha lautolu ke he Atua. Ne fakafiufiu e ia e Atua ke he afe he tau tau. He magaaho ne liti hifo a Satani he lagi, ne talahau e leo he lagi ko ia ne “hokotaki e tau matakainaga ha tautolu” mo e pehē kua taute e ia e tau hokotaki pihia “ki mua he Atua . . . ke he aho mo e po.” (Fakakiteaga 12:10) He fakauka tua fakamooli a tautolu, to fakakite e tautolu kua nakai mooli e tau hokotaki haana.
7. Maeke fēfē a tautolu ke fehagai mo e tau lolelole fakatino?
7 Lata ia tautolu ke manatu to fakaaoga he Tiapolo ha matematekelea ka liga fehagai mo tautolu ke lali ke fakamamao a tautolu mai ia Iehova. Magaaho fe ne kamatamata e ia a Iesu? He magaaho ne hoge a Iesu he mole e fakakanopogi ke he tau aho loga. (Luka 4:1-3) Ka ko e malolō fakaagaaga ha Iesu ne maeke ai a ia ke fakaheu katoatoa e tau kamatamata he Tiapolo. Kua aoga mogoia ke fehagai ke he ha lolelole fakatino—liga ha ko e gagao po ke motua e tau tino—aki e malolō fakaagaaga! Ti “pete ni he moumou ha [t]autolu a tagata i fafo,” kua nakai mahala a tautolu ha kua “fakafou ha [t]autolu a tagata i loto ke he taha aho mo e taha aho.”—2 Korinito 4:16.
8. (a) Maeke fēfē e tau manamanatu ne nakai aoga ke ha ha ai e lauiaga fakalolelole? (e) Ko e heigoa e aga ne ha ha ia Iesu?
8 Lafi ki ai, maeke he tau manamanatu ne nakai aoga ke moumou e tuaga fakaagaaga he tagata. ‘Ko e ha mogoia ne fakaatā e Iehova e mena nei?’ ka liga manatu he taha. ‘Maeke fēfē he matakainaga ke taute pihia au?’ ka liga talahau he taha ka ekefakakelea atu ki a ia. Ko e tau logonaaga pihia ka taute a tautolu ke fakaheu e tau matakupu aoga ti manamanatu katoatoa ke he tau tutuaga fakatagata. Ko e hogohogomanava ha Iopu ke he tau kapitiga tokotolu fakahēhē haana kua liga mua atu e moumou ke he manamanatu haana ke he lolelole fakatino haana. (Iopu 16:20; 19:2) Ti fakakite foki he aposetolo ko Paulo kua maeke he ita hololoa pihia ke ‘fakaatā e magaaho ma e Tiapolo.’ (Efeso 4:26, 27) He nakai hogohogomanava po ke ita ke he taha po ke manamanatu lahi ke he nakai tonu he tuaga, kua lata he tau Kerisiano ke fifitaki a Iesu he “tuku atu a lautolu kia ia kua fakafili fakatonu,” ko Iehova ko e Atua. (1 Peteru 2:21-23) He moua e ‘loto tuga’ ha Iesu ka puipui fakalahi mai he tau lagatau ha Satani.—1 Peteru 4:1.
9. Ko e heigoa e maveheaga ne foaki mai he Atua hagaao ke he tau kavega ne hahamo e tautolu po ke tau kamatamata ne fehagai mo tautolu?
9 Mua atu, kua nakai lata ia tautolu ke manatu ko e tau lekua ha tautolu ko e fakakiteaga he nakai fiafia he Atua. Ko e tau fakakakano pihia ati mamahi a Iopu he magaaho ne hokotaki kelea he tau kapitiga kua lata ke fakamafana a ia. (Iopu 19:21, 22) Ne fakamafana he Tohi Tapu a tautolu aki e tau kupu nei: “Ko e mena nakai kamatamata ai e Atua ke he mena kelea, nakai kamatamata foki e ia ke he taha.” (Iakopo 1:13) Ke he taha faahi, ne mavehe a Iehova ke lagomatai a tautolu ke hahamo e tau kavega ka fehagai mo tautolu mo e fakahao mai he ha kamatamata. (Salamo 55:22; 1 Korinito 10:13) He fakatata atu ke he Atua he tau vahā matematekelea, maeke mogoia ia tautolu ke manamanatu fakamitaki ti kautū he totoko ke he Tiapolo.—Iakopo 4:7, 8.
