Tau Hoana​—Fakalilifu Hokulo ke he Tau Taane ha Mutolu

“Ko e tau fifine kia takitokotaha mo e omaoma ke he tau tane ha mutolu.”​—EFESO 5:22.

1. Ko e ha kua uka ai ke fakalilifu e taane?

KE HE tau motu loga he magaaho ka mau e hoa, ne taute he kitofaitaane e omonuo, he mavehe to fakalilifu hokulo a ia ke he taane haana. Pete ia, ko e puhala ne fehagai e tokologa he tau taane ke he tau hoana ha lautolu ka fakakite e uka po ke nakai uka ke fakamooli e omonuo ia. Pete ia, kua ha ha he fakamauaga e kamataaga homo ue atu. Ne uta he Atua e hui kahokaho mai ia Atamu, ko e tagata fakamua, ti eke aki e fifine. Ne pehē a Atamu: “Ko e hui ni hanai he haku hui mo e kakano he haku kakano.”​—Kenese 2:19-23.

2. Ko e heigoa kua tupu hagaao ke he tau fifine mo e fakamauaga he tau magaaho e kua mole?

² Pete ne kamata pihia, ko e matakau ne ui ko e atāina he tau fifine​—ne lali a lautolu ke vevehe mai he pule he tau tagata taane—​ne kamata he mataulu he atu tau 1960 he Tau Faahi Kaufakalataha. He magaaho ia, ko e fuafuaaga he tau taane ne tiaki e tau magafaoa ha lautolu kua kavi ke 300 ke he taha e hoana. He matahiku he atu tau 1960, ne hiki e fuafuaaga ia ke he kavi ke 100 ke he taha. He mogonei kua tuga kupu pilo, inu kava, ula tapaka, mo e mahani feuaki e tau fifine ke tatai mo e tau tagata taane. Ti kua fiafia lahi kia e tau fifine? Nakai. Ke he falu motu, kua kavi ke hafa e tau tagata he fakamauaga ne fakahiku ke tau vevehe. Kua fakamitaki kia he tau laliaga he tau fifine e tuaga ha lautolu he tau fakamauaga po kua fakaauatu ni e kelea?​—2 Timoteo 3:1-5.

3. Ko e heigoa e matapatu lekua ne lauia ai e tau fakamauaga?

³ Ko e heigoa e matapatu lekua? Ke he taha mena, ko e lekua agaia tali mai he fakahehē he agelu ne totoko a Eva, “ko e gata tuai haia, kua higoa ko e tiapolo, ko Satani.” (Fakakiteaga 12:9; 1 Timoteo 2:13, 14) Ne totoko e Satani e tau mena ne fakaako he Atua. Ke fakatai ki ai, he hagaao ke he fakamauaga, kua taute ai he Tiapolo ke tuga kua lahi e fakakaupa mo e vale. Ko e tau fakatātāaga ne fakahakehake e ia he tau puhala uta tala he lalolagi nei ne ha ha he pule haana, kua talaga ke taute e tau hatakiaga he Atua ke tuga kua nakai tonu mo e tuai lahi. (2 Korinito 4:3, 4) Ka e, kaeke ke kumikumi a tautolu mo e loto kua hafagi ke he tau mena ne talahau he Atua hagaao ke he matagahua he fifine he fakamauaga, to kitia e tautolu e pulotu mo e mitaki he Kupu he Atua.

Hataki ki a Lautolu ne Mau

4, 5. (a) Ko e ha kua lata ke mataala he magaaho ka manamanatu ke mau? (e) Ko e heigoa kua lata he fifine ke taute fakamua to talia ke mau?

