“Tau Fanau, Kia Omaoma ke he Tau Matua ha Mutolu”
“Tau Fanau, Kia Omaoma ke he Tau Matua ha Mutolu”
“Ko mutolu na, ko e tau fanau, kia omaoma ke he tau matua ha mutolu ke he Iki, ha ko e mena tonu ni haia.”—EFESO 6:1.
1. Maeke fēfē he omaoma ke puipui a koe?
LIGA kua moui a tautolu mogonei ha kua omaoma, ka e nakai moui falu ha kua kaumahala ke omaoma. Omaoma ke he heigoa? Ke he tau hatakiaga, ke fakatai ki ai, mai he tau tino ‘ofoofogia ne eke’ ha tautolu. (Salamo 139:14) Kua kitia he tau mata ha tautolu e tau aolū uli, mo e logona he tau teliga ha tautolu e tafuke he tau pakūlagi. Ti tūtū e tau fulu ulu ha tautolu ha kua kape e hila. Ko lautolu ne fakaako hagaao ke he tau hagahaga kelea ka tutupu, ko e tau fakamailoga nei ko e hatakiaga ke kumi taha mena ke fakamumuli ai mai he afā hane hau mo e tau lupahila mo e uhatuli ka liga fakamatematekelea e tau momoui.
2. Ko e ha kua lata he fanau ke moua e tau hatakiaga, mo e ko e ha kua lata ia lautolu ke omaoma ke he tau matua ha lautolu?
2 Ko mutolu ma fanau ikiiki kua lata ke omaoma ke he tau hataki hagaao ke he tau hagahaga kelea i mua, ti kua ha ha he tau matua ha mutolu e kotofaaga ke foaki atu ai. Liga manatu e koe e mena ne talaatu: “Ua aamo e umu. Na vela.” “Ai fano ke he vai. Na hagahaga kelea.” “Onoono ke he tau faahi ne ua he puhalatū ato finatu ke he taha faahi.” Momoko ai, ha kua pakia po ke mamate foki e fanau he kaumahala ke omaoma. Ke omaoma ke he tau matua “ko e mena tonu ni haia”—kua hako mo e mitaki. Kua iloilo foki. (Tau Fakatai 8:33) Pehē taha kupu he Tohi Tapu “ko e mena mitaki ia” ke he ha tautolu a Iki ko Iesu Keriso. Haia, kua poaki atu e Atua ki a koe ke omaoma ke he tau matua haau.—Kolose 3:20; 1 Korinito 8:6.
Tau Palepale Tukulagi he Omaoma
3. Ko e heigoa e “moui tukulagi” ke he laulahi ia tautolu, mo e maeke fēfē he fanau ke amaamanaki ke olioli ki ai?
3 He omaoma ke he tau matua haau ka puipui e ‘moui’ haau mogonei, ka e maeke foki he omaoma ke taute a koe ke olioli e moui “kua tatali,” ne ui ko e “moui tukulagi.” (1 Timoteo 4:8; 6:19) Ke he laulahi ha tautolu, ko e moui tukulagi ko e moui nakai fai fakaotiaga he lalolagi foou he Atua, ne mavehe e ia ki a lautolu ne tapiki fakamooli ke he tau poaki haana. Ne pehē taha matapatu poaki he tau poakiaga nei: “Kia fakalilifu a koe ke he hau a matua tane, mo e hau a matua fifine, (ha ko e fakatufono fakamua haia ha ha i ai e talahauaga.) Kia mitaki ai a koe, kia fakatuleva e tau aho hau ke nofo ai a koe ki luga he kelekele.” Ti ka omaoma a koe ke he tau matua haau, to fiafia a koe. To nakai haofia e vahā anoiha haau, mo e to amanaki a koe ke olioli e moui tukulagi he lalolagi parataiso!—Efeso 6:2, 3.