Tau Lagomataiaga ke Fakauka
10, 11. (a) Ko e heigoa ne lagomatai a Iopu ke fakauka? (e) Puhala fe ne lagomatai he manamanatuaga mitaki a Iopu?
10 Pete kua matematekelea e tuaga ha Iopu—pihia foki ke he tau kupu ekefakakelea mai he “tau tagata fakamafana” haana mo e hogohogomanava ni haana ke he kakano mooli ne mamahi ai a ia—ne fakatumau agaia a Iopu ke mahani fakamooli. Ko e heigoa ka ako e tautolu mai he fakauka haana? Nakai fakauaua, ko e kakano lahi ne kautū ai a ia ko e tua fakamooli haana ki a Iehova. ‘Ne matakutaku a ia ke he Atua, mo e kalo kehe mo e tau mena kelea.’ (Iopu 1:1) Ko e haana ni a puhala moui a ia. Ne nakai mahalohalo a Iopu ke fakaheu a Iehova, pete he nakai maama e kakano ne tutupu fakalutukia e tau mena ki a ia. Ne talia e Iopu kua lata ia ia ke fekafekau ke he Atua ke he tau magaaho mitaki mo e kelea.—Iopu 1:21; 2:10.
11 Kua mafanatia foki he manamanatuaga mitaki a Iopu. He magaaho ne liga teitei mate a ia, ne mafanatia a ia he iloa kua taute e ia e tau mena ne fahia ki ai ke lagomatai e falu, nukua tapiki a ia ke he tau tutuaga tututonu ha Iehova, ti kua kalo kehe a ia he tau tapuakiaga fakavai oti.—Iopu 31:4-11.
12. Tali atu fēfē a Iopu ke he lagomatai ne moua mai ia Elihu?
12 Ko e mooli anei, ne manako lagomatai a Iopu ke hiki e onoonoaga haana ke he falu puhala. Ne talia fakatokolalo e ia e lagomatai ia—ko e taha matapatu kakano ne kautū ai e fakauka haana. Ne fanogonogo fakaeneene a Iopu ke he fakatonuaga pulotu ha Elihu, mo e tali fakamitaki ke he fakatonuaga ha Iehova. “Kua vagahau atu au mo e nakai manamanatu,” he talahau e ia. “Kua vihiatia ai e au haku tau kupu, mo e tokihala ai au ke he efuefu mo e efuefuafi.” (Iopu 42:3, 6) Pete he mamahi agaia a ia he gagao, ne fiafia a Iopu he maeke he mena nei ke hiki e manamanatuaga haana ke fakatata fakalahi atu ke he Atua. “Kua iloa e au kua maeke kia koe [Iehova] e tau mena oti kana,” he talahau e Iopu. (Iopu 42:2) Fakaaue ni ke he fakamaamaaga ha Iehova ke he lilifu mua ue atu Haana, ati maama lahi e Iopu e tuaga haana he fakatatai ke he Tufuga.
13. Aoga fēfē ki a Iopu ha kua fakakite e ia e fakaalofa noa?
13 Fakahiku, ne foaki e Iopu e fakafifitakiaga mitaki lahi he fakaalofa noa. Ne lahi e fakamamahi he tau tagata fakamafana fakavai haana a ia, ka e he magaaho ne ole a Iehova ki a Iopu ke liogi ma lautolu ia, ne taute ai e ia. Mole ia, ne liuaki age e Iehova e malolō tino ha Iopu. (Iopu 42:8, 10) Maama ai, to nakai lagomatai he loto mamahi a tautolu ke fakauka, ka kua maeke he fakaalofa mo e fakaalofa noa. Ka nakai loto mamahi to fakatotoka fakaagaaga a tautolu, ti ko e puhala ni a ia ka fakamonuina e Iehova.—Mareko 11:25.
Tau Tagata Fakatonutonu Pulotu ne Lagomatai a Tautolu ke Fakauka
14, 15. (a) Ko e heigoa e tau aga kua maeke he tagata fakatonutonu ke fakamalolō e falu? (e) Fakamaama e kakano ne kautū a Elihu he lagomatai e ia a Iopu?