⁴ Kua foaki mai he Tohi Tapu e tau kupu hataki. Ne pehē mai to moua foki e lautolu ne kautū e tau fakamauaga e “matematekelea” he lalolagi nei ne pule he Tiapolo. Pete ni ko e fakaholoaga faka-Atua e fakamauaga, ne hataki he Tohi Tapu a lautolu ne putoia ki ai. Ne pehē taha tagata tohia omoomoi he Tohi Tapu hagaao ke he fifine ne mate e taane ti kua atāina ke liu mau: “Kaeke ke nofo noa pihia a ia, kua mua hana monuina.” Ne fakamalolō foki e Iesu e tuaga nofo tokotaha ma lautolu “kua maeke ke talia, kia talia ai.” Pete ia, kaeke kua fifili ha tagata ke mau, kia mau ā ke “lata mo e Iki,” kakano, mau ke he tagata tapuaki ke he Atua ne kua tukulele mo e papatiso.​—1 Korinito 7:28, 36-40; Mataio 19:10-12.

⁵ Ko e kakano ne kua lata pauaki he fifine ke manamanatu ke he tagata ne mau e ia ha ko e hatakiaga he Tohi Tapu: “Ko e mena kua lili he fakatufono e fifine fai tane ke he hana tane.”  Ko e magaaho ni ka mate po ke mahani feuaki e taane ti tau vevehe a laua ka “toka noa ai a ia mai he fakatufono” he taane. (Roma 7:2, 3) Ko e logonaaga he fakaalofa he magaaho fakamua ko e mena fakafiafia he loto fakavihi, ka e nakai ko e fakavēaga ma e fakamauaga fiafia. Kua lata mogoia he fifine nofo tokotaha ke huhū hifo, ‘Kua manako nakai au ke taute e fakaholoaga ka ha ha au i lalo he fakatufono he tagata taane nei?’ Kua lata ke manamanatu fakamua ke he hūhū nei ato mau, nakai he mole.

6. Ko e heigoa e fifiliaga kua maeke ke taute he laulahi he tau fifine he vahā nei, ti ko e ha ne aoga lahi ai?

⁶ Ke he tau motu loga he vahā nei, kua maeke he fifine ke fifili ke talia po ke nakai talia e ole ke mau. Ka e, ke taute e fifiliaga pulotu kua liga uka lahi ma e fifine, ha kua liga malolō lahi e logonaaga haana ke moua e tata lahi mo e fakaalofa ne ha ha he fakamauaga. Ne mailoga he taha tagata tohia: “Ka manako lahi a tautolu ke taute taha mena​—ke mau po ke toli taha mouga—​to liga taute ne tautolu e tau mena ne manatu kua mitaki mo e fanogonogo ni ke he tau vala tala ne talamai ki a tautolu e tau mena ne manako a tautolu ke logona.” Ko e fifiliaga tepetepe he tagata toli mouga ka liga fakahagahaga kelea e moui haana; ko e fifiliaga nakai pulotu hagaao ke he hoa he fakamauaga ka hagahaga kelea pihia foki.

7. Ko e heigoa e fakatonuaga pulotu kua foaki kaeke ke kumi e hoa he fakamauaga?

⁷ Kua lata he fifine ke manamanatu fakahokulo ke he mena ka putoia i lalo he fakatufono he tagata taane ne ole ke mau mo ia. He tau tau kua mole, ne talahau fakamooli he tamāfine Initia: “Ko e tau matua ha tautolu kua motua mo e pulotu lahi, ti kua nakai mukamuka ke fakahehē a lautolu ke tuga a tautolu. . . . Kua mukamuka ia au ke taute e mena hepe.” Ko e lagomatai ne foaki he tau matua mo e falu kua aoga. Taha e tagata fakatonutonu ne leva e fakamalolō ke he tau fuata ke iloa e tau matua he hoa ka mau e lautolu ti kitekite fakalahi ke he matutakiaga he tagata ia mo e tau matua mo e falu he magafaoa.

Puhala ne Fakakite e Iesu e Omaoma

8, 9. (a) Fēfē e onoonoaga ha Iesu ke he omaoma haana ke he Atua? (e) Ko e heigoa e aoga ka liga moua mai he omaoma?

