Fakaalofa ke he Atua ne Fakaalofa ki a Koe
Fakaalofa ke he Atua ne Fakaalofa ki a Koe
“Kia fakaalofa a koe [ki a Iehova] hau a Atua mo e hau a loto katoa, mo e hau a agaga katoa, mo e hau a manatu katoa.”—MATAIO 22:37.
1, 2. Ko e heigoa kua liga fakaohooho e hūhū hagaao ke he fakatufono kua lahi ue atu?
KO E hūhū velagia ne taufetoko e tau Farasaio he vahā a Iesu. He molea e 600 fakatufono ne tohi he Fakatufono faka-Mose, ha e fe e fakatufono ne aoga lahi? Ko e fakatufono kia ne lata mo e poa? Mooli, ko e tau poa kua taute ke moua e fakamagaloaga he tau agahala mo e ke foaki e tau fakaaue ke he Atua. Po ke liga ko e fakatufono aoga lahi kia e peritome? Kua aoga foki e fakatufono ia, ha ko e peritome ko e fakamailoga he maveheaga ne taute e Iehova mo Aperahamo.—Kenese 17:9-13.
2 He taha faahi, ko lautolu ne tapiki mau ke he manatu ko e tau fakatufono oti ne foaki he Atua kua aoga lahi—pete ni e liga nakai aoga lahi e falu—kua hepe ke fakatokoluga hake taha matafakatufono he taha. Ne fifili e tau Farasaio ke tuku e hūhū totoko ki a Iesu. Liga to talahau e ia taha mena ne liga moumou haana a falanakiaga. Taha ia lautolu ne fina atu ki a Iesu mo e hūhū: “Ko e poaki fe he fakatufono kua lahi?”—Mataio 22:34-36.
3. Ko e heigoa e poaki ne mua ue atu he talahau e Iesu?
3 Ko e tali ne age e Iesu kua aoga lahi mahaki ki a tautolu he vahā nei. He tali haana, ne fakamooli e ia ko e alito tumau ke he tapuakiaga mooli. He fatiaki mai he Teutaronome 6:5, ne pehē a Iesu: “Kia fakaalofa a koe [ki a Iehova] hau a Atua mo e hau a loto katoa, mo e hau a agaga katoa, mo e hau a manatu katoa. Ko e poaki fakamua hanā mo e lahi.” Pete he ole e Farasaio ke he taha ni e fakatufono, ne tala age foki e Iesu e taha. He fatiaki mai he Levitika 19:18, ne pehē a ia: “Kua pihia foki mo ia ne ua aki, Kia fakaalofa atu a koe kia ia ne katofia a mua, kia tuga foki na koe kia koe.” Ti fakakite e Iesu ko e tau fakatufono ua nei ne ofania e tapuaki mooli katoa. He puipui ha laliaga ke tuku fakapapale e ia e aoga he falu fakatufono ne toe, ne fakahiku e ia: “Ko e na poaki ua ia kua tautau ai e fakatufono oti mo e tau perofeta.” (Mataio 22:37-40) He vala tala nei, to fakatutala a tautolu ke he poaki mua ue atu he tau poakiaga ua nei. Ko e ha kua lata ia tautolu ke fakaalofa ke he Atua? Fakakite fēfē e tautolu e mena ia? Ti feaki fēfē e tautolu e fakaalofa ia? Kua aoga ke iloa e tau tali ke he tau hūhū nei, ha ko e fakafiafia a Iehova, kua lata ia tautolu ke fakaalofa ki a ia mo e tau loto, agaaga, mo e manatu katoa.
Ko e Aoga he Fakaalofa
4, 5. (a) Ko e ha ne nakai ofo e Farasaio ke he mena ne talahau e Iesu? (e) Ko e heigoa ne mua atu e uho ke he Atua ke he tau poa mo e tau mena foaki?