4. Maeke fēfē he fanau ke fakalilifu ke he Atua ti aoga mai ai?
4 Ka fakalilifu e koe e tau matua he omaoma ki a laua, kua fakalilifu foki e koe e Atua ha ko ia ne poaki ki a koe ke omaoma ki a laua. Ti moua foki e koe e aoga he magaaho ia. “Ko au ko Iehova, ko e hau a Atua, kua fakaako atu kia koe ke he tau mena ke aoga ai,” he talahau he Tohi Tapu. (Isaia 48:17; 1 Ioane 5:3) Aoga fēfē a koe he omaoma? Kua fiafia e matua fifine mo e matua taane haau, ati fakakite mogoia e laua e fiafia ha laua ke he tau puhala ka taute e moui haau ke fiafia lahi. (Tau Fakatai 23:22-25) Ka e mua atu e aoga, kua taute he omaoma haau e Matua haau he lagi ke fiafia, mo e to palepale e ia a koe ke he tau puhala mitaki ue atu! Kia onoono a tautolu ke he puhala ne fakamonuina mo e puipui e Iehova a Iesu, ne talahau hagaao ki a ia ni: “Ko e mena eke mau e au e tau mena kua mitaki kia ia.”—Ioane 8:29.
Iesu—Ko e Eke Gahua Mitaki
5. Ko e heigoa e tau kakano ne ha ha ai ke talitonu ko Iesu ko e eke gahua mitaki?
5 Ko Iesu ko e tama uluaki he matua fifine haana, ko Maria. Ko e matua hiki haana ko Iosefa, ko e tagata tafale. Ne eke foki a Iesu mo tagata tafale, ko e feua ne ako e ia mai ia Iosefa. (Mataio 13:55; Mareko 6:3; Luka 1:26-31) Ko e tagata tafale fēfē a Iesu he manatu e koe? He magaaho ne nofo a ia he lagi ato fanau fakamana mai he matua fifine taopou haana, ko e fakatai he pulotu, ne fakamaama e ia: “Ti ha ha ai au mo ia, ko au ko e [“iki gahua,” NW]; ne eke foki mo fiafia hana ke he taha aho mo e taha aho.” Ne fiafia e Atua ki a Iesu i luga he lagi ko e eke gahua mitaki. Manatu nakai a koe he magaaho ne fuata a ia he lalolagi ne lali fakalahi foki a ia ke eke mo tagata gahua mitaki, ko e tagata tafale mitaki?—Tau Fakatai 8:30; Kolose 1:15, 16.
6. (a) Ko e ha he manatu e koe kua liga taute e Iesu he vahā tama e tau gahua he kaina? (e) Ko e tau puhala fe kua lata he fanau ke fifitaki a Iesu?
6 Nakai fakauaua, he tama agaia a Iesu, ne pelē a ia he falu magaaho, tuga ne talahau he Tohi Tapu hagaao ke he fanau he vahā fakamua. (Sakaria 8:5; Mataio 11:16, 17) Ha ko e uluaki he magafaoa lahi ne nakai muhukoloa, ne taute foki e ia e tau matagahua he kaina ke lafi ke he fakamahani haana mai ia Iosefa ke eke mo tagata tafale. Fakahiku, ne eke a Iesu mo tagata fakamatala mo e taute fakamokoi e ia e fekafekauaga haana ati toka hifo e ia e moui tokotoko mitaki haana. (Luka 9:58; Ioane 5:17) Kitia nakai e koe e tau puhala ka lata ia koe ke fifitaki a Iesu? Kua ole atu nakai e tau matua haau ki a koe ke fakameā e poko haau po ke taute falu matagahua kaina? Fakamalolō atu nakai a laua ki a koe ke fakalataha ke tapuaki e Atua he fano ke he tau feleveiaaga Kerisiano mo e talahau ke he falu e tau taofiaga haau? Kua liga fēfē e tali he tama ko Iesu ke he tau ole pihia he manatu e koe?
Ko e Tagata Fakaako Tohi Tapu mo e Faiaoga Makutu
7. (a) Ko hai ne ō mo Iesu he fenoga ke he Paseka? (e) Ko fe a Iesu he magaaho ne kamata falu ke liliu ki kaina, ti ko e ha ne nofo ai a ia i ai?