⁸ Pete kua paleko ke omaoma, lata he tau fifine ke onoono ki ai ko e mena lilifu, tuga ne taute pihia e Iesu. Ko e omaoma haana ke he Atua ne putoia e matematekelea, mate i luga he akau fakakikiveka, pete ia ne olioli a ia he omaoma ke he Atua. (Luka 22:41-44; Heperu 5:7, 8; 12:3) Lata he tau fifine ke onoono ki a Iesu mo fakafifitakiaga, ha kua pehē e Tohi Tapu: “Ko e ulu he hoana ko e tane haia, ka ko e ulu a Keriso ko e Atua haia.” (1 Korinito 11:3) Ka e mailoga foki, mena nakai ni he magaaho ka mau e tau fifine ka o mai a lautolu ki lalo he ulupule he tau tagata taane.

⁹ Ne fakamaama he Tohi Tapu ko e tau fifine, pete kua mau po ke nakai, kua lata ke fakalilifu ke he ulupule he tau tagata taane lotomatala fakaagaaga ne leveki  e fakapotopotoaga Kerisiano. (1 Timoteo 2:12, 13; Heperu 13:17) He magaaho ka muitua e tau fifine ke he takitakiaga he Atua, kua fakatoka e lautolu e fakafifitakiaga ma e tau agelu he fakaholoaga he fakatokatokaaga he Atua. (1 Korinito 11:8-10) Lafi ki ai, ne fakaako he tau fifine motua ne mau, ha ko e ha lautolu a tau fakafifitakiaga mitaki mo e tau lagomatai e tau fifine fuata ke “omaoma ke he tau tane ha lautolu.”​—Tito 2:3-5.

10. Fakatoka fēfē e Iesu e fakafifitakiaga he fakakite e omaoma?

¹⁰ Ne mailoga e Iesu e uho he omaoma kua latatonu. He taha magaaho, ne fekau e ia e aposetolo ko Peteru ke totogi e tau tukuhau ha laua ke he tau tagata ne pule, ti age foki e tupe ki a Peteru ke totogi aki. Ne tohia e Peteru fakamui: “Kia omaoma a mutolu ke he tau pule oti he tau tagata ha ko e Iki.” (1 Peteru 2:13; Mataio 17:24-27) Hagaao ke he fakafifitakiaga mitaki lahi he omaoma ha Iesu, ne totou e tautolu: “Kua fakatokolalo e ia a ia, ne mahani a ia fakalataha mo e tupa, nukua eke a ia tuga ne tagata; ne kitia foki a ia kua tino mai po ke tagata, ne fakatokolalo e ia a ia, ne oma e ia kua hoko ke he mate.”​—Filipi 2:5-8.

11. Ko e ha ne fakamalolō e Peteru e tau hoana ke omaoma foki ke he tau taane nakai talitonu?

¹¹ He fakamalolō ke he tau Kerisiano ke omaoma foki ke he tau pule ne kelea mo e nakai tonu he lalolagi nei, ne fakamaama e Peteru: “Ha ko e mena ia ni kua ui ai a mutolu; ha ko e mena ne mamahi a Keriso ni ma mutolu, ti toka ai e ia e fakafifitaki ma mutolu, kia mumui atu a mutolu ke he hana tau tuagahui.” (1 Peteru 2:21) He mole e talahau e matematekelea lahi ha Iesu mo e puhala ne omaoma mo e fakauka ai a ia, ne fakamafana e Peteru e tau hoana he tau taane nakai talitonu: “Kia pihia a mutolu ko e tau fifine, kia omaoma ke he tau tane ha mutolu ni, kaeke foki kua faliuliu falu ke he kupu, kia moua a lautolu he mahani mitaki he tau hoana ha lautolu, ka e nakai vagahau, ka kitekite age a lautolu kia mutolu kua nonofo fakatekiteki mo e matakutaku.”​—1 Peteru 3:1, 2.