4 Tuga kua nakai ita po ke ofo e Farasaio ne hūhū ki a Iesu he tali ne moua e ia. Ne iloa e ia ko e vala aoga lahi e fakaalofa he Atua ke he tapuakiaga mooli, pete he kaumahala e tokologa ke fakakite ai. He tau sunako, ko e aga fakamotu ke talahau fakaleo lahi e liogi faka-Heperu, po ke fakakite he tua, ti kua putoia e faahi kupu ia Teutaronome 6:4-9, ne kua fatiaki mai e Iesu. Hagaao ke he tala pihia ia Mareko, ne pehē mogoia e Farasaio ki a Iesu: “Ko e moli ma akoako na e, ko e tonu haia kua tala mai ne koe; ko e mena tokotaha ni e Atua; nakai fakai foki taha ko ia ni hokoia. Kia fakaalofa foki kia ia mo e loto katoa, mo e manatu katoa, mo e agaga katoa, mo e malolo katoa; kia fakaalofa foki ke he tagata ne katofia a laua, tuga a ia kia ia, kua mua ia ke he tau poa oti kua huhunu katoatoa, mo e tau poa oti.”—Mareko 12:32, 33.
5 Mooli, ha ko e tau poa huhunu mo e tau poa ne fakagofua he Fakatufono, ko e mena ne mua e aoga ke he Atua ko e tuaga he loto fakaalofa he tau fekafekau haana. Ko e manu tote ne poa ke he Atua mai he fakaalofa mo e fakamooli kua mua atu e uho ki a Ia ke he afe e tau mamoe taane gako ne foaki mo e fatuakiloto hepe. (Mika 6:6-8) Manamanatu ke he tala ke he fifine takape nofogati ne fioia e Iesu he faituga i Ierusalema. Ko e ua e tupe ikiiki ne tuku e ia ke he tokaaga tupe ne nakai maeke ke fakatau aki e taha e manu tote. Ka ko e foakiaga ia, ne foaki mai he loto fakaalofa ki a Iehova, kua mua atu ki a Ia ke he tau tupe loga ne tuku he tau tagata muhu koloa mai he tau tupe ne toe ha lautolu. (Mareko 12:41-44) Ko e atihake ha ia ke iloa kua uho ki a Iehova e tau mena kua maeke ia tautolu oti ke foaki pete ne tau tutūaga ha tautolu—ko e fakaalofa ha tautolu ki a ia!
6. Ko e heigoa ne tohi e Paulo hagaao ke he aoga he fakaalofa?
6 He fakakite e aoga he fakaalofa he tapuakiaga mooli, ne tohi he aposetolo ko Paulo: “Kaeke kua vagahau au ke he tau vagahau he tau tagata katoa mo e tau agelu, ka e nakai fai fakaalofa, kua eke au mo apa kula kua fakapako po ke kumepalo kua fakatagi. Kaeke foki ha ha ia au ke perofeta atu, mo e iloa e au e tau mena galo oti, mo e maama katoatoa; kaeke foki ha ha ia au e tua katoatoa ke uta kehe ai e tau mouga, ka e nakai fai fakaalofa au, ko e mena noa ni au. Kaeke foki kua tufatufa e au haku a tau mena oti ke fagai aki e tau tagata nonofogati; kaeke foki ke tuku atu haku a tino ke huhunu ka e nakai fai fakaalofa au, kua nakai aoga e tau mena ia kia au.” (1 Korinito 13:1-3) Maaliali ai, kua latatonu e fakaalofa kaeke kua fiafia e Atua ke he tapuakiaga ha tautolu. Ti fakakite fēfē mogoia e tautolu e fakaalofa ha tautolu ki a Iehova?
Puhala ne Fakakite e Tautolu e Fakaalofa ki a Iehova
7, 8. Fakakite fēfē e tautolu e fakaalofa ha tautolu ki a Iehova?