7 Ko e tau tagata taane oti he tau magafaoa Isaraela kua poaki ke o hake ke tapuaki ki a Iehova he faituga ke he magahala he tau galue ne tolu i Iutaia. (Teutaronome 16:16) He magaaho ne 12 e tau ha Iesu he moui, ne liga ō hake auloa e magafaoa katoa haana ki Ierusalema ke he Paseka. Kua liga putoia ai e tau lafu tehina mo e tau lafu mahakitaga. Pete ia, ko lautolu ne fenoga mo e magafaoa ha Iesu kua liga putoia a Salome, liga ko e taokete ha Maria, fakalataha mo e taane haana ko Sepetaio mo e tau tama taane ha laua ko Iakopo mo Ioane, ne eke ko e tau aposetolo he magaaho fakamui. * (Mataio 4:20, 21; 13:54-56; 27:56; Mareko 15:40; Ioane 19:25) He liliu e fenoga, ne piko a Iosefa mo Maria kua haia a Iesu mo e taha faoa, ti nakai mailoga kua galo a ia he magaaho fakamua. Ne tolu e aho he mole, he magaaho ne moua agataha e Maria mo Iosefa a Iesu, ko ia he faituga, “ha ne nofo ke he vaha loto he tau akoako, kua fanogonogo kia lautolu, mo e hūhu mena kia lautolu.”—Luka 2:44-46.
8. Ko e heigoa ne taute e Iesu i loto he faituga, ti ko e ha ne ofomate e tau tagata?
8 Ko e puhala fe ne “hūhū mena” a Iesu ke he tau akoako? Ko e hūhū haana kua liga nakai ke fakamakona aki e manako haana po ke moua e tau vala tala. Ko e kupu Heleni nei ne fakaaoga kua liga hagaao ke he tau hūhū ne fakaaoga he hopoaga fakafili ti liga ko e tau hūhū toko. E, pihia foki he vahā tama, ne eke a Iesu ko e tagata fakaako Tohi Tapu ne fakaofo e tau akoako pulotu! “Kua ofomate a lautolu oti kana ne fanogonogo kia ia ke he loto matala hana mo e hana tau kupu ne tali atu,” he talahau he Tohi Tapu.—Luka 2:47.
9. Maeke fēfē ia koe ke muitua ke he tau fakafifitakiaga ha Iesu he fakaako e Tohi Tapu?
9 Ko e ha he manatu e koe kua maeke ia Iesu ko e tama tote ke ofomate ai e tau akoako pulotu ha ko e iloilo faka-Tohi Tapu haana? Mooli, kua monuina a ia ke moua e tau matua matakutaku Atua ne fakaako ki a ia e tau fakaakoaga faka-Atua tali mai he vahā tote. (Esoto 12:24-27; Teutaronome 6:6-9; Mataio 1:18-20) Kua mauokafua a tautolu na uta e Iosefa e tama ko Iesu ke he sunako ke fanogonogo ke he tau Tohiaga Tapu ne totou mo e fakatutala ki ai. Kua monuina foki nakai a koe he fai matua ne fakaako e Tohi Tapu mo koe mo e uta a koe ke he tau feleveiaaga Kerisiano? Kua fakaaue nakai a koe ke he tau laliaga ha laua, tuga ne loto fakaaue a Iesu ke he tau laliaga he tau matua haana? Kua talahau nakai e koe e tau mena ne ako e koe ke he falu, tuga ne taute e Iesu?
Ne Omaoma a Iesu
10. (a) Ko e ha kua lata he tau matua ha Iesu ke iloa e mena ke kumi ki ai a ia? (e) Ko e heigoa e fakafifitakiaga mitaki ne foaki e Iesu ma e fanau?