12. Ko e heigoa e tau aoga ne mailoga ha ko e puhala omaoma ha Iesu?

¹² He omaoma ka fehagai mo e tau fakafiufiu mo e tau ekefakakelea kua liga mailoga ai ko e fakakiteaga he lolelole. Ka e nakai pihia e onoonoaga ha Iesu. “Ko ia ne amuamu ki ai,” he tohia e Peteru, “ka e nakai amuamu atu ke taui atu, ne fakamamahi a ia ka e nakai fakamatakutaku atu.” (1 Peteru 2:23) Ko e falu ne kitia a Iesu he matematekelea ne talitonu e falu fakaakoaga haana, ti putoia e tagata kaiha he akau fakakikiveka he tapa haana mo e kautau ne kitekite ke he fakahala. (Mataio 27:38-44, 54; Mareko 15:39; Luka 23:39-43) Tatai foki, ne fakakite e Peteru ko e tau taane nakai talitonu​—pihia foki a lautolu ne favale—​to eke mo tau Kerisiano he mole e mailoga e mahani omaoma he tau hoana ha lautolu. Kua kitia mooli e tautolu e mena nei ne tupu he vahā nei.

Puhala ke Moua he Tau Hoana e Fiafia

13, 14. Aoga fēfē e omaoma ke he tau taane nakai talitonu?

¹³ Ko e tau hoana ne eke mo tau tagata talitonu kua moua mai e tau taane ha lautolu ha ko e mahani tuga he Keriso. He fonoaga he faahimotu e kua mole he Tau Fakamoli a Iehova, ne pehē e taane hagaao ke he hoana Kerisiano haana: “Kua tuga ne tagata fakalialia au he fakalata e au ha ko e puhala ne fehagai au mo ia. Pete ia, kua lahi e fakalilifu haana ki a au. Ne nakai lagataha e fakateaga a ia ki a au. Ne nakai lali a ia ke fakaohooho e tau taofiaga haana ki a au. Ne leveki e ia au ke he puhala fakaalofa. Magaaho ne fano a ia ke he toloaga, ne gahua lahi a ia ke tauteute tuai e kai haaku ke toka mo e taute e tau gahua kaina ato fano. Ati kamata au ke fanogonogo ke he Tohi Tapu ha ko e mahani haana. Ti hanai au mogonei!” E, kua ‘moua a ia ka e nakai vagahau’ ha ko e mahani mitaki he hoana haana.

¹⁴ Tuga ne peehi e Peteru, nakai ko e tau mena ne talahau he hoana ka ko e tau mena ne taute e ia ne fakatupu e tau fua mitaki. Ne fakakite he hoana ne ako e kupu mooli he Tohi Tapu e mena nei mo e fakamalolō ke fano  he tau feleveiaaga Kerisiano. “Ma Agnes, ka fano a koe ki fafo he gutuhala i kō ti ua liu mai!” he fakatutū e taane haana. Ne nakai fano a ia ki fafo he “gutuhala i kō” ka e fano a ia he taha gutuhala foki. He taha po foki he feleveiaaga, ne vale e taane: “To nakai nofo au ka liu mai a koe.” Mooli, ne nakai nofo ai e taane​—ne tolu e aho ne fano a ia. He magaaho ne liu mai e taane, ne huhū fakamitaki age e hoana: “Fai mena nakai a koe ne manako ke kai?” Ne nakai maueue a Agnes hagaao ke he fakamooli haana ki a Iehova. Fakahiku ne talia he taane haana e fakaakoaga Tohi Tapu, tukulele e moui ke he Atua, ti eke mo taha leveki he tau matagahua loga.

15. Ko e heigoa e “tauteaga” ne tomatoma ma e tau hoana Kerisiano?

¹⁵ Ne tomatoma he aposetolo ko Peteru taha mena tuga i luga ne fakatātā he tau hoana, ko e “tauteaga,” ka e nakai ko e molea e hagaaki ke he “fili he lauulu” po ke “fakatapulu ke he tau tapulu.” Ka e, pehē a Peteru: “Ko e [ha mutolu a tauteaga ke he] tagata galo he loto, kia taute a ia ke he mena nakai tuai popo, ko e loto mahani molu mo e mafola, ko e koloa uho haia ki mua he Atua.” Ko e loto mahani molū nei kua kitia ai he leo mo e puhala ne kua gali ka e nakai he totoko po ke pule lahi. Kua fakakite ai he hoana Kerisiano e fakalilifu hokulo ke he haana taane.​—1 Peteru 3:3, 4.

