Kua Fakatapakupaku e Punaaga he Kelea Muitui!

KE HE senetenari fakamua, ne tokologa e tau Iutaia ne tatali ke he hau he Mesia ne mavehe. (Ioane 6:14) Magaaho ne hoko mai a Iesu, ne tamai e ia e mafanatia mo e maamaaga. Ne fakamalolō e ia e tau tagata gagao, fagai e tau tagata ne hoge, hataki e tau matamatagi, pihia foki he fakaliu tu mai e tau tagata mamate. (Mataio 8:26; 14:14-21; 15:30, 31; Mareko 5:38-43) Ne talahau foki e ia e tau kupu ha Iehova mo e foaki mai e maveheaga he moui tukulagi. (Ioane 3:34) Mai he tau mena ne talahau mo e taute e ia, ne fakatātā katoatoa e Iesu ko ia e Mesia ka fakatokanoa e tau tagata mai he agahala mo e tau lauiaaga oti he kelea muitui.

Ti kua latatonu e tau takitaki lotu Iutaia ke fakafeleveia mua a Iesu, fanogonogo ki a ia, mo e talia fiafia e takitakiaga haana. Ka e nakai pihia a lautolu. Ne fakavihia, favale, mo e pulega a lautolu ke tamate a ia!​—Mareko 14:1; 15:1-3, 10-15.

Ne fakahala e Iesu e tau tagata hepehepe na. (Mataio 23:33-35) Ka kua mailoga e ia kua fai tagata foki ne lata ke tukupau ha ko e kelea muitui he tau loto ha lautolu. Ne pehē a ia ki a lautolu: “Ko mutolu, mai he matua ha mutolu ko e tiapolo ti kua fia eke e mutolu e tau mena kua manako ki ai e matua ha mutolu. Ko e keli tagata a ia tali mai he kamataaga, ti nakai tumau ni a ia ke he mena moli, ha kua nakai tokai i loto ia ia e mena moli; ka vagahau a ia ke he vagahau pikopiko, ko e hana ni a ia ke vagahau aki, ha ko e pikopiko a ia, mo e matua he pikopiko.” (Ioane 8:44) Pete he talahau e Iesu na maeke e tau tagata ke taute e tau mena kelea, ne tuhi a ia ke he punaaga he kelea muitui​—ko Satani ko e Tiapolo.

He talahau ko Satani ne “nakai tumau ni a ia ke he mena moli,” ne fakakite e Iesu ko e mena moui fakaagaaga nei ko e fekafekau tua fakamooli he Atua he taha vahā ka kua fuluhi kehe mai he puhala mooli. Ko e ha ne totoko a Satani ki a Iehova? Kakano kua feaki e ia e tau logonaaga na mua hake e aoga haana ti hokotia ke manako ke he tapuakiaga ne lata hokoia ma e Atua. *​—Mataio 4:8, 9.

Ne kitia e totoko ha Satani he kaina ko Etena he magaaho ne fakavai e ia a Eva ke kai e fua he akau fakatapu. He talahau e fakavai fakamua mo e he fatipiko hagaao ki a Iehova, ne taute e Satani a ia mo “matua he pikopiko.” Lafi ki ai, he fakaohooho a Atamu mo Eva ke liuliu, ne fakatupu e ia e agahala ke pule ki a laua ti takitaki atu a laua ke mamate ti pihia foki e tau atuhau a mui. Ti, taute foki e Satani a ia “ko e keli tagata”​—mooli, ko e tupua kelipopo tagata tali mai i tuai!​—Kenese 3:1-6; Roma 5:12.

Ne hokotia foki e fakaohooho kelea muitui ha Satani ke he kautu he tau mena moui fakaagaaga, ne fakaohooho e ia e falu agelu ke kau mo ia ke totoko. (2 Peteru 2:4) He tuga a Satani, ne manako hehē e tau mena moui fakaagaaga kelea nei ke he tau tagata. Ne manako kelea muitui a lautolu ke he mahani fakataane  mo e fifine, ti kua matematekelea mo e kelea muitui e fakahikuaga.