10 Fēfē e manatu haau ke he tau logonaaga a Maria mo Iosefa he mole e tolu e aho ti moua agataha e laua a Iesu he faituga? Nakai fakauaua, ne lahi e fakatotoka ha laua. Ka ko Iesu, ne ofo a ia he nakai iloa he tau matua haana ko fē a ia. Ne iloa e laua tokoua e fanauaga fakamana ha Iesu. Ke lafi ki ai, pete he nakai iloa e tau tala fakamatafeiga oti, kua fai mena a laua ne iloa hagaao ke he matagahua haana he vahā anoiha ko e Fakamoui mo e Pule he Kautu he Atua. (Mataio 1:21; Luka 1:32-35; 2:11) Ko e mena ia ne hūhū a Iesu ki a laua: “Ko e ha ne kumi mai ai au e mua? Nakai kia iloa e mua ko e mena lata ke nofo au ke he fale he haku a Matua?” Pete ia, ne omaoma a Iesu ti fano mo e tau matua haana mo e liliu ki kaina i Nasareta. Ne pehē e Tohi Tapu: “Kua omaoma a ia kia laua.” Mua atu foki, “ko [e] hana matua fifine kua toka e ia e tau kupu oti ia ke he hana loto.”—Luka 2:48-51.
11. Ko e heigoa e fakaakoaga hagaao ke he omaoma kua maeke ke ako e koe mai ia Iesu?
11 Kua mukamuka nakai ia koe ke fifitaki a Iesu he omaoma tumau ke he tau matua haau? Po ke manatu a koe kua nakai maama e lautolu e lalolagi he vahā nei ti kua lahi e mena ne iloa e koe ki a lautolu? Mooli, liga iloa lahi e koe e falu mena—liga ke fakaaoga e sela foni, tau komopiuta, po ke falu matini foou he mogonei. Ka e manamanatu ki a Iesu, ne ofomate e tau akoako ke he “loto matala hana mo e hana tau kupu ne tali atu.” Liga talia e koe kaeke ke fakatatai mo ia, kua tote e mena haau ne iloa. Pete ia, ne omaoma a Iesu ke he tau matua haana. Kua nakai pehē e mena nei ne talia tumau e ia e tau fifiliaga ha laua. Mohā ia, “kua omaoma a ia kia laua”—he tau tau fuata Teutaronome 5:16, 29.
mui katoa haana. Ko e heigoa e fakaakoaga he manatu e koe kua maeke ia koe ke ako mai he fakafifitakiaga haana?—Omaoma—Ko e Paleko
12. Liga to fakahao fēfē he omaoma e moui haau?
12 Kua nakai mukamuka tumau ke omaoma, tuga ne fakakite mai he tau tau gahoa ne mole he magaaho ne ua e tama fifine ne amanaki ke tafepoi ke he taha faahi he puhalatū lahi ne ono e laini ka e nakai ō hui he hala luga. “Hau ma John,” he ui fakamakamaka a laua ke he kapitiga he finatu a ia ke he hala luga. “Na hau nakai a koe mo maua?” He tehatehaua a ia, ne fakafiufiu he taha tama fifine a ia, “Ko e atemoa ha ia haau!” Ko John, pete he nakai matakutaku, ne pehē, “Kua lata ni au ke fanogonogo ke he matua fifine haaku.” Nakai leva he fano a ia he hala luga, ne logona e ia e tau hui motoka ne koī ti ono hifo a ia he magaaho ia ni kua pehia e tau tama fifine. Ne mate taha tama fifine, ka e pakia lahi taha ati hio kehe taha hui haana. Ko e matua fifine he tau tama fifine, ne fitā e tala age ki a laua ke fakaaoga e hala ō hui i luga, ne pehē ke he matua fifine ha John: “Ko e manako ha ia haaku ke omaoma a laua ke tuga e tama taane haau.”—Efeso 6:1.
13. (a) Ko e ha kua lata ia koe ke omaoma ke he tau matua haau? (e) He magaaho fe kua tonu he tama ke nakai taute e tau mena ne tala age he matua ki a ia ke taute?