Tau Fakafifitakiaga ke Ako Mai

16. Ko e tau puhala fe ne eke a Sara mo fakafifitakiaga mitaki ma e tau hoana Kerisiano?

¹⁶ Ne tohia e Peteru: “[Ko e] tau fifine tapu i tuai ne tauteute e lautolu a lautolu, ko lautolu ne amaamanaki ke he Atua, ne omaoma a lautolu ke he tau tane ha lautolu.” (1 Peteru 3:5) Ne mailoga e lautolu ne pihia, ke maeke ke fakafiafia a Iehova kua lata ke fanogonogo ke he tau fakatonuaga haana ti fakahiku moua e fiafia he magafaoa mo e palepale he moui tukulagi. Ne pehē a Peteru hagaao ki a Sara, ko e hoana mata fulufuluola ha Aperahamo, ne “fanogonogo a ia kia Aperahamo, ne totoku e ia a ia ko e Iki.” Ne lalago e Sara e taane matakutaku Atua haana, ne kotofa he Atua ke fekafekau ke he motu mamao. Ne toka hifo e Sara e puhala moui monuina mo e fakahagahaga kelea foki e moui haana. (Kenese 12:1, 10-13) Ne tomatoma mai e Peteru a Sara ma e fakafifitakiaga malolō haana, he pehē: “Kua eke foki a mutolu mo tau tama hana, ka mahani mitaki a mutolu, mo e nakai matakutaku ke he taha mena ke matakutaku ai.”​—1 Peteru 3:6.

17. Ko e ha ne liga tokaloto e Peteru a Apikaila ko e fakafifitakiaga ma e tau hoana Kerisiano?

¹⁷ Ko Apikaila taha he tau fifine nakai hopoate ne amaamanaki ke he Atua, ti liga tokaloto foki e Peteru a ia. Ko ia kua “loto manamanatu hifo mitaki,” ka ko e taane haana ko Napalu kua “mahani uka a ia, ti kelea hana tau mena  ne fa eke.” He magaaho ne fakaheu a Napalu ke lagomatai a Tavita mo e tau tagata haana, ne pulega a lautolu ke fakamahaikava a Napalu mo e magafaoa katoa haana. Ka e taute e Apikaila taha mena ke fakamoui e magafaoa haana. Ne tuku e ia e tau mena kai loga ki luga he tau asini ti finatu ke fonofono a Tavita he o mai mo e tau tagata haana he puhalatū. He kitia a Tavita, ne hopo hifo a ia he asini, fakaveli fakafohifo ki mua a Tavita, ti olelalo ki a ia ke nakai eke ha mena fakahanoa. Ne nava lahi a Tavita. “Kia fakaaue atu kia Iehova ko e Atua a Isaraela, ne fakafano mai ai a koe ke he aho nai ke fonofono au” he tala age e ia, “kia fakaaue atu foki ke he hau a pulotu.”​—1 Samuela 25:2-33.

18. Kaeke ke kamatamata he tau onoonoaga loto fakavihi he taha tagata taane, ko e heigoa e fakafifitakiaga kua lata he tau hoana ke manamanatu ki ai, ti ko e ha?