Puke e Lalolagi he Kelea Muitui

Ne talahau mai he Tohi Tapu ki a tautolu: “Ne kamata ai ke fakatokologa e tau tagata . . . ne fanau foki kia lautolu e tau tama fifine. Ti kitia ai he tau tama tane he Atua e tau tama fifine he tau tagata kua mitaki ni a lautolu; ti faihoana ai kia lautolu oti ne loto a lautolu ki ai.” (Kenese 6:1, 2) Ko hai e “tau tama tane he Atua”? Ko lautolu ko e tau mena moui fakaagaaga, nakai ko e tau tagata. (Iopu 1:6; 2:1) Iloa fēfē e tautolu? Taha iloaaga, ne fitā e faihoana mo e faitaane e tau tagata he kavi ke 1,500 e tau tau fakamua ka e nakai fai talahauaga pauaki. Ti ko e hagaaki ke he fakafetuiaga he mahani fakataane mo e fifine he “tau tama tane he Atua” ne fakafaliu a lautolu mo e faihoana ke he “tau tama fifine he tau tagata,” kua hagaao maaliali e tala ke he taha mena ne nakaila pihia ia mo e kua matakehe.

Kua matakehe mooli e tau fakafetuiaga nei ha ko e vahega fanau ne tupu mai ai. Ne fakahigoa ko e tau Nefalimi, ko lautolu e tau fanau hafakati ne tutupu hake ti eke mo tau tagata makimaki. Ko e tau tagata favale foki a lautolu. Ko e kupu “Nefalimi” ne kakano ko e “tau Fakaveveli.” Ne fakamaama hagaao ke he tau tagata favale nei “ko e tau tagata malolo ia mo e talahaua i tuai.”​—Kenese 6:4, matahui tala NW.

Ko e tau Nefalimi mo e tau matua taane ha lautolu ne muitui e tau mahani kelea. “Ne kelea ni e lalolagi ki mua he Atua; ti puke ni e lalolagi ke he favale,” he talahau he Kenese 6:11. E, ne fifitaki he tau tagata e puhala favale muitui he tau tagata foou ne ha ha mo lautolu.

Maeke fēfē e tau Nefalimi mo e tau matua taane ha lautolu ke malolō lahi e fakaohooho kelea muitui ke he tau tagata? He taute e tau mena ne hihiga tuai e tau fatuakiloto mo e manako agahala he tau tagata ki ai. Ko e fua? “Ko e tau tagata oti kana kua kelea ia lautolu ni ha lautolu a mahani ke he lalolagi.” Fakahiku ai, ne moumou e Iehova e lalolagi ia he Fakapuke e lalolagi katoa, fakahao ni he tagata tututonu ko Noa mo e magafaoa. (Kenese 6:5, 12-22) Ne liliu hake e tau agelu ne fakafaliu ke he kautu he tau mena moui fakaagaaga mo e fakamā. He eke mo tau temoni fakalialia, ne matutaki a lautolu ke totoko e Atua mo e haana magafaoa tututonu ko e tau agelu mahani fakamooli. Ne kitia ai kua tali mai he magahala ia ne nakai fakaatā he Atua e tau mena moui fakaagaaga kelea nei ke liliu a lautolu ke fakafaliu. (Iuta 6) Ti tumau agaia a lautolu ke malolō e fakaohoohoaga ke he tau gahua he tau tagata.

Fakatapakupaku Katoatoa a Ia ne Kelea Muitui!

Kua fakakite e lofia he fakaohoohoaga kelea muitui ha Satani he 1 Ioane 5:19, ne pehē: “Ko e lalolagi oti ha he pule hana kua mahani kelea.” Kua fakaohooho he Tiapolo e tau tagata ke he tau mena matematekelea lahi mahaki ne fa e tutupu. Ti kua eketaha a ia ke fakamamahi. Ko e ha? Ha kua vega a ia mo e tau temoni mai he lagi he mole e fakatū e Kautu he Atua he 1914. Hagaao ke he vega nei, ne talahau tuai he Tohi Tapu: “Oi fakaalofa kia mutolu kua nonofo ke he fonua . . . , ha kua hifo kia mutolu e tiapolo kua ita lahi, ha kua iloa e ia kua tote hana vaha.” (Fakakiteaga 12:7-12) Ti fakahoko fēfē e Satani e fakaohoohoaga haana ke he tau tagata he vahā nei?

Ko e matapatu puhala ne taute e Satani ko e fakaohooho e agaaga ne lauia e manamanatuaga mo e puhala gahua he tau tagata. Hagaao ki ai, ne fakahigoa he Efeso 2:2 e Tiapolo ko e “pule ha he pulagi, ko e agaga [po ke, mahani ne mua e  malolō] haia kua gahua ai ni ainei kia lautolu kua faliuliu.” He nakai fakamalolō ke he matakutaku mahani Atua mo e mahani mitaki, ko e “matagi” fakatemoni nei ne fakatupu e totoko ke he Atua mo e tau tutūaga haana. Ko Satani mo e tau temoni haana mogoia kua omoi mo e fakaauatu e kelea muitui he tau gahua he tau tagata.