13 Ko e ha ne talahau e Atua: “Ko e tau fanau, kia omaoma ke he tau matua ha mutolu”? Ka omaoma ke he matua haau, kua omaoma agataha a koe ke he Atua. Taha mena foki, kua mua atu e pulotu he tau matua haau ki a koe. Ke fakatai ki ai, he lima e tau ato hoko e pakia ne talahau i luga, ne fai kapitiga e matua fifine ha John ne mate foki e tama he lali ke fano ke he taha faahi he puhalatū lahi ia ni! Mooli, kua liga ai mukamuka tumau ke omaoma ke he tau matua haau, ka kua talamai e Atua kua lata ia koe ke omaoma. Ke he taha faahi, kaeke ko e tau matua haau—po ke falu foki—ne talaatu ki a koe ke pikopiko, kaihā, po ke taute ha mena ne nakai talia he Atua, lata ia koe “ke mua e omaoma ke he Atua ke he omaoma ke he tau tagata.” Ti ko e kakano haia ne talahau he Tohi Tapu “kia omaoma ke he tau matua ha mutolu ke he Iki.” Kua lata ia koe ke omaoma ke he tau matua ke he tau mena oti ne kua fakatatau mo e tau fakatufono he Atua.—Gahua 5:29.
14. Ko e ha kua mukamuka ma e tagata mitaki katoatoa ke omaoma, ka ko e ha kua lata ia ia ke ako hagaao ki ai?
14 Manatu kia a koe kaeke kua mitaki katoatoa a koe—pehē a ia, “kua nakai fai mena kelea kua mamao mo e tau tagata hala,” tuga a Iesu—to mukamuka tumau ke omaoma ke he tau matua haau? (Heperu 7:26) Kaeke kua mitaki katoatoa a koe, to nakai hihiga a koe ke taute e tau mena kelea tuga hane taute e koe mogonei. (Kenese 8:21; Salamo 51:5) Ka kua ako foki e Iesu e fakaakoaga hagaao ke he omaoma. Ne pehē e Tohi Tapu: “Pete ni ko e Tama a [Iesu], ka ko e tau mena ne mamahi ai a ia kua ako ai e ia e omaoma.” (Heperu 5:8) Lagomatai fēfē he mamahi a Iesu ke ako e omaoma, ko e fakaakoaga ne nakai ako e ia i luga he lagi?
15, 16. Ako fēfē e Iesu e omaoma?
15 I lalo he takitakiaga a Iehova, ne puipui e Iosefa mo Maria a Iesu mai he tau hagahaga kelea he vahā tama haana. (Mataio 2:7-23) Ka e fakahiku, ne utakehe he Atua e puipuiaga fakamana ia Iesu. Ne mamahi lahi mahaki e tino mo e loto katoa ha Iesu ati pehē e Tohi Tapu ne “ole atu mo e tagi lahi [a ia] mo e tau hihina mata.” (Heperu 5:7) I ne fe ne tupu e mena nei?
16 Ne hoko mooli he tau matahola fakahiku he moui ha Iesu he lalolagi, ko e magaaho ne lali fakamakamaka a Satani ke moumou e loto fakamooli Haana. Ne tupetupe lahi e manamanatuaga ha Iesu ke he puhala ka mate a ia ke tuga e tagata kelea neke fakaata fakakelea e aga mitaki he Matua haana ati “au atu ai hana liogi [he katene i Ketesemane]; kua kavakava foki a ia tuga he tau fatufatuoka toto kua to hifo ke he kelekele.” Kua fai matahola he mole, ko e puhala ne mate ai a Iesu i luga he akau fakakikiveka kua tagitofu e mamahi ati “tagi lahi a ia mo e tau hihina mata.” (Luka 22:42-44; Mareko 15:34) Ko e “tau mena ne mamahi ai a [Iesu] kua ako ai e ia e omaoma” mo e fakafiafia e ia e loto he Matua haana. Ha ko ia mogonei he lagi, kua logona e Iesu e mamahi ha tautolu he taufetului a tautolu ke omaoma.—Tau Fakatai 27:11; Heperu 2:18; 4:15.