7 Tokologa ne talitonu ke he fakaalofa ko e logonaaga ke he mena ne nakai lahi e pule ha tautolu ki ai; ne tutala e tau tagata ka fakaalofa fakavihi ai. Ka ko e fakaalofa mooli ne nakai ni ko e mena ne logona hifo e tautolu. Kua kitia mo e fakamaama ai ha ko e gahua, nakai ko e logonaaga hokoia. Ne hagaao e Tohi Tapu ke he fakaalofa ko e “puhala kua mua he mitaki” mo e ko e mena ne “kumi” e tautolu. (1 Korinito 12:31; 14:1) Kua fakamalolō ke he tau Kerisiano ke fakaalofa, nakai ni “ke he kupu po ke alelo, ka ko e mahani mo e fakamoli.”—1 Ioane 3:18.
8 Kua fakalagalaga he fakaalofa ke he Atua a tautolu ke taute e tau mena kua fiafia ki a ia mo e ke lalago mo e fakatokoluga e pule katoatoa haana, ke he tau kupu mo e tau mahani. Kua omoi a tautolu ke kalo mai he aua neke fakaalofa ke he lalolagi mo e tau puhala nakai mahani Atua i ai. (1 Ioane 2:15, 16) Ko lautolu ne fakaalofa ke he Atua kua vihiatia e tau mena kelea. (Salamo 97:10) Kua putoia foki he fakaalofa ke he Atua e fakaalofa ke he katofia, ka fakatutala a tautolu ki ai he vala tala ka mui mai. Mua atu, kua lata e fakaalofa ke he Atua mo e omaoma ha tautolu. Ne pehē e Tohi Tapu: “Ko e fakaalofa ke he Atua hanai, kia omaoma a tautolu ke he tau poaki hana; nakai mamafa foki hana tau poaki.”—1 Ioane 5:3.
9. Fakatātā fēfē e Iesu e fakaalofa haana ke he Atua?
9 Ne fakatātā katoatoa e Iesu e kakano he fakaalofa ke he Atua. Ne omoomoi he fakaalofa a ia ke toka e kaina haana he lagi mo e nofo fakatino tagata ke he lalolagi. Ne fakalagalaga a ia ke fakaheke ke he Matua haana ha ko e tau mena ne taute mo e fakaako e ia. Ne omoomoi he fakaalofa a ia ke “omaoma ti hoko atu ke he mate.” (Filipi 2:8, NW) Ko e fakaalofa ia—ko e fakakiteaga he fakaalofa haana—ne hafagi e puhala ki a lautolu ne tua fakamooli ke moua e tuaga tututonu ki mua he Atua. Ne tohi e Paulo: “Tuga he uta mo tau tagata hala e tokologa ha ko e liuliu he tokotaha [Atamu], to uta pihia foki mo tau tagata tututonu e tokologa ha ko e omaoma he tokotaha [Keriso Iesu].”—Roma 5:19.
10. Ko e ha e fakaalofa ke he Atua kua putoia e omaoma?
10 Tuga a Iesu, fakakite e tautolu e fakaalofa ha tautolu ha ko e omaoma ke he Atua. “Ko e fakaalofa foki hanai,” he tohi he aposetolo fakahele ha Iesu ko Ioane, “kia mahani a tautolu ke lata mo e tau poaki hana.” (2 Ioane 6) Ko lautolu ne fakaalofa mooli ki a Iehova kua manako lahi ke he takitakiaga haana. He mailoga e lautolu kua nakai kautū ai he takitaki ni e tau puhala ha lautolu, kua falanaki a lautolu ke he pulotu he Atua mo e omaoma ke he haana takitakiaga fakaalofa. (Ieremia 10:23) Kua tatai a lautolu mo e tau tagata ne mua e mahani mitaki i Perea i tuai ne talia e fekau he Atua mo e “loto makutu,” he fakamakai ke taute e finagalo he Atua. (Gahua 17:11) Ne kumikumi fakamatafeiga e lautolu e tau Tohiaga Tapu ke maama katoatoa e finagalo he Atua, ne lagomatai a lautolu ke fakakite e fakaalofa ke he falu gahua he omaoma.