14 Ko e taha fakaakoaga foki ka ako e tautolu mai he tala ki a Iopu ko e aoga he tau tagata fakatonutonu pulotu. Ko lautolu ia ko e tau matakainaga taane ‘kua fanau ke lata mo e aho matematekelea.’ (Tau Fakatai 17:17) Pete ia, tuga ne fakakite he mena ne tupu ki a Iopu, kua maeke e falu tagata fakatonutonu ke fakamamahi ka e nakai fakamalolō. Ko e tagata fakatonutonu kua lata ke fakakite e manamanatu, fakalilifu, mo e totonu, tuga ne taute e Elihu. Kua liga lata he tau motua mo e falu Kerisiano motua fakaagaaga ke hiki e manamanatuaga he tau matakainaga ne pehia he tau lekua, ti ko e mena nei, kua lata e tau tagata fakatonutonu pihia ke ako mai he tohi a Iopu.—Kalatia 6:1; Heperu 12:12, 13.
15 Kua loga e fakaakoaga mitaki ke he puhala ne taute aki e Elihu e lekua. Ne fanogonogo fakalahi a ia ato tali atu e tau vagahau hēhē he tau kapitiga ha Iopu. (Iopu 32:11; Tau Fakatai 18:13) Ne fakaaoga e Elihu e higoa ha Iopu mo e fakakapitiga atu ki a ia. (Iopu 33:1) Nakai tuga e tau tagata fakamafana fakavai tokotolu, ne nakai fakatokoluga hake a Elihu ia Iopu. “Ko au foki ne eke aki au he kelekele,” he talahau e ia. Ne nakai manako a ia ke lafi ke he matematekelea ha Iopu he vagahau fakahanoa ki a ia. (Iopu 33:6, 7; Tau Fakatai 12:18) He nakai tuhituhi e mahani fakamua ha Iopu, ne nava a Elihu ki a ia ha ko e tututonu haana. (Iopu 33:32) Mua atu e aoga, ne mailoga e Elihu e onoonoaga he Atua, ti lagomatai e ia a Iopu ke manamanatu kua nakai hepehepe a Iehova. (Iopu 34:10-12) Ne fakamalolō e ia a Iopu ke fakatali ki a Iehova, ka e nakai lali ke fakakite ni e tututonu haana. (Iopu 35:2; 37:14, 23) Maeke mooli he tau motua Kerisiano mo e falu ke aoga mai he tau fakaakoaga pihia.
16. Hoko fēfē e tau tagata fakamafana fakavai tokotolu ha Iopu ke eke mo tau kanavaakau ha Satani?
16 Ko e fakatonuaga pulotu ha Elihu kua kehe mai he tau kupu fakamamahi ha Elifasa, Pilitati, mo Sofara. Kua “nakai vagahau mo e tonu kia au a mutolu,” he tala age e Iehova ki ai. (Iopu 42:7) Pete he lali a lautolu ke talahau kua mitaki e manamanatuaga ha lautolu, ne eke a lautolu mo tau kanavaakau ha Satani ka e nakai ko e tau kapitiga tua fakamooli. Ne talahau fakamua e lautolu tokotolu ia kua matematekelea a Iopu ha ko e hepe ni haana. (Iopu 4:7, 8; 8:6; 20:22, 29) Pehē a Elifasa, ne nakai mauokafua e Atua ke he tau fekafekau haana, ti nakai aoga ki a ia ko e tututonu a tautolu po ke nakai. (Iopu 15:15; 22:2, 3) Ne hokotaki foki e Elifasa a Iopu ha ko e tau mena hēhē ne nakai taute e ia. (Iopu 22:5, 9) Ko Elihu, he taha faahi, ne lagomatai fakaagaaga a Iopu, ko e foliaga tumau a ia he tagata fakatonutonu fakaalofa.
17. Ko e heigoa kua lata ia tautolu ke tokaloto ka fehagai mo e kamatamata?
17 Taha foki e fakaakoaga hagaao ke he fakauka ka futia mai e tautolu he tohi a Iopu. Kua fioia he Atua fakaalofa e tuaga ha tautolu ti fakamakai ke lagomatai a tautolu ke he tau puhala kehekehe. Ne mailoga e tautolu he magaaho fakamua e mena ne tupu ki a Elsa Abt. Kia manamanatu ke he mena fakahiku ne tupu ki a ia: “Ato fakahala au, ne totou e au e tohi he matakainaga fifine ne pehē, ka fehagai mo e kamatamata velagia ne foaki mai he agaaga a Iehova e fakatotoka ki a koe. Ti manatu au kua fakalaulahi noa e tala haana. Ka e magaaho ne fehagai au mo e kamatamata, ne iloa e au e mooli he mena ne talahau e ia. Kua pihia mooli e mena ne tupu. Ti uka ke manamanatu ki ai ka nakai la fehagai a koe mo e kamatamata. Ne pihia mooli e mena ne tupu ki a au. Ne lagomatai e Iehova.” Kua nakai tala a Elsa ke he mena ka maeke a Iehova ke taute po ke fitā he taute e ia he tau tau loga kua mole he vahā ha Iopu. Kua tala a ia ke he vahā ha tautolu. E, “ne lagomatai e Iehova”!