Ako e Fakaakoaga he Omaoma
17. Kua lata ke fēfē e onoonoaga ha tautolu ka moua e akonakiaga?
17 Ka akonaki he matua taane mo e matua fifine haau a koe, kua fakakite ai e manako ha laua ke moua e koe e mitaki, ti kua ofaofa e laua a koe. “Ha ko hai kia e tama kua nakai akonaki he matua?” he hūhū he Tohi Tapu. Nakai kia ko e mena momoko lahi ka tote e fakaalofa he tau matua haau ki a koe ke toka taha magaaho mo e lali ke fakatonu a koe? Tatai foki, ha kua fakaalofa a Iehova ki a koe, ne fakatonu e ia a koe. “Ko e tau akonakiaga oti kana kua nakai manatu a tautolu ke he vaha ia ko e mena ke fiafia ki ai, ka ko e mena ke momoko ai; ati oti ka e fua mai e fua he tututonu ke monuina ai a lautolu kua akonaki ai.”—Heperu 12:7-11.
18. (a) Ko e heigoa ne fakakite mooli he akonaki fakaalofa? (e) Ko e heigoa e tau puhala mitaki ne kitia e koe ke he tau tagata ne oofe he tau akonaki pihia?
18 Ko e patuiki ha Isaraela i tuai, ne mailoga e Iesu ha ko e pulotu lahi haana, ne vagahau ke he lata he tau matua ke fakatonu fakaalofa. “Ko ia kua toka hana akau, kua fakavihia e ia hana tama tane,” he tohia e Solomona, “ka ko ia kua fakaalofa kia ia, kua akonaki tuai e ia a ia.” Ne talahau foki e Solomona ko e tagata ne moua e fakatonuaga fakaalofa ka laveaki mai e moui haana he mate. (Tau Fakatai 13:24; 23:13, 14; Mataio 12:42) Taha e fifine Kerisiano ne liu manatu e vahā tote haana he magaaho ka milo he tau feleveiaaga Kerisiano, ne tala age e matua taane haana to akonaki a ia ka liliu ki kaina. He mogonei ne manatu hofihofi e ia e matua taane haana he foaki ki a ia e akonaki fakaalofa ne oofe e moui haana ke he puhala mitaki.
19. Ko e ha kua lata pauaki a koe ke omaoma ke he tau matua haau?
19 Ka ha ha ia koe e tau matua ne lahi e fakaalofa ki a koe he toka taha magaaho mo e lali ke akonaki a koe he puhala fakaalofa, kia loto fakaaue. Kia omaoma ki a laua, tuga ne omaoma ha tautolu a Iki ko Iesu Keriso ke he tau matua haana, ko Iosefa mo Maria. Ka e omaoma pauaki ki a laua ha ko e haau a Matua he lagi, ko Iehova ko e Atua, ne talaatu ke taute pihia. To aoga ai ni a koe, mo e “mitaki ai a koe, kia fakatuleva e tau aho hau ke nofo ai a koe ki luga he kelekele.”—Efeso 6:2, 3.
[Matahui Tala]
^ para. 7 Kikite Insight on the Scriptures, Volume 2, lau tohi 841, ne taute fakailoa he Tau Fakamoli a Iehova.
To Tali Fēfē e Koe?
• Ko e heigoa e tau aoga ka moua he fanau mai he omaoma ke he tau matua ha lautolu?
• He vahā tama, puhala fe ne fakatoka e Iesu e fakafifitakiaga he omaoma ke he tau matua haana?
• Ako fēfē e Iesu e omaoma?
[Tau Hūhū he Fakaakoaga]
[Fakatino he lau 18]
Kua iloilo lahi a Iesu ne 12 e tau, ke he tau Tohiaga Tapu
[Fakatino he lau 20]
Ako fēfē e Iesu e omaoma mai he mamahi?