“Leveki e Koe e Loto Hāu”

Taha kitiaaga he “matagi” nei ko e matematekelea he tau fakatino telefua, ne au atu e foli kelea he mahani fakataane mo e fifine mo e taute e tau mena fakaliga kehe ke tuga kua mitaki. (1 Tesalonia 4:3-5) Ko e fakapilo pulenoa, ko e favale he mahani fakataane mo e fifine, fakapilo pulenoa he kege, mahani manu, mo e tau fanau ne ekefakakelea he mahani fakataane mo e fifine ko e falu vala ne kua taute e tau fakatino telefua mo fakafiafiaaga. Pihia foki e telefua ne nakai hagahagakelea lahi, kua maeke ke hufia lahi mo e fakalekua he tau mena ia a lautolu ne kitekite po ke totou ki ai ti fakatupu e tau tagata kitekite ke onoono tumau mo e fiafia ki ai. * Ko e mahani kelea muitui a ia ne moumou e tau fakafetuiaga he tau tagata mo e fakafetuiaga he tagata mo e Atua. Kua fakaata he tau fakatino telefua e fatuakiloto teteki he tau temoni ne fakaohooho ai​—ko lautolu kua totoko ne velagia e tau manako kelea ke he mahani fakataane mo e fifine ne kamata mai he lalolagi ato hoko e Fakapuke he vahā ha Noa.

Ma e kakano mitaki, ne tomatoma he tagata pulotu ko Solomona: “Kia mua he leveki e koe e loto hāu ke he tau mena oti kua leveki ai; ha kua tupu mai ai e mahani.” (Tau Fakatai 4:23) Ke aoga ai, ko e puipui e loto haau mai he matahele he tau fakatino telefua he hiki e televisoni po ke tamate e komopiuta ka malika mai e tau ata fakaohooho teteki he mahani fakataane mo e fifine, ti kua aoga ke taute fakamafiti mo e mauokafua! Manamanatu ko koe e kautau hane lali ke kalo e tau matapulu ne fakakivi fakatonutonu mai ke he ate haau. Ko Satani hane fakakivi fakatonutonu mai ke he loto haau​—ko e tupumaiaga he mahani mo e tau manako—​ti lali a ia ke fakakelea ai.

Kua lata foki ia koe ke puipui e loto haau mai he fiafia ke he favale, ha kua iloa he Tiapolo ‘kua vihiatia he finagalo ha Iehova e tagata ne fiafia ke he favale.’ (Salamo 11:5) Mena nakai hiki e Satani a koe ke taute e aga favale ti eke mogoia mo fī he Atua; ka e feaki e ia e loto haau ke fiafia ke he favale. Ne nakai tupu noa e mahani favale, ne fa fakapiki ke he tau lagatau taulatua, ne lofia ai e tau tala mahuiga. Ne kua mamate mo e momole atu e tau Nefalimi, ka kua malolō lahi agaia e tau aga mo e tau mahani ha lautolu! Kua fakakite nakai he tau fifiliaga haau ke he tau fakafiafiaaga kua totoko e koe e tau lagatau ha Satani?​—2 Korinito 2:11.

 Puhala ke Totoko e Fakaohooho Kelea Muitui ha Satani

Kua uka lahi mahaki ke fehagai mo e malolō he kelea muitui. Ne fakakite mai he Tohi Tapu a lautolu ne eketaha ke fakafiafia e Atua kua ‘tau ke he tau agaga kelea,’ ne kua lafi ke he taufetului ni he tau tino agahala ha lautolu. Ke kautū ke he taufetului ia mo e fakafiafia e Atua, kua lata ia tautolu ke fakaaoga fakamitaki e tau foakiaga loga mai he Atua.​—Efeso 6:12; Roma 7:21-25.

Kua putoia ke he tau foakiaga nei e agaaga tapu he Atua, ko e malolō kua mua ue atu ke he lagi mo e lalolagi katoatoa. Ne tohi he aposetolo ko Paulo ke he tau Kerisiano he senetenari fakamua: “Kua moua e tautolu nakai ko e agaga he lalolagi nai, ka ko e [a]gaga mai he Atua.” (1 Korinito 2:12) Ko lautolu ne takitaki he agaaga he Atua ne tupu e manako ke he tau mena ne fiafia e Atua ki ai mo e fakavihia e tau mena ne vihiatia he Atua. (Amosa 5:15) Maeke fēfē e tagata ke moua e agaaga tapu? Matapatu he puhala he liogi, fakaako e Tohi Tapu​—ko e Tohi Tapu ne puna mai he agaaga tapu—​mo e lafiaga atihake mo lautolu ne fakaalofa mooli ke he Atua.​—Luka 11:13; 2 Timoteo 3:16; Heperu 10:24, 25.