¹⁸ Ko e taha fakafifitakiaga mitaki ma e tau hoana ko e fifine fuata Sulamita ne fakamooli tumau ke he leveki mamoe tokolalo ne mavehe ke mau mo ia. Ne malolō tumau e fakaalofa haana ma e leveki mamoe pete ko e tau onoonoaga loto fakavihi he patuiki mautū. He talahau e tau logonaaga haana ma e leveki fuata, ne pehē a ia: “Kia tuku e koe au poke fakamau fakamailoga ke he hāu a loto, ke tuga ne fakamau fakamailoga ke he hāu a lima; ha ko e malolo e fakaalofa tuga ne mate . . . Nakai maeke ke he tau vai loga ke tamate e fakaalofa, nakai maeke ke tafia ai he tau vailele.” (Lologo a Solomona 8:6, 7) Kia pihia foki ki a lautolu oti ne talia ke mau, ke tumau ke fakamooli ke he tau taane mo e fakalilifu hokulo ki a lautolu.

Fakatonuaga Faka-Atua ne Lafi Mai

19, 20. (a) Ko e heigoa e kakano ne kua lata he tau hoana ke omaoma ke he tau taane ha lautolu? (e) Ko e heigoa e fakafifitakiaga mitaki ne foaki ma e tau hoana?

¹⁹ Fakahiku, manamanatu ke he talahauaga he matapatu kupu tohi ha tautolu: “Ko e tau fifine kia takitokotaha mo e omaoma ke he tau tane ha mutolu.” (Efeso 5:22) Ko e ha kua latatonu ke omaoma pihia? “Ha ko e tane,” he talahau he kupu ne mui mai, “ko e ulu he hoana haia, tuga a Keriso, ko e ulu he [fakapotopotoaga] haia.” Ko e mena ia ati fakamafana ke he tau hoana: “Tuga e [fakapotopotoaga] kua omaoma kia Keriso, kia pihia foki e tau fifine ke he tau tane ha lautolu ke he tau mena oti.”​—Efeso 5:23, 24, 33.

²⁰ Ke omaoma ke he poaki nei, kua lata he tau hoana ke fakaako mo e mumuitua ke he fakafifitakiaga he fakapotopotoaga he tau tutaki fakauku he Keriso. Fakamolemole totou e 2 Korinito 11:23-28 ti mailoga e mena ne fakauka ai e taha tagata he fakapotopotoaga, ko e aposetolo ko Paulo, he tua fakamooli ke he Ulu haana, ko Iesu Keriso. Ke tuga a Paulo, kua lata he tau hoana ti pihia foki mo e falu ne toe he fakapotopotoaga ke fakatumau ke fakamooli ki a Iesu. Kua fakakite he tau hoana e mena nei he omaoma ke he tau taane ha lautolu.

21. Ko e heigoa kua lata ke manatu he tau hoana ke fakatumau ke omaoma ke he tau taane ha lautolu?

²¹ Pete kua nakai fiafia e tau hoana tokologa he vahā nei ke omaoma, ko e fifine pulotu ka manamanatu ke he tau palepale ka moua mai. Ke fakatai ki ai, he hagaao ke he taane nakai talitonu, ko e omaoma ke he ulupule haana ke he tau mena oti kua nakai pehē a ia ke holitū e tau fakatufono mo e tau matapatu fakaakoaga he Atua, ka fua mai e palepale mitaki lahi ha kua maeke he hoana ke ‘fakamoui e tane haana.’ (1 Korinito 7:13, 16) Mua atu, lata he hoana ke mauokafua he iloa kua talia e Iehova ko e Atua e puhala haana mo e to palepale fakalahi a ia he muitua ke he fakafifitakiaga he Tama fakahele Haana.

Manatu Nakai e Koe?

• Ko e ha kua liga paleko ma e hoana ke fakalilifu e taane haana?

• Ko e ha kua lata ke manamanatu hokulo ato talia e ole ke mau?

• Eke fēfē a Iesu mo fakafifitakiaga ma e tau hoana, ti ko e heigoa e tau aoga ka fua mai he muitua ke he fakafifitakiaga haana?

[Tau Hūhū he Fakaakoaga]

[Fakatino he lau 13]

Ko e ha kua aoga lahi ke talia po ke nakai talia e ole ke mau?

[Fakatino he lau 15]

Ko e heigoa ka ako he tau hoana mai he fakafifitakiaga he tau tagata he Tohi Tapu tuga a Apikaila?