11. Ko e heigoa e kakano ke fakaalofa ke he Atua mo e tau loto, manatu, agaaga, mo e malolō katoa ha tautolu?
11 Fitā he talahau e Iesu, ko e fakaalofa ke he Atua kua putoia e loto, manatu, agaaga, mo e malolō katoa ha tautolu. (Mareko 12:30) Kua puna mai e fakaalofa pihia he loto, ne putoia e tau logonaaga, tau manako, mo e tau fatuakiloto ha tautolu, ti manako lahi mahaki a tautolu ke fakafiafia a Iehova. Kua fakaalofa foki a tautolu mo e manamanatuaga. Kua fai fakavēaga e mahani fakamooli ha tautolu; kua maeke ia tautolu ke iloa a Iehova—tau mahani, tau tuaga, mo e tau amaamanakiaga haana. Kua fakaaoga e tautolu e tau agaaga, malolō katoa mo e moui ne moua e tautolu, ke fekafekau mo e fakaheke a ia. Ti fakaaoga pihia foki e tau malolō ha tautolu.
Kakano kua Lata ia Tautolu ke Fakaalofa ki a Iehova
12. Ko e ha kua manako e Atua ke fakaalofa a tautolu ki a ia?
12 Taha kakano kua lata ia tautolu ke fakaalofa ki a Iehova ha kua manako a ia ki a tautolu ke fakaata e tau mahani haana. Ko e Atua ko e punaaga mo e fakafifitakiaga ue atu he fakaalofa. “Ko e Atua ko e fakaalofa,” kua tohia he aposetolo ko Ioane ne omoomoi he agaaga. (1 Ioane 4:8) Ne tufuga e tau tagata ke he fakatai he Atua; ne talaga a tautolu ke fakaalofa. Ko e mooli, kua fakavē e pule katoatoa a Iehova ke he fakaalofa. Ne manako a ia ke he tau tagata ne fekafekau ki a ia ha kua fakaalofa mo e manako a lautolu ke he puhala pule tututonu haana. Mooli, kua latatonu e fakaalofa ma e mafola mo e kaufakalataha he tau tufugatia oti kana.
13. (a) Ko e ha ne tala age ke he tau Isaraela: “Fakaalofa a koe [ki a Iehova] hau a Atua”? (e) Ko e ha ne felauaki tonu ai kua amanaki a Iehova ki a tautolu ke fakaalofa ki a ia?
13 Taha kakano ke fakaalofa ki a Iehova ko e loto fakaaue a tautolu ke he tau mena ne taute e ia ma tautolu. Mailoga ne talahau e Iesu ke he tau Iutaia: “Kia fakaalofa a koe [ki a Iehova] hau a Atua.” Nakai amanaki ki a lautolu ke fakaalofa ke he mena fakaagaaga mamao mo e nakai iloa. Ne lata a lautolu ke fakaalofa ke he Peresona ne fakakite haana a fakaalofa ki a lautolu. Ko Iehova e Atua ha lautolu. Ko Ia ne tamai a lautolu i Aikupito ke he Motu he Maveheaga, ko Ia ne puipui, leveki, mo e ofania a lautolu, ko Ia ne akonaki a lautolu ke he fakaalofa. He vahā nei, ko Iehova e Atua ha tautolu, ko ia ne foaki haana Tama mo lukutoto ke liga moua e tautolu e moui tukulagi. Ko e felauaki tonu ha ia kua amanaki a Iehova ki a tautolu ke liu fakaalofa age ki a Ia! Ko e fakaalofa ha tautolu ko e fakaalofa tali atu; ne ole mai ki a tautolu ke fakaalofa ke he Atua ne fakaalofa ki a tautolu. Ko e fakaalofa ha tautolu ki a Ia ne “fakamua mai hana fakaalofa kia tautolu.”—1 Ioane 4:19.