Fiafia e Tagata ne Fakauka
18. Ko e heigoa e tau mena aoga ne moua e Iopu mai he fakagahuahua e fakauka?
18 Tokogahoa ia tautolu ka fehagai mo e matematekelea velagia tuga ha Iopu. Ka ko e heigoa ni e tau kamatamata ka tamai he fakatokaaga nei ki a tautolu, kua ha ha ia tautolu e tau kakano mitaki ke mahani hakohako tumau, tuga ne taute e Iopu. Mooli ni, ne monuina e moui ha Iopu ha ko e fakauka. Ne fakamitaki lahi mo e fakakatoatoa ai e moui haana. (Iakopo 1:2-4) Ti fakamalolō e fakafetuiaga haana mo e Atua. “Ne fanogonogo au kia koe, he fanogonogo ai haku tau teliga; ka ko ainei kua kitekite atu haku tau mata kia koe,” he fakamooli e Iopu. (Iopu 42:5) Kua fakakite ai a Satani ko e pikopiko he nakai maeke a ia ke moumou e mahani hakohako ha Iopu. He teau e tau tau he mole, ne hagaao agaia a Iehova ki a Iopu ko e fakafifitakiaga he tututonu. (Esekielu 14:14) Kua omoomoi he fakamauaga he mahani hakohako mo e fakauka haana e tau tagata he Atua he vahā nei.
19. Ko e ha he manatu e koe kua latatonu ai ke fakauka?
19 He magaaho ne tohi a Iakopo ke he tau Kerisiano he senetenari fakamua hagaao ke he fakauka, ne tala a ia ke he fiafia ne tamai he fakauka. Ti fakaaoga e ia e fakafifitakiaga ha Iopu ke fakamanatu ki a lautolu to palepale fakalahi e Iehova e tau fekafekau tua fakamooli haana. (Iakopo 5:11) Totou ai e tautolu ia Iopu 42:12: “Ne mua foki he fakamonuina e Iehova a Iopu ke he hana a fakahikuaga ke he hana a kamataaga.” Ne fakalahiua he Atua e tau mena ha Iopu ne galo, ti hololoa mo e fiafia e moui haana. (Iopu 42:16, 17) Pihia foki, ko e tau mamahi, matematekelea, po ke fakaatukehe ne fakauka ki ai a tautolu he fakatokaaga nei to holoholo kehe mo e to nakai liu manatu ke he lalolagi foou he Atua. (Isaia 65:17; Fakakiteaga 21:4) Kua iloa e tautolu e fakauka a Iopu, ti fakamalolō a tautolu, ha ko e lagomatai ha Iehova, ke muitua ke he fakafifitakiaga ha Iopu. Ne mavehe mai e Tohi Tapu: “[“Fiafia,” NW] e tagata kua fakauka ke he kamatamata; ha ko e mena ka oti e kamatamata, ti moua ai e ia e foufou he moui, kua talahau mai ai [e Iehova] ke foaki e ia kia lautolu kua fakaalofa kia ia.”—Iakopo 1:12.
To Tali Fēfē e Koe?
• Fakafiafia fēfē e tautolu e loto ha Iehova?
• Ko e ha kua nakai lata ia tautolu ke fakahiku kua tupu e tau lekua ha tautolu he nakai fiafia e Atua?
• Ko e heigoa e tau mena ne lagomatai a Iopu ke fakauka?
• Maeke fēfē ia tautolu ke fifitaki a Elihu he fakamalolō e tau matakainaga talitonu?
[Tau Hūhū he Fakaakoaga]
[Fakatino he lau 16]
Fakakite he tagata fakatonutonu mitaki e manamanatu, fakalilifu, mo e totonu
[Tau Fakatino he lau 17]
Ko Elsa mo Harald Abt