He fakaaoga fakamitaki e tau foakiaga faka-Atua nei, kua kamata tuai a koe ke tui e “tapulu tau katoa he Atua,” ko e puipuiaga moolioli ke he “tau lagatau he [T]iapolo.” (Efeso 6:11-18) Kua mua atu e mafiti he magaaho tonu nei, nakaila pihia ia tali mai, ke fakaaoga katoatoa e tau foakiaga nei. He puhala fe?

Tata Tuai e Fakaotiaga he Kelea Muitui!

“Ka tupu hake e tau tagata mahani kelea tuga ne tau vao ikiiki, ka fiti mai foki a lautolu oti kua eke mena kelea, kua pihia ni kia mahaikava a lautolu tukulagi tukumuitea,” he talahau he salamo. (Salamo 92:7) E, tuga ni he vahā ia Noa, ko e holofa lahi mahaki he kelea muitui he vahā nei kua kitia maaliali ai kua tata mai e fakafiliaga he Atua, nakai ni ke he tau tagata mahani kelea ka e pihia foki ki a Satani mo e haana tau temoni ka tolo ke he pahua nakai gahuahua ko e kamataaga he moumouaga ka hoko ki a lautolu. (2 Timoteo 3:1-5; Fakakiteaga 20:1-3, 7-10) Ko hai ka fakahoko e fakafiliaga ia? Nakai fai foki ka ko Iesu Keriso hokoia ni, ne totou e tautolu ki ai: “Ko e mena ia ne fakakite mai ai e Tama he Atua, kia moumou e ia e tau gahua he [T]iapolo.”​—1 Ioane 3:8.

Manako lahi nakai a koe ke he fakaotiaga he kelea muitui? Ka manako, kua lata ia koe mogoia ke mafanatia ke he tau maveheaga i loto he Tohi Tapu. Ne nakai fai tohi foki kua fakatapakupaku e punaaga he kelea muitui, ko Satani, ti nakai fai tohi foki ne fakakite e puhala ka fakaotioti katoatoa a ia mo e tau gahua kelea oti kana haana. Kua fakamalolō atu e mautolu a koe ke uta e iloilo tonu he Tohi Tapu ke maeke ke puipui a koe mai he tau fakaohoohoaga kelea muitui ha Satani he mogonei mo e ke puipui e amaamanakiaga he moui ke he lalolagi ka atāina mai he kelea muitui.​—Salamo 37:9, 10.

[Tau Matahui Tala]

[Puha/​Fakatino he lau 6]

Fai Vala Mooli e Tau Tala Tuai

Ko e tau tala ke he tau tagata ne fakaliga kehe e malolō, tau tagata makimaki, mo e ke he fakapuke matematekelea ne moua ai he tau fakamauaga tuai ke he lalolagi katoa. Ma e fakatai, ko e Epic of Gilgamesh he vagahau Akkad ne talahau hagaao ke he fakapuke, ke he toga, mo e tau tagata ne hao. Kua talahau ko Gilgamesh ko e tagata ne fakaliga kehe e malolō ti manako lahi mo e favale, po ke ko e hafa atua, hafa tagata. Ko e fakamauaga he vahā fakamua he tau Aztec ne talahau hagaao ke he lalolagi i tuai ne nonofo ai e tau tagata makimaki mo e he fakapuke lahi mahaki. Ko e tau tala tuai ha Norse ne fakamaama e magafaoa he tau tagata makimaki mo e tagata pulotu ne higoa ko Bergelmir ne talaga e toga lahi mo e fakahao a ia mo e hoana haana. Ko e tau fakamauaga ne tuku fakalataha he tau tala tuai pihia ne fakamooli e tala he Tohi Tapu na tutupu mai e tau tagata oti kana ia lautolu ne hao mai he fakapuke ne moumou e lalolagi mahani kelea i tuai.

[Fakatino]

Ko e lapa maka ne tohi ai e Epic of Gilgamesh

[Credit Line]

The University Museum, University of Pennsylvania (neg. # 22065)

[Fakatino he lau 5]

Kua kitia e tau aga he tau Nefalimi ke he tau tagata he vahā nei

[Fakatino he lau 7]

Fakamalolō he iloilo tonu a tautolu mai he tau fakaohoohoaga kelea muitui