14. Ko e heigoa e puhala he fakaalofa a Iehova kua tuga e matua fakaalofa?
14 Ko e fakaalofa ha Iehova ma e tau tagata kua tuga e matua fakaalofa ke he tau tama haana. Pete he nakai mitaki katoatoa, ne leva lahi e gahua fakamakutu he tau matua ke leveki e tau tama ha lautolu, he taute pihia pete he totogi lahi fakatupe mo e falu mena foki. Kua hataki, fakamalolō, atihake, mo e akonaki he tau matua e tau tama ha lautolu ha kua manako ki a lautolu ke fiafia mo e tupu olaola. Ko e heigoa he tau matua ne manako ke liu taute age he tau tama? Kua manako a lautolu ke he tau tama ha lautolu ke fakaalofa mo e omaoma e tau mena ne tala age ki a lautolu ke aoga ai ni a lautolu. Nakai kia tonu ai kua amanaki ha tautolu a Matua he lagi ke fakakite e fakaalofa loto fakaaue ma e tau mena oti ne taute e ia ma tautolu?
Feaki e Fakaalofa ma e Atua
15. Ko e heigoa e lakaaga fakamua he feaki e fakaalofa ke he Atua?
15 Ne nakai kitia e tautolu e Atua po ke logona e leo haana. (Ioane 1:18) Ka e, uiina e ia a tautolu ke hū atu ke he fakafetuiaga fakaalofa mo ia. (Iakopo 4:8) Taute fēfē e tautolu e mena ia? Ko e lakaaga fakamua ke ofania e taha tagata ko e iloa a ia; kua uka ke logona e fakaalofa hokulo ka nakai iloa e tautolu a ia. Kua foaki e Iehova e haana Kupu, ko e Tohi Tapu, ke maeke ia tautolu ke ako hagaao ki a ia. Ko e mena haia ha Iehova, he puhala he fakatokatokaaga haana ne atihake ki a tautolu ke totou tumau e Tohi Tapu. Ko e Tohi Tapu ne fakaako a tautolu hagaao ke he Atua, haana tau mahani, haana aga, ti pihia mo e tau fehagai haana mo e tau tagata ke molea e afe he tau tau. He manamanatu fakahokulo a tautolu ke he tau tala pihia, kua tupu e loto fakaaue mo e fakaalofa ha tautolu ki a ia.—Roma 15:4.
16. Maeke fēfē he manamanatu ke he fekafekauaga ha Iesu ke fakaholo ki mua ha tautolu a fakaalofa ke he Atua?
16 Ko e matapatu puhala ke tupu e fakaalofa ha tautolu ki a Iehova ko e manamanatu ke he moui mo e fekafekauaga a Iesu. Ha kua fakaata mitaki katoatoa e Iesu e Matua haana ati talahau e ia: “Ko ia kua kitia au, kua kitia foki e ia e Matua.” (Ioane 14:9) Nakai kia aamotia a koe he fakaalofa hofihofi noa ha Iesu ne fakakite he fakamoui e tama fuataha he fifine takape? (Luka 7:11-15) Nakai kia futia ke iloa ko ia—ko e Tama he Atua mo e ko e tagata mua ue atu ne moui—ne holoholo fakatokolalo e tau hui he tau tutaki haana? (Ioane 13:3-5) Nakai kia omoomoi a koe ke iloa na pete ne mua ue atu mo e pulotu lahi a ia ke he ha tagata, ne fakaatā e ia a ia ke he tau tagata oti, putoia foki e tau tama ikiiki? (Mareko 10:13, 14) He manamanatu hokulo he loto fakaaue a tautolu ke he tau mena nei, kua eke a tautolu ke tuga e tau Kerisiano ne tohi a Peteru hagaao ki ai: “Ko [Iesu] kua nakai kitia e mutolu, ka e fakaalofa atu kia ia.” (1 Peteru 1:8) He tupu e fakaalofa ha tautolu ki a Iesu, to pihia foki e fakaalofa ha tautolu ki a Iehova.
17, 18. He manamanatu hokulo ke he tau foakiaga fakaalofa fe ha Iehova ka fakatupu e fakaalofa ha tautolu ki a ia?
17 Ko e taha puhala kua maeke ia tautolu ke tupu e fakaalofa ke he Atua ko e manamanatu hokulo ke he tau foakiaga fakaalofa loga ne taute e ia ke moua e tautolu e fiafia he moui—ko e fulufuluola he tufugatia, ko e loga he tau mena kai kehekehe ke kai, ko e feoakiaga he tau kapitiga mafanatia mitaki, ti pihia mo e tau mena mitaki loga foki ne foaki ki a tautolu e fiafia mo e makona. (Gahua 14:17) Ko e lahi e ako ha tautolu hagaao ke he Atua ha tautolu, ko e loga he tau kakano kua ha ha ia tautolu ke loto fakaaue ke he tau mitaki lahi mo e fakamokoi nakai fai fakaotiaga haana. Manamanatu ke he tau mena oti kana ne taute e Iehova ma haau fakatagata. Talia nakai a koe kua latatonu a ia mo e fakaalofa haau?
18 Ko e taha he tau mena fakaalofa loga mai he Atua ko e magaaho ka o atu a tautolu ki a ia he liogi ke he tau magaaho oti, he iloa kua fakateliga e “[F]anogonogo liogi” ki a tautolu. (Salamo 65:2) Ne foaki e Iehova ke he Tama fakahele haana e tonuhia ke pule mo e ke fakafili. Pete ia, ne nakai foaki e Ia ke he falu, pihia mo e Tama haana, e fanogonogo ke he tau liogi. Kua fanogonogo tokotaha e ia e tau liogi ha tautolu. Kua fakakite he manamanatu fakaalofa mooli na futiaki e Iehova a tautolu ki a ia.
19. Ko e heigoa e tau maveheaga ha Iehova ne futiaki a tautolu ki a ia?
19 Kua futiaki foki a tautolu ki a Iehova ka manamanatu ke he mena ne fakatoka e ia ma e tau tagata. Ne mavehe e ia ke tamai e fakaotiaga ke he gagao, momoko, mo e mate. (Fakakiteaga 21:3, 4) Ka hokotia e tau tagata ke he mitaki katoatoa, to nakai fai ka mamahi he gagao fakaagitau, fakaloleloleaga, po ke matematekelea. To nakai liu fai hoge, nofogati, mo e felakutaki. (Salamo 46:9; 72:16) To fakafoou e lalolagi ke he parataiso. (Luka 23:43) To tamai e Iehova e tau monuina nei, nakai ha kua kotofa, ka e ha kua fakaalofa a ia ki a tautolu.
20. Ko e heigoa ha Mose ne talahau hagaao ke he tau aoga he fakaalofa a Iehova?
20 Ko e mena haia, ko e tau kakano fakalagalaga ke fakaalofa ke he Atua ha tautolu mo e fakaatā e fakaalofa ia ke tupu. To fakatumau nakai a koe ke fakamalolō e fakaalofa haau ke he Atua, he fakaatā a ia ke takitaki e tau puhala haau? Ko e fifiliaga ni haau a ia. Ne mailoga e Mose e tau aoga he feaki mo e fakatumau e fakaalofa ki a Iehova. Ke he tau Isaraela i tuai, ne pehē a Mose: “Kia fifili la e moui, kia moui ai a koe katoa mo e hau a fanau; kia fakaalofa atu a koe kia Iehova hau a Atua, mo e fanogonogo ke he hana leo, mo e pipiki atu a koe kia ia; ha ko e hau a moui haia, ko ia foki ke fakaloga ai hau a tau aho.”—Teutaronome 30:19, 20.
Manatu Nakai e Koe?
• Ko e ha kua latatonu ki a tautolu ke fakaalofa ki a Iehova?
• Maeke fēfē a tautolu ke fakakite e fakaalofa ha tautolu ke he Atua?
• Ko e heigoa e tau kakano kua ha ha ia tautolu ke fakaalofa ki a Iehova?
• Maeke fēfē ia tautolu ke feaki e fakaalofa ke he Atua?
[Tau Hūhū he Fakaakoaga]
[Fakatino he lau 22]
Kua aoga mooli ki a Iehova e mena kua maeke ia tautolu oti ke fakakite—ko e fakaalofa ha tautolu ki a ia
[Tau Fakatino he lau 25]
“Ko ia kua kitia au, kua kitia foki e ia e Matua.”—Ioane 14:9